1
H
WOENSDAG 4 AUGUSTUS 1897.
Zeven
No. 61.
Zoo in 7 klein, zoo in 7 groot.
Buitenlandsch Nieuws.
TWINTIGSTE JAARGANG.
EN
7
f
s
Dit Blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATEBDAG
e r
r.
H.
1
1
Het Lagerhuis heeft het ontwerp, waarbij
geduid, welke die beslissingen zullen zijn.
Vele bewoners, die op de daken waren ge-
pers
Te Görlitz is een brug ingestort, waarop zich
F
i.
Prijs per kwartaal 70 oent franco per post 85 oent.
Prijs der ADVEBTENTIËN van 1—5 gewone regels 40 cents
Voor eiken regel meer 7| cent. Bij abonnement is de prijs belangrijk lag
Voorwaarden daaromtrent te vernemen by den Uitgever
UITGEVEBs
Y. KUIPERS, FIRMA H BRANDENBURGH EN ZOON, TE WORKUM
k
I
I
r
e
Brieven en Berichten, de Redactie betreffende franco
aan dit adres, uiterlijk Maandag en Donderdag middags 1 uur.
Advertentiën Dinsdag en Vrijdag morgens vóór 12 uur.
zijn voor de gelukkig ver
bet recht van vereenigen
het Duitsche volk te komen.
is hem
in meer dan een vlucht, zijn van het verkeer afgesneden. Men
gevraagd, of hij dan nog betreurt verscheidene persoonlijke ongelukken.
maar 1
van belangrijke beslis
singen, die op het punt staan van
wel uitgestrekte meren gelijken, waaruit de
huizen soms alleen met het dak te voorschijn
De verkiezingen voor de verschillende ge
meenteraden zijn zoo ongeveer afgeloopen en,
behoudens eenige wijziging hier en daar, over
’t algemeen in gelijken geest als vroeger uit
gevallen. Toch viel, als b.v. in Wijmbritsera-
deel het optreden der Christelijk-Historischen
waar te nemen en werden daar en ook elders,
als in Wonseradeel, de scherpe kanten van bet
oude anti-revolutionaire begrip tamelijk veel
verzacht. Vooruitgang dus ook hier en zeker
naderen we een toekomst, waarin werkelijk
gevraagd zal worden naar de meest geschikte
mannen, zonder op godsdienstige belijdenissen
te letten.
Voor het heden hebben we nog te doen met
zoogenaamde anti-revolutionaire (en katholieke)
tegenover liberale raadsleden. En al is het
verschil in houding en richting ter raadszaal
in den regel niet merkbaar, toch schijnen de
heeren bij eene enkele aangelegenheid zich als
hanen tegen elkander te moeten stellen. Die
ééne gelegenheid is er als er zaken aan
hangig zijn, rakende het openbaar lager onder
wijs.
en plooien, men moge draaien en
zwaaien, het kan allen man duidelijk zijn, dat
al deze dingen niet meer passen in de lijst
onzer dagen. Zij, die zulk eene omlijsting nog
OOSTENRIJK. Op verschillende plaatsen
te houden, dat juist in deze van Duitschland en Oostenrijk hebben geweldige
zeer heftig wordt regens zware overstroomingen doen ontstaan.
Men verwijt hem, Groote schade is aangericht. Nabij Breslau
hij met den heer Von der Recke, Prui- zijn de dalen der Bober, der Zacken en der
jaren tot de openbare scholen in die gemeente
toe te laten. Gelukkig werd het verworpen met
8 tegen 3 stemmen. Als men weet bestaat in
de gemeente Hemelumer Oldephaert en Noord-
wolde eene verordening, waarbij kinderen van
twaalf jaar en ouder slechts bij wijze van gratie
nog verder aan het onderwijs mogen deelnemen.
In de gemeente Workum is voor de school
in het Heidenschap, volgens de wet nog wel,
een onderwijzer noodig. Toch komt de raad scholen zijn
nog niet tot een besluit. Met 5 tegen 5 stem
men, als van te voren reeds was geprofe
teerd, bleef de zaak aanhangig.
Zonderlinge toestanden, zonderlinge houdingen
en dat nog wel in dezen, onzen tijd.
Bij de Kamerverkiezingen ging daar een
roep door den lande: bevordering der Sociale
belangen Geen enkele candidaat, die er
niet aan mee deed. Het was de modekleur,
de leuze van het oogenblik, het was het aas.
om visch te vangen. Predikanten zelfs zag
men en ziet men nog zich in de armen van
het socialisme werpen. Radicalen werden uit
geworpen, als niet radicaal genoeg, de stem
ming helde over naar links; een zeer
verdienstelijk Ministerie trad af, om plaats te
maken voor een, naar we hopen, niet minder
kranig Kabinet, kortom vooruit en nog eens
vooruit
Maar dat is alles in het groot, maar in
het klein, daar weet men nog zoo de kat in
den donker te knijpen, ziet u. De wetten zijn
goed, vele wetten zelfs uitmuntend, maar op
de uitvoering daarvan, daar komt alles op aan.
En nu nog eene herinnering. Onder het
Ministerie-Mackay is daar eene pacificatie, eene
bevrediging op schoolwetgebied gesloten. In
goeden gemoede hebben de liberalen daartoe
mede gewerkt, zonder hunne hulp was het stuk
nooit tot stand gekomen. Nu zou men toch
billijk en eerlijk mogen verwachten, dat er
voortaan recht uit recht af op het belang der
kinderen zou worden gelet ook in den lijst van
onzen tijd, die de sociale belangen wil omvat
te worden, zonder dat overigens wordt aan- en gewichten wordt toegestaan, voor de derde
geduid, welke die beslissingen zullen zijn. maal gelezen.
Niet zonder belang is het overigens om er
aanteekening van I
dagen de minister Miquel
aangevallen in vele bladen, meu verwyt uem,
J J— -• A -J L— VT r. zj I-J ly- l—F W1 11
sen’s minister van binnenlandsche zaken, ver- Schwarzwasser geheel ondergeloopen, zoodat zij
antwoordelijk zou
ijdelde poging om
en vergaderen voor
verkorten. Vooral de clericale
zeer vijandelijk gezind, en
blad wordt hem g
niet bemerkt heeft, hoe achter de kleine
meerderheid, die het ontwerp-Von der Recke 8 kinderen bevonden. Allen verdronken. Ook
heeft verworpen, bijna geheel Duitschland staat.
Een paar voorbeelden uit den laatsten tijd
mogen dit bewijzen.
Het raadslid Agricola diende ter vergadering onderwijs, integendeel, zij kanten er zich geheel
van Doniawerstal een voorstel in om geene tegen. Zij hebben hun grond in haat en deze
kinderen beneden de zes en boven de dertien wordt verheeld, omdat de wet zich ook doet
hooren. Zich zoo nauwtjes mogelijk aan de
wet te houden, omdat het wel moet en dan
met een ruim geweten nog victoria kraaien en
dat in onzen tijd van sociale nooden en sociale
belangen, dom, dom Friesland
Staat ons, geachte lezers dezen uitroep toe,
want nergens heeft het onzalige geharrewar
over de volksschool grootere proportiën aange
nomen dan juist in ons gewest. Bijzondere
verrezen als paddestoelen uit den
grond, soms twee of meer in een nietig dorpje.
En ’t kwam op betalen aan. Bij al de
andere lasten, dubbele schoollasten, maar ’t
deed er niet toe. Gij hoordet, vuldet uw
stembiljet in en moogt thans betalen. De ge
volgen komen voor Uwe rekening, terwijl de
bewerker veelal den dans ontsprong.
Die weelde kondet ge u veroorloven in uwe
goede dagen, toen ge rijk waart of althans
zoo werd genoemd. En wat zegt men nu van u?
Arm, arm Friesland en men gaat u stellen als
Ierland tegenover Engeland. Kan de bittere
spot, kan het sarcasme grooter?
En dat in onze tijden van sociale nooden en
behoeften
Is er nu betere gave voor het kind des volks
denkbaar dan goed, ontwikkelend onderwijs?
Is dit niet het hechtste fundament voor orde
en rust, het beste bolwerk tegen elke aanranding
van onzen Staat?
Het algemeen ontwikkelend onderwijs, ’t
doet er na de pacificatie niet aan toe of aan
eene openbare of aan eene bijzondere school
verkregen, is en blijft een Staatsbelang bij
uitnemendheid en zijne behartiging is de eerste
voorwaarde voor de bevrediging van alle sociale
behoeften. Deze omschrijving is die als van
eene waarheid ais eene koe. En wat beteekent
dan al het geleuter daartegen? Beperking van
leertijd, onthouding van leerkracht, men moge
schikken
van
besluiten de Keizer zal nemen tegenover den j saris willens
zeer bijzonderen toestand in Duitschland ge- geweest.
schapen door de verwerping van het ontwerp Het is merkwaardig, dat zoowel het oppo-
op het recht van vereenigen en vergaderen. sitie-orgaan de Daily Neus als de conserva-
Men voorziet natuurlijk weer nieuwe wijzi- tief-jingoosche Globe gelijkelijk deze behande-
gingen in de hooggeplaatste ministerieële en deling van de officieren als een meten met
administratieve ambtenaren, maar bovendien twee maten nadrukkelijk afkeuren.
spreken de couranten van belangrijke beslis Het Lagerhuis heeft het ontwerp, waarbij
genomen het gebruik van het metrieke stelsel van maten
I 1 1 i 3 3J
Naar de Norddeutsche verneemt, heeft de
Britsche gezant, de opzegging van het Engelsch-
Duitsche handelsverdrag mededeelende, tevens
voorstellen gedaan tot onderhandelingen over
een nieuw.
FRANKRIJK. In eene Donderdag gehouden
vergadering der leden van het gemeentebestuur
te Rijsel heeft een der wethouders voorgesteld
stappen te doen om te verkrijgen, dat Presi
dent Faure, hetzij op zijne reis naar Duin
kerken hetzij terugkomende van Rusland
der stad een bezoek bracht. Zulk eene uit-
noodiging, meende de voorsteller, zon strekken
om de vijandschap te temperen, waaraan het
collectivistisch gemeentebestuur sedert de ont
vangst van de socialistische Afgevaardigden
van den Duitschen Rijksdag ten Stadhuize
en wegens zijne houding tijdens het bezoek
van den Czaar, blootstond.
Na eene levendige discussie bleken vijf leden
(vier collectivisten en een radicaal) tegen, vijf
(vier radicalen en een collectivist) er voor te
zijn. De maire voegde zijne stem bij die der
eersten en het voorstel was verworpen.
Te Clermont-Ferrand zijn een soldaat en
een kwartiermeester in hectenis genomen, die
in overleg met een mede gevatten aannemers-
bediende haver plachten te stelen.
ENGELAND. Reeds is kortelijk gemeld
hoe in het Hoogerhuis de minister van Oorlog
Donderdag verklaard heeft, dat sir John Wil
loughby en zijne medeofficieren hunne rangen
in het leger, wegens hun aandeel aan Jameson’s
inval hun ontnomen, niet zullen terug krijgen.
Deze aangelegenheid was te berde gebracht
door lord Carrington, die het tegenoverge
stelde billijk vond, nu de eigenlijke aanleg-
gers van den inval geheel straffeloos uitgin
gen, die toch bedoelde officieren tot hunne
handelingen verleid hadden door hen wijs te
maken, dat de Regeering in het moederland
die zoude goedkeuren. Lord Chelmsford toonde
zich van hetzelfde gevoelen. De minister van
Oorlog echter hield staande, dat er in de zaak
niets veranderd wasdat, zoo anderen niet of
te weinig gestraft waren, dit aan de schuld
der officieren zelve niets afdeed, welke voor
namelijk hierin bestond, dat zij de zeer stellige
bevelen van den Hoogen Regeerings commis-
en wetens ongehoorzaam waren
ten. Maar die verwachting blijkt gelijk te zijn
met eene rekening buiten den waard.
Daar werden vonden gezocht om de aan
stelling van een onderwijzer te voorkomen. De
anti-revolutionair (zelfs de christelijk historische)
wikkelde zich in om het gebiedend voorschrift
der wet met nog edelen zwier en losse beval
ligheid te ontduiken, niet bedenkende, dat het
gezag der wet in den lande is het hoogste
gezag. Anti-revolutinair in naam revolutionair
in daad
En dan het voorstel-Agricola. Hoe ter
wereld is het nog mogelijk dat er zulk een
voorstel gedaan kan worden? Ja, als men eene
bepaalde practische regeling bedoelde! Als men
het bewaarschool-onderwijs voldoende had af
gewerkt en men voor ieder, ook voor den
toekomstigen werkman, scholen had opgericht,
waar hij na zijn 12 a 13-jarigen leeftijd zijne
verdere ontwikkeling kon voltooienMaar al
die scholen ontbreken in de gemeenten Donia
werstal, Hemelumer Oldephaert en meer anderen.
De bewaarschool te Workum is, meenen we,
eene instelling van het Nutsdepartement aldaar
en in het Heidenschap vindt men dienaangaande
niets.
Al die voorstellen en besluiten geschieden
dus niet in het belang dier inrichtingen van
bevorderen mogen zich eene zekere mate van
grootheid droomen, de maatschappij zal ze in
hare verdere ontwikkeling niet meer kennen
en ze uitwerpen te zijner tijd, als reeds ge
schiedt. Want, 't zij nogmaals gezegd, het
hangt niet alleen af van goede wetten in Den
Haag gemaakt, maar vooral en hoofdzakelijk
van hare toepassing in elke gemeente des lands.
Het volk van Nederland mocht tot heden meer
letten op het groote, bij het meer en meer rijper
worden begint het in te zien, en dat inzicht
is uit zich zelve, dat ’t ook en vooral op ’t
kleine aankomt. Mocht de toeneming van dit
inzicht ook in onzen hoek meer en meer alge
meen worden. Men zou dan de ware en valsche
volksvrienden beter van elkander kunnen schei
den en alle personen, die de ontwikkeling van
den kleinen, zoowel als den grooten, burger
eenvoudig aan den kant schuiven, met een
hartelijk bedankje.
Waar het geniepig goedje nog eene poos
wroet en ploetert, daar hebben we alle hoop,
dat het met dien duisteren arbeid spoedig ge
daan zal zijn. Het optreden van den heer
Goeman Borgesius als Minister van Binnenland
sche Zaken waarborgt ons, dat de zaken van
het algemeene Volksonderwijs in goede handen
zijn, en evenzeer verwachten we van den onder
wijzer Ketelaar, als Kamerlid opgetreden, dat
hij de knoeierijen op schoolgebied zal ontnuch
teren, evenals de afgevaardigde voor Harlingen,
de heer Bouman, dit deed terzake van den
boterhandel. Flink op, wakkere jongens van
Jan de Witt en geeft den bedillaars, de zooge
naamde hoofdlui over honderd een veeg, die ze
verdienen. Zij zijn er niet om tegenstribbelingen
te maken, zij zijn er om de algemeene belangen
mee te behartigen, om de wetten in milden
geest uit te voeren.
Zoo in ’t klein en zoo in ’t groot.
DUITSCHLAND. Binnen een paar dagen
zal keizer Wilhelm II van Duitschland terug -
keeren van zijn uitstapje naar het Noorden.
Zijn terugkeer wordt met groote nieuwsgierig
heid verwacht in de politieke kringen in
Duitschland. Vooral vraagt men zich af, welke j
bijzonderen toestand in Duitschland ge- geweest.
door de verwerping van het ontwerp
vergaderen.
IILIII VOOR Fll 1ESL1111.
1IM8- H iiiiuiinin-
I
i
D
u
1
i.
O
O
J
O
o
o
o
I O 1
