Zang en Muziek.
WOENSDAG 5 AUGUSTUS 1896.
No. 62.
Buitenlandsch Nieuws.
Zes en twintigste Jaargang.
Dit Blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
nature is de zang ouder dan de
mu-
H.
of
I.
Prijs per kwartaal 70 oent franco per post 86 cent.
Prijs der ADVERTENTIËN van 15 gewone regels 40 cents
Voor eiken regel meer 7} cent. Bij abonnement is de prijs belangrijk lager
Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den Uitgever
UITGEVER:
Y- KUIPERS, FIRMA H- BRANDENBURGH EN ZOON. TE WORKUM.
3
5
n
>n
,n
een vuorloopige
voorzichtig te zijn schijnt te
De priesters,
om eene positie
Brieven en Berichtende Redactie betreffende franco
aan dit adres, uiterljjk Maandag en Donderdag middags 1 uur.
Advertentiön Dinsdag en Vrijdag morgens vóór 12 uur.
het lied van Luther»Een vaste burgt is
onze God, enz.,” en om van lateren tijd
te spreken: »Die Wacht am Rhein.” En hier
in Nederland blaast men opgewekt de Lombok-
marsch en, enfin verder betoog is overbo
dig.
Wij hebben genoeg bewezen, dat de invloed
van muziek en zang op mensch en dier van
beteekenis is, en wij wekken ieder op de
waarde daarvan niet te onderschatten.
Nu hebben we reeds jaren lang in ons ge
west zanggezelschappen gehad en we hebben
ze nog zoogenaamde christelijke en
sonchristelijke.” Doch als het verstand een
klein weinigje is verhelderd, zal men wel in
zien, dat een gezongen do, re, mi, b.v. even
goed klinkt uit een christelijken als uit een
on-christelijken mond en dat het ten slotte toch
maar aankomt op de diepte en de zuiverheid
van toon. Zoo ook gaat het met het instru
mentale.
Wij hebben gehoord van eene aanmerking
van een tegenwoordig beroemd prediker in een
van de grootste steden van ons land, (destijds
in een klein Friesch dorpje geplaatst) op een
na-spel door de organiste (die deze taak, vrij
willig en onbetaald op zich bad genomen), ’t
Was den geestelijken heer te wereldsch en hij
beklaagde zich deswege bij den vader der or
ganiste. Toen na onderzoek deze den ijveri-
gen prediker bewees, dat het gespeelde lied
was uit den bundel der zangen van Neerbosch,
was bij ten zeerste voldaan en bood hij zijne
verontschuldigingen aan.
En hoe nu in den laatsten tijd?
Het Leger des Heils, door zoovelen gesteund,
stelt zijne liederen op bekende volksdeunen.
En het gebruikt daarbij muziek-instrumenten,
zoo, dat in den beginne tal van vrome en
vroede lieden oordeelden, neen, maar daar wordt
nu eigenlijk gezegd een loopje met ons genomen.
Christelijk of onchristelijk geblaas of gestrijk,
in het vorenstaande is genoeg aangetoond, dat
daaromtrent geen sprake kan zijn. Wat kan
verdeelen, muziek en zang vormt wereldtaal
en beoogt verheffing, veredeling.
Daarom ook gingen we opgewekt het derde
festival van den Frieschen bond van Harmonie
ën fanfare-corpsen, (30 Juli te Workum) bij-
wonen. En we hebben er genoten.
Men moge klagen over te weinig gelegenheid
om te zitten, over dit en nog wat anders,
het deed ons goed, daar te wezen, evenals ten
vorigen jare te Wartena. De muziek moge
hier en daar te wenschen hebben overgelaten,
als o.a in de slot regels van het oude Wilhelmus,
het doet er niet toe, wij stellen al deze pogingen
tot verheffing op hoogen prijs. Wij zijn bekend
in het Zuiden van ons Vaderland en weten
hoe daar honderden corpsen bestaan, zelfs in de
kleinste gemeenten. Wij weten ook, hoe daar
tal van gemeente-besturen deze corpsen subsi-
dieeren en deze daarvoor des Zondag-namiddags
hunne krachten voor al de gemeentenaren kos
teloos ten beste geven, maar langen tijd heeft
het ons verdroten, dat hier in Friesland alleen
muziek klonk binnen de kerk-wanden en de
zang zich tot enkele gelegenheden bepaalde.
Van ganscher harte begroeten we daarom
het toenemen van het aantal harmonie- en
fanfare-corpsen op onzen alouden Frieschen
grond. Daar is te Leeuwarden een festival
geweest, waaraan tal van vereenigingen deel
namen, de meeste uit Friesland. Er werden
DUITSCHLAND. Sedert het bestaan der
Duitsche (vroeger Pruisische) oorlogsvloot heeft
deze, de nu vergane kanonneerboot Iltis me-
degerekend. negen schepen verloren. Vooreerst
de Frauenlob, en kort daarna de Amazone.
Hoewel dat nu reeds meer dau 30 jaren ge
leden is zal menigeen zich nog wel herinneren,
hoe groote verslagenheid in Pruisen veroorzaakt
werd door de tijding dat dit opleidingsschip,
met een groot aantal cadetten aan boord, spoor
loos in de Noordzee was verdwenen.
Verscheidene jaren gingen zonder ongevallen
voor de Duitsche marine voorbij, tot het pant-
sersehip Groszer Kurfürst bij Folkestone zonk,
ten gevolge van eene verkeerde manoeuvre van
de König Wilhelm; 300 zeelieden verloren bij
die ramp het leven.
Evenals de Frauenlob en de Amazone is
ook de korvet Augusta verdwenen, zonder
dat men nauwkeurig weet hoe of waar. De
Augusta ging door de Roode Zee naar de
Samoa-eilanden en had 600 man aan boord,
omdat zij de bemanning van het eskader der
zou wellicht geene
Zang en muziek oefenden reeds in de oud
heid een machtigen invloed op den mensch
uit.
Van
ziek.
De laatste kan heerlijk wezen, maar toch
moet ze bij de zang achterstaan, waar deze
trillers weet te geven, gevoel weet uit te druk
ken, door geen instrument weer te geven. Het
zoogenaamde timbre ontbreekt der muziek in
de fijnste doelen.
Een Helmholtz wist het reeds te verklaren,
dat hij in een enkele toon van een snarenspel
één of meer octaven hoorde en hij bewees die
stelling, door te constateeren, dat de trillingen
der snaren maar niet zoo pardoes tot het aan-
gegeven cijfer werden gebracht, maar eerst een
geheele reeks moesten doorloopen; wij heb
ben eerbied voor zulke fijne kunstkenners en
hun oordeel; doch we hebben ook respect
voor allen, die fluiten en luiten en andere in
strumenten beoefenen, en dit respect grond zich
vooral op het besef der groote moeielijkheden,
die te overwinnen zijn, bij de wetenschap, dat
bij uitspanning en vermaaak toch veredeling
en volmaking vooraanzitten.
Dat besef en die wetenschap deelen we met
de ouden.
De zang klonk heerlijk, de muziek werd
mede geroemd. Jubol en Tubol-Kaïn deden in
hunne smidsen de voorbijgangers luisteren. En
hoe veel indruk moet volgens de berichten de
zang der Engelen, het »Eere zij God in den
hoogen” niet gemaakt hebben. Genoeg is het
te verklaren, dat de kerk al heel spoedig partij
heeft getrokken van den invloed van muziek
en zang. En dit terecht. Men kende dien
invloed als geweldig, als overweldigend zelfs.
Door fluiten of toeteren werden booze dieren
bedwongen en lieten de vrije reizigers in de
lucht zich vangen. Zang en muziek beide
waren den dieren niet ongevoelig, en hoe zou
den ze dan den mensch koud kunnen laten?
De natuur wees als van zelve den weg.
En laat ons nu eens vluchtig verder gaan,
hoe veel hebben de menschen niet van muziek
en zang geprofiteerd?
Daar in de kerken, onverschillig van welke
religie, troonen de orgels, en bij elke gelegen
heid, bij elke godsdienstoefening laten zij zich
hooren Het orgelspel, mitsgaders het gezang
van koor of gemeente maakt niet het geringste
deel uit der plechtigheid, die verheffing en
veredeling bedoelt. Wij laten verder alle pre
dikatiën of redevoeringen in hunne waarde en
voor wat ze zijn. Maar zeker is het, dat voor
den geschetsten ideaal-toestand muziek en zang
en zang en muziek de eerste factoren vertegen
woordigen. En opmerkelijk is het, dat bijna
alle instrumenten worden genoemd harp en
luit en trompet en wat dies meer zij.
’t Was niet alleen de kerk, die zich den
invloed van muziek en zang ten nutte maakte,
ook de vorsten trokken daarvan partij. Of zij
het van de kerk geleerd hebben, of deze van
gene, dat is eene quaestie, die we maar aan
anderen overlaten. Wij weten, dat David
koning en dichter en zanger en speler tevens
was, terwijl de kerk naderhand menig lied
Davids exploiteerde. Maar na David bliezen
de krijgslieden honderden malen als het een
aanval ten strijde gold. Bekend o. a. is nog
Samoa-eilanden ging aflossen. Vermoedelijk
is het schip in de Roode Zee gezonken ten
gevolge van denzelfden wervelstorm, die daar
toen ook een Fransch oorlogsschip deed vergaan.
Een dergelijke storm trof drie Duitsche
oorlogsschepen op de reede van Samoa, van
welke één nog bijtijds in volle zee wist te
ontkomen, terwijl de Adler en de Eber wer
den stukgeslagen en maar een klein deel der
bemanning gered kon worden.
Keizer Wilhelm is Donderdagavond van zijne
zeereis naar het Noorden te Kiel teruggeko
men. Gisterenochtend ontving Z. M. aan boord
der Hohenzollern den marine-attaché der
Fransche ambassade te Berlijn, die den Keizer
de deelneming van President Faure kwam
betuigen in het vergaan der kanonneerboot
Iltis.
FRANKRIJK. Abbé Le.mire, het lid der
Kamer, heeft tegen den 25sten dezer de pries
ters van Frankrijk tot een driedaagsch Congres
te Rheims opgeroepen onder den naam van
Pèlerinage ecclésiastique. Het plan schijnt te
zijn eene vereeniging van geestelijken te stich
ten. Een der bisschoppen, msgr. Isoard van
Annecy, heeft echter reeds in de Vérité een
brief geschreven, welke als
waarschuwing om
kunnen worden aangemerkt,
meent de prelaat, zijn op weg
in te nemen en eene rol te spelen, welke de
hunne niet is. Het denkbeeld dat de geeste
lijkheid eene corporatie uitmaakt acht de bis-
schop volkomen valsch en met de innerlijke
samenstelling en tucht der Kerk onvereenigbaar.
De abbé Lemire, niet overtuigd, heeft ge
antwoord en doet opmerken, dat het een pries
ter niet verboden wordt het plan uit te voeren,
dat de bisschop hun aanraadt zooveel zij maar
kunnen priesters te zijn en dat dit te Rheirrs
juist bedoeld wordt.
ENGELAND. Het Huis der Gemeenten
heeft het wets ontwerp betreffende den spoor
weg in Oeganda voor de derde maal gelezen
en aangenomen.
De parlementaire commissie, belast met het
onderzoek naar het beheer der Gecharterde
Maatschappij enz., zal tusschen de 13 en 15
leden tellen. Dat het onderzoek nu ook zal
worden uitgestrekt «naar den oorsprong en de
omstandigheden van den gewapenden inval in
de Zuidafrikaansche Republiek” is te danken
aan een amendement, door den liberalen oud-
minister Harcourt ingediend. Ook heeft de
minister Chamberlain uitdrukkelijk verklaard,
dat het onderzoek wel degelijk de verantwoor
delijkheid der Rijksambtenaren in Zuid-Afrika
zal omvatten.
De artikels van het ontwerp betreffende den
spoorweg door Oeganda zijn Donderdag door
het Lagerhuis afgehandeld.
GRIEKENLAND. Een bericht uit Athene
meldt, dat de Porte, naar men verzekert, al
de eischen der Cretensers van de hand heeft
gewezen.
De sterke pressie, die de mogendheden zoo
pas te Athene hebben uitgeoefend, zal binnen
weinige dagen, naar men hoopt, een einde
maken aan de Cretenser moeielijkheden. Zeker
is thans, dat de mogendheden, consequent
willende blijven, de Cretensers volstrekt zullen
dwingen om aan te nemen, wat de ambassa
deurs hier aan de Porte hebben gevraagd,
d. w. z. precies het programma van Haleppa.
opmerkingen gemaakt bet daarheen te leiden,
dat muziekfeesten in den vervolge den boventoon
zouden erlangen. Er is to Workum feest
gevierd, een feest met overvloed van menschen,
ofschoon er slechts vijf vereenigingen den geheelen
Bond vormden. Niet waar, Friesland wil van
harte gaarne muziek en zang. Heden Workum,
morgen Kippen burg
Onderscheid tusschen zwart en wit? Och,
»ons kent ons.”
Jammer maar, dat op het gebied der wereld
taal van muziek en zang ook al weder ver
deeldheid heerscht en deze niet tot een geheel
kan gebracht worden.
Eene poging daartoe
ondankbare zijn.
Een festival in Friesland, een muziekfeest
van Friesche harmonie- en fanfare-corpsen kan
van meer omvattenden aard zijn. De toetreding
worde gemakkelijker gemaakt. Geene vijf, maar
vijftig corpsen worden leden. En deze leden,
geheel of gedeeltelijk spelen in optocht of
vereeniging, eenige malen ook bij gedeelten,
in open ruimte over dag ten ieders gehoore,
maar de avonden blijven daarvan weg. Wil
men na afloop van het geheel zich meer ont
spanning veroorlooven, wij meenen dat dit niet
ligt op den weg van den Bond, maar dat men
dit gerust aan particulieren mag toevertrouwen.
Geheel iets anders is natuurlijk de zorg voor
overblijvende Bondsleden.
De laatste opmerkingen ontvloeiden onze pen
onder de voormelde omstandigheden.
Desniettegenstaande blijven we den invloed
van muziek en zang op den mensch hoog
schatten en wekken we ieder op, daaraan mee
te doen, waar verheffing, veredeling bedoeld
wordt. Waar daar zoogenaamd negotie mee
wordt bedreven, were men zoo hard mogelijk.
Deze richting verdient finale afkeuring, ook
omdat ze de betere tegenhoudt. Maar al
wat goed en schoon is en welluidend klinkt,
’t is eene les der oudheid, lezers, -- is
christelijk en wordt door allen zonder onderscheid
meer en meer bevorderd zeer tot onze blijdschap
in ons oude Friesland. De zaak verdient bij
allen ook al weer zonder onderscheid,
ruime ondersteuning.
FRISO
iiliii mon iiiiisinii.
4
3
5D
MEI IIS- El Illi III II11II
I
K
3
