LEERPLICHT.
ZATERDAG 19 MAART 1898.
No. 23.
N ieu wsti jdingen
MM
Acht en twintigste Jaargang.
Y. KUIPERS, FIRMA H- BRANDENBURGH EN ZOON, TE WORKUM
I-
s.
8.
1IF.IIIS- FA IIIIEIIIFVIII?
Ill.lll IMI UlILSI.l VI.
3.
3.
Dit Blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG
i
Prijs per kwartaal 70 oent franco per post 85 cent.
Prijs der ADVERTENTIËN van 15 gewone regels 40 cents
Voor eiken regel meer 7| cent. Bij abonnement Is de prys belangrijk lager
Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den Uitgever
UITGEVER:
s.
n
e
a
e
verbiedt;
verklaring
ir
I.
e
ir
e.
8.
la
zal onze stad haar vol contingent leverenhet
van ons Blad is strijdvaardig
Zoo de Deli Courant van 12 Febr. meldde,
was ’t lijk van den drenkeling nog niet ge-
het tijdelijk schoolver-
van het kind;
van de school of schorsing
3e. vervulling van gods-
een wettelijk voorschrift,
fort. Minister van Buitenlandsche Zaken, en
mevrouw De Beaufort, ter gelegenheid van hun
zilveren echtfeest, te ’s Gravenbage een familie-
diner van 60 couverts, terwijl Zondag d.
een groote receptie wordt gehouden.
van 2 bussen melk een monster
den volgenden morgen een van de
Die monsters
en de Vogel
onderzocht.
Brieven en Beriitrten, de Redactie betreffende franco
aan dit adres, uite: lijk Maandag en Donderdag middags 1 unr.
Advertentiên Dinsdag en Vrijdag morgens vóór 12 uur.
voor dengene, die hem
Sonsbeeck, beschouwde het als een zeer ernstig
feit, begreep niet hoe men het in een provincie
als Friesland, waar de zuivelbereiding een
deel van de volkswelvaart uitmaakt, zoo licht
kon tellen, en vorderde tegen hem 3 maanden
gevangenisstraf.
De verdediger mr. B. van Loon, Adv. en
Proc. te Leeuwarden, pleitte voor een lichter
straf en stelde in het licht, dat de Directeur
van de fabriek, die reeds in Oct. 1897 de
vervalsching vermoedde, beter had moeten con-
troleeren welke melk aan de fabriek geleverd
werd en bij ontdekking van vervalsching de
verdere levering van melk opzeggen.
Daarna heeft de colporteur Pieter C. B. bij
verstek terecht gestaan wegens beleediging van
een ambtenaar.
Den 4 Februari liep hij langs de straat te
Leeuwarden brochures te venten, daarbij luide
uitroepende: «koopt lui de brochures over de
gebroeders Hoogerhuis, de onschuldig veroor
deelden, enz.’
av.
regende ’t hier kolossaal hard
Voor de Rechtbank te Leeuwarden heeft
de veehouder Corns. H., te Oostermeer, terecht
gestaan omdat hij melk leverde aan de zuivel
fabriek te Garijp, deze vermengde met water.
Den 1 Febr. heeft de rijks-veldwachter Mid- j
delveld van 2 bussen melk een monster geno-
men en
door hem bijgewoonde stalproef.
zijn door de apothekers Sonnega
te Leeuwarden als deskundigen
Hun bleek dat aan bet eene monster op 100
deelen melk 30 deelen water was toegevoegd
en aan het andere op 100 deelen melk 50
1 deelen water. Zij verklaarden voor de Recht-
in waarde, maar niet in biuikbaarheid.
Beklaagde bekende de feitenmaar beweerde
o v o-J een
emmer water inplaats van melk in de bussen
gedaan had. zijn edel karakter.
De Subst.-Off van Justitie, mr. H. G. van daad van liefde en zelfopoffering.
__11- 11x- rr 7 r, 7- r, .....i.A Cl 1
Zaterdag a.s. geven mr. W. H. de Beau- Februari verdronken assistent, den heer Johan
van Dam, worden uit Medan (Deli) de volgende
bijzonderheden aan de familie te Sneek nog
meegedeeld.
Van Donderdag op Vrijdag (1011 Febr
1 en schijnt het
op de bovenonderneming nog veel erger ge
weest te zijn.
Zijn huis (dat van den overledene) lag in
een dal, dicht bij een riviertje, zoo smal als
een gewone gang.
Nog nooit was er van eenig gevaar sprake,
nooit is er gebeurd, wat dien nacht gebeurde
door de zware regens, die er vielen. Het
water wies in korten tijd zoo, dat ’t riviertje
buiten haar oevers trad en ’t water ten laatste
zijn huis bedreigde. Een gedeelte van de
bijgebouwen spoelde weg en bevreesd, dat ’t
huis ook niet bestand zou zijn tegen ’t water,
heeft bij ’t met zijn bedienden willen verlaten.
Twee lui verdwenen spoedig in de diepte,
doordat ze struikelden en bij, niet alleen den
kend aan zijn eigen dierbaar leven, maar ook
aan dat van die anderen, heeft hen willen
redden en is zoo een slachtoffer geworden van
Zijn laatste daad was een
Tweede Kamer. In de zitting van Don
derdag werden aangenomen de wetsontwerpen
betreffende de grondruiling met de gemeente
Ulvenbout, de afkoop van opstal van de ge
meente Rotterdam, de verkoop van spoorweg
grond bij ’s Hertogenbosch, naturalisaties en de
nadere uitvoering der boterwet.
De Minister van Binnenlandsche Zaken ver
klaarde dat een nieuwe wijziging der boterwet
voorbereid wordt.
De heer Ferf heeft zijn interpellatie over
het wetsontwerp in zake de San José-schildluis
ingetrokken; het wetsontwerp is ingekomen en
wordt in de sectiën onderzocht
Het rapport betreffende de autopsie van
Moïse Lehman, den pseudo Lemercier-Picard,
is door de daartoe aangewezen geneesheeren
ingediend. Deze constateeren dat de dood door
zelfmoord is veroorzaakt, zoodat het praatje,
dat die dood aan een moord toeschrijft, ont
kend mag worden.
oordeeling moet ook nog de hechtenis zijn uit
gesloten. Baat echter ook het opleggen eener
boete niet, dan zal bij vierde of vijfde herhaling
een strengere straf niet kunnen uitblijven.
Controle voor misbruik van wetsontduiking
is onvermijdelijk. Maar deze behoort zich tot
het strikt noodige te bepalen, omdat de vrij
heid der ouders niet meer mag worden beperkt
dan door het algemeen belang.
Een kind zal volgens de voorgestelde regeling
onder den leerplicht vallen van zijn 6den tot
zijn 13den verjaardag. De minister is terug
gedeinsd voor het nog een jaar hooger stellen
van den leeftijd, hoe wenschelijk ook, met het
oog op maatschappelijke toestanden, die het in
zeer vele gevallen noodzakelijk maken, dat
kinderen van dien leeftijd reeds een ambacht
gaan leeren of op andere wijze mede helpen
voorzien in de behoeften van het gezin.
Uit de wet blijkt dat ouders, voogden en
verzorgers van de verplichting in artikel 1 hun ^“fde d^rd^
opgelegd zijn vrijgesteld, zoolang: le. zij een,
vaste woonplaats missen 2e. zij de kinderen
voldoend lager huisonderwijs doen genieten in vorken Ivondïij vergissing"
de vakken genoemd onder a-g en t m art. pminR1. water innlaats Vfln in%R
2 der wet tot regeling van het lager onderwijs;
3e. zij de kinderen eene inrichting van hooger
of middelbaar onderwijs doen bezoeken; 4e.
zij de kinderen, die den leeftijd van zeven jaren
nog niet bereikt hebben, eene bewaarschool
doen bezoeken5e. zij tegen het onderwijs
op alle, binnen den afstand van 45 minuten
gaans van de woning gelegen lagere scholen,
waar voor de kinderen geen plaats te verkrijgen
is, overwegend bezwaar hebben6e. zij voor
de kinderen op eenige, binnen den afstand van
45 minuten gaans van de woning gelegen
lagere school, geene plaatsing kunnen verkrijgen;
7e. het tijdstip voor toelating van leerlingen
niet aangebroken is op de lagere school waar
plaatsing wordt verkregen8e. een wettelijk
voorschrift het bezoeken van de lagere scholen
9e. de kinderen volgens schriftelijke
van eenen geneeskundige ongeschikt
zijn voor het bezoeken eener lagere school.
Geldige redenen van
zuim zijn: le. ongesteldheid
2e. tijdelijke sluiting
van het onderwijs
dienstplichten 4e.
hetwelk het tijdelijk bezoeken van de scholen
verbiedt.
Aan het thans ingediend Leerplicht-ontwerp
en de daarbij gaande memorie van toelichting
is het volgende ontleend.
Het eerste en voornaamste artikel houdt het
beginsel in dat ouders, voogden en verzorgers
verplicht zijn de bij hen of in de inrichting
onder bun beheer inwonende kinderen van zes
tot dertien jaar geregeld een lagere school te
doen bezoeken. Deze lagere school kan zijn
een bijzondere of wel een openbare.
De regeering wijst er op dat waar hij, die
zijn kind bet noodige voedsel onthoudt, straf
baar is, ook degene die de opvoeding van zijn
kind geheel verwaarloost, strafbaar dient te
zijn. Ontzetting uit de ouderlijke macht is
reeds voorgesteld, maar niet voldoende. De
ouders moeten worden gedwongen den kinderen
onderwijs te doen genieten zonder dat men ze
daarom aan hun natuurlijke beschermers onttrekt.
De verwaarloozing van de kinderen thuis,
gepaard aan ongeregeld schoolbezoek, wettigen
staatstusschenkomst. Ook het staatsbelang vor
dert leer- of schoolplicht, daar een slecht onder
wezen volk achterblijft in den vreedzamen wed
strijd der volken, terwijl voldoend lager onderwijs
een goeden invloed uitoefent op armoede en
misdaad. Ook om sluimerende intellectueele
krachten op te wekken kan onderwijs van hen
die thans in onkunde voortleven, van nut zijn.
De laagste klassen zullen door den leerplicht
gedwongen worden, maar er ook door worden
gebaat. Leerplicht is dus niet tegen deze klassen
gericht; juist uit werkliedenkringen wordt er
op aangedrongen.
Verder wordt aangetoond dat het schoolver
zuim in Nederland groot is.
In het wetsontwerp wordt de vraag zullen
de ouders gedwongen worden hunne kinderen
te zenden naar een openbare school, waar onder
wijs wordt gegeven in eene richting die zij
verkeerd achten, indien zij voor hun kind op
eene school in hunnen geest geen plaats kunnen
bekomen? ontkennend beantwoord.
De minister oordeelt dat ernstige gemoeds
bezwaren kunnen worden geëerbiedigd zonder
dat men behoeft te vreezen dat daardoor de
wet een groot deel van haar effect zal verliezen.
Ouders, die hun kinderen liever van onder
wijs verstoken laten, dan ze te laten vaccineeren,
worden hierin vrij gelaten, liever dan dat de
regeering vaccine dwang voorstelt.
Voorloopig is alleen verplichtend gesteld ge
woon lager school onderwijs. De regeering is
overtuigd van de noodzakelijkheid van her-
halings-onderwijs, doch daar in slechts weinig
gemeenten gelegenheid tot zulk onderwijs bestaat
en dit dikwijls geheel onvoldoende is, zal de
regeering eerst een reorganisatie van dat onder
wijs voorbereiden.
Niet altijd zijn ouders, die hunne kinderen
van school laten wegblijven, schuldig. Alleen
schoolverzuim zonder voldoende reden moet dus
strafbaar zijn en het wordt wenschelijk geacht,
de wettige redenen van schoolverzuim zooveel
mogelijk in de wet te vermelden. Een bepaling
is ontworpen, krachtens welke ten behoeve van
het verrichten van veldarbeid een langdurig
schoolverzuim kan worden toegestaan.
Geen politie zal het verzuim constateeren,
maar onderwijzers, schoolopzieners, B. en W.
Het opleggen van een kleine boete wordt
bij herhaald geconstateerd verzuim en herhaalde
waarschuwing onvermijdelijk. Bij eerste ver-
Remmelink gehoord, die er den Comm, van
Politie over sprak en, toen beklaagde ’s mid-
dags op gelijke wijze luid roepende de straten zor£ dragen, zijn laatste rustplaats
vamménl hnirl én nnérnlrlrpn Fff) 1
daarbij de Ned. Justitie uitma- bestelling, toen collega en
kende voor wat kieschheid verbiedt te noemen, j een
Dit werd door den Inspecteur van politie thans,
langs liep, hem annmaande daarmee op te hou
den, wijl hierdoor een volksoploop kon ontstaan.
Den Inspecteur van politie vixeerende en
van hoofd tot voeten opnemende, voegde be
klaagde dezen toe: «ik heb schijt aan politie-
schoften, verstaat U dat?” daarbij met een
vinger op den heer Remmelink wijzende.
De Subst.-Off. van Justitie vorderde dat aan
beklaagde, die er eene professie van maakt de
politie te beleedigen en daarvoor reeds meer- j
malen is veroordeeld, thans eene maand gevan
genisstraf zal worden opgelegd.
Uitspraak over 8 dagen.
Met instemming nemen wij het volgende
over uit de Leeuwarder Courant van heden.
Velen die den gullen Johan van Dam hier ge
bet
groot vonden.
Met honderden arbeiders, deelt men ons thans
mee, werd gezocht en eindelijk een premie van
50 dollars uitgeloofd -J 1
vond.
Te 10 uur ’s morgens van den 12en Febr.
vond men hem als slapende tusschen ’t groene
hout.
’t Stoffelijk overschot van den ongelukkige
werd één station voor Medan gekist.
Onder bloemen bedolven kwam te 6 uur de
kist met den trein aan, waar luitenant G.
Velds, zwager van den overledene, met den
lijkwagen deze in ontvangst nam.
Zijn overschot rust thans op een lief kerkhof,
waar een breede vriendenschaar hem steeds zal
eeren.
Hoe hoog de heer van Dam stond aange
schreven bleek niet alleen bij de teraarde-
autoriteiten hem als
broeder beweenden, maar blijkt vooral
nu de autoriteiten van de onderneming
N. S., aan de familie te Medan de verzekering
gaven, er op gesteld te zijn, dat zij mochten
i aan de
vergetelheid te ontrukken en steeds te mogen
onderhouden, ook wanneer de familie Deli zou
hebben verlaten.
Inhoud van bet Friesche Tijdschrift
tSljucht en Rjucht." 19 Maart 1898.
Twa rare stoarjes yn Aid Fryslan, J. P. A.
Probatum est, C. H. It Haed, Jan fen
’e Gaestmar. In Erfskip ta straffe, P. Tip-
persma. Koartswyl. Hy fielde it net
goedernóch (met plaatje) D. H. Z.
Het is onbegrijpelijk waarom het Ame-
rikaansche volk zoo heet gebakerd is om met
de Spanjaarden te vechten. De beweging toch
gaat uit van eenige gewetenlooze geldmannen,
die dan hun slag kunnen slaan.
kend hebben zullen het met weemoedige In een Noord-Amerikaansche Courant, in
belangstelling lezen. ?^as ’^bijnend, lezen wij het vo gende:
Indien de oorlog met Spanje mocht uitbreken
De overstrooming in Deli. j -x i- i__x
Omtrent den tusschen den lOen en den 11 en j geheele personeel
