den heer A. Bonman,
aftredend lid.
WOENSDAG 2 JUNI 189T.
Zeven
No. 43.
Verkiezing van een lid der
Tweede Kamer in ’t
hoofdkiesdistrict Harlingen.
Buitenlandsch Nieuws.
I
Dit Blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG
e r
l
H.
Uit Parijs komen de vol
der Israëlieten.
In een door een der wethou
Prjjs per kwartaal 70 oent franco per post 85 cent.
Prijs der ADVERTENTIËN van 15 gewone regels 40 cents
Voor eiken regel meer 7| cent. Bij abonnement is de prijs belangrijk lag
Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den Uitgever
Y- KUIPERS, FIRMA H- BRANDENBURGS EN ZOON. TE WORKUM
1
I
e
e
Brieven en Berichten, de Redactie betreffende franco
aan dit adres, uiterljjk Maandag en Donderdag middags 1 uur.
Advertentiön Dinsdag en Vrijdag morgens vóór 12 uur.
De Centrale Vergadering van Liberale Kies-
vereenigingen in de gemeenten Barradeel
Harlingen, Wonseradeel, Bolsward, Workum
en Hindeloopen, heeft met algemeene stemmen
candidaat gesteld
Diens herkiezing wordt dan ook ten zeerste
aanbevolen.
en zich steeds voordoen. Maar nu ellendig
genoeg, begint de boel te draaien. En dan
is men geen oogenblik zeker van zijne zaak.
Daar heeft b.v. Dr. Kuyper op zijn program
de vervulling van den persoonlijken dienstplicht
en Dr. Schaepman, die weet, dat vele Lim-
burgsche en Noord Brabantsche broertjes daar
een duitje aan verdienen, is daartegen. Naar
verluid klappen beide de handen ineen en zeggen
het geschilpunt voorloopig in ruste te laten om
allereerst den gemeenschappelijken vijand te
bevechten
Wij vragen eenvoudig: verraadt zulk eene
houding grootheid van ziel?
Met beginselen schippert men niet. En nu
voor zulk soort van «politieke nietigheden?”
Vergun ons deze uitdrukking, want ze schijnt
door een kameraadschappelijk overleg gewettigd.
De «groote heeren” kunnen klein zijn. En
dat is treurig. Zoo b.v. de katholiek, als hij
beweert: «ja, de liberalen zijn wel eerlijk en
ik zal daaraan niets te kort doen, maar voor
ons, katholieken is het toch wel zoo verstandig
een katholiek te kiezen, omdat het eens mogelijk
zou kunnen zijn, dat de liberalen ons verschillende
betrekkingen zouden kunnen onthoudenEllen
dige motieven toch Grooten mannen onwaardig
Kiezers, toont meer grootheid van ziel als de
stemmingsdag daar is en kiest als zelfstandig
persoon met bet oog op de belangen van het
Vaderland.
doet het er
DUITSCHLAND. Het Huis van Afgevaar
digden heeft na een levendig debat het eerste
artikel verworpen van eene novelle op de wet
betreffende vereenigingenwaarbij bepaald
wordt, dat vergaderingen kunnen ontbonden
worden, die de veiligheid van den Staat of
de openbare orde in gevaar brengen.
Met 203 tegen 193 stemmen is het voorstel
der vrij-conservatieven verworpendat het
eerste artikel alleen tegen sociaal democraten
en anarchisten gericht wilde doen zijn. De
uitslag werd door de linkerzijde met gejuich,
door de rechterzijde met gesis begroet.
Het overige gedeelte van de novelle op de
wet betreffende vereenigingen werd met de
daarin door de commissie aangebracbte wijzi
gingen aangenomen.
Prins Bismarck’s gezondhei'd is blijkbaar
weder beter dan in het afgeloopen voorjaar.
Hij is namelijk voornemens eerstdaags een
bezoek te brengen aan de tuinbouw-tentoon-
stelling te Hamburg. Deze werd door onge
veer 400 leden van den Rijksdag met hunne
dames bezocht.
FRANKRIJK.
gende berichten
Volgens een gerucht gaat de hertog van
Alencon in een klooster.
De toestand van den prins
erger.
Met Meilhac gaat het beter; het gevaar
schijnt geweken.
Vrijdag heeft de Gemeenteraad van Oran,
geheel uit anti semieten bestaande, eenstemmig
eene resolutie aangenomen om te protesteeren
tegen het aanplakken van de wet tegen samen
scholingen op last der prefects en zich ver
klaard voor intrekking van bet naar wijlen
Ter opheldering en betrachting.
Wanneer dit no. de pers verlaat, is bet
Dinsdag, 1 Juni, ’t Is dan de zoogenaamde
verkiezingsdag voor de Tweede Kamer der
Staten Generaal, ’t Is ons gebleken, dat er
bij tal van kiezers nog bij lange na geen hel
derheid van gedachte bestaat, omtrent de han
deling, die nu over het wel of wee van het
gemeenschappelijk Vaderland voor het eerste
vier jarig tijdperk moet beslissen. Laat ons
dan, der meening toegedaan dat de pers ook
ter voorlichting van het publiek daar is, nog
eenmaal eene poging wagen om het noodige
licht aan te brengen, waar het nog mocht ont
breken. Daar is veel geroepen, dat de uitbrei
ding van het kiesrecht een dringende eisch des
tijds was van het dringende is men wel zeer
terug gekomen en het noodzakelijke blijkt niet,
als men na zoovele ophelderingen de zoo be
geerde kieswet nog zoo weinig begrijpt.
Geene enkele gemeente heeft met den ver
kiezingsdag van i Juni iets uit te staan, dan
alleen die, welke de hoofdzetel van het district
uitmaken. Voor Friesland hebben dus de bur
gemeesters van Leeuwarden, Franeker, Harlin
gen, Dokkum, Tietjerksteradeel, Sneek, Scho-
terland en West-Stellingwerf eenige drukte.
Zij hebben de lijsten der candidaten te ontvan
gen. Minstens een veertigtal kiezers is noodig,
om een candidaat aan te wijzen. Besluit zulk
een groep tot aanbeveling van eenig heer, dan
is de burgemeester verplicht, dien heer der
kiezers voor te stellen. Gesteld nu daar komt
slechts één zoodanige lijst in, dan is er geene
verkiezing noodig, de voorgedragene is dadelijk
gekozen. Zulk iets kan b v. gebeuren in een
paar onzer zuidelijke provinciën, maar hier in
het noorden zullen er wel een drie-, vier a
vijftal candidaten worden voorgedragen en heeft
men dus keuze genoeg. Altijd met dien ver
stande, dat men uit de voorgedragenen moet
kiezen, want wil men naderhand nog een ander
nemen, dan is de stem vierkant van onwaarde.
De candidaten-lijst wordt in alpha betische orde
opgesteld. Men krijgt daarvan thuis kennis
en bewaart eenvoudig dit gedrukte papiertje
zonder er iets op te zetten. Op den aangewe
zen stemmingsdag gaat men daarmede naar het
stemlokaal, geeft bet papiertje de kennis
geving over en ontvangt daarvoor in ruil
een stemkaart. Op die stemkaart nu komt bet
aan. Daar staan alweder in alphabetische orde
de namen op der voorgedragen candidaten en
nu heeft de kiezer niets anders te doen dan
de candidaat, dien hij wil kiezen, aan te duiden
door een wit gelaten puntje zoo zwart mogelijk
van Sagan wordt
EN TWINTIGSTE JAARGANG.
ders voorgelezen rapport over de laatste troe
belen werd te verstaan gegeven, dat die wel
eens door bezoldigde handlangers der Joden
zelven konden zijn aangestookt. Het lid Irr,
te Mostanagem gekwetst, bracht de Raad een
ware ovatie.
ENGELAND. In het Lagerhuis sprak Za
terdag bij de begrootings discussiën de lersche
afgevaardigde John Redmond over de weder-
zijdsche positie van Engeland en Ierland in
verband met een artikel, waarbij zulks, naar
het oordeel des Voorzitters, niet behoorde.
Daar hij echter hardnekkig bleef doorspreken
werd hij met 238 tegen 52 stemmen «ge
schorst” (d. w. z. gedurende een week van het
bijwonen der zitting uitgesloten). Toen daarop
twee andere Ieren, de heeren William Redmond
en Clancy, over hetzelfde onderwerp wilden
doorspreken, werd hun bevolen de zaal te ver
laten en daar zij hieraan niet vrijwillig gevolg
gaven, werden zij door den «serjeant-at-arms”
verwijderd. Een vierde lersche afgevaardigde,
Field, het voorbeeld der anderen volgende,
onderwierp zich echter aan het ook hem ge
geven bevel om heen te gaan.
Het was den heeren er om te doen, te pro
testeeren tegen het onrecht, volgens hen bij de
verdeeling der geldelijke lasten nog altijd Ierland
aangedaan.
In een vervolgens gehouden bijeenkomst der
lersche Parlementsleden werd eene motie aan
genomen, lerlands grieven opsommende, en
besloten aan het regeeringsfeest der Koningin
geen deel te nemen.
De heer Gladstone heeft bij een val den
rechterarm gekwetst, maar men verwacht er
geenerlei slechte gevolgen van.
OOSTENRIJK. Het Oostenrijksche Huis
van Afgevaardigden heeft Vrijdag wederom het
tooneel van een Poolschen Landdag opgeleverd
nu reeds voor de derde maal in ééne week.
De zitting duurde 9.) uur, waarin wederom
niets werd afgedaan, en eindigde met eene
uitdaging van een lid der linkerzijde door het
jongste lid der rechterzijde, hiertoe door deze
aangewezen.
ITALIË. Generaal Albertone, na een jaar
gevangenschap onlangs in Italië wedergekeerd,
heeft Woensdag een langdurig onderhoud met
den minister van Oorlog gehad, na afloop
waarvan hij zeer ontroerd scheen. Trouwens
de minister moet hem medegedeeld hebben,
dat hij wegens zijn aandeel aan den slag van
Abba-Garima voor een commissie van onderzoek
zou worden gedaagd, beschuldigd van door
onbesuisde voortvarendheid oorzaak te zijn ge
weest dat zijn colonne in de pan werd gebakt.
In RUSLAND zal weder een zeer bijzondere
wet worden afgekondigd, een Acte van Navigatie,
zooals Engeland er in de 17e eeuw had. Bij
deze wet is alle handel over zee in vreemde
schepen en onder andere dan Russische vlag
tusschen alle Russische havens van de Oostzee,
de Zwarte Zee en den Stillen Oceaan verboden.
De wet zal eerst in 1900 in werking treden.
Er is vermoedelijk zoolang tevoren gewaarschuwd
met het oog op bestaande verbintenissen be
treffende het vervoer van staatsspoorwegmateriaal
naar Wladiwostok in vreemde schepen.
NOORWEGEN. Het Noorweegsche stadje
Lewanger is verleden Woensdag bijna geheel
in de asch gelegd. Meer dan 1000 menschen
moesten in de omliggende dorpen onder dak
den heer Cremieux genoemde decreet ten gunste gebracht worden. Uit Drontheim werden tenten
en levensmiddelen gezonden. Hei was lang
te maken. Eigenlijk een leelijke trek om den
man van zijn vertrouwen zoo aan de kaak te
stellen, maar enfin, dat is nu maar eenmaal
zoo volgens de wet. Trouwens de heeren der
Tweede Kamer worden meermalen zwart genoeg
geteekend.
De stemmingsdag is dus hier voor het noor
den de ware. Wij wachten geduldig na dezen
eersten Junidag op de kennisgevingen onzer
burgemeesters, welke candidaten zijn aanbevolen.
En na ontvangst van die kennisgevingen komt
eerst de verkiezings drukte.
Tot beden bleek daarvan weinig. De cou
ranten lijden er schade bij. Geene enkele
advertentie ter aanbeveling werd nog geplaatst.
Wel werd mededeeling gedaan van allerlei
gestelde candidaten, ongeveer zoo’n duizend,
waar er honderd moeten wezen, ’t Gaat er
mee als met zoovele andere wedstrijden, bij
eersten ommegang vallen de meesten af.
Maar na 1 Juni komt de drukte en dan
zullen we weer heel wat te slikken krijgen,
rijp en groen. En dat is ditmaal van groot
gewicht. Immers er zullen zoo ongeveer een
dubbel aantal manschappen in ’t geweer komen
en de kiezers beslissen. Waar men nu
als bij wijze van proefneming, mocht ver
wachten, dat elke partij zelve met een eigen
candidaat in het krijt zou verschijnen, daar heeft
men eene misrekening gemaakt, al mocht men
ook die vooronderstelling vooropzetten. Het
bedroevend verschijnsel herhaalt zich in 1897,
n.l. dit dat groote mannen klein worden. Naar
het ons voorkomt, is het bij de aanstaande
stembus niet te doen om de zegepraal van
eenig groot beginsel, maar wel om partijbelang.
Het heet, dat de sociale vraagstukken voorop
gaan, maar in werkelijkheid staan ze geheel
op den achtergrond. Rome en Dordt slaan de
handen wederom ineen. En dit is een feit
van beteekenis. Ofschoon we niets tegen ge-
loovige Roomschen of Gereformeerd-Orthodoxen
hebben, persoonlijk betuigden we het meer
dan eens, toch kunnen we met hun bedoe
len niet meegaan, omdat dit schade zou doen
aan het belang van allen. Zij zelve kunnen
’t ook niet, en daarom vinden we de handel
wijze van hunne raadgevers dwaas en dom.
Rome en Dordt samen, in wording is dit begrip
reeds een onding, boe zou het samengaan in
het vervolg? Neen, heel de staatkunde moet
buiten elk bepaald kerkelijk program omgaan,
dan is bet juist het ware.
Wat doet het er nu toe, of een candidaat
verklaart te belijden deze of gene leer, wat
toe, als bij daar in de Kamer
zich een man betoont, die daar kan zijn en de
belangen van allen op waardige wijze weet te
behartigen? Als hij niet valt in den geest der
meerderheid, dan wordt hij eenvoudig «ge
knikkerd” en daarmede uit. Daarmede is dan
’s mans heele-zijn dood-gedaan. En dood
terwijl hij dacht te leven! Ja, zoo zijn de
treurige vruchten van ons parlementair bestaan.
Voorbeelden? Zij zijn er te over.
Maar groote mannen kunnen klein worden.
Laat ons er nog even over spreken.
Wij voor ons hechten er groote waarde aan,
dat mannen als Dr. Kuyper, Dr. Schaepman.
en ook b.v. Domela Nieuwenhuis in de Tweede
Kamer zitting hebben. Zij kunnen daar officieel
hunne meening zeggen en dan doen ze
minder kwaad dan buiten de Kamer, omdat ze
daar binnen hunne wederpartij hebben. Maar
dan ook wenschen we de lui zoo als ze zjjn
FRISO
linn wil rimsi iMi
UilII' II Illi EIITEITIE-
-f
9
UITGEVER»
3-
n
i.
