WOENSDAG 19 AUGUSTUS 1896.
No. 66.
Een nieuwe Boerenbond.
Zes en twintigste Jaargang.
Dit Blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
punt
E.
Landbouw
<1
Prijs per kwartaal 70 cent franco per post 86 cent.
Prijs der ADVERTENTIËN van 15 gewone regels 40 cents
Voor eiken regel meer 7} cent. Bij abonnement is de prijs belangrijk lag er
Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den Uitgever
UITGEVER:
Y- KUIPERS, FIRMA H- BRANDENBURGH EN ZOON. TE WORKUffl.
kunnen zij worden, die niet
tegen God, huisgezin of
of kunnen aanmoedigen of tot stand brengen,
dan hetgeen de bestaande vereenigingen met
meer of minder succes nastreven.
(Overgenomen uit het Nederl.
Weekblad van 8 Augs. j.l.)
1
r
hebben zij echter de kaart van het
Zij zijn uitgegaan
de veronderstelling, dat er in Nederland
zoo goed als niets bestond in den
drankmisbruik enz. Bij de definitieve vast- geest, zooals zij zich voorstelden. Wel hier
stelling had ditzelfde bestuur nu echter voorge- en daar eene Maatschappij of Landbouwveree-
stand, c.
bouwcredietwezen, d. door het stichten
van aan- en verkoop vereenigingen,
verzekeringsfondsen enz. T
strekking in de eerste plaats zal niemand be
vreemden, die zich herinnert, wat gezegd en
van verschil openbaarde
van het doel van den
Verschillende woordvoerders drongen
ten sterkste op aan, onomwonden te ver
klaren. dat de Bond protectionistische maat
regelen zou ‘voorstaaneven krachtig kwamen
anderen daartegen in verzet, zoodat ten slotte
werd besloten ook op dit punt geen beslissing
te nemen, ten einde de mogelijkheid open te
houden allen te vereenigen.
Een der aanwezigen drukte den wensch uit,
dat de Bond ten einde zijn invloed te doen
gelden zich in beginsel met de algemeene ver
kiezingen zou inlaten en candidaten stellen voor
de verschillande bestuurscolleges. Niemand
ondersteunde dit voorstelzoodat ook verschil
in politieke richting evenmin als de godsdien
stige gevoelens een beletsel zou behoeven te
zijn voor algerreene aaneensluiting. Slechts bij
een der onderdeelen van art. 9 werd, door
krachtige tusschenkomst van Dr. Schaepman,
een bepaalde houding aangenomen. Het luidde
dat iemand om lid te worden grondeigenaar
of pachter of vruchtgebruiker of beheer
der van gronden moest zijn, of zelf het
landbouwbedrijf moest uitoefenen.
Een der sprekers uit Nd.-Brabant, die reeds
vroeger gezegd had het niet in allen deele
eens te zijn met de gewestgenootendie voor
hem het woord hadden gevoerdmeende dat
ook plaats in den Bond kon worden ingeruimd
voor «belangstellenden in den land
bouw.” Hij voegde er tot ondersteuning van
zijn voorstel aan toe, dat de belangen van alle
bewoners van het platteland eenstemmig waren
met die der boeren, en dat deze dorpsbewoners
de landbouwers veel nader stonden dan de
grondeigenaars en rentmeesters in de steden,
die vaak alleen belang stelden in de boeren,
wanneer zij hun pacht kwamen brengen.
Nog een paar punten verdienen vermelding.
Onder de middelen, waardoor het bestuur het
doel van den Bond zou trachten te bereiken,
behoorde ook het uitgeven van een Maandblad.
Om dezelfde reden waarom alles werd ver
wijderd wat algemeene vereeniging kon tegen
houden, werd ook dit plan vaarwel gezegd
de inhoud toch kon aanleiding geven tot twee
spalt, zoo werd door de vergadering geoordeeld.
Eindelijk verdient nog de aandacht iets wat
in den beginne was te berde gebracht. Art.
3 zegt in de eerste alinea reeds dat de Bond
zijn doel zal trachten te bereiken a. door het
bestrijden van slechte gewoonten en
misbruiken onder de leden.
als volgtlid
gekant zijn
eigendom.
Een tweede
zich bij behandeling
Bond,
er
Brieven en Berichten, de Redactie betreffende franco
aan dit adres, uiterlijk Maandag en Donderdag middags 1 uur.
Advertentiön Dinsdag en Vrijdag morgens vóór 12 uur.
Ons oordeel over de nieuwe vereeniging
meenen wij aan het slot niet te mogen terug-
Het was zeer zeker een goed denk-
de
niging, maar bestuurd en nagenoeg uitsluitend
gesteund door sheeren,” half uit liefhebberij,
half uit zucht om zich zelf te verheffen, doch zon
der dat deze practisch werkzaam waren in den
landbouw of zelf rechtstreeks belang hadden
bij het bedrijf.
Hadden de oprichters nauwkeuriger onder
zocht, zij zouden gezien hebben, dat bijna
overal in ons land gróote en kleine boeren-
vereenigingen zijn, waarin het aantal »heeren”
een zeer ondergeschikt element uitmaakt. De
aangegeven weg tot het vormen van een N e-
d erlandschen Bond ware geweest, de
reglementen, statuten en grondslagen van deze
bestaande corporation te bestudeeren en te zoe
ken naar punten van overeenstemming om,
daarop steunende, ééne algemeene vereeniging
tot stand te brengenelk onderdeel volkomen
vrijheid latende voor locale of provinciale eigen
aardigheden, speciale belangen, godsdienstige
of politieke kleur. Dit is echter niet geschied;
de oprichters hebben iets geheel nieuws willen
stichten met een bepaalde godsdienstige en
zedelijke richting op den voorgrond.
Behalve misschien in een gedeelte van Nd.-
Brabant dreigde dit laatste denkbeeld al spoe
dig fiasco te zullen maken en zooals wij zagen,
heeft het bestuur daarom alle bijzondere ken-
teekenen dienaangaande teruggenomen, zoodat
er ten slotte niets is overgebleven dan een
programma, zooals het bijna in iedere Land-
bouwvereeniging of Maatschappij wordt gevon
den. Naast en misschien in concurrentie met
deze zal, in sommige provinciën althans, de
Boerenbond zich nu in het vervolg doen gelden.
Bij sommige zaken en aangelegenheden, waar
de Landbouwmaatschappijen officiéél of officieus
gehoord worden, zal nu de Boerenbond ook
een stem willen hebben in het kapittel; com
mission uit haar benoemd, subsidiën door het
Rijk of de provincie aan haar verleend zullen
nu over beiden moeten worden verdeeld de
krachten zullen worden versnipperd bij land
bouwonderwijs, proefvelden, lezingen enz. zullen
dezelfde belangen zich door twee organen laten
gelden, hetgeen tot verwarring aanleiding zal
geven niet alleen, maar allicht een bron zal
worden van naijver, waarbij ten slotte de land
bouw schade in plaats van voordeel zal onder
vinden.
Het is om die reden dat wij het oprichten
van den Boerenbond, zooals dit te Utrecht
geschied is, betreuren. Niet, wij herhalen het,
om het beginsel, dat wij integendeel ten zeer
ste toejuichen om namelijk alle landbouwers in
ééne groote Nederlandsche vakvereeniging bijeen
te brengen evenmin om het oorspronkelijke
plan, dat naast of uit de bestaande clubs een
Bond van boeren wilde opriehten met bepaalde
godsdienstige beginselen en bepaalde zedelijke
eischen aan het lidmaatschap wenschte te ver
binden doch wij betreuren het om hetgeen
ten slotte is tot stand gekomen niets anders,
niets beters en niets boogers ook dan een ge
wone landbouwmaatschappij met vertakkingen
in alle provinciën, waarbij uit niets blijkt, dat
zij in eenigerlei richting iets anders zal willen
Een paar weken geleden werd te Utrecht
een vergadering gehouden, waar eenige hon
derden personen bijeenkwamen, belang hebbende
of belang stellende in den vaderlandschen land
bouw, tot oprichting van een Nederlandschen
Boerenbond. De bedoeling was de statuten,
die op ruime schaal waren bekend gemaakt
te bespreken en zoo mogelijk te doen aannemen.
Wel waren uit alle provinciën, ook de meest
verwijderde, zooals Groningen en Friesland,
Nd.-Holland en Zeeland, personen aanwezig,
doch het meerendeel kwam uit Gelderland en
Utrecht en vooral Nd.-Brabant had vele ver
tegenwoordigers gezonden. Dit laatste had een
zeer bepaalde reden ongeveer een jaar geleden
was het oprichten van een Boerenbond het
eerst ter sprake gebracht van katholieke zijde
en de eerste besprekingen stelden in het voor
uitzicht er een vereeniging van te maken van
bepaald godsdienstige, zelfs katholieke kleur.
De pastoor der parochie, zoo werd herhaaldelijk
gezegdkon gevoegelijk aan het hoofd staan
der locale afdeeling. Toen het natuurlijk spoe
dig bleek, dat op die wijze van eene algemeene
vereeniging. van een Bond, die eenigszins het
recht zou hebben den naam te dragen van
Nederlandsch. geen sprake kon zijn, werd dit
speciaal katholieke karakter veranderd in dat
van algemeen christelijk.
In Nd.-Brabant echter bleef de eerste betee
kenis behouden en bovendien werd ijverig pro
paganda gemaakt voor deze nieuwe vereeniging
door de voorgangers der katholieken op politiek
gebied in dat gewest. De landbouwers en
andere geschikte personen uit de besturen der
algemeen bekende kiesvereenigingen sloten zich
aaneen en riepen te ’s-Hertogenbosch een eerste
vergadering bijeen. Tengevolge hiervan waren
in deze provincie al spoedig tal van bestaande
landbouwclubs, dorpsvereenigingen enz. bereid
zich bij den nieuwen Bond aan te sluiten; ’t
gebeurde zelfs dat de geestelijke Overheden
daartoe aanspoorden en dat de voorloopige sta
tuten des Zondags na kerktijd voor de pui van
’t gemeentehuis werden voorgelezen. Geen
wonder, dat onder deze omstandigheden de
boeren uit Nd.-Brabant het meest waren voor
bereid tot oprichting van een Bond en een
overwegenden invloed meenden te kunnen doen
gelden op de eerste algemeene vergadering te
Utrecht; zelfs werd daar kort te voren door
hen een vóórvergadering gehouden om een ge
zamenlijke gedragslijn vast te stellen. Dit
plan viel echter spoedig in duigen op de verga
dering zelf. In de oorspronkelijk geplubliceerde
statuten was gezegd, dat de Bond op chris-
telijken grondslag gevestigd zou zijn:
op voorstel van het voorloopig bestuur was dit
gewijzigd in de mindersprekende bepaling dat
de Bond het christendom zou huldigen
als grondslag van de maatschappij. De
Nd.-Brabantsche fractie stelde nu voor, de oor
spronkelijke redactie te behouden en daarmede
een positief godsdienstig beginsel in den Bond
op te nemen. Op aandrang van den heer Dr.
Schaepman werd dit echter verworpen en de
meer algemeene formule in de statuten opge
nomen. Bij art. 9 kwam deze algemeenheid
nog duidelijker aan het licht, toen de eisch in
het eerste ontwerp: lid van den Bond kunnen
zij worden, die behooren tot een der
christelijke belijdenissen, werd veranderd
steld, deze wat al te duidelijke bepalingen te
schrappen en een der sprekers, die met over
tuiging onthouding van sterken drank als een
der krachtigste middelen tot bereiken van het
doel van den Bond aanbeval, vond bij niemand
der vergadering ook maar eenig gehoor.
De Nederlandsche Boerenbond
werd aldus geconstitueerd, zonder in eenigerlei
richting een bepaald karakter te vertoonen,
zonder ook maar in eenig opzicht zich te onder
scheiden van de bestaande boerenvereenigingen,
landbouwmaatschappijen enz. of het moest zijn
het «christendom boven geloofsverdeeldheid” in
zijne statuten en de pretentie zich een «Neder
landsche vereeniging te noemen, terwijl andere
vereenigingen slechts een locaal of provinciaal
karakter dragen. Alleen zal de nieuwe Bond,
zooals Dr. Schaepman op zijn bekende klem
mende wijze de aanwezigen op het hart drukte,
moeten zijn een vakvereeniging, alléén en uit
sluitend bestaande uitboeren, boeren
en nogmaals boeren. Ook deze onder
scheiding zal echter in de praktijk weinig te
‘jeteekenen hebben.
Uit de statuten toch blijkt reeds, dat grond
eigenaars kapitalisten, notarissen, zaakwaarne
mers en dergelijke administrateurs als leden
niet kunnen worden geweigerd, maar bovendien
op de vergadering zelf werd, zonder eenig pro
test, van alle zijden het middel tot ontduiking
aan de hand gedaan, omdat ieder die wenschte
lid te worden toch allicht een bleekveld of een
tuintje in huur of in eigendom had en dus als
lid kon worden toegelaten.
’t Werpt ook een eigenaardig licht op dit
criterium van vakvereeniging voor boeren, wan
neer bij hare oprichting bijna uitsluitend het
woord is aan Kamerleden, burgemeesters en
wethouders, advocaten, een oud-zeeofficier, een
notaris, een steenfabrikant, een geneesheer, een
R. K. geestelijke en dat behalve de bovenbe
doelde ijveraar voor afschaffing van sterken
drank, nauwelijks een enkele landbouwer zich
deed hooren of het moest zijn een, die reeds
in den beginne, trouwens niet zonder adhaesie-
betuiging in zijne omgeving voorstelde de voor
loopige statuten maar en bloc goed te keu
ren en het verdere over te laten aan de
«heeren” van ’t bestuur.
In dit verband dient nog vermeld, dat aan
’t slot der vergadering op voorstel van den
onder voorzitter der Noord-Brabantsche Maat
schappij van Landbouw, Jhr. de Jong van
Beek en Donk, per acclamatie Dr. Schaepman
werd benoemd tot eere-lid der nieuwe vereeni
ging. Trouwens ieder toehoorder zal het moe
ten toegeven, de voorstanders van den Boeren
bond waren hem dank verschuldigdzonder
Op de tweede, derde en vierde plaats komen zijne machtige persoonlijheid en de overstelpende
dan het behartigen der materieele belangen, welsprekendheid ware de vergadering waar-
b. door het streven naar hervorming der schijnlijk in hopelooze verwarring nooit tot een
wetgeving ten behoeve van den boeren- einde gekomen.
door verbeteren van het land-
meenen 1
Deze zedelijke I houden. Het was zeer
1 I beeld van de oprichters, om te trachten de
boeren in Nederland tot één grooten Bond te
geschreven werd in de eerste tijden, toen het vereenigen. Voor zij die taak vrijwillig op zich
oprichten van den Bond ter sprake kwam. Het namen, 1
bestuur had, daarmee in overeenstemming, dan land niet goed bestudeerd,
ook deze misbruiken verder in de oorspronke- van
lijke statuten omschreven als: verkwisting, eigenlijk
Bij de definitieve vast- geest, zooals zij zich voorstelden,
hm» nn en daar eene Maatsehannii of Lanf
FRISO
1
\ii:ts m imihihiii
IIUII lllllll nilLSLlMI.
f
4
i
i
1
i
i
t
r
r
3
5
1
