I
I
Het lange tijdperk van vrede.
WOENSDAG 24 AUGUSTUS 1898.
No. 67.
Officiéél gedeelte.
Acht en twintigste Jaargang»
Dit Blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG
een
leden voor het college van
7.
8,
9.
10.
van
Prijs per kwartaal 70 cent franco per post 85 cent.
Prijs der ADVERTENTIËN van 15 gewone regels 40 cents
Voor eiken regel meer 7} cent. Bij abonnement is de prijs belangrijk lager
Voorwaarden daaromtrent te vernemen bjj den Uitgever
UITGEVER:
Y. KUIPERS, FIRMA H- BRANDENBURGH EN ZOON. TE WORKUM
514 jaar 16, van 1420 jaar 10, van
20--50 jaar 60, van 5065 jaar 53,
2.
3.
4.
6580 jaar 88, boven 80 jaar 26.
Bij 22 was kanker de oorzaak van den dood,
bij 34 keel- en longtering, bij 57 andere ziekten
der ademhalingsorganenbij 40 ziekten der
spijsverteringsorganen, bij 18 bart- en vaat
ziekten en gebreken en rheumatismus, bij 20
ziekten van hersenen en ruggemerg, bij 19
Het prachtig gelegen buitengoed «Duin
en Kruidberg” te Santpoort, eigendom van den
heer J. T. Cremer, Minister van Koloniën, was
lands gezag te bestendigen.
«Drie krijgstochten waren
Bali noodig, om i
bedwingen. Den generaals Van Swieten en
Saksen Weimar gelukte het in 1849, geheel
aan de
Brieven en Berichten, de Redactie betredende franco
aan dit adres, uiteilijk Maandag en Donderdag middags 1 uur.
Advertentiön Dinsdag en Vrijdag morgens vóór 12 uur.
(Slot).
«De telegraa/wet schonk ons land een net
van dradendat thans reeds de voornaamste
plaatsen verbindt.” Voor de laatste jaren mogen
we hierbij voegendat de telephoonwet bijna
ieder centrum van bevolking met eenig tele
graafkantoor in gemeenschap heeft gesteld
zoodat thans de versnelde berichtgeving zoo
goed als algemeen is. Onlangs werd nog een
veel goedkooper tarief voor ’t overzenden van
meer uitvoerige telegrammen (zoogenaamde
perstelegrammen) vastgesteld.
«Was een stoomboot voor eenige jaren eene
zeldzaamheid, nu worden niet alleen onze groote
stroomen en onze binnenzee, maar zelfs onze
stond te zien naar deze of gene vertooning en
dus eenigen tijd op dezelfde plaats bleef. Zij
ging dan zoo dicht achter eene juffrouw staan,
dat het kind deze met zijne beentjes tegen
den rug kon schoppen of met de handjes op
schouder kloppen, en inmiddels haalde zij
de portemonnaie uit de achterzak der Juffrouw.
Zoo heeft zij den 19 Juli Mej. P. Vonk
alhier hare portemonnaie met 2 gulden en
eenig kleingeld ontrold en den 22en Juli had
zij hare hand reeds in den achterzak van Mej.
de Wilde van Goutum, toen zij bemerkte dat
zij scherp in het oog gehouden werd door twee
mannenwaarom zij hare hand terugtrok en
zich wilde verwijderenmaar die 2 mannen
waren rechercheurs en namen haar mee naar
het politie-bureau.
De Off. van Justitie, mr. G. J. Ph. Graaf
Schimmelpenninckrequireerde hare veroor-
deeling tot 1 jaar en 6 maanden gevangenis
straf.
De verdediger mr. P. C. J. A. Boeles pleitte
voor verlichting van straf.
Uitspraak 3 September a.s.
H. M. de Koningin-Regentes heeft het
beschermvrouwschap aanvaard van de Vereeni-
ging tot oprichting en exploitatie van volks-
sanatoria voor borstlijders in Nederland.
Bij Kon. besl. zijn benoemd tot kanton-
rechter-plaatsvervangerin het kanton De
Lemmer, J. Huender, ontvanger der registratie
en domeinen te De Lemmer.
Uit de 62 sollicitanten voor de betrek
king van adjunct-commies der Prov. Griffie
sierlijke woonhuizen en geheele straten gebouwd, I dë hëer Veéninga te Gouda.”
Met ingang van 1 Augustus is voor het
rijdend personeel per H. S. M. de promotie en
verhooging van traktement ingetredenConduc
teur 3e klasse vervalleneen leerling-condecteur
zal dus na afgelegd examen conducteur 2e kl.
worden. Voorts zal uit de conducteurs le kl.
ongeveer 40 pCt. benoemd worden tot hoofd
conducteur terwijl het traktement voor een
conducteur 2e klasse met f 0.10 per dag is
verhoogd en van een der le kl. met f 0.05.
Tevens zijn de mijlengelden gewijzigd in uren
gelden wat wordt berekend naar den duur
van een dienst in dier voege dat een hoofd
conducteur goederendienst f 0.06, een idem
personendienst f 0.05 en de andere conducteur
f 0.04 per uur zullen genieten.
Sterftecijfers. In Juli zijn in onze provin
cie overleden 832 menschenwaaronder 22
levenloos geborenen. Over een geheel jaar
gerekend is dit 12.49 per 1000. Er stierven
van
voer omstreeks denzelfden tijd den sultan van
Palembang.
«In 1870 sloten we een verdrag met Enge
land, waarbij dat land, tegen een schadeloos
stelling in geld, onze bezittingen op de kust
van Guinea overnam en ons de vrije hand over
geheel Sumatra liet. Korten tijd daarna ver
klaarden we den oorlog aan den sultan van
Atjeh. De eerste krijgstocht naar dat gewest
mislukte;” (generaal Kohier, de opperbevel
hebber sneuvelde te midden der overwinning)
«een tweede, onder aanvoering van Van
Swieten slaagde beter; het gelukte dien ervaren
Indiscben krijgso'. erstezich van den kraton
des sultans meester te maken. Toch hield de
wakkere vijand de verdediging van zijn land
langen tijd hardnekkig voltot de dappere
generaal K. van der Heijden het geluk had,
den oorlog tot een einde te brengen. Atjeh
werd bij onze bezittingen ingelijfdofschoon
sommige hoofden zich nog tegen ons gezag
blijven verzetten.”
De schrijver is hier blijkbaar te optimistisch.
Want jammer genoeg, duurt de Atjeh-oorlog
nog altijd voort en is de verrader Toekoe Oemar
steeds buiten schot. Toch moet worden erkend,
dat de wakkere kolonel Van Heutz vele vorde
ringen maakt.
«De tijd der regeering van Willem III,
vooral de eerste dertig jaren, mag men gezegend
noemenwelvaart en rijkdom, vooral door een
bloeienden landbouw en door een aanzienlijken
handel in de voortbrengselen onzer koloniën
verspreidden zich overal; groote en kleine
gemeenten namen in zielental toeopenbare
gebouwen als paleizen werden opgetrokkenvan Drenthe is door Ged. Staten daar benoemd
doorkliefd.”
of Vrijdags te Leeuwarden.
«Ja zelfs zond Nederland reeds zijne drij
vende stoompaleizen westwaarts naar de Nieuwe
Wereld en oostwaarts door het kanaal van
Suez naar het rijke Insulinde.”
Van stoompaleizen mag zeker sprake zijn
als men de rijke inrichting der booten nagaat
en wat hare afmetingen betreft, bedenke men
dat ze zoo ongeveer een 1500 manschappen
kunnen herbergen, dat is ongeveer de bevolking
van Hindeloopen en Molkwerum te zamen, let
wel, niet alleen doen staan of zitten voor een
oogenblik, maar doen eten en slapen gedurende
een aantal dagen!
«Waren de Hollandsche en de Rijnspoor
wegen lang onze eenige ijzerbanen, de behoefte
aan een grooter aantal lijnen deed zich meer
en meer gevoelen. Op aandrang des Konings
werd in 1860 door de Staten-Generaal tot den
aanleg van spoorwegen, voor rekening van den
Staat, besloten. Zoo is men reeds jaren, ook
Bali te bedwingen. Een heftige opstand in
Boni op Celebes werd in 1859 door denzelfden
Van Swieten bedwongende residentie werd
veroverd en de gevluchte koningin van den
troon vervallen verklaard. Een gelijk lot weder- arm
nog van particuliere zijde, bezig, het spoorweg
net uit te breiden, en op nieuw is in 1875
tot den aanleg van nog meer Staatsspoorwegen
besloten, die thans, met het groote stations
gebouw te Amsterdamvoltooid zijn. De
reusachtige werkendie ten behoeve van die
spoorwegen tot stand gebracht zijnzooals de
trotsche bruggen te Kuilenburg Zalt-Bommel,
Hedel, Dordrecht, de luchtspoorweg en de
Maasbrug te Rotterdam en bovenal de brug
over het breede pollandsche Diepdie twee
vroeger gescheideh provinciën vereenigt,
ze alle bewijzen, dat Nederland in dat opzicht
bij andere landen niet achterblijft.
«Ook het onderwijs heeft groote stappen
voorwaarts gedaan. In 1857, ’78 en ’89
kwam de regeling van het Lager Onderwijs
tot stand, in 1863 die van het Middelbaar en
in 1876 die van het Hooger Onderwijs. De
aanzienlijkste gemeenten verheugen zich nu in
het bezit van hoogere burgerscholen”, de
hoogescholen werden universiteiten, Amsterdam
verkreeg voor zijn athenaeum het recht van
gemeentelijke Universiteit en bovendien werd
daar eene zoogenaamde Vrije Universiteit in
het leven geroepen. «Amsterdam mag thans
met trots ook wijzen op het Rijks-Museum (en
op zijn Stedelijk), waar tal van kostelijke voort
brengselen onzer schilderkunst een hun waardige
plaats verkregen hebben.
«Mag ons land zich nu reeds lang in de
stralen der lieve vrijheidszon koesteren, toch
heeft onze erfvijand zijn aanslagen nu en dan
hervat. In de eerste dagen van 1861 klom
het rivierwater bij de Geldersche dijken op
bekorstte zich met ijs, verbrak de waterkeerin-
gen en stortte op Driekoningendag zijn golven
en ijsgevaarten over de geheele Bommelerwaard
uit. Den Isten Februari daaropvolgend be
zweek de dijk tegenover Leeuwen, en weldra
was het land tüsschen Maas en Waal één plas.
De Koning snelde naar de geteisterde streken
en lenigde met behulp van zijn liefdadig volk,
zooveel mogelijk, de ellende, waarin tienduizen
den verkeerden. In Februari 1876 herhaalden
zich bijna dezelfde tooneelen. Een ongekend
hooge stand der rivieren en andere wateren
hield vele dagen achtereen een groot gedeelte
van ons land in angstige verwachtingeindelijk
won het water het op de krachtsinspanning
der menschenen i
vierde de vijand zijn overwinning. Het water
kleinere binnenwateren door vlugge stoomschepen bedekte een deel van Friesland, Groningen,
Men zie b. v. Dinsdags te Sneek, OverijselGelderland, Zuid-Holland en Noord-
Brabantvooral de laatste provincie had veel
te lijden ’s Hertogenbosch en omstreken
i waren dagen achtereen een bare zee gelijk.
Doch ook nu weder snelde de Nederlandsche
liefdadigheid als een reddende engel te hulp”,
evenals bij latere gelegenhedenals b.v. de
ramp van Paesens en Moddergatdie van
Krakatouenz.
«Bleef hier het zwaard in de schede, ginds, j
fabrieken vermenigvuldigden zich, armoede, tenzij
door ongeval of eigen schuld, was bijna onbe
kend.
«Geen wonder, dat de tevredenheid van ons
volk zich in de gedenkjaren 1863, ’65, ’72,
’74 en ’89 uitte in feesten, die in geestdrift
en luister zeker door vroeger niet geëvenaard,
veel minder overtroffen zijn.
«Een langdurige ziekte maakte in 1890 aan
het leven van den Koning een einde. Zijn
dochter Wilhelmina volgde hem op, onder
regentschap van haar moeder, de Koningin-
Regentes Emma.
«Al mogen handel en nijverheid in de laatste
jaren in een gedrukten toestand verkeeren en
tusschenbeide gebrek aan werk zich doen ge
voelen, zoo willen we hopen, dat dit alles van
voorbijgaanden aard zal wezen, en is het toch
nog goed wonen in ons goed Nederland,”
In ons goed Nederland onder ’t bestuur van
Oranje, voegen wij er bij. Maar over dit vooral
nader. beneden 1 jaar 56, van 15 jaar 24,
Voorloopig meenen we met deze schets genoeg
geleverd te hebben, om aan te toonen het- vele
goede, dat het liberale, het vrijzinnige beheer,
den lande heeft geleverd. Op dezen weg vooruit
in Indië moest het flikkeren en treffen, om de ten bate van Vorstin en Vaderland, en op dezen
erfenis onzer vaderen te behouden en Neder-1 grondslag ons opgemaakt tot eene algemeene
1 feestviering bij de huldiging onzer jeugdige
naar het eiland Koningin H.
zijn weerspannige vorsten te --- o
Binnenlandsche Berichten. apoplexie etc., bij 49 gewelddadige dood.
Voor de Rechtbank te Leeuwarden heeft
Maandag eene 25 jarige zakkenrolster vrouw t
i R- J-, terecht gestaan, die op de jongste ker- Zaterdag de verzamelplaats van tal van aan
mis aldaar zich met een klein kind op den zienlijken in den lande, uitgenoodigd door den
in het gedrang van het volk begaf, dat heer Cremer tot bijwoning eener «garden-party”,
VERGADERING van den RAAD der
Gemeente WORKUM, op Donderdag den
25 Augustus 1898, ’s namiddags 8 uur ten
einde te beraadslagen over de hieronder
vermelde punten.
De Burgemeester,
T. M. Tbn BERGE.
Notulen der vorige vergadering.
Mededeeling van ingekomen stukken.
Adressen om afschrijving van H. O. over 1898*
Rapport van het onderzoek en voorloopige
vaststelling der Gemeente-Rekening en goed
keuring der Arm- en Weesvoogdij-Rekenin-
gen over 1897.
Voordracht van
Zetters.
Adres van Jacob v. d. Pal om aan hem
met ingang van 12 Mei 1899 gedurende vijf
jaren onderhands te verhuren de herberg
beneden het Gemeentehuis.
Aanbieding der begroetingen van de Gemeente
Arm- en Weesvoogdy en de Gemeentelijke
gasfabriek voor 1899.
Adres van het Bestuur der Afd. Friesland
van den Algm. Ned. Politiebond, omtrent
de jaarwedden van de agenten van politie.
Voorstel van B. en W. betreffende het in
gebruik geven van een schoollocaal en het
waaggebouw voor het voorbereidend militair
onderricht.
Benoeming van eene Onderwijzeres
Vereenigde Burgerschool.
(Regeering van Willem II en van Willem III).
met ontelbare doorbraken
IILIIIIIIOIIFIII ES LIJ II.
IIEIHS- EJ Illi HI I E\ III
V.
j
5.
6.
u
■w
1.
TTz.4.-k..UJ 7
