ZATERDAG 12 MAART 1898.
No. 21.
De afsluiting en droog
legging der Zuiderzee/1
Nieuwstijdingen
Acht
Dit Blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG
e r
De heer Jan Giezen hield de rede geschik-
III
IV
Y KUIPERS, FIRMA H BRANDENBURGH EN ZOON. TE WORKUM
IX
X
XI
Prijs per kwartaal 70 cent franco per post 85 cent.
Prijs der AD VERTENTIÉN van 15 gewone regels 40 cents
Voor eiken regel meer 7cent. Bij abonnement is de prijs belangryk lag
Voorwaarden daaromtrent te vernemen by den Uitgever
V
bage
VI
en
VII
ontdekkingen, ontwikkeling
wetenschap.
Dit verschil brengt mee verschil in methode
en middelen. De R. K. arbeidersbeweging ont
leent hare grondslagen aan den geestelijken
adviseur, die ze aan de bekende encycliek ont-
Ondogense streken yn de büterhannel, W.
D. Neitinken oan Dokterom, J. B. Schepers.
Frede op lerde, T. J. B. By it to hof-
bringen feu in freon, M. G. 8. Koartswyl.
en vooruitgang van
den te kwetsen.
In het eerste deel zijner rede zette hij in
eene ernstige studie uiteen, dat op godsdien
stige grondslagen berustende vereenigingen als
Patrimonium, de R. K. Volksbond e. a. zoo
moeielijk zijn te brengen tot samenwerking
met hen die op een neutraal standpunt staan.
Daarbij is niet te denken aan boos opzet, maar
aan verschil in denken en blik op de geheele
samenleving. De wereldbeschouwing der R.
K. kerk berust nog op middeleeuwsche grond
slagen, terwijl de moderne levensbeschouwing
allengs is ontstaan door allerlei uitvindingen,
(1) Zie de drie vorige nos.
Tweede Kamer. Zitting van Woensdag, j
De heeren Bastert, Zijlma en Meesters bestre-
het doel der oprichting is:
en duurzame regeling van
de waterlossing der vastigheden binnen den
kring van het waterschap; b de regeling van
het onderhoud en zoo noodig van het verharden
meer zaaien. Hij trekt geen partij voor den
R. K. Volksbond, maar heeft de Encycliek
ook gelezen en daarin ook veel gevonden,
waardoor de arbeider er beter aan toe is.
Z.i. moet men den godsdienst buiten de arbei-
ders-organisatie laten en evenzeer de politiek,
want moge men soms door staatsmacht eenige
verbeteringen afdwingen, afgedwongen verbete
ringen zijn schijn-verbeteringen en door inmen
ging van de politiek is reeds menige vakver-
eeniging ten onder gegaan.
De beer Melchers heeft hierna beide spre
kers nog uitvoerig beantwoord en daarbij zijne
stellingen verdedigd en gehandhaafd.
9 Maart 1898. De uitslag
door het Dijksbestuur van bet
van de landwegen in dien kring.
INHOUD van het Friesche Tijdschrift
tSljucht en Bjucht 12 Maert 1898.
Twa rare stoarjes yn aid Fryslan, J. P. A. STAVOREN
der heden
Waterschap Hemelumer Oldephaert en a. h.
Zeedijken gehouden aanbesteding van werken
en leveringen is als volgt
W erken
I 400 M2 steenglooiïng verbeteren en ver
betering van nevensliggend aardewerk, met
verschillend bijwerk, benoorden Stavoren.
Aangenomen door Freerk J. de Boer, te i
Stavoren, voor f 404.00.
II
Dat kaem fen boppen (met plaatje) D.
H. Z.
Boer (tegen kastelein). Zeg, weet jij nu,
wien wij moeten stemmen?
Kastelein. Jawel; ik neem altijd dien, waar
van ze ’t minste moois vertellen. Dan word
je naderhand ’t minst bedrogen.
LEEUWARDEN, 10 Maart. In eene heden
avond gehouden vergadering van de 8 D. A.
P. afd. Leeuwarden en A R. V. heeft de. G.
W. Melchers, predikant te Zuid-Scbarwoude,
gesproken over i De moderne arbeiders beweging
en de R K. Volksbond.”
Ofschoon het zijne gewoonte niet is, had
leent en uit verschillende citaten daaruit, alsook
uit verscheiden geschriften en redevoeringen
tracht Spr. aan te toonen, dat zij het kapitaal
beschermt tegenover den arbeider. De klassen
strijd moet zich ontwikkelen om de arbeiders
partij te organiseeren tot eene politieke, ten-
j einde tegenover de bezittende klasse wetten
in ’t leven te kunnen roepen, om privaat-bezit
onmogelijk te maken.
Bij de ontwikkeling zijner denkbeelden had
Spr. ook de werkstakingen te Roermond en
Enschedé aangehaald en daarbij dr. Arriens
genoemd als de persoon die ten laatste den
arbeider had tegengewerktdoch de heer
s nam het voor dezen op, daar dr. Ar-
riens juist de party der arbeiders heeft geko-
zen en als bemiddelaar is opgetreden.
waterschap zal begrensd worden ten jje jjeer jan Giezen hield de rede geschik-
Oosten door den Dokkumertrekweg, ten Wes- jer voor een cursus. Men moet geen tweedracht
ten door de Zwette, ten Zuiden door den
Marssumerstraatweg, den Spanjaardsdijk, Wes-
terstraat, Bleekerstraat, Houtstraat en Camstra-
buren, ten Noorden door den Tjèssingadyk en
de Jelsumervaart.
Het waterschap zal groot zyn 703 H.A. en
a eene voldoende
de uitwatering en
Brieven en Beri:Uten, de Redactie betredende trance
aan dit adres, uiteilyk Maandag en Donderdag middags 1 uur.
Advertentién Dinsdag en Vrydag morgens vóór 12 uur.
EN TWINTIGSTE JAARGANG-
schappelyk nadeel zal dan niet ontstaan? Daarom
is bet zeer gewenscht. dat men ze hier weer
dadelyk aan den arbeid kan stellen, dat ze bier
weder loonenden arbeid vinden.
Maar, zoo komt daar een bezwaarde roepen,
er zullen ook vreemdelingen hier komen en
hier blyveneene opeenbooping dus van werk
lieden. Ja, dat zou zoo kunnen zijn en Spr.
herinnert zich, hoe b.v. na het graven van het
kanaal Groningen-Assen daar nog tal van keeten
met hare bewoners bleven. Maar dat kon
ook wel niet anders. Toen ’t kanaal klaar
was, was ’t werk af en de werklieden waren
bygevolg zonder werk. Waar zouden ze direct
been? Zoo gaat het bij den aanleg van spoor
wegen ook. Maar hier is het een geheel ander
geval. Want na de afsluiting komt de droog
legging. Er blijft werk en er ontstaat by elke
schrede voorwaarts nieuw werk. Er moeten
tal van handen blijven om te bebouwen en later
te bouwen. Telkens moet een groot deel achter
blijven, zoodat men met gerustheid kan zeggen:
hier valt op den duur brood te verdienen.
H.
(Slot volgtf.
den de voorgestelde verhooging van de kanaal-
en bruggelden in Friesland, als te drukkend,
nadeelig voor Groningen, onbillyk voor de
zeilvaart, belemmerend voor het vrye verkeer
en in stryd met bet streven naar afschaffing
der watertollen, zooals de heer Lieftinck op- I
merkte, die op intrekking van het ontwerp
aandrong.
De heer Van Dedem verdedigde gelykmatiger
heffingen, die zyns inziens zeer matig zijn,
hetgeen de heer Veegens betwistte, die aan
Friesland verweet weinig hart te hebben voor
de scheepvaart-belangen.
Minister Borgesius verdedigde de heffingen
als billijk en in het belang der ScheepvaartI
hij deelde mee dat een andere regeling der
meetbrieven overwogen wordt en dat de Gede
puteerde Staten van Friesland zyn voor de
intrekking der bezwarende bepalingen omtrent
de meetbrieven.
In de Donderdag gehouden zitting werd
besloten de behandeling der spoorwegovereen-
komsten met België (overneming der lynen van
de Grand Central enz.) aan de orde te stellen
op Woensdag a. s., des morgens elf uur.
Ingekomen zyn de wetsontwerpen der rege
ling van de toelating als schipper op koopvaardy-
schepen en het in dienst hebben van stuurlieden i - -v- -
en machinisten. hlJ deze rede °P 8chrift om- daar bÜ dit onder-
Tot rapporteurs der marine-begrooting zijn werP bet Keloof ‘8 betrokken, zich er niet aan
benoemd de heeren Goekoop, Lieftinck, Schepel, bloot te, stellen door verspreking andersdenken-
Verhey en Van Dedem.
By Kon. besl. is benoemd tot lid van
de Centrale Commissie voor de Statistiekmr.
E. Fokker, oud-griffier van de Provinciale
Staten van Zeeland, lid van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal, te ’s-Gravenbage.
Bij Kon. besluit is de heer dr. P. van
Geer, hoogleeraar aan de Ryks-universiteit te
Leiden, aangesteld tot wiskundig adviseur bij
het Dep. van Koloniën.
Naar de Haagsche Ct. meldt, zal de
Regeering binnenkort voorstellen een leening
IV.
Een groot deel der kostende tweehonderd-
millioen wordt aan arbeid besteed, aan arbeid
in zyn ruimsten omvang. Werklieden zoowel
als ingenieurs en opzichters zullen er van profi
teered Natuurlyk zullen er ook een aantal
machines bij gebruikt worden. Dat kan in
onzen tijd niet anders. De eisch is immers
zooveel mogelyk arbeid voor zoo weinig mogelyk
kosten. Doch men bedenke daarby, dat voor
de vervaardiging der machines ook al werklieden
benoodigd zyn, terwyl deze al weder worden
vereisebt, om de machines te regelen en te
besturen.
Voorts boude men in ’t oog, dat waar bij
het aanleggen van spoorwegen of het graven
van kanalen groote uitgaven voor onteigening
noodig zyn, dit hier behoudens enkele kleine
uitzonderingen, in het geheel niet het geval
is. ’t Blijft dus hoofdzakelyk arbeid.
Spr. gaat thans na, waarin die arbeid wel
zal bestaan en dan vestigt hij allereerst de
aandacht op den afsluitdyk. Waarvan wordt
die dyk gemaakt Van zinkstokken, bazalt,
keien, zand, klei en palen. Daarby nog de
benoodigdheden voor spoor- en straatweg en
al deze materialen in groote hoeveelheden.
Waar zal dat alles weg komen?
’t Zand kan door machines gebaggerd worden
uit de Zuiderzee zelve of verder per spoor van
de Veluwe aangebracht wordende klei zal
komen uit Noord Holland en Friesland of ook
uit de Zuiderzee. Duizenden arbeiders zullen
daarby werk vinden, veenarbeiders en boeren
arbeiders, ook de werkloozen uit de groote I
steden zullen getrokken worden, want de bouw
woede is uit. Maar vooral zullen de zooge
naamde polderjongens komen. Deze hebben
tegenwoordig te weinig werk, zij verdringen
vele andere werklieden en hier, zegt Spr., is
de oorzaak van de tegenwoordige malaise te
vinden.
Na de afdoening der groote werken alhier
zyn de polderjongens gedeeltelyk gebleven of
voor een ander deel naar Duitschland vertrokken,
want daar is op ’t oogenblik werk. Welnu,
laat ze er dan gerust blyven, zou men zeggen,
maar? Als ’t werk daar gedaan is, zullen
de meesten hunner ongetwyfeld terugkomen
en wat dan
In Duitschland worden groote werken uitge- I
voerd vooral met ’t oog op zyne verdediging
tegen Frankryk. Nieuwe spoorwegen worden
aangelegd en allerlei militaire werken uitge-
voerd. Bovendien is Duitschland in den laatsten
tijd ook eene zeemogendheid geworden. Het
Nord-Sud kanaal zal zelfs Keulen met de zee I
verbinden. Daarom hebben onze oostelyke
naburen zooveel volk noodig en zyn er zoovelen
onzer mannen heen getrokken. Toen in ’t
eigen Vaderland in den tijd van 35 jaren
sporen, Noordzeekanaal, Nieuwe Rotterdamscbe
Waterweg, de verlegging van den Maasmond,
het Merwedekanaal, enz ongeveer driehonderd
en-vyftig millioen gulden besteed werd, was het
de gouden tijd voor onze polderjongens. Maar
thans verdringen de achtergeblevenen elkander
en anderen. En als de naar Duitschland ver
trokkenen na gedaan werk, want het is
daar tydelyk, terugkomen, welk groot maat-
van 45 miljoen te sluiten ten behoeve van i
Indië, ter vervanging van de vlottende schuld. 1
De 112de algemeene vergadering van
de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen wordt j
Woensdag 1 Juni a.s te Amsterdam gehouden 1
in het Concertgebouw, onder voorzitterschap
van den heer P. H. Hugenholtz jr.
Mr. F. A. Eggers te Amsterdam en dr. P.
van Geer, die, zooals reeds gemeld werd, ge
kozen zyn tot leden van bet hoofdbestuur,
hebben die benoeming aangenomen.
De Nederlandscbe Slagershond zal dit j
jaar zyn algemeene vergadering te Haarlem
houden op een nader te bepalen dag op het j
einde van Mei.
Ged. Staten van Friesland hebben aan
de Prov. Staten een voorstel verzonden tot
oprichting en reglementeering van een water-
schap »Het Leeuwarder Oud en Nieuwland.”
Aanleiding tot dit voorstel heeft gegeven fjampe
een verzoek van jhr. mr. C. van Eysinga, dato
28 December 1896.
Dit
856 M heiwerk Nieuwlanderdyk: door
Bouwe Strandstra, te Zurich voor f 736.16.
106 M heiwerk Zool onder Workum
door Taeke B. Strandstra, te Zurich voor
f767.00.
100 M heiwerk benoorden Workum
door P. Gerlsma, te Hindeloopen f 475.00.
Leveringen
77 Last zuilenbasaltjesVan Koppen
en Co te Utrecht voor f 885.00.
324 stuks 71 d.M palen: Hubert Jans
Co., te Harlingen voor f 2268.00.
340 stuks 62 d.M palen: Fontein en
Tjallingii te Harlingen voor f 2012.80.
VIII 425 stuks 35 d.M palen Wed. C.
Sleeswyk, te Lemmer voor f 1245.25.
200 M 10/25 c.M Gr. Gording.
250 dito.
260 M 4/30 c.M Gr. plank dezelfde
firma voor f 500.00.
XII 50 last brik Marten Boonstra, te
Stavoren voor f 161.00.
XIII 60 M3 grint: Rudolphus van der
Meer te Lemmer voor f 155.40.
iii’iiis- n tin ui i i.vm
lll.l'l IWIl Hl IISIIMi.
0
V
UITGEVER:
i
