1
ZATERDAG 5 MAART 1898.
No. 19.
De afsluiting en droog
legging der Zuiderzee.^)
n.
N ieu wsti j dingen
Acht en twintigste Jaargang.
Y. KUIPERS, FIRMA H- BRANDENBURGH EN ZOON. TE WORKUM
Inin mini FiiiEsinii.
Ml I ll.s El till EIITEITIE-
Dit Blad veraohijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG
id.
3a
>n
«e
de linkerzijde
is
x I
)D
5-
UITGEVER:
eft
als
te
ia,
3.
Reitje V., Foppe’s vader, tusschen beide, zeg
gende, dat hij wel op zijn zoon kon passen.
De Hindelooper kamer met de poppen in
de meubelen, de kleine
van
id-
rk
ar
<le
it-
is-
de
lor
v
e
te
id-
9*
tn,
k,
le-
If-
or
-
ie
i-
je
ie
na
J.
in-
en
r.
38-
pe
ra
te
m-
te
If
ni
te
is
;a
)e
a-
in
■a
n
in
11.
n.
1-
:e
ie
ie
•a
v
a.
18
r-
■e
1.
k
:e
Er bestond daar geenszins reden om
i te trekken. Spreker eischt 14 dagen
Brieven en Berijhten, de Redactie betredende trance
aan dit adres, uiteiljjk Maandag en Donderdag middags 1 uur.
Advertentiön Dinsdag en Vrjjdag morgens vóór 12 uur.
van het museum, dat verder zeer
goud- en zilversmeedwerk, munten
Prijs per kwartaal 70 oent franco per post 85 oent.
Prijs der ADVEBTENTIÉN van 15 gewone regels 40 oenta
Voor eiken regel meer 7} oent. Bij abonnement is de prijs belangrijk lager
Voorwaarden daaromtrent te vernemen by den Uitgever
FRISO.
Maar met het heengaan van Minister Heems
kerk in ’78 was de groote zaak niet dood,
’t Was vooral wijlen de heer A. Buma, die
haar op nieuw aanwakkerde. Spr. brengt hulde
aan de nagedachtenis van dien eenvoudigen,
maar toch zoo degelijken man. Na de min
gunstige ontvangst van het door den heer Buma
ingediende wetsontwerp, begreep deze, dat
zou er ooit iets van komen, er gewerkt
moest worden van onder af. Het Nederland-
sche volk moest warm gemaakt worden. Met
enkele andere heeren riep deze strijder de Zui
derzee-Vereeniging in ’t leven, wier werkzaam
heden thans worden geschetst. Zij bracht gelden
samen voor ’t noodige onderzoek, om van hare
bevindingen te rapporteeren aan ’t Nederlandsche
volk. Zoo begreep ze, dat er kans voor de
toekomst bestond.
Met die onderzoekingen was in ‘t eerst belast
de ingenieur v/d. Toorn, en als deze tot andere
werkzaamheden werd geroepen, de ingenieur
C. Lely, later en ook thans Minister van Water
staat.
’t Aantal grondboringen door die heeren
verricht, bedraagt niet minder dan 1049. En
als de specie ter onderzoek aan de daarvoor
gestelde inrichtingen hier te lande was opge
zonden, bleek daar, dat ongeveer drie-vierde
gedeelte der droog te leggen gronden uitstekende
klei bevatte, geschikt zoowel voor bouw- als
weiland.
Spr. veroorlooft zich hier eene uitweiding.
Door de veranderde tijdsomstandigheden vroeg
de landbouwende bevolking in de provincie
Groningen steun van Regeeringswege en zoo
neigde men daar in ’t hooge noorden tot het
beschermend stelsel, het protectionisme. Maar
de landbouwers in Groningen kunnen hunne
gronden niet anders dan als bouwland gebruiken,
de Zuiderzee-klei daarentegen is èn voor bouw-
èn voor weiland geschikt. Zij belooft dus een
dubbel voordeel.
Na het voormelde onderzoek kwam de heer
Lely met een afgerond plan tot afsluiting en
drooglegging, welk plan onderworpen werd aan
’t oordeel eener Staats-commissie, bestaande uit
vier en twintig leden. Deze commissie overwoog
niet alleen de voor-, maar ook de nadeelen
van het geheel en de uitkomst zette de kroon
op t werk der Zuiderzee-Vereeniging. Na
nauwgezet onderzoek had de Commissie nergens
bedenkingen, alleen kwamen sommige wijzigingen
haar gewenscht voor.
Spr. treedt nu in uitvoerige beschouwingen
omtrent dit gewijzigde plan der Zuiderzee-Ver
eeniging.
De afsluiting zal worden verkregen door het
aanleggen van een dijk van ongeveer vijf uren
gaans van Piaam naar Wieringen, een dijk in
staat het water der Noordzee te keeren. Die
dijk zal voldoende breedte moeten hebben, om
daarover een rijweg naast een spoorweg te
leggen. Met het aanbrengen der zinkstukken
zou van uit het centrum worden begonnen en
zoo voortgewerkt, enz.
Een aangebracbte kaart gaf eene duidelijke
voorstelling van dezen enormen keerenden en
verbindenden dijk, en als een der aanwezigen
door een gebaar te kennen gaf, dat 't dien
Kamer gekozen de heeren Nolens, Veegens, j onder den hamer komen
Hel t. Rink en kokker. De eXpert j Schulman te Amersfoort ver-
De lichaams-verzwakking is toegenomen.
De heer Mees heeft in de Kamer zijn
vroegere plaats aan de linkerzijde weer inge
nomen, te zijner beschikking gesteld door den
heer Van Raalte, die op de plaats van den
heer Hintzen is gaan zitten.
Wegens plaatsgebrek aan
heeft de heer Van Delden aan de rechterzijde
moeten plaats nemen.
Het Hindelooper Museum. Door welwil
lende hand zijn wij in het bezit gesteld van
een catalogus.
Zooals bekend is, zal het Hindelooper Museum,
waarvan een bijzonder mooie Hindelooper kamer
een der voornaamste onderdeelen is, weldra
en
Engelscb, Fransch, Saksisch porselein en
en koperen voorwerpen, dje
prentenboeken, kostuums enz.
De catalogus is geïllustreerd, in de eerste
plaats met een gezicht op een boek van de hoofd de8 huize8) 'de zaak ¥erdedigen en hij
l j—j j_x eeQ we]8prekendheid en een feu
sacré, ’t welk menig advocaat hem zou benijden.
De onschuld in persoon stond voor de Edelacbt-
baren Heeren, dat spreekt wel van zelfs. Met
die maat werd nooit melk getapt, ze werd
enkel voor huishoudelijke zaken, niet in de
affaire gebruikt en ’t ding hing dan ook altijd
aan de etenskast in den gang. Altijd” be
halve op dien bewusten dag natuurlijk”.
Maar wat nog sterker was en nu ging
spreker van de maat op de margarine over
bij bad nooit margarine in huis gehad, ze
nooit verkocht, ze nooit geproefd, zelfs! En
dan in 36 jaar bad hij nog nooit moeite
met de politie gehad I Thans eischt de Kanton
ale woestelingen aanstelden, ofschoon zij nu
verklaren, slechts een Nieuwjaarssiokje gehad
te hebben, en niet dronken te zijn geweest.
Zij hebben geen aanmaning gehoord en ook men
niet bemerkt, dat de politie hem aangreep, j niet kunnen zien. P
Eiscb tegen de beide eersten 44 dagen en moeten daar uit elkaar
tegen den laatsten beklaagde 7 dagen ge van-1 nomen worden.
genisstraf. Hindeloopen te bezichtigen.
2. Inne de J., 14 jaren, arbeider aan de INHOUD van het Friesche Tijdschrift
cementfabriek te Workum, heeft terecht gestaan tSljucht en Rjucht”, 5 Maert 1898.
wegens het toebrengen van een bloedende wond Twa rare stoarjes yn aid Fryslan, J. P. A.
met een mes aan S. Bangma. It giet swietwei nei de ein ta, sei ’t ald-
Bangma liep met de oudere knechts van den wiif en hja iet fen in dimterkoeke, W. D.
wagenmaker, waar hij werkt, toen zij Inne Net to sprekken, C. H. Koartswyl. -
zagen aankomen. Bangma zeide dat hij «Inne Forkeard wirk makke, (met plaatje), D. H. Z.
beneden N. A. P. En mocht deze verwachting
dijk, als voorgesteld, aan voldoende hoogte eens pakken zou” en ging op hem toe, doch
zoude ontbreken, antwoordde Spr., zeer gevat, j Inne baalde een open mes uit den zak en sloeg
welnu, gooi er dan nog een Meter zand over I hem op den schouder, waarna hij hem nog een
heen, ’t Werk boven den grond kost minder, trap gaf; toen hij weer naar de andere knech-
de groote zwarigheid zit daar beneden. ten toekwam, bloedde bij uit de bekomen wonde.
Het daarstellen van dezen dijk zou een arbeid Bekl. zegt, veel last te hebben van Bangma,
vereischen van wel tien jaren en eene uitgave die hem altijd te lijf wil, de oudere knechten
vorderen van dertig millioen gulden. Men laten dat ook zonder poging tot sussing van
stelde zich voor in Wieringen zes maal vijf de ruzie toe. Hij had bet mes reeds in den
sluizen te bouwen voor afstrooming, benevens zak open gedaan, toen hij Bangma zag aan-
twee schutsluizen, een groote en een kleine. komen.
Met deze dertig sluizen rekende men den water- De Subst -Off. van Justitie wijst er op, dat
stand op ’t Nieuwe IJselmeer, binnen den dijk, j men hier te doen heeft met een jongensvecht-
doorloopend te kunnen houden op 40 c.M. partij. F L 1
- - - een mes
in de uitkomst falen, dan bestond er ten allen tegen bekl.
Bij de verkiezing voor een lid der Pro-
vinciale Staten van Friesland, district Dokkum,
is gekozen de beer A. Helder (anti-rev.) met
2395 stemmen; de beer A. Prakken (lib.) had
1903, de heer J. Fockema (chris.-hist.) 314
stemmen.
Naar uit ’s-Gravenhage gemeld wordt,
is de toestand van den heer J. J. van Kerk
wijk, lid der Tweede Kamer, minder gunstig.
De Kroonprinces-Weduwe Stefanie van
Oostenrijk is ernstig lijdende aan longontste
king en pleuritis.
Prinses Clementine, de 81-jarige moeder van
vorst Ferdinand van Bulgarije, ligt te Coburg
op sterven.
De Amsterdamsche Aceteleen Maatschappij
in liquidatie heeft, naar gemeld wordt, met
prof. Raoul Pictet een overeenkomst getroffen.
De heer Pictet heeft zich voldaan verklaard
met een uitkeering in eens van f 22.000. Het
door hem gelegd beslag bij de Kas-Vereeniging
op de waarden der Maatschappij is opgeheven.
Vermoedelijk zullen de aandeelhouders 70 pCt.
over bun aandeelen terug ontvangen.
Duel. Zaterdag jl. berichtten wij, dat
3 personen naar de Fransche grens waren ver
trokken om daar Esterhazy te ontmoeten, met
wien een der drie een meester op alle wapenen,
zou duelleeren. Zij zijn echter onverrichter
zake weder geretourneerd, omdat Esterhazy
met zijne getuigen niet op de plaats aanwezig
was.
It is mei sizzen net to dwaen.
Naar de N. Gron. Ct. uit zeer betrouw
bare bron verneemt heeft prof dr. C. Heymans,
lid van de regelings commissie voor het inter
nationale psychologencongres te Parijs, aan den
voorzitter dier commissie, den Franschen oud-
minister president Ribot, medegedeeld, dat hij
ontslag neemt als lid dier commissie, omdat
hij geen beleefdheden van de Fransche regee-
ring wenscht aan te nemen met het oog op
haar houding in de zaak Dreyfus.
BOLSWARD, 3 Maart. Een mensch kan
er toch al ongelukkig inloopenDat ondervond
zekere S. R. te Schettens, die zich voor ’t
Kantongerecht alhier bad te verantwoorden,
omdat de politie, meenende dat te zijnen huize
wel eens kunstboter voor natuur dito werd ver
kocht, bij een deswege ingesteld onderzoek tot
een ganseb andere ontdekking kwam. Wat
zij dan ondekte? De man was niet thuis en
de vrouw in 't volle besef harer eerlijkheid zei
tot den man der wet: «ik dacht dat je kwam
om de maten na te zien, maar die zijn in orde
hoor! «Asjeblieft” en de daad bij ’t woord
voegende vrouwen zijn altijd zoo haastig
werden daar de maten en gewichten den ambte-
i naar voorgezet. Maar ’t oog van zoo’n politie-
man schijnt scherp te zien, althans bij vond
een Liter, die niet alleen niet geijkt, maar nog
wel van het «afkeuringsmerk” voorzien was.
De maat werd in beslag genomen en de vrouw,
2-j zoo leelijk in de val liep, procesverbaal
aangezegd.
m j - Voor ’t Kantongerecht kwam de man, als
loen ontstond verzet, waarbij beklaagden zich plaats met een gezicht op een hoek van de - - --
Hindelooper kamer en voorts met afbeeldingen deed dat~~met
van eenige der belangrijkste stukken der veiling.
De Hindelooper kamer zelf, de muren, zal
op de kijkdagen, 12, 13 en 14 Maart,
Deze zijn te Hindeloopen
-en in ontvangst ge-
Van 7 Maart af zijn zij te
van de Rechtbank te Leeuwarden, bestemd tot dat zij op Dinsdag 15 Maart en de drie vol
gepresideerd gende dagen zal worden gehouden in «Brakke
Grond” te Amsterdam.
F
Foppe V., 38 j.; Hije W., 26 j., vis- nationaal kostuum,
Reitje V., 60 j., huishoudelijke artikelen, de wandversiering
de herberg van wed. S. de Boer.
tijde gelegenheid, om door stoomgemalen het
ontbrekende aan te vullen.
De groote schutsluis zou eene breedte erlangen
van niet meer dan tien Meter. Daartegen kon
nu bedenking bestaan. Zij mocht evenwel niet
meetellen. Voor schepen van breedere afmeting
werd een anderen weg aangewezen, waarover
later. Waarom dan niet breeder dan 10 M
Ja, dat was een geheim, dat Spr. toch maar
zou verklappen, want we leven niet in Frank
rijk, en och, Duitscbland is toch ook wel met
ons geheele doen op de hoogte, de groote
sluis moet geen toegang kunnen verleenen aan
groote, vijandelijke oorlogsschepen. De Zuiderzee
moet voor ’t oorlogsvuur geheel ontoegankelijk
blijven, anders zou de stelling Amsterdam geeoe
beteekenis hebben. H.
(Wordt vervolgd.)
(f) Zie ’t no. van Woensdag, 2 Maart.
Tot rapporteurs over bet ontwerp tot
wijziging der militiewet (afschaffing der plaats
vervanging), zijn door de afdeelingen der Tweede
Heldt, Rink en Fokker.
In de Woensdag j.l. gehouden zitting zond den catalogus dezer veiling, waaruit blijkt
V -1 T --
behandeling van strafzaken en
door den heer mr. C. W. de Vriese, zijn o.a.
de volgende zaken behandeld:
1.
schers te Hindeloopen, en
timmerman aldaar, waren op Nieuwjaarsdag in oud aardewerk enz. vormt evenwel slechts een
De beide klein deel
eerste bekl. gedroegen zich wat rumoerig en rijk is aan
werden eerst door de kasteleines, later door en penningen, Chineescb, Japansch, Delftsch,
de politie aangemaand tot heengaan. Toen Engelscb, Fransch, Saksisch porselein en aarde-
deze zich echter met de zaak bemoeide, kwam werk, glazen, tinnen
