WOENSDAG 23 FEBRUARI 1898.
No. 16.
I
Sociale Rechtvaardigheid. digen,
Buitenlandsch Nieuws.
w
i
Acht en twintigste Jaargang.
Dit Blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG
Eene prachtige leuze in die twee enkele
Prijs per kwartaal 70 cent franco per post 85 cent.
Prijs der AD VERTENTIÉN van 15 gewone regels 40 cents
Voor eiken regel meer 7| cent. Bij abonnement is de prijs belangrijk lager
Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den Uitgever
UITGEVER:
Y. KUIPERS, FIRMA H- BRANDENBURGH EN ZOON, TE WORKUM
nu gebeuren door
daarom gold de leuze: sociale
Zoo geheel onschuldig was
hebben ze afgedaan en mogen ons, rechtvaar-
naar de oogen zien. Leve de sociale
rechtvaardigheid, leve de democratie!
woorden vervat.
Zij deed dan ook bij de verkiezingen van
het vorige jaar opgeld.
’t Was weer eens
hoorde, en ziet, dat zegt veel.
Dat oude gezanik van i
volksgeluk en volkswelvaart begon ook
vervelend te worden.
gehoord en -
welvaart, ze bleven nog maar
tieslot te Bückeburg is Vrijdag het huwelijk
voltrokken tusschen Prins Ernst van Saksen-
1 Altenburg en Prinses Adelheid van Schaumburg-
Lippe. Bij de plechtigheid waren o. a. tegen
woordig de Koning en de Koningin van Wur-
temberg, Hertog Ernst en Prins Maurits van
Saksen-Altenburg, de Vorst van Waldeck, en
Grootvorst en Grootvorstin Constantin van
Rusland.
Het Gerechtshof te Göttingen heeft den
vroegeren Burgemeester van Torgau, Girth,
wegens ontrouw, bet onderscheppen en doen
verdwijnen van ambtsstukken, veroordeeld tot
eene gevangenisstraf van vier jaren en 300
raads-verkiezingen evenwel doet het niets ter
zake.
Toch sociale rechtvaardigheid!
Wanneer bet beginsel van gelijkheid voor
de wet ook met opzicht tot de militaire ver
plichtingen in toepassing wordt gebracht, zal I
het rechtsgevoel des volks daardoor zeker ver
hoogd worden,” aldus de Memorie van Toe
lichting tot het wetsontwerp op den persoonlijken
dienstplicht.
En in dit wetsontwerp zelve wordt de vrij- I
stelling als tot heden gehandhaafd van de
geestelijken, bedienaars van den godsdienst,
zendeling leeraars of kweekelingen, studenten
in de godgeleerdheid, de R. C. orde-broeders mark boete,
in de kloosters, enz.
Waar is nu de sociale rechtvaardigheid?
’t Feit zelve heeft aanleiding gegeven tot
een vinnigen strijd in de pers. Liberale bladen
komen tegen de regeerings-voordracht ter wille
der mindere rechtvaardigheid op, en liberale
bladen verdedigen haar als blijk gevende van
staatsmanswijsheid, dewijl zonder deze concessie
geen enkel katholiek lid der Kamer zijn stem
aan de voordracht zou geven, terwijl dit van
vele ant-irevolutionairen en oud liberalen mede
twijfelachtig heet. Het is beter een half ei,
dan een ledige dop, oordeelen ze.
Wees nu maar pur-sang radicaal en waag
een sprong door de ton. Rechtvaardig is ’t
en blijft 't, dat ieder verplicht is zijne haardstee
te verdedigen, maar stem tegen en ’t ge
heel valt weer in duigen. Een kabinets crisis!
Een ander bewind! Al weer van voren aan.
En dan? Welke betere uitzichten? Radicale
aangebeden kindeke geheeten.
’t werd verheerlijkt en
groot!
Of nu, na
zoo is, als ’t bij de stembus was?
Wij twijfelen.
Toch willen we niet te hard van stapel
loopen en, overtuigd van de waarheid, dat
een goed stuk werk den noodigen tijd ver-
eischt, eene afwachtende houding aannemen.
Maar zoo’n paar opmerkingen mogen intus-
scben geen kwaad.
Sociale rechtvaardigheid
Dikke woorden.
Heeft ieder zich van de beteekenis rekenschap
gegeven?
Sociaal beteekent gemeenschappelijk, maat
schappelijk. En rechtvaardigheid- het vaardig
(gezind) zijn, om het rechte, (het ware, het
eerlijke) te doen. Derhalve kunnen we ge
voegelijk de woorden omzetten in het betrachten
van volkseer! ijk heid, volkswaarheid. En als-
zoodanig vormt de nieuwe leuze eene aaneen
schakeling tot de oude, ofschoon ze er niets
aan toe of afdoet. Immersontwikkeling,
geluk en welvaart kunnen niet buiten het ware
en het eerlijke. De zaak was derhalve niet
nieuw de naam, de leuze, was echter raak.
En dit wel omdat er nog altijd zoo vele prut
telaars, zoo vele ontevredenen werden gevonden.
Of ze er reden toe hadden zoo uit hun humeur
te wezen, dan wel, of ze niet ook hunne eigene
geneesmeesters konden zijn, laten we voor ’t
oogenblik onbesproken, daar was al eenige
jaren achtereen van malaise (teruggang) ge
sproken en natuurlijk, daarvan heeft een ander
altijd de schuld. Welke zondebok kon men
nu beter nemen dan de Staat. »Zij” moeten
dat veranderen, zegt de volksman en die »zij”
zijn de lui, die regeeren oftewel het kapitaal
in handen hebben.
Veranderen, ja dat kon
het stembiljet en
rechtvaardigheid
ze echter niet.
Immers er lag eene veroordeeling in opge
sloten van het pogen van voorbeen, ’t Was
alsof men den volke diets wilde maken, vroeger
werd er geknoeid, gedraaid, onrecht gepleegd,
of wat dies meer zij, maar nu zullen wij
’t reis even netjes opknappen: rechtvaardigheid,
algemeene rechtvaardigheid, hoor!
En op dat pad der rechtvaardigheid zullen
we overal en in elke partij medestanders ont
moeten. Anti revolutionairen, katholieken, ra
dicalen, enz., enz., eene kolossale armee,
en daarmee verslaan we al die oude, ver
stokte liberalen als met een enkelen slag. Dan
van
door o. a. omtrent ’t onderwijs ongeveer gelijk
luidende bepalingen te stellen en voorts tarieven
van invoerrechten en bescherming van den
graanbouw te eischen.
Waar waren nu de radicale doordravers met
hun ideaal voor sociale rechtvaardigheid?
En anti-revolutionairen en katholieken trok
ken elkander weer aan. Deze omstandigheid
noopte Dr. Schaepman er toe op den katholieken
landdag te Utrecht de voorwaarde te stellen:
samenwerking met de anti revolutionairen blijft
afhankelijk van de gemeenschappelijke bestrij
ding der invoering van den persoonlijken dienst
plicht
zoo
’t Was al zoo vele jaren voorbij geloopen.
droomende
ook eene nieuwe leuze gelden en
1 op de troonrede sir Charles Dilke
gevraagd, of men inderdaad ernstige berichten
uit West-Afrika had gekregen. De Minister
Chamberlain las daarop de telegrammen voor
van den gouverneur van Lagos, waarin dezelfde
j berichten werden gemeld als in dat van Reuter
betreffende Boria. Voorts deed hij voorlezing
van een telegram van den gouvern. der Goud
kust, waarin gezegd werd dat majoor Northcote
geseind had, dat de Franschen een post te
Wae hadden gevestigd, bestaande uit eenige
„112Goldrillet
was met een kapitein, twee luitenants en 64
inlandsche soldaten den eersten Februari te
Nassa aangekomen, had er een post gevestigd
en Fortescue vooruitgezonden om te protesteeren
tegen het verder voortrukken der Franschen
en een bijeenkomst te Wae voor te stellen,
te houden op 2 Februari. In weerwil van de
tegenwerpingen der Franschen trok hij voort
en nadat op de gewone wijze protesten waren
gewisseld tusschen de beide partijen, zou Goldril
let heden naar Lio vertrekken, den bovenver
melden post onaangetast achterlatende.
Het adres van antwoord is goedgekeurd.
De heer Gladstone is met zijn familie in
redelijken welstand uit het zuiden van Frankrijk
te Galais aangekomen en nam daar zijn intrek
in een hotel vlak bij het spoorwegstation, om
goed weder voor den overtocht naar Engeland
af te wachten. Men had een draagstoel ge
reed gehouden om hem uit den trein naar het
het vorstelijk residen- j hotel te brengen, maar de heer Gladstone ver-
Brieven en Berijtiten, de Redactie betreffende francr
aan dit adres, uitei lijk Maandag en Donderdag middags 1 uu.
Advertentiön Dinsdag en Vrjjdag morgens vóór 12 uur.
’t Wetsontwerp op den persoonlijken dienst-1 Maar wat we wel weten
plicht is ingediend, door de afdeelingen der
Tweede Kamer onderzocht en derhalve rijp
voor algemeene behandeling. Naar werd ver
luid zal deze reeds met den eersten der vol
gende maand een aanvang nemen.
»Wat er van te verwachten”, vroeg ons
een der jeugdige radicalen en we antwoordden
hem: »de tijd zal ’t leeren!” Zeker, een
voorzichtig antwoord als wijlen de orakels van
Delphi. Maar, als men jaren aan de po
litiek heeft gedaan, weet men als bij instinct
dat men voorzichtig moet zijn. Geen grooter
verrassingen, dan op dit gebied. En het blijkt
reeds uit bet bovenstaande, dat men handelde
in goeden gemoede, terwijl het gevaar toch
rondom van dreigenden aard was. O, zorge-
looze, lichtzinnige jeugd!
Anti-revolutionairen en katholieken gingen bij
de jongste stembus weder getrouw samen. De
christelijk historischen scheidden zich af. Zij
wij wilden geene finale scheiding van kerk en
staat. Ook een beginsel, al mag het van
minder goed allooi heeten. Voor gemeente-
van sociale rechtvaardig-
was samenwerking, volgens de nieuwe
al reeds eene onmogelijkheid gebleken.
luidde ’t
der 25 katholieke afgevaardigden
Hoe dapper men van wal stak, bij eerste
stemming bleek de zaak reeds verloren en
haastte men zich zoo conservatief mogelijk te
iets nieuws, iets onge- worden, door nog te redden, wat te redden
over bleef. De jeugdige overmoed had een
volksontwikkeling, breidel gevonden. Hij had dit evenwel reeds
vroeger kunnen doen, ware hij zich zelf niet
de ontwikkeling, het geluk, de Nog droomende van eene vereeniging van
altijd achterwege, alle democratische elementen uit de verschillende
Met de invoering der nieuwe kieswet moest j partijen ter bereiking
uze wer(] i heid, -1
gevonden: sociale rechtvaardigheid werd het leuze, iwuo ccuc vumugcujauciu
Als gezegd, Immers reeds in November 1896
de verwachtingen waren program der
'(onder meer): »Wij verwerpen alles, wat de
enkele maanden ’t oordeel nog Syllabus verwerpt; de eenheid in bet politieke
leven kan bet best worden verkregen, indien
allen en een iegelijk de voorschriften van den
H. Stoel houden als de wet van het leven en
zich richten naar de Bisschoppen, die de H.
Geest gesteld heeft tot het besturen van Gods
Kerk.”
Na dit vooropgesteld te hebben, bedoelde
het in onderdeden, o. a.bijzonder lager,
middelbaar en hooger onderwijs regel, ’t open
bare aanvulling; wederinvoering der dood
straf; bescherming van handel en nijverheid,
enz.
En 29 April van ’97 kwamen de deputaten
der anti revolutionairen onder voorzitterschap
dr. Kuyper den katholieken in ’t gevlei, genezing voor alle sociale kwalen? God betere
’t! Maar ’t is ook niet alles Kamerlid te
wezen. Vóór stemmen, ’t deugt niet; tegen
evenmin. Wat dan?
Betracht dan
sociale rechtvaardigheid. ENGELAND. L_
Opperbest, maar een kwakzalvers-middel, voortgezette beraadslaging over het adres van
zitten.
Verschillende Duitsche bladen wijden waar-
deerende artikelen aan dr. Von Miquel, den
Pruisischen Minister van Financiën, ter gelegen
heid van zijn 70en geboortedag.
Tot Vrijdagmiddag 12 uur waren er uit de
mijn »Carolinenglük” te Bochum 110 lijken
te voorschijn gehaald. In de ziekenhuizen
liggen 46 gewonden, waarvan tot Vrijdag reeds
2 gestorven zijn.
FRANKRIJK. De President der Fransche
Republiek heeft Prins Ourousoff, den nieuwen
Russischen ambassadeur, ontvangen, die zijne
geloofsbrieven kwam overhandigen. De gezant
verklaarde, dat de bevelen zijns Keizers hem
voorschreven te waken voor het behoud van
de uitmuntende betrekkingen tusschen Frankrijk
en Rusland, tot groot voordeel van de beide
groote bevriende en verbonden natiën.
De heer Faure antwoordde, dat hij niet
minder de voordeelen waardeerde van een
hartelijke goede verstandhouding, waarin hij,
evenals de Keizerlijke Regeering, den waar
borg zag van den algemeenen vrede en een
onderpand van den voorspoed der beide ver-
als-je-blieft, eenvoudig de bonden en bevriende natiën.
In ’t Lagerhuis heeft bij de
want elke partij verbeeldt zich haar te be- antwoord
zitten. 1 J
•Politiek,
Je maakt me ziek,”
zei De Genestet.
En de man had gelijk.
Geen tinnegieters hebben de wijsheid in
pacht, evenmin de racialen. Ook wij zullen
ons dat eigendomsrecht niet laten aanleunen.
en sedert jaren heb
ben ervaren is dit, dat evenals daarbuiten eene
ontwikkeling plaats heeft van uur tot uur en officieren en 30 inlandsche soldaten,
van dag tot dag, deze ook op het terrein der
staatkunde niet bij horten en stooten plaats I
vindt, maar geleidelijk en het liefst langs kal-
men weg.
De sterk vooruitstrevenden mogen nu nog
op ons afgeven, of op anti revolutionairen en
katholieken schelden over hunne achterlijkheid
ten opzichte der verbreking van ’t schoone
ideaal, inderdaad hebben ze zelve de grootste
schuld. Hun blind vertrouwen levert thans
zijne rente. Zij mogen toezien en handhaven,
waar nu reeds van de zijde der verwachte
londgenooten getornd wordt aan de stabiliteit
van het tegenwoordig kabinet. Een wroeten
als van ouds.
Hoe komen we op deze wijze tot de zoo
hoog genoemde sociale rechtvaardigheid
II,
DUITSCHLAND. In
1
FRIS
MMS- EI lllfflllffl II
llllll WOB IIIÜM.nil.
