I
WOENSDAG 13 APRIL 1898.
No. 29.
Het spook der toekomst.
Buitenlandsch Nieuws.
Acht en twintigste Jaargang.
Dit Blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG
r
I
voor
Y. KUIPERS, FIRMA H BRANDENBURGH EN ZOON. TE WORKUM
Ml
Prijs per kwartaal 70 oent franco per post 85 oent.
Prijs der ADVERTENTIËN van 15 gewone regels 40 cents
Voor eiken regel meer 7J oent. Bij abonnement is de prijs belangrjjk lag
Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den Uitgever
gevoelen. Goede ouders houden hunne kin
deren toch niet voor grillen thuis. En op een
informatie van een onderwijzer is dan licht te
antwoorden
c. verlenging
(tot het 13e jaar).
streeft het doel voorbij, heeft met het
van het ontwerp niet te maken. In
van den leertijd met een jaar
Dat kan wenschelijk zijn,
Die inhoud evenwel is
gevallen,
voogden en
namen,
nemen,
zullen
Voor kleine gemeenten kan dit aanslaan
den «schandpaal” iets geven, voor groote geeft
het letterlijk niets en voor uitgestrekte platte-
lands-gemeenten een weinigje.
Ziet, als dit ontwerp nu was ingediend door
een oud-verstokt liberaal, als waartoe men ons
heeft gedoopt, dan kon het er nog zoo wat op
doormaar van een meer democratische re-
geering hadden we iets geheel anders verwacht.
*t Heeft al den schijn of bezadigdheid en voor
zichtigheid vooraan zitten.
’t Is voorloopig om ’t beginsel te doen. Dit
te belichamen in wettelijken vorm schenkt reeds
dadelijke tevredenheid. Naderhand kan men
gaan uitbreiden. De wetgeving mag niet
hortend en stootend plaats hebbenzij dient
geleidelijk te gaan 1 Alles goed en wel.
Maar met uw permissie, geachte lezers, dit
was immers de leer of liever de taktiek der
oud-liberalen. En ’t zou nu immers meer
radicaal geschieden, zoo beslist democratisch
Maar plagen we nu niet langer, de zaak is
te ernstig. Men heeft reeds begrepen, dat wij
het spook niet vreezen. Integendeel kennen
we meer medelijden dan vrees.
Hoe staat het daarmee met vele anderen
Van de christelijk-historische bladen houdt
De Vaderlander zich dapper. Dit blad kent
ook geen groote vreeze. Het merkt op, dat
er in het ontwerp-Borgesius drie regelingen
schuilen
a. stegen absoluut schoolverzuim, die onze
onverdeelde instemming hebben. Misschien
zouden wij (de Red. der Vad. nl.) eenige ver
scherping wenschen
b. stegen betrekkelijk schoolverzuim, waarin
dan dat sonduldbare” voor sommigen ligt,
waarvan wij intusschen het harde nog niet zoo
De boodschap van Mc. Kinley.
WASHINGTON, 11 April (R. O.) De
boodschap van den president is heden aan het j
Congres gezonden. De heer Mc. Kinley ver i
klaart zich beslist tegen de erkenning der Cuba
nen
blik daartoe thans niet geschikt is, maar
regeering keurt goed een zoodanig gebruik van
het leger der Vereenigde Staten als de presi
dent noodig zal achten om de vijandelijkheden
op Cuba te doen ophouden en het eiland een
bestendig bestuur te verzekeren. De regeering
vraagt een krediet om de nog noodlijdende
bewoners van Cuba te ondersteunen.
Omtrent den ramp van de Maine zegt de
boodschap dat de president zijn bijzondere aan
dacht daaraan wijdt en zij constateert dat uit
de verwoesting van de Maine in de haven van
Havanna gebleken is, dat Spanje onmachtig is
om den Vereenigde Staten en andere landen
de veiligheid voer hun schepen te waarborgen,
die zij met recht kunnen vragen. Echter wordt
erkend dat Spanje voor zoover dat mogelijk is
zonder een specifieke actie der Cortes, elke
nu eens den ouden knol
als oorlogvoerende partij, daar het oogen- I afdeeling
de Jozep Stammer, totnutoe vice president van den
Stadhouderlijken Raad te Praag.
De aanvoerder der socialistische studenten te
Boedapest is in hechtenis genomen wegens op
ruiing.
Keizer Frans Jozef is van plan, in het mid
den dezer maand naar München te gaan om
tegenwoordig te zijn bij de zilveren bruiloft
van zijne oudste dochter Gisela met Prins
Leopold van Beieren, broeder van den Prins-
Regent.
DENEMARKEN. Vrijdag is in het Amalien
borger slot een zeldzaam feest gevierd. Koning
Christiaan IX vierde zijn 80sten verjaardag.
Sedert het oude Oldenburgsche huis in 1448
de regeering in Denemarken aanvaardde, heeft
geen Deensche koning een zoo hoogen ouder
dom bereikt.
Zonderling genoeg. Geene vrijheid bij
de vrijzinnigen en wel vrijheid bij de recht-
zinnigen. ’t Onderwerp is bepaald eene op
zettelijke studie overwaard.
Van De Standaard spreken wij niet. Als
dit hoofdorgaan der anti-revolutionairen getuigt
»Door ons is nooit gezegd, dat we ook niet
van Staatswege het nemen van zekere maat
regelen tegen het bestaande kwaad geraden
achten”, dan denken wij zoo onwillekeurig aan
het bekende gezegde«Als de vos de passie
preekt, boer, pas op je ganzen.”
Van de opbouwende politiek door De Stand-
aard-mannen is ons zoo goed als niets gebleken.
De Katholieke bladen geven evenzeer van
zich af.
De Katholieke School o.a. zegt«Dit wets
ontwerp is de handschoen, dien de huidige
liberale regeering den voorstanders der vrije
school toewerpt. Een nieuwe felle schoolstrijd
kan niet uitblijven.”
Alzoo derhalve tengevolge van dit wetteke
de met zooveel moeite verkregen pacificatie
verbroken en de schoolstrijd op nieuw en fel
ler dan voorheen ontbrand; zietdaar: het
spook der toekomst! Heeft de Regeering deze
uitkomst voorzien en is daarom hare bezadigd
heid te verklaren?
Maar daar worden ook andere stemmen ge
hoord. De Werkmansbode, orgaan van het
Algem. Ned. Werklieden-Verbond, betreurt het
dat art. 1 niet spreekt van leerplicht tot 14
jaren en verplicht herhalingsonderwijs tot 18
jaren. O, wat wordt het spook nu verschrik
kelijk groot!
Wat zal er van het zoo beloerde kindeken-
»’t ontwerp op de leerplicht” worden. Heeft
De Amsterdammer goed geteekend wanneer bet
blad dit kindeken, als wijlen vader Mozes, laat
wat wil men meer?
deringen en
ongeveer een halfjaar tusschenruimte
schuwing, aanplakking aan ’t zwarte
bezoek van den schoolopziener en
proces-verbaal met een vonnis van een paar
kwartjes of zoo ietsEen kind kan bijna den
geheelen leertijd verzuimen, vóór den ouders
eenige straf wordt opgelegd. En hoe staat
het er mee bij herhaling? Gewaarschuwd,
even komen en weer aan wegblijven, en dan
weder hetzelfde liedje van voren aan! ’t Kan
zijn, dat we ons bedriegen, maar wij zien in
’t ontwerp, wat het geregeld schoolbezoek be
treft, weinig heil.
Vooral de strafbepaling der aanplakking van
de namen der zondaren heeft in ons oog geringe
waarde. Stelt u voor: daar hangt in groote
steden b.v. zulk een bord, vermeldende ettelijke
Hoe weinigen zullen er notitie van
En de enkelen, die het nog doen, dezer richtingen een geweldigen afkeer te heb-
ze de personen der schuldigen kennen ben.
aan
Brieven en Berijhten, de Redactie betreffende franco
aan dit adres, uiteilijk Maandag en Donderdag middags 1 uur.
Advertentiön Dinsdag en Vrjjdag morgens vóór 12 uur.
RUSLAND. Vijf duizend Syro-Chaldeërs,
die in de Perzische provincie
Urmia wonen, zijn tot de orthodoxe Russische
Kerk overgegaan.
De bisschop, Mar Jonan, die den 5en dezer
reeds in het Alexander Newski-klooster te
I Petersburg in tegenwoordigheid van de hoogste
leden der Russische Kerk en van de leden der
Heilige Synode het orthodoxe geloof had aan
genomen, had reeds eenige weken geleden het
verzoek van de Perzische nestorianen, om met
de orthodoxe Kerk vereenigd te worden, aan
de Russische Regeering overgebracht.
Deze gebeurtenis is voor Rusland niet alleen
in kerkelijk opzicht van belang, maar ook op
politiek gebied. In deze vijf duizend nestori
anen, van welken velen in Perzië tot macht
en aanzien zijn gekomen, vindt Rusland een
machtigen steun tegen den invloed van Enge-
I land in het rijk van den Shah.
De minister van Buitenlandsche Zaken, graaf
I Moerawieff heeft dezer dagen vele langdurige
besprekingen met Mar Jonan gehouden.
OOSTEN RIJK-HONGARIJE. Naar de Neue
Freie Presse meldt, zal de Oostenrijksche minis
ter-president, graaf Thun, als zijn raadsman in
Boheemsche aangelegenheden en hoofd der
aan zijn ministerie benoemen den heer
II.
Al zoo dan, daar is een wetsontwerp op den
leerplicht ingediend, of laat ons liever zeggen:
een wetteken. ’t Geheele ontwerp telt slechts maar
31 artikelen. Nu is dat aantal groot genoeg, beginsel van het ontwerp niet te maken,
als de inhoud daarvan maar iets beteekende. 6 jaren kunnen de allernoodzakelijkste kundig-
ons ten zeerste tegen- heden het kind wel bijgebracht worden. Dit
Art. 1 begon zoo prachtig: «Ouders, maakt de uitvoering ook kostbaar.”
verzorgers zijn verplicht de, bij Als we dus eene conclusie mogen trekken,
hen of in de inrichting onder hun beheer dan is De Vaderlander bereid ’t ontwerp
inwonende, kinderen van zes tot dertien jaren, twee-derde gedeelten aan te nemen,
geregeld eene lagere school te doen bezoeken”, i Geheel anders is dit met De Banier. De i
-Maar nu de vele uitzon Redactie blijft vasthouden aan moreelen leer-
eindelijk de strafbepalingen met plicht en is dus tegen dwang. Zij heeft «over
waar- vloedig gelegenheid gehad om de beste resul-
bord, taten te aanschouwen, gelegen in den weg van
eindelijk i vriendelijke overtuiging en opwekking, zonder
rechtstreeksche vreesaanjaging met schand- en
dwangmaatregelen.”
Dat noemen wij
van stal halen.
zetenen in meerdere of mindere mate in de j
«onbeperkte” vrijheid. En van die «vriende
lijke overtuiging” weten Volksonderwijs en
Schoolverbond genoeg te vertellen.
Intusschen gelooft De Banier dat de eind
stemming een zuivere partijstemming zal worden.
Voor dit laatste geloof nu bestaat elke grond.
Immers de anti revolutionaire eu de katholieke
bladen spreken thans reeds hunne afkeuring
uit. Leerplicht riekt zoo iets naar dwang.
En van dwang heeten de vertegenwoordigers
drijven in een biezen kistje, beloerd door een
paar elkander overigens vijandige krokodillen
thans vereenigd, om kameraadschappelijk buit
te gaan zoeken
’t Heeft er veel van.
Weg dan met alles. Weg ook met het
Kabinet! Weg met de rust, die zoo aanstonds
tot gemeenschappelijk feestvieren zou roepen.
Weg met de geheele pacificatie!
Verschrikkelijk spook
Is er geen held in den lande, die het aan
durft ’t leelijke gedrocht van ons te verwijde
ren, ja, het geheel te verpletteren?
Luisteren wij naar de stem van den heer
Mr. Heemskerk, het oud-lid der Tweede Kamer,
eerst voor Harlingen en daarna voor Sneek
en door beide districten ten deure gewezen.
De Graafschappen deelde althans op gezag van
dezen Staatsman mede, dat de regeling van
den leerplicht drie millioen ’s jaars meer zal
kosten. En dan wordt vervolgd
«Aan die drie millioen zullen ook de voor
standers der Christelijke school het hunne
Elke wet beperkt den inge- moeten bijdragen, zonder voor hunne scholen
i daarvoor iets noemenswaardig terug te ontvan
gen.
«Stelde de Regeering tevens voor om de
Rijksbijdrage aan de bijzondere scholen bijvoor- j
beeld te verdubbelen, dan zou zij blijk geven
van
onrecht, ons aangedaan, zou geen sprake zijn.
«Van die markt is zij echter niet thuis.
Het geld, door allen opgebracht, mag alleen
strekken tot meerdere glorie der moderne gou-
vernementsschool
Ziet, daar komt de aap uit de mouw.
De quaestie-leerplicht is al weer eene dub
beltjes-quaestie, evenals de geheele onderwijs-
quaestie dit karakter had.
Het middel tot verbanning van het spook,
het middel tot verzekering van rust en orde,
het middel, dat de ontwikkeling der jongeren
buiten den politieken strijd zal houden is ge
vonden
De wetgever bepale leerplicht en kosteloos on
derwijs, zoowel voor openbare als bijzondere
scholenpp
verantwoordelijkheid voor het verlies van de
Maine heeft ontkend en het diepen spijt heeft
betuigd over het geschieden van zulk een
ramp in een haven die onder Spaansche juris
dictie staat.
De president verklaart ten slotte dat er een
einde moet komen aan de oorlog op Cuba.
Mc. Kinley heeft aan zijn boodschap nog
de volgende verklaringen toegevoegd:
«Sedert het redigeeren van de voorgaande
boodschap heb ik van de Regentes van Spanje
een officieel besluit ontvangen, waarbij aan
maarschalk Blanco wordt gelast den wapen
stilstand af te kondigen, ten einde het sluiten
van den vrede te vergemakkelijken.
«Ik ben overtuigd dat dit feit zorgvuldig
door u overwogen zal worden. Wanneer de
maatregel doel treft, zullen onze wenschen
verwezenlijkt worden; indien hij schipbreuk
lijdt, zal bij een rechtvaardiging te meer zijn
van de daden die wij overdenken.”
De Kamer zoowel als de Senaat hebben de
boodschap zonder debat verzonden naar de
1 commissies voor buitenlandsche zaken.
FRANKRIJK. Mevrouw Esterhazy heeft
een eisch tot scheiding van goederen tegen
haren man ingesteld. De dagvaarding werd
i beteekent door denzelfden deurwaarder, die
Zola bediend heeft.
goeden wil en van verscherping van het 1
nestorianen,
I
FRIS
mms- n unHWit-
111.111 Inin; fiiiesl nu.
■i
- ..■iiiiv
UITGEVER:
