L
WOENSDAG 20 OCTOBER 1897.
No. 83.
Binnenlandsche Berichten.
De verkiezing van Sneek.
Zeven en twintigste Jaargang.
Dit Blad versohijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG
H.
I
1
UITGEVER:
Y. KUIPERS, FIRMA H- BRANDENBURGS EN ZOON. TE WORKUM
6
Intusschen, de commissie zal dan een volle
dig onderzoek instellen, ’t Heeft al den schijn,
alsof een wespennest in al zijn doen en laten
is aan te pakken. Wij gunnen dan ook der
commissie van harte haar veelomvattend werk
en vertrouwen dat het, buiten alle spitsvondig-
Prjjs per kwartaal 70 oent franco per post 85 cent.
Prijs der ADVERTENTIËN van 15 gewone regels 40 oents
Voor eiken regel meer 7} oent. Bij abonnement Is de prijs belangrijk lager
Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den Uitgever
als van ouds, zoodanig dat ieder kiezer binnen
de gestelde uren zelfs zonder stemkaart aan
het stembureau, hem toegekend, een biljet
kunne ontvangen. Zoo lang dit niet zoo is,
meenen we met de wet in de band het protest
van uit IJlst als van nul en geener waarde te
moeten beschouwen.
Is bet district Sneek vertegenwoordigd in de
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Zijn afgevaardigde is nog niet toegelaten.
En de beslissing kan nog wel een week vier,
vijf op zich laten wachten. En wat dan nog?
Wellicht nieuwe stemming, met herstemming
en alle gevolgen van dit alles.
Zoo geredeneerd, volgt het oordeelSneek
staat buiten de vertegenwoordiging.
Maar daar is eene bepaling in de Grondwet,
die zegt: »de Staten-Generaal vertegenwoor
digen het geheele Nederlandsche Volk." Der
halve is Sneek wel vertegenwoordigd.
Evenwel, in aanmerking genomen, dat er
honderd Kamerleden moeten zijn en er maar
negen-en-negentig zijn toegelaten, (Enkhuizen
uitgezonderd, tegen den dood kan niemand),
moet men aannemen, dat ’t district Sneek slechts
voor negen-en-negentig-honderdste deelen ver
tegenwoordiging vindt, maar dan niet alleen
dit district, ook geheel het Vaderland. Er
hapert dus iets aan. En het ware bij onze
hoogste Staatsinrichting zeker gewenscht bet
onvolledige zoo spoedig mogehjk aan te vullen,
daarmede een voorbeeld gevende voor alle lagere
wetgevende lichamen.
Een vrij vertaald Fransch spreekwoord zegt:
»De Koning is dood, leve de Koning 1” Een
spreekwoord is het echter niet, wij drukten ons
minder juist uit. Het is een groot beginsel
nedergelegd in de Grondwet van eiken zoo
monarchalen als republikeinschen Staat. De
bedoeling daarvan isde Staat is geen oogen-
blik buiten opperhoofdzoodra de titularis valt,
treedt onmiddelijk de bij de Wet aangewezen
rechthebbende alszoodanig op. Met de ver
tegenwoordiging van het volk schijnt dit nog
niet het geval te zijn. Wij meenden deze
opmerking niet te mogen weerhouden, om de
Volksvertegenwoordiging zelve daarop te wijzen.
Aan haar toch is de beslissing.
De kiezers in het district Sneek kunnen dus
nog een aantal dagen in hoop en vrees leven.
Men kent de geschiedenis. Met ééne stem
meerderheid boven zijn mededinger, het aftre
dend lid mr. Heemskerk, werd de heer mr.
Van Gilse door het hoofdstembureau als gekozen
verklaard. Tegen deze verkiezing werd van
den verliezenden kant protest aangeteekend,
dewijl een kiezer te IJlst niet tot de stembus
was toegelaten. Ware dit alleen het geval
geweest, dan nog zou de niet-toelating van
geen invloed zijn geweest op den uitslag. Im
mers, aangenomen dat de niet toegelatene zijn
stem op mr. Heemskerk hadde uitgebracht,
zouden beide candidaten een gelijk aantal hebben
verkregen en de heer Van Gilse, als oudste in
jaren toch gekozen zijn. Maar daar kwam nog
eene andere omstandigheid. Te Woudsend
was een zekere Douma tot de stembus toege
laten, die geen kiezer was, terwijl een andere
Douma, van denzelfden naam, wel kiezer, geen
kaart had ontvangen. Eenmaal aan het rollen,
lekte er van dit zaakje meer uit. In hetzelfde
Woudeend was een briefje den heer Heemskerk
toegekend, terwijl niet alleen hij maar ook de
heer Van Gilse was zwart gemaakt. Te Warns
was ook een biljet niet precies in den haak,
elders was een biljet te weinig geteld. Dit
alles bleek der Commissie van onderzoek van
den geloofsbrief en na optellen en aftrekken
kwam zij tot de conclusie der Kamer voor te
stellen den heer Van Gilse niet toe te laten
als lid der Kamer.
Ware deze conclusie aangenomen, dan had
het district Sneek zich de moeite en de kosten
te getroosten van eene nieuwe verkiezing. In-
tusschen vond de Kamer de verdediging van
de conclusie der Commissie te zwak en besloot
zij haar een nieuw en thans volledig onderzoek
op te dragen. De beslissing over de al of
niet toelating van den heer Van Gilse werd
daardoor aangehouden tot de Kamer weder
samenkomt, dat is over een week vier, vijf.
Ook aan ons bet recht van medepraten.
Wij doen dit dan aan de hand van de kieswet
en met de gegevens, ons verstrekt.
Vooreerst het geval te IJlst.
Art. 55, 4e alinea der Kieswet zegt: »Aan
den tot deelneming aan de stemming bevoegden
kiezer, die zijne kaart heeft verloren, (wij cur-
siveeren), of wien geene kaart is toegezonden,
wordt op zijne aanvraag door of vanwege den
burgemeester eene kaart uitgereikt, mits hij
voldoende van zijne identiteit doe blijken.”
Zijne identiteit, dat is nu een vreemd woord
’t Wil zeggen, dat hij precies weet op te geven,
wie hij is en of hij recht heeft aan de ver
kiezing deel te nemen. De heer Veegens mat
dit nog al breed uit en niet geheel ten onrechte,
immers ’t staat in de Wet. Maar in kleinere
gemeenten, wij stemmen dit gaarne der oppo
sitie toe, kent men elkander van aangezicht
tot aangezicht en weet men wel, wie al of
niet kiezer is, ofschoon, en hierop dient men
wel te letten, men dit te Woudsend met den
kiezer Douma even goed had kunnen en moeten
weten. De schaal der rechtvaardigheid kenne
slechts één gewicht: het zuivere.
Maar nu komt de vraaghad de kiezer te
IJlst, de heer Cnossen, geen stemkaart ontvan
gen? Had hij die verloren? Zijn onze in
lichtingen juist, dan was noch het een, noch
bet ander het geval. De kiezer bad zijn kaart
thuis, maar kon ze niet machtig worden, dewijl
zijn deur was gesloten en hij den sleutel niet
in zijn bezit had. Ziet, als ’t zoo is, dan
verandert dat de zaak. Wij kennen den bur
gemeester van IJlst, persoonlijk, als een door
en door eerlijk man, zonder eenige partijdigheid.
Alszoodanig kunnen we dan ook veilig aan
nemen, dat hij geheel overeenkomstig het wet
telijk voorschrift handelde en verdient hij in
plaats van afkeuring, woorden van goedkeuring
voor zijne houding.
Wij toch meenen te weten, dat ook andere
burgemeesters gehandeld hebben als die van
IJlst en naar het ons voorkomt staan ze geheel
in hun recht.
Laat de wet dan duidelijker spreken, indien
de bedoeling anders is.
Daar is een ander geval en ’t moet zich
hebben voorgedaan, ’t Is tegen vijf ure. Een
kiezer komt binnen. Hij wil nog stemmen,
maar zijn stemkaart is thuis. Zonder stem
kaart mag de burgemeester geen stembiljet
afgeven, hij moet dus den man den toegang
tot de stembus weigeren. De kiezer heeft zijn
kaart ontvangen en ze thuis goed bewaard,
maar als hij haar gaat halen, is de tijd van
aanbieding en dus van stemming verstreken,
dit kan de Voorzitter van het stembureau niet
helpen, de wet spreekt gebiedend. i
De heer Troelstra bewoog zich op dit terrein, j
Hem zij aanbevolen eene wijziging in het aan-
gehaalde artikel voor te stellen, dat het worde
Brieven en Berichten, de Redactie betredende franco
aan dit adres, uiteiljjk Maandag en Donderdag middags 1 uur.
Advertentiön Dinsdag en Vrjjdag morgens vóór 12 uur.
Met groot genoegen hebben we de her
benoeming van den heer mr. D. Alma, als
burgemeester van Sneek begroet. Wij felici-
teeren daarmede zoowel den benoemde als de
betrokken gemeente. En daarvoor hebben we
onze redenen. De gemeente Sneek is steeds
geweest voor het zuiderdeel van ons gewest
een baanbreekster op bet gebied van ontwikke
ling en vooruitgang en de heer Alma heeft
getoond daarbij de rechte leider en raadgever
te zijn. Sneek en mr. Alma behooren dan
ook bij elkander en, warm volksvriend als de
herbenoemde burgemeester is, vertrouwen we,
dat in de nieuwe periode zijner werkzaamheid,
meer en meer gelegenheid zal bestaan tot ont
wikkeling en belichaming zijner goede denk
beelden. De gemeenteraad van Sneek steune
den wakkeren burgervader in zijn edel streven
en de gemeentenaren mogen zijne diensten op
hoogen prijs stellen
Men schrijft uit den Haag dat aan het
Departement van Justitie hard gewerkt wordt
aan een algeheele herziening van het Wetboek
van Strafvordering; het voornemen schijnt te
zijn dit ontwerp tot wijziging zoo spoedig mo
gelijk bij de Volksvertegenwoordiging aan
hangig te maken.
De afdeelingen der Tweede Kamer heb
ben benoemd tot rapporteurs over de begrooting
voor Koloniën de heeren Van Limburg Stirum,
Pijnacker Hordijk, Bahlman, Verheyen Mackay.
Tot lid der Provinciale Staten van Gro
ningen, district Appingadam, is bij herstemming
gekozen de heer L. H. Coolman (iib.).
Te Wassenaar is in den ouderdom van
67 jaar overleden de heer M. graaf van
Limburg Stirum, oud-bofmaarschalk van prins
Frederik, kamerheer in buitengewonen dienst
van wijlen Z. M. den Koning.
Rijksmiddelen. De Septemberstaat van
de rijksmiddelen wijst voor de maand een totaal
aan, dat slechts 4| ton boven de raming is
en niet minder dan f 562.300 beneden de ont
vangst, in het vorige jaar verkregen. Al dadelijk
echter bemerkt men, de cijfers ontledend, dat
deze uitkomst te wijten is aan twee invloeden,
die een sterk overwegende rol hebben gespeeld:
de personeele belasting heeft f 400,400, de
suikeraccijns f 427,800 minder gegeven dan
verleden jaar. Dat is samen dus reeds meer
dan 8| ton, waaruit volgt dat van alle andere
middelen te .."unen genomen de opbrengst
f 266,800 grooter is geweest.
Intusscben, sedert den aanvang des jaars is
nu f 83,844,700 in de schatkist gevloeid, d. i.
3,717,700 minder dan in het zelfde tijdvak
^van 1896, en bijna 6 millioen minder dan
volgens de raming voor 9/12.
De interpellatieVan der Zwaag. Men
weet dat de heer Van der Zwaag den minister
De gevallen te Woudsend.
Het dubbel zwartgemaakte en aan den heer
Heemskerk toegekende biljet diende van on
waarde te zijn verklaard.
Art. 89 der Kieswet toch zegt in alinea 4,
luidende waarop meer candidaten zijn gekozen
dan plaatsen te vervullen zijn," onvoorwaardelijk
zulk een biljet van onwaarde. Dit geval was
hier aanwezig.
En het tweede, het geval van de toelating
tot de stembus van een ongerechtigden Douma.
Art. 74 der Kieswet beveelt: Tot de stem
ming wordt niemand toegelaten dan die volgens
de kiezerslijst bevoegd is tot de keuze mede
te werken en in het bezit is van de bij art. 55
vermelde kaart.”
Behoudens het reeds boven aangemerkte,
meenen we hier ook nog eene kantteekening
te mogen maken. De stemkaarten te Woudsend
werden als onze inlichtingen juist zijn,
bezorgd door een nieuwen politiedienaar, in het
dorp nog weinig bekend. De betrokken kiezer
Douma was metterwoon vertrokken naar Heeg,
een ander van gelijken naam, in Woudsend
aanwezig, ontving de kaart, en nam als
ons is verzekerd, te goeder trouw aan de
verkiezing deel, trouwens hij was in het bezit
eener stemkaart (zie boven.)
Wie deze ongerechtigde(?) heeft gestemd is
natuurlijk niet uit te maken. Wellicht is het
dubbel zwartgemaakte van hem, wie zal bet
beslissen? De Commissie van Onderzoek lette
ook op dit geval.
Het geval te Warns, waar een of meer
streepjes naast de zwartgemaakte punt moeten
zijn voorgekomen, en zoo elders meer.
Och arme!
Dr. Kuyper, een ontegenzeggelijk bekwaam
man, heeft groot gelijk, als hij ter wille
van het echt democratisch beginsel van geheime
stemming, elke bijvoeging veroordeelt, maar.
Maar, daar moet nu eens een oude stakkert
komen te stemmen, een bijziende of zoo iets,
in ’t kort een brilleman, of dr. Kuyper
ook een bril draagt is ons onbekend, en
hij moet zoekende met zijn potlood een paar
krasjes op het biljet maken, alvorens hij het
kleine, nietige, witte puntje zwart maakt, of
daar eens even buiten gaan,
Och, arme 1
Elk krasje, elk puntje buiten de werkelijke
punt zou tot ongeldigheid-verklaring aanleiding
geven. Welk een verschrikkelijk iets!
Ja, men zou er het geheim der stemming
door kunnen verraden. Hoe feeder wordt het
nieuwe wicht beschermd Als voor deze? Ons
komt het voor, dat hier wel eenigszins gelijkenis
is met, wat men noemt, spijkers op laag water
zoeken.
heden om, oprecht en te goeder trouw zal zijn.
Aan haar adres moge ook dit opstel worden
gezonden, terwille der waarheid en der onpar
tijdigheid.
Eéne bede hebben we daarbij èn aan de
Commissie èn aan de Tweede Kamer. Zij is
dezemaak de lijdensgeschiedenis van het district
Sneek zoo kort mogelijk!
FRISO
\n t ii' n nueiiin ui.
min iiiiiii mihi.ivi.
i
