m.
den heer A. Bonman,
aftredend lid.
n
es
1.
No. 41.
Zeven
r,
u-
WOENSDAG 26 MEI 1897.
I
Verkiezing van een lid der
Tweede Kamer in ’t
hoofd kiesdistrict Harlingen.
Het telegram van 1300.
Officiéél gedeelte.
I
m,
1
J.
H.
Is de bron nog zeker?
t
-L- -
Y KUIPERS, FIRMA H- BRANDENBURGH EN ZOON. TE WORKUM
eze-
>ken
Is
<erk
eelt
9
US
60
lie
sn.
ke
F
FRISO
Ulf 8- FA ADVERTEiWlE-
IIUD VOOR FRIESLAND.
Dit Blad veraohijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG
ON,
de
;e-
gedane opofferingen voor een nobel
heeft beiden gemaakt.”
S.
UITGEVER:
n
Prijs per kwartaal 70 cent franco per post 86 cent.
Prijs der ADVERTENTIËN van 15 gewone regels 40 cents
Voor eiken regel meer 7| cent. Bij abonnement is de prijs belangrijk lager
Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den Uitgever
en Vlissingen.
De Nederlandsche Minister verklaarde onom
aan het rijmpje van
We lezen in het jongste no. der Banier:
»Uit goede bron vernemen wij, dat de
heer Mr. R. van Veen, candidaat van den
Bond Chr. Volksbelang, district Harlingen,
Vrijdag e.k. te Workum voor de kiezers hoopt
op te treden. In volgende dagen op andere
plaatsen in bet district
Maar nu verklaart wel wat laat naar
’t ons voorkomt, de heer Van Veen bij
advertentie in de Leeuwarder Courant van
Maandag j.l. zelve, dat hij tot de fractie Lohman
der antirevolutionaire partij behoort en in van
wege den voornoemden Bond geplaatste ad-
De Centrale Vergadering van Liberale Kies-
vereenigingen in
Harlingen, Wonseradeel, Bolsward, Workum
en Hindeloopen, heeft met algemeene stemmen
candidaat gesteld
Diens herkiezing wordt dan ook ten zeerste
aanbevolen.
-- - hoeften van zichzelven en de hunnen te voor-
Vruchten van het liberalisme.
de rekeningen van
ct. per M3., een
Voor eenige dagen werd in onderscheidene
organen der Nederlandsche pers den inhoud
medegedeeld van een telegram door belang
hebbenden te Soerabaia aan H. M. de Koningin-
Regentes gericht inzake eene spoedige totstand
koming eener drinkwaterleiding (drinkwater
voorziening) aldaar. Even later werd mede
gedeeld, dat dit telegram f 1300 had gekost.
Dit laatste zal wel waar zijn. Elk woord van
hier naar Indië geseind, of omgekeerd, kost
zoowat f 2.25 a f 2.50, en als men dan de
woorden telt, kan men door eene eenvoudige
vermenigvuldiging gemakkelijk de kosten be
palen. Als nu de vermelding van het kosten-
bedrag moet dienen om te vragen, ziet eens
is zulk een cijfer niet verbazend en zijn er wel
ooit duurder telegrammen geweest? dan is dit
een bewijs, dat men nog in de groote wereld
weinig is ingedrongen. Er zijn er bladen
(couranten) in de wereld, die voor sommige
telegrammen veel grootere sommen hebben
besteed en dat niet eene enkele maal, maar
soms bij herhaling. De pers vooral heeft in
dit opzicht groote uitgaven te doen, die door
de lezers niet altijd op waarde worden geschat.
Maar afgescheiden van het kostenbedrag,
dat in elk geval aanzienlek is, is de wensch
van de belanghebbenden te Soerabaia om eene
goede watervoorziening te verkrijgen, van dien
aard, dat hij eene ernstige overweging niet
alleen dubbel waard is, maar ook behartiging
verdient. Soerabaia. een der eerste steden van
Java, een klein Rotterdam, heeft behoefte
aan goed drinkwater. Herhaalde malen doen
zich daar gevallen van cholera en andere ziekten
voor, hoofdzakelijk als gevolg van het gemis
van goed drinkwater en het is daarom eene
zaak van belang op de meest dringende wijze
voorziening te vragen.
En dit te meer omdat die voorziening niet
is eene vraag van het oogenblik. Reeds sedert
jaren is op hare vervulling aangedrongen. Wij
hebben voor ons liggen eene brochure van den
ook in Friesland niet onbekenden heer F. H.
Eydman, getiteldDrinkwatervoorziening te
Soerabaia, uitgave van de Gebroeders Van
Cleeff, te ’s-Gravenhage, 1896, waaraan we
’t onderstaande in hoofdzaak ontleenen.
De schrijver heeft de eerste onderhandelingen
over het »Oemboelanplan” met de Regeering
in Nederlandsch-Indië en in Nederland gevoerd.
In 1888 schreef de Regeering de voorwaarden
uit, tegen welke zij genegen was concessie te
verleenen voor de drinkwatervoorziening van
Soerabaia en gaf daarmede aan de zaak eenen
stoot, die ten langen leste wel tot hare ver
wezenlijking zal leiden.
Dat is derhalve nu reeds negen a tien jaren
geleden, en het ten-lange-leste wordt blijkens
het telegram wel aardig in uitzicht gesteld.
De uitschrijving werd beantwoord. Er kwa
men aanvragen in voor gezuiverd rivierwater
en een van den voornoemden schrijver om het
pelijken zin.
De heer W. heeft dus alle reden om op
goede, degelijke vruchten te wijzen, maar
dit zou tegen zijne bedoeling zijn. Hij wil het
liberalisme bestrijden en, al het goede voorbij
ziende, let hij eenvoudig op de gebreken en
misstanden in de maatschappij en verklaart die
alle als vrucht van het liberalisme. Waarach
tig, een handig goochelaar zou dit een «tour
d’ adresse” noemen. Enfin, dit is voor reke
ning van den man, die wijsheid schijnt te heb
ben boven zoovele eminente mannen, waarop
bijna gansch Nederland trotsch was of nog is.
Laat hij het beter maken!
Een leuk boertje vertelde onlangs toen er
over de Staatsloterij gesproken werd dat hem
haar al of niet voortbestaan persoonlijk niet
deerde, hij had er nog geen cent aan verloren.
De man bad nl. nooit een lot of gedeelte
van een lot genomen.
Op dit standpunt staat de heer W. ook ta
melijk wel. Immers zijne vrienden hebben op
staatkundig gebied tot heden nog zoo goed als
niets gedaan wel afgebroken of de invoering
van goede maatregelen tegen gehouden, maar
ting wilde brengen voor het opgegeven doel.
En zoo is het gekomen, dat de zaak slepende
is gebleven.
Verder bespreekt de heer Eydman andere
plannen zoowel van de Regeering als van
anderen en vergelijkt hij die met het Oemboelan-
plan, waarbij dit laatste steeds in het voordeel
blijft. Hij eindigt als volgt
»Het wordt tijd, dat de Regeering omtrent
dat schoone, hygiënische, technisch en finantieël
volkomen uitvoerbare plan eene beslissing neme
en de zaak zal aangevat worden met eenen
spoed, die zich waardig zal aansluiten aan de
door ons
werk onder niet-alledaagsche beproeving van
ons geduld.”
Het bovenstaande kan strekken tot betere
beoordeeling van het bekende telegram.
H.
zien.”
Zou men nu uit deze vooropstellingen niet
de slotsom mogen trekken»het is de wil des
Heeren, dat er armen zijn en blijven en dat
deze uitsluitend geroepen zijn te arbeiden
Doch de heer W. schijnt bij de ontwikkeling
daarvan zoodanig in de war te geraken, dat
hij tot eene slotsom komt vrijwel gelijk met
het oordeel»Het is de wil der liberalen, enz.
Hoe kan een mensch verdwalen door partij-
De schrijver had eene aanleiding
i den kiezers toe te roepen »Hola,
De heer W. in De Banier schijnt voornemens
te zijn onder dezen titel eene reeks artikelen
te schrijven. Als hij ’t maar eerlijk doet, mag
*t geen kwaad. En dan kunnen we hem als
goede bron wijzen op het tal van beknopte,
doch kernaebtige artikeltjes, voorkomende in
verschillende no.’s van Het Nieuws van den Dag
onder den titel: Wat de Liberale Partij sedert
Een groot aantal wetten, digheid
noodig, om
asjeblieft, kiest toch geen liberaal, maar ga bij
ons ter markt: hier is alles puike waar, zonder
eenige fout
Intusschen bedenke ieder de waarheid van
het gezegde, dat het de slechtste vruchten niet
zijn, waaraan de wespen knagen. Wij voor
ons achten nog immer de keuze van den can
didaat der liberalen de meest gewenschte. Wij
hebben meermalen uitvoerig en naar we meenen
afdoende, aangetoond, dat ons Vaderland in het
belang der werkelijke vrijheid en maatschappe
lijke ontwikkeling tevens, niet anders kan ge
regeerd worden dan in liberalen zin. En
»De armen inzonderheid worden, als niet
bezittenden of weinig-bezittenden, geroepen tot
arbeid, om daardoor allereerst in de levensbe-
Brieven en Berichtende Redactie betreffende franco
aan dit adres, uiterlyk Maandag en Donderdag middags 1 uur.
Advertentifin Dinsdag en Vrjjdag morgens vóór 12 uur.
VERGADERING van den RAAD der ge
meente Hemelumer Oldephaert en
Noordwolde, op Zaterdag den 29 Mei
1897, des voormiddags te 9| ure.
Punten van behandeling:
I. Ingekomen stukken en mededeelingen.
II. Verzoeken om afschrijving van hoofdelijken
omslag, dienst 1897.
III. Aanbieding van
Burgerlijke Armbesturen, dienst 1896.
IV. Staten van oninbare posten van den
hoofdelijken omslag, belasting op de honden en
het schoolgeld, dienst 1896
V. Verzoek van Mej. C. Prins om eervol ont
slag als onderwijzeres aan de openbare lagere
school te Koudum.
VI. Benoeming van een onderwijzeres aan de
openbare lagere scholen te Koudum, Warns, He-
melum en Nijega (Heidenschap.)
VII. Benoeming van armvoogden bij de Bur
gerlijke Armbesturen te Koudum en te Scharl.
VIII Idem van een boekhouder bij het
Burgerlijk Armbestuur te Koudum.
IX. Benoeming van Stembureau.
Koudum, den ?4 Mei 1897.
De Burgemeester,
H. M. TROMP.
1848 verrichtte.
de lijst is te lang om die hier over te nemen,
werden door haar tot stand gebracht, meest
flinke, ferme wetten, waarvan geheel het Ne
derlandsche volk, en dus ook de heer W.,
(laat de man het dankbaar erkennen) pro
fiteert. Voorts worde de schrijver verwezen
naar de voortreffelijke rede van den heer mr.
J. A. Levy, onlangs te Amsterdam uitgesproken
en waarbij deze geachte Spreker wees op de
beide hoofdbeginselen immer door de liberale
partij met toenemende kracht behartigdvrijheid
van godsdienst met bevordering van onderlinge
verdraagzaamheid en daarbij verheffing van de
lagere volksklassen in zedelijken en maatschap-
daarom achten we het dan ook in het welbe
grepen belang van iederen kiezer zijne stem
uit te brengen op de candidaten der liberale
partij.
Voor ’t district Harlingen alzoo op den heer
A. BOUMAN, te ’s Gravenbage, (aftr. lid,)
en voor ’t district Sneek op mr. J. A. VAN
GILSE te Rotterdam.
per M3., een prijs belangrijk lager dan in zelve gebouwd, och niets, niemendal. Hoe
Den Haag, te Delft, te Leeuwarden, Middelburg kan er dan van fouten sprake zijn Geen
on Vlissintron wonder, dat men zich alzoo rein waant en zich
gelijk stelt met menig spreker, die onder een
wonden dat hij geen ton ’s jaars op de begroo- massa motieven van »zij moesten dit veranderen
en dat veranderen” tot de conclusie komt
»als ik ereis was, ik zou ’t hun wel zeggen
Wie denkt hierbij niet
den verwoeden Piet
>Ziet, daar balt hij bei zijn vuisten
En hij knijpt een vliegje dood
Akelig naar, hé En eene droeve geschie
denis tevens. Zoo ook met die ellendige libe
ralen, die nu maar niet zorgen voor werk en
brood, alhoewel de schrijver in het begin
van zijn betoog zegt
Armen zijn er altijd geweest en dat is, op
zich zelve, volstrekt niet het ongeluk der wereld.
»Als christenen weten en gelooven wij, dat
»armen en rijken ontmoeten elkander de Heer
de gemeenten Barradeel
rl /-»y. I DI r. r, z-vMlwim 9
drinkwater te leveren uit de bron Oemboelan,
op 74 kilometer (p.m. 12 a 13 uren gaans)
van Soerabaia gelegen.
Geen der plannen werd goedgekeurd. Er
werd geoordeeld dat de Regeering de zaak
zelve in eigen handen moest nemen, maar
zij deinsde naderhand terug, blijkbaar om de
kosten van ongeveer twee millioen.
Minister Keuchenius wilde bij den slechten
staat der geldmiddelen den eigen aanleg niet.
Zijn opvolger Mackay evenmin de heer Eydman,
zich verstaande met andere heeren. vormde een
consortium, dat in 1891 van de Indische Re
geering voorrang van concessie boven anderen
voor onbepaalden tijd verkreeg. Voor dezen
voorrang moest het consortium een waarborgsom
storten van f 10,000, welke som geheel ver
loren zoude zijn, zoo niet aan de gestelde eischen
werd voldaan.
Dit consortium heeft nog altijd toezegging van
concessie en voorrang boven anderen.
Het heeft ongeveer 50 mille voor zijne
plannen uitgegeven, en die plannen zijn goed
gekeurd door de Regeering. Het waarborgfonds
is het teruggegeven. En toch is van de zaak
zelve niets gekomen. Waarom niet? Is het
plan onuitvoerbaar? In geenen deele. De
zaak is van financieelen aard. De concessionaris
verlangt een subsidie (van Regeeringswege
natuurlijk) van f 100,000 ’s jaars. En daar
tegen ziet de Regeering op en meent de onder
nemer, dat zij dit noch kan, noch mag op grond
van de door haar gestelde voorwaarden. Immers
het verlangde subsidie van f 100,000 per jaar,
is slechts een zoogenaamd subsidie. Ten behoeve
toch der inlanders te Soerabaia eischt de Re
geering 1900 M3 water daags voor niet. En
als hiermede rekening wordt gehouden, dan
verkrijgt de Regeering het water tegen 14.4
EN TWINTIGSTE JAARGANG.
