WOENSDAG 16 SEPTEMBER 1896.
No. 74.
Buitenlandsch. Nieuws.
Zes en twintigste Jaargang.
Dit Blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
dit schrijven
Prijs per kwartaal 70 cent franco per post 85 cent.
Prys der ADVERTENTIËN van 15 gewone regels 40 cents
Voor eiken regel meer 7} cent. Bij abonnement is de prijs belangrijk lager
Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den Uitgever
VOLKSHUISVESTING en nog iets.
(INGEZONDEN).
UITGEVER:
Y- KUIPERS, FIRMA H- BRANDENBURGH EN ZOON. TE WORKUM
DUITSCHLAND. Naar aanleiding van den
in sommige bladen nog voortdurenden strijd
over den juisten tekst van den toost, te Breslau
door den Tsaar ingesteld verklaart de Nord-
deutsche nogmaals te kunnen zeggen, dat, gelijk
nog
Mocht
enkelen
een
dan zou
loren zijn.
Een goede woning is eene eerste eisch voor
huiselijk geluk. Niet de gemeenschap moet
voor goede woningen zorgen, het individu zelf,
’t Individu kan dat in zeer vele gevallen;
maar ’t vange bet leven aan (ik bedoel ’t
leven nadat ’t de kinderschoenen ontwassen is)
met veel meer ernst dan nu waargenomen
wordt en boven alles:
«Cartbago moet verwoest
ik wil zeggen
«alkohol moet verbannen
«de weelde moet beperkt worden.”
Een Vrieno van het Volk.
of f 72,80 per jaar, en een zoodanige is vol
strekt geen dronkaard, integendeel iemand, die,
zooals men dat noemt, steeds goed bij zijn po
sitief is, iemand, die u ongeloovig aanziet,
als gij hem, wanneer hij klaagt, dat dit of dat
voor hem onbereikbaar is, toevoegt: «gij be
steedt veel te veel geld aan jenever”,
iemand, die zich zelf steeds diets maakt, dat
een man, die overigens zijn best doet, recht
heeft op een paar borrels daags en dat die er
af moeten, al moet ’t brood van vrouw en
kinderen dan ook wat schraler gesmeerd,
al moeten de kinderen dan ook wat langer
met lekke klompjes of een verschoten jurkje
rondloopen, er af moet vooral thans nu de
noodzakelijkste levensmiddelen met zoo weinig
geld bestreden kunnen worden, nu de mindere
man voor geene belastingen meer te zorgen
heeft, nu vrijdom van betaling van schoolgeld
voor zoovelen te verkrijgen is, en onderstand
wordt verstrekt als de verdiensten stilstaan en
een onderdak als men geen woning meer kan
krijgen, tengevolge het verzuim van betaling
van huur.
Gelukkig zijn er echter zeer velen, die er
beter over denken, die een voorbeeld zijn van
onthouding en ’t daarom, bij gelijke inkomsten,
zooveel verder brengen als de evenbedoelde
onverschilligen.
Deze beteren verdienen, zoo noodig, gesteund
te worden in hun voorbeeldig streven; zij zijn
echter in den regel te fier om anderer steun
in te roepen; hunne onafhankelijkheid is hunne
rechtmatige trotsmaar al hebben deze beteren
eene betere woning, niet dik-
noe-
En dit moet, dunkt mij, het ideaal zijn
de verwerkelijking waarvan gestreefd
Maar hoe Die vraag is in
zoo gemakkelijk te beant-
we aannemen, dat eene goede woning
i arbeiders- of werkmansgezin, moet
een woonkamer van behoorlijke
en hoogte met een groot, ge
in den regel ook
werf eene, die zij hun eigendom kunnen
men.
naar
moet worden,
’t algemeen niet
woorden.
Laten
voor een
bestaan uit
lengte, breedte
makkelijk schuifbaar of openslaand lichtraam,
een van een dito raam voorziene slaapkamer
voor een viertal personen, een keldertje,
een van een regenbak voorzien keukentje,
dat tevens tot waschplaats dient, ter zijde van
woon- en slaapkamer een gang, over alles heen
een zolder met beschoten kap en op den zolder
zooveel slaapplaatsen als noodig zijn en beneden
niet worden gevonden.
Zoodanig huisje ter oppervlakte van 50
M2 zou, met nog 50 M2 grond voor bleek
enz. nieuw opgetrokken f 1000.— moeten
kosten met inbegrip der waarde van den grond.
Maar, voert men mij tegemoet, zooveel geld
bezit de arbeider, de werkman niet, als hij
trouwt en spoedig na het huwelijk kost het
hem vaak moeite genoeg de monden open te
houden waarvoor hij te zorgen heeft.
Ik beweer niet, dat de arbeider, de werk
man van tegenwoordig zooveel bezit als hij
trouwt; ik wil buiten beschouwing laten blij
ven de vraag of een jongman wel verantwoord
is als hij trouwt zonder althans eenig kapitaal
overgespaard te hebben; maar ik meen
gerechtigd te zijn te beweren, dat menig jong
man, menige jonge dochter te jong trouwt,
trouwt zonder gedurende eenige jaren voor het
huwelijk gespaard te hebben; ik erken,
dat de jonge vrouwen, voortgekomen uit den
arbeiders den werkmansstand, die als dienstboden
arbeider, menig werkman, gedurende enkele
jaren vóór hij b. v. op 26 a 30 jarigen leef
tijd trouwt, jaarlijks minstens even veel ver
dient als na zijn huwelijk
zijn huwelijk zeer goed een
oversparen als hij zich maar
Brieven en Berichten, de Redactie betreffende franco
aan dit adres, uiterlijk Maandag en Donderdag middags 1 uur.
Advertentidn Dinsdag en Vrijdag morgens vóór 12 uur.
en derhalve vóór
aardige som kan
onthoudt van een
groot aantal totaal noodelooze uitgaven.
Die bewering is, meen ik, even waar, als
de bewering, dat menige jonge dochter ver
standiger zou doen zich wat minder op te
pronken dan geschiedtmaar van beide waar
heden wil men zelden hooren, omdat zij de
ijdelheid aantasten.
Doch keeren wij terug naar ons eigenlijk
onderwerp: «het in eigendom verkrijgen van
een goede woning, om die bij het sluiten van
een huwelijk te kunnen betrekken.”
Als ik overweeg, dat er schippersknechten
zijn, die er voor zorgen, dat zij op b.v. 27,
28jarigen leeftijd eenige honderden guldens
hebben overgespaard, die aan een scheepmaker
ter hand stellen en daardoor zooveel crediet
bij dezen krijgen dat hij hun een flink vaar
tuig verschaft, onder voorwaarde, dat van het
restant der koopsom jaarlijks een zeker gedeelte
moet worden afgelost; als ik zie, dat er
onder die schipper geworden primitief niets
dan hun krachten en ernstigen wil bezittende
knechten zijn, die zich nu in een behoorlijk
middel van bestaan mogen verheugen; dan,
dunkt mij, is het ook niet onmogelijk voor een
gezond, vlijtig, knap arbeider of werkman, die
b.v. van zijn achttiende jaar af alle noodelooze
verteringen nalaat en zuinig leeft, om jaarlijks
f 100 naar de spaarbank te brengen, ten uit elf wagens ter lengte
einde bij het sluiten van een huwelijk over
f 500 tot f 700 te kunnen beschikken, in
hoofdzaak tot gedeeltelijke bestrijding der koop
som van eene goede woning.
Aan zoodanigen spaarzame zou dan f 500
moeten worden geleend, binnen 10 jaar met
eene annuiteit van f 60 terug te betalen,
derhalve gedurende die jaren waar
in de volle kracht des levens is.
dit schrijven er toe leiden althans
opmerkzaam te hebben gemaakt op
weg tot het verkrijgen eenen eigen woning,
de moeite daaraan besteed niet ver
in eigen behoeften hebben voorzien, zeer wei- alle in de zaal aanwezige en Fransch verstaande
nig kunnen overhouden van haar loon, zullen personen kunnen bevestigen, de woorden van
bovenkleeding Keizer Nicolaas, die luid en in de geheele zaal
verstaanbaar sprak, zoo luidden als de officieel
daarvan gegeven lezing, zoodat het goed zou
zijn de volstrekt nuttelooze beschouwingen
daarover te staken.
Zelden of nooit is een Duitsch Vorst op een
voor hem gedenkwaardigen feestdag met zoo
algemeene sympathie begroet als deze week
de Groothertog van Baden op zijn 7Osten jaardag.
Bijna geene enkele courant is verschenen, die
niet in warme woorden herdacht al wat de
Groothertog in de tweede helft dezer eeuw voor
Baden en geheel Duitscbland heeft gedaan en
geweest is. Vooral in Noord-Duitschland werden
de verdiensten van den Groothertog jegens de
stichting des Rijks in herinnering gebracht.
Keizer Frederik zeide nog als Kroonprins indertijd
van hem «Het Duitsche volk weet volstrekt
niet, hoeveel het hem te danken heeft.” Met
evenveel recht echter verklaarden de Badensche
Kamers thans in haar adres van gelukwensching
»Het Badensche volk, het geheele Duitsche
volk weet het en zal het onvergeten met
dankbaarheid in het gemoed getuigendat
onder alle patriotten niemand edeler, niemand
met trouwer liefde voor het vaderland bezield,
niemand met reiner hart de vereeniging van
Duitscbland nagejaagd en haren opbouw be
vorderd en voltooid heeft, dan Badens Vorst.”
FRANKRIJK. In de acht afgeloopen maan
den des jaars hebben de middelen 341,700
frcs. minder bedragen dan de raming, maar
31,507,900 frcs. meer dan verleden jaar ge
durende hetzelfde tijdperk.
De keizerlijke Russische trein, hermetisch
gesloten en verzegeld, is Vrijdagochtend aan ’t
St.-Lazarestation te Parijs aangekomen, bestaande
van vijftien tot twintig
meter, welker onderstellen zoo ingericht zijn,
dat zij gemakkelijk zelfs betrekkelijk kleine
bochten kunnen omgaan. Ze zijn vrij donker
blauwachtig zwart geverfd, maar van binnen
zeer weelderig ingericht.
Het vroeger bericht omtrent Fransche wagens,
waarin de reis van Cherbourg naar Parijs zou
geschieden, blijkt dus onjuist te zijn geweest.
ENGELAND. In een openbaar gemaakten
brief zegt lord Rosebery te deelen in de levendige
verontwaardiging van het Engelsche publiek
over de moorden te Constantinopel. De ver
antwoordelijkheid voor den tegenwoordigen
toestand, zegt bij, rust minder op de Regeering
dan op de groote Mogendheden. Ongelukkig
schijnt de Engelsche Regeering niet op zeer
hartelijken voet met de Mogendheden te staan.
De zaak is geen partijbelang en lord Rosebery
verwacht meer voor Europa’s handelen van de
bemoeiingen der diplomatie dan van
stratiën in openbare bijeenkomsten.
Het Congres van Ambachts-vereenigingen te
Edinburg heeft zonder eenige discussie ver
schillende motiën aangenomen, sympathie be
tuigende met de Armeniërs, de hoop uitsprekende,
dat de Regeeringen van Europa alle beletselen
tegen de uitbreiding van ambachts-organisatie
uit den weg mochten ruimen en de «parlemen
taire commissie” opdragende om op het komende
Adres van Antwoord op de troonrede een
amendement te doen aannemen, den postmeester-
generaal, en den minister van Oorlog lakende
wegens hunne weigering om deputatiën te
ontvangen. Voorts werden een aantal motiën
goedgekeurd, het Huis der Gemeente verzoe-
Daar zal op 21 dezer te ’s-Gravenhage een
nationaal hygiënisch Congres worden gehouden,
waarin o. a. zal worden besproken de «volks
huisvesting”, in te leiden door Prof, van Over-
beek de Meijer.
Zoo daar een onderwerp is, dat belangstelling
verdient, dan is het zeker de volkshuisvesting,
meer bepaald de huisvesting van dat gedeelte
van het volk, hetwelk geringe inkomsten heeft,
want schier regel is, dat de kleine man, dik
werf met een groot gezin, zich moet behelpen
met eene woning, die in bijna geen enkel op
zicht aan de matigste eisschen voldoet.
Verkeerden de bewoners, door den nood ge
dwongen, niet veel meer dan anderen in de
buitenlucht, de nadeelige invloed der woning
op de gezondheid zou zich nog veel meer doen
gevoelen dan nu reeds het geval is.
Stel u voorman, vrouw, 4, 5, 6 kinderen
wonen, eten, drinken, slapen in één kamer
van zt 4 M. lengte, gelijke breedte en ruim
2J M. hoogte. Zij zijn gelukkig als ter zijde
der kamer een gang is van 5 M. lengte en
1 M. breedte, met een ladder, die naar het
zoldertje leidt, en overgelukkig, als zij boven
dien achter de kamer nog een hok, een soort
van bergplaats hebben.
Wij s'emmen toe, dat zoodanige woning vol
doende is voor man en vrouw, zoolang er
geen kinderen over de vloer zijn, voldoende
mits de vrouw zorgt, dat alles er steeds even
net en gezellig uitziet, maar beweren, dat
zij ten eenenmale ontoereikend is zoodra bet
huisgezin eene beteekenende uitbreiding erlangd
heeft. Dan ontbreekt het dikwerf de vrouw
aan voldoenden tijd en lust, om de properheid,
die in de eerste maanden na het huwelijk in
alles heerschte, in stand te houden, dan
ontwijkt de man maar al te vaak de woning,
om op brug of kade over alles en nog wat,
waarvan hij niet het minste begrip heeft, met
zijns gelijken te praten, of om (wat veel erger
ie) in de kroeg te vluchten, daar een deel
zijner zuurverdiende penningen zoek te bren
gen en om wrevelig te huis te komen, waar
hem dan ’t verschil tusschen ’t pas verlaten
ruime dranklokaal en zijn bekrompen te huis
te meer in ’t oog springt.
Ik noemde zoo even ’t lokaal waarin sterke
drank verkocht wordt, de kroeg. Daar is niets,
dat het verkrijgen van goede arbeiderswo
ningen meer in den weg staat dan de sterke
drank. «Verbied den verkoop, sluit Schiedam
hoor ik mij toe roepen”, en de verzuchting
ontsnapt mij «och, ware dat mogelijk maar,
overtuigd, dat dit niet mogelijk is, verving ik
die verzuchting dadelijk door deze andere
«och kon men alle menschen er van overtuigen,
dat de sterke drank de grootste vijand van
huiselijk geluk en van welvaart is.”
Hoe ontelbaar de voorbeelden ook zijn van
huisgezinnen, die óf tot armoede vervallen zijn
óf er niet boven op kunnen komen omdat de
sterke drank een kleiner of grooter deel van
de zuur verdiende penningen verslindt gemid
deld jaarlijks minstens f 7.50 per zieltje, d. i.
f 37.50 per huisgezin, eene som in kleine bijna
toereikend voor buur van eene goede woning
maar hoe menig huisvader, ook uit den
arbeidersstand, besteedt gemiddeld iederen dag
20 cent aan jenever, d. i. f 1.40 per week
ze een goede kist, met onder- en
verkrijgenmaar ik meen geen tegenspraak
te zullen ontmoeten, waar ik beweer, dat menig
FRISO
IIIJII IlliII:lH111
BLIII 10(111 FRIESLAND.
1
in men
demon-
