WOENSDAG 20 APRIL 1898.
No. 31
Buitenlandsch Nieuws.
Officiéél gedeelte.
Acht en twintigste Jaargang.
H.
L
Leerplicht en kosteloos onderwijs.
i
Y KUIPERS, FIRMA H BRANDENBURGS EN ZOON. TE WORKUM
II
FR
min iiiiiii m iim.i\n.
Dit Blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG
ontwerp-besluiten tot af-
eens,
i
UITGEVER:
behandeling:
en mededeelingen.
de rekeningen der burgei
II tl II s- Il I III I III HIII
Prijs per kwartaal 70 cent franco per post 86 cent.
Prijs der ADVERTENTIEN van 15 gewone regels 40 cents
Voor eiken regel rr.eer 7j cent. Rij abonnement is de prijs belangrijk lager
Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den Uitgever
Wij zetten
i bet kind,
voor de
Staten.
VII. Staten van oninbare posten van den hoof-
delijken omslag, de hondenbelasting en van het
schoolgeld over 1897.
VIII. Voorstel van Burgemeester en Wethou
ders, betreffende de exploitatie der dorpsreiniging
Staten t
omslag, de hondenbelasting
Adres van H. P. Zeldenrust te Warns om
den brugwachter aldaar verlof te geven op
en feestdagen de brug aldaar voor het melk-
schip te draaien
Koudum, den 18 April 1898.
De Burgemeester,
H M. TROMP
zijne ouders, zijne tegen te houden, omdat we
Die subsidieering is daar
Hare
men
Die
Althans, wat het beginsel
Waar het bijzonder onderwijs nu nog
ontfermt de maatschappij zich niet beter over
UI”
Maar die maatschappij was
Door den strijd verhit, vocht men
school en vergat men de kinderen.
Daar is voor luttel jaren eene pacificatie opbrengen meer nuttiger zaken kunnen omvatten?
gesloten op schoolgebied en deze dreigt weder
in den regel geheel verbroken te worden door de indiening
het eenvoudig wetteken op den leerplicht. I
Voorstanders van de openbare lagere school,
i we zijn, hebben we indertijd ons best ge-
Brieven en Ber: laten de Redactie betreffende franco
aan dit adres uite. lijk Maandag en Donderdag middags uur
Advertentiön Dinsdag en Vrydag morgens vóór 12 uur.
VERGADERING van den RAAD der
gemeente Hfmelümbr Oldephaert
en Noosdwolde, op Zaterdag den
23 April 1898, des voormiddags te
9j ure.
Punten van
I. Ingekomen stukken
II. Aanbieding van
lyke armbesturen over 1897.
III. Idem van het verslag van den toestand
der gemeente over 1897.
IV. Vaststelling van
en overschrijving op de beerooting, dienst 1897.
V. Idem van de kohieren van schoolgeld over
het le kwartaal 1898.
VI. Benoeming van leden voor de stembureaux
a.s. stemming van leden voor de Prov.
bekend, dat tegen ons reeds voor
en verdedigd stelsel verschil
lende bezwaren kunnen ontwikkeld worden.
Men zou er b. v. op kunnen wijzen, dat in
groote steden vooral de kinderen der vermogen
die gaten in de den geene plaatse zouden nemen naast die der I
onvermogenden en dit in het belang hunner
opvoeding.
Welnu, vrijheid blijheid!
Wie zelve wil betalen, hij doe het. woordigers,
Mits in dat geval de leerplicht blijve
gehandhaafd.
De strijd en het verzet der kerkelijke par
tijen moet ophouden. En het is onze gevestigde
overtuiging dat deze alleen door volkomen gelijk
stelling kan worden verkregen. Daaruit kunnen
meerdere voordeelen geboren worden. Deze
hier aan te geven zou ons bestek niet gedoogen.
Evenwel, om tot de onvolledigheid, waarop
we in den beginne wezen, terug te komen,
welke bezwaren zouden er dan nog bestaan tot
wettelijke regeliug van het bewaarschool en
het herhalings-onderwijs?
De kosten
Opgebracht moet er toch worden en zou dat
DUITSCHLAND. De Duitsche Keizer is
van plan in de maand Juli eene reis naar het
Noorden te maken. De reis zal ongeveer diie
weken duren in elk geval zal de Keizer den
23en Juli weer te Dresden moeten zijn om daar
bij de jubileumsfeesten tegenwoordig te zijn. De
Keizerin zal niet meegaan naar het Noorden,
doch hoogstwaarschijnlijk in den herfst haar
gemaal vergezellen naar Jeruzalem.
Onze lezers zullen zich waarschijnlijk nog
wel herinneren, dat er in Duitschland een proces
gevoerd is tegen den ceremoniemeester aan het
Duitsche Hof, den heer Von Kotze, die beschul
digd werd van anonieme brieven aan den Keizer
te hebben geschreven, waarin leden van de
Hofhouding werden gesmaad en beticht. Dat
proces eindigde met de vrijspraak van Von
Kotze.
Het onderzoek in deze zaak schijnt sedert
dien in alle stilte te zijn voortgezet en nu mel
den enkele Duitsche bladen, dat een nieuw
proces voor de deur staat. Men zegt nu, dat
eene dame beschuldigd wordt de bewuste brie
ven te hebben geschreven.
Koningin Maria van Hannover heeft Donder
dag haar 80en verjaardag gevierd. Geboren
als prinses van Saksen Altenburg, hertogin van
Saksen, trouwde zij op 18 Februari 1843 met
den lateren koning Georg van Hannover. Zij
stelt zeer veel belang in kunst.
Tijdens hun regeering kwam door slechte
invloed door hovelingnn op den zwakken, blin
den koning uitgeoefend het noodlot over Han
nover. Niettegenstaande de overwinning zijner
troepen bij Langensalza viel het koninkrijk
Hannover en de Koninklijke familie ging in
ballingschap.
Sedert leefde bet koninklijk paar op een villa
in Hietzing bij Weenen, waar in 1878 de
Koning stierf. Nog onlangs heeft de oude
Koningin veel leed ondervonden door de ziekte
van haar kleinzoon, prins van BrunswijkLu-
neburg, die door een bloedvergiftiging op den
rand van het graf werd gebracht en nu nog
ter genezing in het zuiden vertoeft.
FRANKRIJK. Vrijdag zijn Nederlands
Koninginnen in de Fransche hoofdstad aange
komen. Jeugdig, bevallig in haar lichtgroen
kleed met een vriendehjken glimlach op het
gelaat, en naar het scheen volstrekt niet afge
mat door de reis, stapte eerst de jonge Konin
gin, daarna de Koningin Regentesse uit den
spoorwegwagen. HH. MM. werden eerbiedig
begroet door Nederlands diplomatieke vertegen
namen de aangeboden bouquetten
welwillend in ontvangst, onderhielden zich
enkele oogen blikken en begaven zich daarna
onmiddellijk naar de buiten gereed staande rij
tuigen. Nog in het station, maar bij den
uitgang, stonden een paar honderd nieuwsgie
rigen opeengehoopt. Herhaalde malen klonk
daar uit den mond van eenvoudige luidjes, in
het Nederlandsch de kreet van «Leve de
Koningin.” Weldra was de uitgang van het
station bereikt. Daar buiten gevoelde men de
morgen koelte; er vielen druppels. De bont
mantel, die om de schouders der jeugdige
Koningin gelegd werd, was niet overbodig. Ik
zag, hoe de Koningin Regentes dien met moeder
lijke bezorgdheid zelve terecht schikte. En weg
«Leerplicht en kosteloos onderwijs, zoowel
voor openbare als bijzondere scholen!” aldus
eindigden we een vorig artikel. Staat ons
toe, thans nog even op deze conclusie terug te
komen.
En dan beginnen we dadelijk te zeggen,
dat ons lager onderwijs nog bij lange na niet
is, wat het wezen moet. Men bedenke, dat
het voor meer dan negentig procent het onder
wijs is. Slechts enkelen is het gegund, «verder
te gaan studeeren” wij herhalen slechts enkelen.
De groote hoop daarentegen moet het er mee
doen. En onder dezen grooten hoop gaat
het zoo hortend en stootend, wij weten er
alles van. De getrouwe bezoekers lijden de
schade mede, dat hebben we reeds gezegd.
Hoe velen echter komen schamel gekleed
ter school, sommige schier haveloos. Verwij
dert men t'
ze komen in ’t geheel niet. Daar zijn er
anderen, te vuil om toegelaten te worden en
nog eens anderen, wien ’t aan te zien is, dat
ze honger hebben. Als men die tengere, teere
wezentjes ziet opgaan, moet men zich bepaald
bedroeven, dat er nog zulke toestanden in ons
hooggeroemd Vaderland kunnen bestaan.
Zegt nu niet, dat zijn uitzonderingen. Wij
weten ’t vele huismoeders beijveren zich hunne
kleinen netjes en zindelijk ter schole te zenden.
Van de gegoeden is natuurlijk geen sprake.
Maar wel van den kleinen, minderen man.
Als deze ’t ongeluk treft weduwnaar te worden
en bij daar met een klein dagloon, of soms
ook zonder dit, zijn arme schaapkens toch
nog henen zend, omdat ze daar (in school)
toch in elk geval goed bewaard zijn en ’t in
den winter ten minste warm hebben, dan
is schrijver dezes meermalen de verzuchting
over de lippen gekomenarme stakkerts, waarom
kleedje, een paar goede sokken en
te verkrijgen waren, mitsgaders eene I
boterhamHé, zouden die kleinen dan de
school niet aanzien voor het «Luilekkerland?”
Zeker, ge hebt volkomen gelijk: «eten en
drinken en wasschen en kleeden komt op
school niet te pas. ’t Is nooit zoo geweest,
in onzen tijd ook niet.” Volkomen gelijk
Maar die arme schaapkens blijven er even
hongerig en schamel mee.
«De particuliere liefdadigheid moet hier ter
hulpe komen!” Wij hebben er niets op tegen.
Als ze ’t maar deed. Maar ongelukkig heeft
het onzalig geharrewar ook die particuliere onderwijs voor allen,
liefdadigheid zoo tamelijk wel op achtergrond
geschoven, zoodat dames van rang en stand
wel tot dieren- en bloemenbescherming zijn
overgegaan, doch (de goeden niet te na
gesproken) het arme schoolkind tamelijk
wel hebben vergeten.
«En ziet ge,” zegt een derde, als
ge er eenmaal mee begint, waar is dan het
einde? Eerst tien procent, dan twintig, dertig,
enz.” Wij vragen eenvoudig, waarom moet
dat arme schoolkind nu altijd zoo de dupe der
zelfzuchtige berekening wezen? Hoe ging het
j b. v. met uwe soepkokerij? Dat was voor
grooten (en daarmee natuurlijk ook voor de
kleinen). Zijt ge toen ook zoo angstvallig ge-
weest? Immers neen, daar was behoefte en gij
hebt gehandeld.
weest dan nu ook braaf. Bedenkt eens, en
ziet eens rond, wat er al niet voor de
deze, het kwaad wordt nog erger; I maatschappij der groote menschen is gedaan
kerkgebouwen met torens,
lucht slaan, schouwburgen en societeits-lokalen
en wat dies meer zij, teveel om op te noemen
en voor de kinderen uit de lagere klassen van
ons volk niet eens een enkel wasch- of kleed
hok, geen plaatsje voor een bete broods!
Waarachtig, daarin kan verandering komen.
En noodig is zij ook.
En meent ge nu tenslotte, dat we ons met
dit een en ander op ’t standpunt der socialisten
plaatsen, ook daarover willen we niet twisten,
want dat zou weer eene herhaling zijn van
de fout, die we wilden geeselen.
ons eenvoudig op ’t standpunt van
den burger der toekomst, de hoop des Vader
lands.
Hem mogen wij meer wijden dan praatjes
en halve daden. Die hoop des Vaderlands
vraagt onze geheele toewijding. En dit ver
gaten we bij onzen strijd.
kind in de eerste plaats
I natuurlijke verzorgers!”
Wilt ge, dat bet aantal slachtoffers van
krakeel niet zoo i
zou U bij nauwkeurig onderzoek verbazend
tegenvallen.
Maar wij houden niet van overdrijving,
stelt slechts tien procent, en dan antwoorden
we U, dat dit nog precies tien procent te
veel is. ze met gelijke gegevens eerlijk en
Verbeeld U nu eens, dat voor dit aantal elkander concureeren, die openbare
bij de verschillende schoolgebouwen een afzon- scholen ..UvL>cu vCviv
derlijk lokaal voor behoorlijke reiniging aan komen den kinderen ten goede,
wezig was, waar tevens een eenvoudig, warm toezicht over beide verblijve den Staat.
i i -3 k]ompje8 Wat doet het er ten slotte aan toe of een
behoorlijke kind zijne opleiding aan eene openbare of wel
nen dan de aan eene bijzondere school heeft te danken?
Wij kennen er persoonlijk van de eerste, die
thans zelfs hoofden zijn van bijzondere scholen
en van de laatste, die zich voor hunne kinderen
groote voorstanders van het openbaar onderwijs
betoonen. Ook weten we, dat reeds thans een
aantal hoofden van bijzondere scholen reikhalzend
uitzien naar de invoering van den leerplicht.
Hoe veel te meer bij gelijkstelling van bet
bijzonder met het openbaar onderwijs.
Leerplicht voor allen, maar dan ook kosteloos
’t Een brengt het ander
mee. Als de Staat gebiedt: uw kind ter schole,
dan kan bij moeielijk betaling eischen. Zulk
eene houding zou vrijwel gelijk staan met eene
bepaling als deze voor uwe reis moet ge ge
bruik maken van dezen of dien weg, maar als
ge een der beiden betreedt, moet ge eerst be
talen. Zulk eene bepaling immers zou onzin
zijn.
De Staat betale de kosten van geheel het
onderwijs. Hij kan zijn geld voor geen beter
doel besteden. En de gemeenten zouden jubelen.
En de kleine burgers mee, die nu, door de
onzalige opdrijverij, in den vorm van schoolgeld,
eene enorme bijdrage aan de verschillende
gemeentekassen moeten leveren.
’t Ia ons
Dat was braaf van U. Welnu, jaren aan^evoerd
ook braaf.
er
doof. Door den strijd verhit, vocht men over van
de school en vergat men de kinderen. Zelfs
de ebristelijken werden onchristelijk, door met als
taaie volharding de leuze gestand te doen; «het daan de subsidieering der bijzondere scholen
aan zijne ouders, zijne tegen te houden, omdat we dit een onheil voor
i ‘o1
i den lande achtten.
dit echter gekomen, zij staat in de wet.
verbazend groot zal zijn, het bepaling heeft rechten gegeven, waarop
l nu maar niet weder terug moet komen,
zaak is afgedaan.
betreft.
kan aantoonen, dat het «tekort” komt bij het
openbare, daar herstelle men de fout. Laten
en loyaal tegen
s en bijzondere
de vruchten dezer edele concurrentie
Het opper-
Burgetneester en
te Koudum en te Molkwerum.
IX. Idem betreffende het adres van D. D
Hoekstra te Kolderwolde om dc Oordensvaart uit
te baggeren.
X.
aan
Zon-
Sj|
