Bericht!
I
Aaneensluiten
WOENSDAG 14 APRIL 1897.
No. 30.
Buitenlandsch Nieuws.
Zeven en twintigste Jaargang.
Dit Blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATEBDAG
e r
H.
.1
i
Prijs per kwartaal 70 cent franco per post 85 cent.
Prijs der ADVEBTENTIËN van 15 gewone regels 40 cents
Voor eiken regel meer 7| cent. Bij abonnement is de prijs belangrijk lag
Voorwaarden daaromtrent te vernemen bjj den Uitgever
UITGËVEB:
Y. KUIPERS, FIRMA H- BRANDENBURGH EN ZOON. TE WORKUM
Het aantal der onderteekenaren, en vooral
hunne kwaliteit en hun eervol verleden, is meer
dan voldoende om deze opwekking de aandacht
H
Brieven en Berichten, de Redactie betreffende franco
aan dit adres, uiterlijk Maandag en Donderdag middags 1 uur.
Advertentiön Dinsdag en Vrjjdag morgens vóór 12 uur.
1
Wegens den „GOEDEN VRIJDAG”
zal het a.s. Z AT ERD A G NOMMER
niet verschijnen.
DE UITGEVER.
DUITSCHLAND. Keizer Wilhelm heeft aan
de weduwe van den Duitschen minister Von
Stephan het volgende telegram gezonden
„Zoo is dan de bange vrees, dat God de
Heer aan het dierbaar leven van uw gemaal
te midden van zijn volle werkkracht een einde
zou maken, droevige zekerheid geworden. Wat
gij en de uwen in den ontslapene hebt verloren,
gevoelt gij zelve het diepst. Maar het moge
u tot troost strekken, dat met u om den over
ledene treuren uw Keizer en Koninghet
vaderland en de geheele wereld. Gelijk de
geschiedenis de herinnering zal bewaren aan
zijn geniale scheppingskracht, zullen mij voor
te verleenen, die zij verdient. Ware het stuk
van stad tot dorp rondgezonden, het had dui
zenden namen gedragen.
Aaneensluiten
In eendracht macht!
Dat is immer ons standpunt geweest en daarop
staan we nog, niettegenstaande men ons wil
betitelen met den naam oud-liberaal. Die naam
is ons goed, is zelfs onze eeretitel. De liberalen
hebben veel gedaan voor de behartiging van
de algemeene belangen. In het woord ter
opwekking worden hunne verdiensten, we zijn
dit geheel met de N. Rott. Ct. eens, wel wat
schriel uitgemeten, maar die houding dwingt
des te meer eerbied af. Oud, ondertusschen,
is niet verouderd.
Wij kunnen het jongeren betrekkelijk niet
kwalijk nemen, dat ze bij hun optreden direct
hard van stapel willen loopen. Maar hardloop
is dikwerf doodloopdie ondervinding hebben
ze nog niet. Maar wat hun wel als kwaad
mag worden aangerekend is dit, dat ze reeds
bij aanvang het renegaten (overloopers)
pak aantrekken en zeggen zóó en zóó precies
en anders gaan we onzen gang op eigen houtje!
En kunnen eenigen medegaan, op den duur
echter zullen ze zich bekeeren. Als daar in
overmoed wordt geroepenliever bij her
stemming met een anti-revolutionair of
katholiek democraat dan meteen oud-liberaal!”
dan teekent dit reeds de onbezonnenheid in
optima forma en de zwakheid van beginsel.
Bovendien is een zoodanig uittreden onmannelijk
al moge het een daad van moed schijnen
en bovendien eene groote dwaasheid. De
vrijzinnige partij in den lande laat onder hare
leden veel ruimte toe. Daarin behooren voor
vechters zoowel als minder hollenden, opdat het
groote centrum, aangespoord ter eenre, tot
bedachtzaamheid geprikkeld ter andere zijde
in goeden gemoede en met vollen ernst den
besten weg kan betreden.
Zóó en in dit licht beschouwd bestaat één
heid ook nog bij verschil van gevoelen. Zóó
ook kan het program der Liberale Unie niet
dienen als gebiedend voorschrift ter wille eener
fractie, eene afdeeling, der partij, maar alleen
als aanwijzende de richting, in welke ze in
haar geheel kan koersen. Verbrokkelen, uit
ééngaan, wegloopen, leidt tot niets anders dan
tot ondergang, overloopen is zelfs misdadig.
De vrienden van den vooruitgang zullen ’t bij
de stembus kwaad genoeg hebben zich te hand
haven. Met vollen ernst zij dan ook de
waarschuwing herhaald:
A.aneeiisluiiten
reiken zij, bij ernstigen wil, elkander ge
makkelijk de hand en nemen de verschillen
veel kleinere afmetingen aan dan uiteenloopende
theoriën deden onderstellen.
Vurig wenschen de ondergeteekenden, dat
alsnog door de hervormingsgezinden maatregelen
worden beraamd om tot overeenstemming te
geraken vóór het te laat is.
Slechts aaneengesloten kunnen zij overwinnen
en hunne eenheid aan hunne afgevaardigden
voorhouden tot voorbeeld, dat dezen nopen
moet met vereende krachten te arbeiden aan
het tot stand brengen der hervormingen, die
het land behoeft.
Mr. S. J. Fockema Andreae, Leiden; H. J.
Ankersmit, Deventer; dr. H G. v. d. Sande
Bakhuyzen, Leiden; H. A. van Beuningen,
Utrecht; mr. H. Binnerts, Heerenveen: mr.
A. Bloembergen Ezn., Leeuwarden: W. J.
Blijdenstein, Enschedé; mr. P. L. F. Blussé,
's-Gravenhage; W. J. Boelken, Hoogeveen;
mr. C. H. B. Boot, Rotterdam; P. A. Bos,
Gorinchem; dr. J. Bosscha, Haarlem; M. J.
van Bosse, ’s-Gravenhage; mr. A. J. Dijck
meester, Deventer; G. A. van Driel, Puttershoek;
J. Drost, Rotterdam; Jacob Duijvis, Utrecht;
J. M. Elshout, Gorinchem; W. A. baron v. d.
Feltz, Assen; mr. R. A. Fockema, Leeuwarden;
W. J. Droogleever Fortuyn, Rotterdam; mr.
J. H. Geertsema Cz., ’s-Gravenhage; mr. 8.
Gratama, Zwolle; mr. I. de Greve, Zwolle;
mr. H. B. Greven, Leiden; T. R. Haan, Gro
ningen; Jules van Hasselt, Kampen; G. J.
van Heek, Enschedé; mr. J. Linthorst Homan,
Assen; mr. A. Pijnacker Hordijk, Tiel; dr. R.
Horst, Leiden; J. Hudig, Rotterdam; E. Jan-
nink Az., Goor; G. J. Jannink, Goor; A. F.
W. Jordaan, Zwolle; mr. H. G. Jordens, Zwolle;
H. C. Jutta, Leiden; H. Kanis, Kampen; mr.
H. Karsten, Arnhem; J. Knegtmans, Rot
terdam, mr. J. Knottenbelt, Rotterdam; C. J.
de Bruyn Kops, Deventer; J. 8. Korteweg,
Heen vliet; mr. P. A. van der Lith, Leiden,
mr. J. de Louter, Utrecht mr. W. K. S. van
der Mandele, Delft; mr. H. R. van Marie,
Deventer; J. B. Meerkerk, Kampen; mr. J.
W. Alting Mees, Rotterdam; R. A de Monchij,
Hengelo; mr. J. Oppenheim, Leiden; H. M.
L. Oudendijk, Kampen; mr. L. J. H. Philips,
Tiel; mr. N. G. Pierson, ’s-Gravenhage; mr.
A. A. de Pinto, ’s Gravenhage; W. F. Pop,
Delft; dr. 0. G. von Reeken, Haarlem; mr.
Th. Reepmaker, Rotterdam; jhr. mr. L. A.S.
J. de Milly van Heiden Reinestein, Zuidlaren;
mr. E. E. van Riemsdijk, Goor; J. W. Hein
van Rockanje, Nieuw Helvoet; mr. I. Roessingh,
Assen; mr. E. Romkes, Groningen; mr. J. C.
Roosenburg, Zwolle; mr. I. A. van Royen,
Zwolle; dr. C. L. Rümke, Leiden; mr. Th.
Ruys J.Pz., Kampen; H. W. J. Sannes, Hoorn;
L. Sanson, Rotterdam; J. Schiltbuis Wz„
Groningen; A. van Schouwen, Goedereede;
jhr. mr. W. Six, ’s Gravenhage; J. J. Slis,
Middelharnis; D. W. Stork, Hengelo; jhr. mr.
D. R. de Marees van Swinderen, Groningen;
mr. P. Roetert Tak, Kampen; mr. J. W.
Telting, Zwolle; mr. J. Tonckens, Norg; mr.
A. C. Visser, Gorinchem; mr. A. J. C. van
Weel, Ooltgensplaat; mr. J. de Clercq van
Weel. Haarlem; G. Wouters Jr., Groningen;
W. Zaalberg, Deventer.
Om den plicht der medewerking tot hand
having van ’s lands onafhankelijkheid voor
allen gelijk te maken.
Om op verdere billijke verdeeling van den
belastingdruk bedacht te zijn.
Om met vaste hand, en bezield door den
ernstigen wil tot overwinning van de daaraan
verbonden moeiehjkheden, in wetgeving en be
stuur de hervormingen tot stand te brengen,
die een nieuwe tijd en veranderde toestanden
onverbiddelijk aan de overweging opdringen en
die opruiming van stuitende rechtstoestanden,
vooral in betrekking tot vrouwen en kinderen,
en de zedelijke verheffing en de verhooging
der oeconomische onafhankelijkheid van den
werkmansstand beoogen in de voorname plaats.
Wat dit laatste punt aangaat: ernstig hebben
de ondergeteekenden zich afgevraagd, of onder
de hervormingsgezinden een zoo diepgaand ver
schil van inzicht heerscht ten aanzien van de
roeping van den staat en van zijn standpunt
tegenover de sociale belangen, dat hierop de
aaneensluiting moet afstuiten, ondanks al het
gemeenschappelijke in uitgangspunt en begin
selen, ondanks de wenscbelijkheid tot samengaan,
die zoo krachtig spreekt.
Hun antwoord is ontkennend geweest.
Het ware onoprecht het verschil weg te
cijferen of te bemantelen, dat bij de overweging
van dit belangrijk onderdeel der toekomstige
liberale staatstaak in de kringen der hervormings
gezinden aan den dag treedt. Naast velen, die
vol vertrouwen en zonder aarzeling op dit gebied
den arbeid willen voortzetten, worden vele
anderen aangetroffen, die den nadruk leggen
op de omzichtigheid die hier wordt vereiscbt
terwijl velen bepaald aangewezen voorzieningen
of instellingen voor onverwijlde toepassing of
vestiging rijp achten, rekenen anderen het tijdvak
van onderzoek en overweging nog niet afgesloten,
Maar grond tot uiteengaan behoeft dit allerminst
op te leveren voor wie eenstemmig erkennen,
dat de sociale toestanden dringend verbetering
behoeven en even eenstemmig, dat de staat
hier niet kan volstaan met het in de hand
werken van de vrije krachtsontwikkeling en de
individueele energie, maar dat het evenzeer
plicht voor hem is, zelf door wetgevende maat
regelen in het belang der misdeelden in te
grijpen
De ondergeteekenden zouden het diep be
treuren, zoo verschillen, die de liberale begin
selen niet raken, de samenwerking der her-
vormingsgezinden aan de stembus tegenhielden
en starre eigenzinnigheid, rechts of links, op
het beslissend oogenblik tot afscheiding leidde.
Het liberalisme is ruim genoeg om schakeering
te gedoogen.
Uiteenloopende inzichten over de orde en
zelfs den aard der maatregelen, waarin zich
de vrijzinnige beginselen behooren te uiten,
hebben in elk tijdvak van liberaal bestuur zich
geopenbaard, zonder dat dit aan zegenrijke
hervorming in den weg stond, als de kloekheid
aanwezig was, die tot het treffen van maat
regelen aanspoort en de diepe overtuiging der
noodzakelijkheid, die hun tot stand komen
verhaast.
Vereenigd alleen zijn de voorzichtigen en de
vurige betrouwbare hervormers, en worden de
eersten voor stilstand, de laatsten voor over
ijlde stappen bewaard.
In de practische staatkunde het is bij
sociale- en belastinghervormingen, in de laatste
jaren tot stand gebracht, herhaaldelijk gebleken
Met instemming plaatsen wij de ons toege
zonden hier volgende opwekking tot aaneen
sluiting
Doordrongen van de wenschelijkheid, dat in
het staatsbestuur de liberale beginselen toepassing
vinden, en overtuigd, dat voor hunne zegepraal
in den naderenden verkiezingsstrijd eendrachtige
samenwerking van alle hervormingsgezinden de
onmisbare voorwaarde is, komen de ondergetee
kenden tot hunne geestverwanten met de ernstige
opwekking zich aaneen te sluiten, opdat niet,
door onderlinge verdeeldheid, de kansen op de
overwinning in gevaar worden gebracht.
Ongerustheid over verschijnselen, die op
tweespalt wijzen, is voor de ondergeteekenden
de aanleiding tot hunne opwekking. Haar goed
recht gronden zij op het verleden der liberale
staatkunde en de beloften daarin besloten.
Zeker in dit verleden zijn tekortkomingen
aan te wijzen, tijdperken waarin de scheppings
kracht gering was of schier afwezig.
Maar toch:
Altijd is der liberale partij de vrijheid van
het individu, vrijheid van gedachte en geloof,
van handel en wandel, heilig geweest.
De heerschappij van het algemeen belang,
niet van bet belang van een stand of van
bevoorrechte klassen, heeft onveranderd hare
staatkunde bestuurd.
Aan kerkelijk stelsel en theologisch dogma
qeeft zij steeds het recht ontzegd der staats-
werkzaamheid haren weg voor te schrijven.
Onderwijs en beschaving heeft zij in alle
kringen verspreid.
De onbelemmerde beweging van nijverheid
en handel heeft zij telkens meer en meer ver
zekerd.
Den belastingdruk voor de mingegoeden heeft
zij telkens meer verlicht
In bet bestuur der koloniën en bezittingen
in andere werelddeelen heeft zij rechtvaardigheid
voor willekeur in de plaats gesteld.
Voor de eischen, door nieuwe tijden en be
hoeften geboren, heeft zij het oog niet gesloten
gehouden.
Uit zulk verleden, er moge ook op schaduw
zijden te wijzen zijn, spreken beloften, die alle
hervormingsgezinden met vertrouwen vervullen
mogen.
De belofte om onverzwakt op de bres te
staan voor de handhaving der verkregen rechten
en vrijheden.
Om de gelegenheid tot het verkrijgen, op
lager en hooger trap, van goed en goedkoop
onderwijs, als algemeen middel van beschaving
en tot bekwaming voor ambacht of beroep, te
blijven bieden in de ruimste mate.
Om onverzettelijk te blijven tegenover elke
poging tot aantasting van het vrije ruilverkeer
en duurmaking van het brood, maar zich aan
de bevordering van den bloei van landbouw
en nijverheid ernstig gelegen te laten liggen.
Om afdoende waarborgen in het leven te
roepen tegen verkeerde of partijdige wetstoe
passing door hooger of lager bestuur.
FRISO
mui i»ii itii'm'i
smis- n tini ui i:\ m
3
V
V
3
