WOENSDAG 27 OCTOBER 1897.
No. 85.
Binnenlandsche Berichten.
Geïllustreerd Zondagsblad
van deze Courant.
Officiéél gedeelte.
Zeven en twintigste Jaargang.
Dit Blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATEHDAG
Toch éénheid bij verdeeldheid.
I
5
Prijs per kwartaal 70 cent franco per post 85 cent.
Prjjs der ADVEBTENTIÉN van 15 gewone regels 40 cents
Voor eiken regel meer 7| cent. Bij abonnement is de prijs belangrijk lager
Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den Uitgever
UITGEVER:
Y. KUIPERS, FIRMA H- BRANDENBURGH EN ZOON, TE WORKUM.
de behoeften van
En dit laatste is geen ondeugd.
H.
rekening met de kaart en
het district.
giootste kracht is gelegen. Zelfstandigheid
zoowel van kiezer als gekozene, zonder eene
onderteekende politieke geloofsbelijdenis. Wel
een wegwijzer, echter geen gebiedend voorschrift.
Aanvaardde eenig liberaal candidaat zoo iets,
hij hield op liberaal te zijn, immers hij stond
met een anti-revolutionair of katholiek in het
wezen der zaak op denzelfden grondslag.
Met dit liberaal begrip komt men als van
zelve tot de stelling: de kiezers in eenig district
zoeken door gemeenschappelijk overleg zelve
hun candidaat, die in de algemeen wenschelijke
richting wil medesturen; zij ontvangen dienaan
gaande geene aanwijzing van hooger hand.
Op deze grondslagen hebben wij altijd ge-
koersd en wij hebben er ons wel bij bevonden.
Keeren we nu weer tot ons onderwerp terug.
Dan herinneren we in de eerste plaats, hoe
vóór vier jaren de liberalen in het district
Harlingen den heer A. Bouman candideerden,
terwijl blijkbaar door de Unie de candidatuur
Treub werd gesteund. Althans de liberale
Nederlander scheen in dien geest te werken.
Benoemd tot ontvangers der directe be
lastingen en accijnsen te Leeuwarden A. Volk-
maars, thans te Uithuizen, en te Makkum L.
J. Smeets, surnumerair te Maastricht.
Vocaal Kwartet. Wij verwijzen belang
stellenden naar de achterstaande advertentie
omtrent eene uitvoering van het Amsterdamsch
Vocaal Kwartet in de Groote Kerk te Sneek.
Aanbeveling is hierbij overbodig, de namen
spreken voor zich zelf.
De rechtbank te Roermond heeft uitspraak
gedaan in de zaak van den Staat der Neder
landen tegen de gemeente Roermond, tot afgifte
van archiefstukken.
Een commissie van deskundigen is benoemd
die uit moet maken of bedoelde stukken eigen
dom van den Staat of van de gemeente zijn.
Chrysanthemum-tentoonstellingDe
Chrysanthemum-tentoonstelling, die van 1216
November a.s. in Natura Artis Magistra wordt
gehouden, trekt in vakkringen zeer de aandacht.
Dit blijkt reeds uit de ontvangen toezeggingen
voor inzending. Voor geen andere tentoonstelling
van Chrysanthemum’s kwamen ze in zoo groot
aantal en van zooveel verschillende plaatsen van
het land, in. Maar beter blijkt het nog uit de
excursies die hier en daar op touw werden
gezet. De Friesche vakmannen hebben zich
vereenigd om gezamenlijk naar Amsterdam te
gaan om de tentoonstelling te bezoeken. In
Utrecht worden daartoe pogingen aangewend,
en, naar bericht wordt, bestaat ook te Rotterdam
het voornemen om een tentoonstelling-excursie
te organiseeren. Waar zoo wordt voorgegaan,
zullen zeker andere plaatsen nog volgen.
Met den aanvang van het winterseizoen
heeft de Stoomvaart-Maatschappij «Zeeland”,
als gewoonlijk, weder een Engelsche en een
Duitsche uitgave van hare Winterdienstregeling
het licht doen zien, waarop wij de aandacht
vestigen van reizigers tusschen Nederland en
Engeland, voor wie de lijn Vlissingen
Queenboro bij voortduring aanbevelenswaardig
blijft.
Exemplaren dezer dienstregeling zijn, even
zeer als de kleine uitgaaf in de Nederlandsche
taal, ten kantore der Maatschappij te Vlissin
gen gratis verkrijgbaar.
Jaarcijfers. Blijkens de «Jaarcijfers”,
uitgegeven door de Centrale commissie voor de
statistiek, klom de bevolking van Nederland van
2,613,487 op 1 Januari 1830 tot 4,928,658
op ultimo December j.l., eene vermeerdering
alzoo van 89 pet. in deze 67 jaren. In 1869
behoorden, over het geheele land gerekend,
van de 10,000 inwoners 3654 tot het Roomsch-
Katholieke-, 190 tot het Israelietische-, 6141
tot alle mogelijke Protestantsche en 15 tot geen
kerkgenootschap; in 1889 waren deze ver
houdingen; voor R.-K. 3539, voor Israëlieten
215, voor alle Prot. 6067, voor «geen” 179;
dus èn voor R.-K., èn voor alle Protestanten
een vermindering, tegen een groote vermeer
dering (5161 in 1869 tot 81065 in 1889)
gewenschte omkeering en daardoor de zegepraal.
Bij de jongste verkiezing in hetzelfde district
erlangde de heer Zeilmaker een groot aantal
stemmen, dermate dat slechts een dozijn kiezers
meer bewerkt, eene herstemming tusschen den
antirevolutionair Van Asch van Wijck en den
christ.-histor. candidaat De Visser zou zijn ver
kregen. Het district ware alsdan voor de libe
ralen bepaald verloren geweest.
En nu Zierikzee?
Hooren we, wat de heer Fokker ter vergade
ring aangaf.
«De «Liberale Unie” heeft zijns inziens niet
beantwoord aan het doelzij zou zijn eene
baanbreekster, maar het is slechts geworden
eene verzameling van gewone liberale kiesver-
eenigingen. Het woord «Liberale Unie” is nu
reeds onwaar, daar reeds vele kiesvereenigingen
zich van haar hebben afgescheiden. Elk die
zien en hooren kan, heeft bij de laatste ver
kiezingen duidelijk kunnen bemerken dat de
«Unie” niet meer de baanbreekster is. Onze
kiesvereeniging behoeft dus niet bang te zijn
als zij zich afscheidt, want de «liberale partij”
zal daardoor niet vervallen. De «Liberale
Unie” is bij de jongste verkiezing zelfs opge
treden tegen de candidaten van de Liberale
Kiesvereenigingen men verwachtte bij de op
richting medewerking van haar, doch thans
blijkt het dat men alleen de contributie betalen
mag. Hij wijst nog op Goes, wat men toch
wel «liberaal” zal willen noemen; daAr heeft
men zich ook van de «Unie” afgescheiden, om
de handen vrij te hebben.”
De Voorzitter der Vereeniging, niet alszoo-
danig maar als eenvoudig lid sprekende, deelde
mede, dat ware het advies der Liberale Unie
gevolgd er voor het district Zierikzee wellicht
een anti-revolutionair ware opgetreden. En
verder
«’t Is ook niet alleen de handeling tegen
over deze vereeniging, die Spr. noopt om nu
zijne stem te geven aan het voorstel tot afschei
ding, maar ook de handelingen van het Bestuur
der «Liberale Unie” bij de verkiezingen, zelfs
o.a. tegenover den heer Van Gijn c.s. Vooral
heeft het hem en ook zeker anderen gehinderd,
dat een candidaat der «Liberale Unie” werd
gesteld tegenover een werkmanslid, een ijverig
liberaal werkman, geen socialist.
«Spr. betreurt deze houding zeerhierdoor
Het aangehaalde is door ons ontleend
aan het verslag der Vergadering, voorkomende
in de Zierikzeesche Nieuwsbode.
Brieven en Beriotiten, de Redactie betrefiende franco
aan dit adres, niteilijk Maandag en Donderdag middags 1 uur.
Advertentiön Dinsdag en Vrjjdag morgens vóór 12 uur.
heeft de «Liberale Unie” zeer veel van haar
vertrouwen, ook bij het volk, verloren. Die
houding getuigde niet van een ruim democratisch
beginsel, maar wel van groote onhandigheid,
zoodat hij voor volgende verkiezingen weinig
vertrouwen in het Bestuur stelt.”(*)
«Zierikzee” luisterde naar deze stemmen en
scheidde zich af.
En wat hebben we nu in ’t district Enkhuizen
zien gebeuren De verschillende liberale kies
vereenigingen stelden hunne candidaten en zon
den hunne afgevaardigden naar de Centrale
Vergadering. Hier verkreeg wel niemand eene
meerderheid, maar op eene tweede vergadering
werd van de 14 1500 aangeslotenen de heer
Kool gecandideerd met verreweg de meerderheid
van stemmen. Nu zou men verwacht hebben,
dat al de liberalen zich bij deze candidatuur
zouden hebben aangesloten, immers wat toch
beteekent anders eene vereeniging? Deze ver
wachting werd evenwel beschaamd. De onte
vredenen of liever niet bevredigden
hielden vol en stemden den candidaat der
De brochure Simonsz—Hannema bevorderde de ..Liberale Unie”, den heer Gerritsen, ’t Gevolg
is eene herstemming tusschen den katholieken
en den liberalen candidaat, terwijl bij eerste
stemming de zege van den laatste zoo goed
als verzekerd was geweest.
’t Kan o. i. dus niet verwonderen, zoo meer
kiesvereenigingen zich van de «Unie” afscheiden.
En in den grond der zaak valt dit te betreuren.
Daardoor wordt allicht de eendracht verbroken
en mist men kracht.
Aan wie de schuld Naar onze bescheiden
meening niet het minst aan de «Unie” zelve.
Zij behandele maatschappelijke vraagstukken
ook in verband met tijdsomstandigheden. Zij
geve een algemeenen leiddraad en wekke op
tot getrouwe plichtsbetrachting; maar zij ont-
houde zich van het stellen van candidaten voor
de verschillende districten. De kiezers, de
liberale n.l., willen aan geen leidband loopen,
zij willen zelve hun candidaat zoeken. En als
ze dit doen in een district waar de partij goed
georganiseerd is, dan valt eene inwerking van
de «Unie” met een ander candidaat dubbel te
betreuren, vooreerst dewijl ze verdeeldheid zaait,
met het wezen eener Unie niet bestaanbaar en
ten tweede, omdat ze ontmoedigt.
Wij zeggen ’t den heer Fokker na wel een
baanbreekster, eene leidster, maar geene be
moeial, die de districten bindt, als kwamen de
bevelen van hooger hand. Waar geene orga
nisatie bestaat, geen candidaat werd gesteld,
daar zou niemand eene aanbeveling van de zijde
der «Unie” euvel kunnen duiden. Waar dit
wel het geval is, is onthouding plicht. De
leden der partij verdienen vertrouwen. Een
vreemd verschijnsel toch mag het heeten, als
daar een Centraal-bestuur aan het Unie bestuur
moet verzoekentrek toch uwe candidatuur in,
immers de onze, uit ’t eigen district, door ons
zelve na zoovele vergaderingen gekozen, aan
vaardt ons aller program van a tot z. Op
deze manier heeft strijd het karakter alsof hij
over personen en niet over zaken loopt. En
is dit zoo, dan wordt er hoog spel gespeeld en
worden de werkelijke liberale begrippen als
aan eene dobbelpartij onderworpen.
Beginselen moeten op den voorgrond blijven.
Dat doen ze ook dan, als men verklaart: de
noodzakelijkheid dwingt ons uit elkander te
gaan, maar liberaal blijven we toch. Ook
zonder lid der «Unie” te zijn, kan men hare
aanwjjzigingen volgen, al houdt men daarbij
De Liberale Kiesvereeniging te Zierikzee
heeft met 47 tegen 11 stemmen besloten zich
af te scheiden van de Liberale Unie.
Dit besluit werd genomen na uitvoerige be
sprekingen. Het voorstel tot afscheiding werd
reeds vroeger gedaan, maar toen, staande de
verkiezingen, tot later verdaagd.
Wij hebben hier te doen met een niet op
zich zelf staand feit. Ook andere vereenigingen
hebben zich afgescheiden, laat ons o.a. noemen
«Vrijheid en Orde” te Harlingen. Door sommige
jonge politicii, hier en elders, is daarover hard
uitgevaren; al de afscheiders en zij, die mee
gingen, werden eenvoudig voor oud-liberalen
uitgekreten, wie men den rug moest toekeeren.
«Liever met Rome of Dordt, dan met zoo’n
oud, verstokt liberaal,” zoo klonk de leus.
En er werd hoog spel gespeeld. Bij eerste
stemming reeds werden de bardloopers ontmas
kerd door eene geduchte nederlaag op geheel
de linie en, ’t was eieren voor zijn geld kiezen,
toen ze later toch weder de verworpenen gingen
stemmen, om nog te redden, wat te redden
viel. Zonder de hulp der christelijk-bistorischen
evenwel was men nog niet gekomen, waar men
nu is.
Of nu de Liberale Unie schuld heeft aan de
aanvankelijke nederlaag? Of zij door hare
manifesten het jonge bloed tot doldriestheid
heeft geprikkeld? Wij zullen zien.
Op den voorgrond staat, dat het niet het
beginsel zelve is, dat tweespalt wekte. Het
program der Unie, in hoofdzaak het zoogenaamde
programma van urgentie, werd vrij wel door
allen aanvaard. Men had hier meer te doen
met een ingrijpen in de wijze van werken der
verschillende kiesvereenigingen door de Unie
zelve.
Het liberaal begrip cijfert de persoonlijkheid
der candidaten niet weg, hoewel men kan
samengaan in algemeene beginselen. Dit is
wel genoemd de zwakke zijde der liberale partij,
maar daartegenover staat, dat daarin juist hare
Veel animo is er voor het
Fraaie gravures en verhalen.
Prijs slechts 37 Ct., fr. p. p. 45 ct.
per kwartaal.
Proefnumm. aan te vragen.
VERGADERING van den RAAD der
gemeente Hemelumer Oldephaert
en Noordwoi.de, op Zaterdag den
80 October 1897, des voormiddags te
9| ure.
Punten van behandeling
I. Ingekomen stukken en mededeelingen.
II. Voorstel van Ged. Staten om de jaarwed
den van den Burgemeester en den Secretaris dezer
gemeente te verhoogen.
III. Vaststelling van de armvoogdij-begrootin-
gen en van de gemeente-begrooting voor 1898
IV. Idem van bet 2e suppletoir kohier van
hoofdelijken omslag, dienst 1897.
Koudum, den 25 October 1897.
De Burgemeester,
H. M. TROMP.
FRIS
MECHS- lllffllTEUIE-
IILIII llillll lil ILSI.l\!l.
