f
h
1
I
WOENSDAG 15 FEBRUARI 1899.
No. 14.
Negen
Aan de Vaderlander.
1
Buitenlandsch Nieuws.
TWINTIGSTE JAARGANG.
Dit Blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
heer
-1
uitbreiding van het stemrecht
van
’t moet
T1TRKIJE.
UITGEVER:
Y. KUIPERS, FIRMA H. BRANDENBURGH EN ZOON. TE WORKUM
oprechtheid kent en tot
spoedig einde
NOORWEGEN. De quaestie
van het stemrecht was in de
de opmerking maken
van den hooggeleerden
Prys per kwartaal 70 cent franco per post 86 cent.
PRIJS der ADVERTENTIËN van 15 gewone regels 40 cents.
Voor eiken regel meer 7} cent. Bij abonnement is de prijs belangrijk lager
Voor waarden daaromtrent te vernemen by den Uitgever.
Is V
b
jjf i
S
DUITSCHLAND. In de Zaterdag gehouden
zitting van den Rijksdag zijn de beraadslagingen
Het
ontwerp zelf zal in handen gesteld worden
eene commissie, bestaande uit 21 leden, die
rapport over zal uitbrengen.
doen,
grijpen,
waar eene
Maar aan i
en onder welken
teekende de geschiedenis
door eene
waarvan
woordde
stichtte,
helft en
aan ons adres (naar aanlei-
Brieven en Berichten, de Redactie betreffende franco
aan dit adres, uiterlyk Maandag en Donderdag middags 1 uur.
Advertentiën Dinsdag en Vrydag morgens vóór 12 uur.
ter, den bisschop van Londen en den aartsbis
schop van Canterbury. Eerstgenoemde erkende
volmondig, dat de Kerk van Engeland met
ernstige gevaren bedreigd werd door de
ritualistische practijken van sommige predikanten,
met name door hunne bediening der Communie
en door het aanmoedigen van de biecht. Maar
hij ontkendedat de bisschoppen hun recht
van veto eener vervolging van zoodanige predi-
vermelden, wat de Minister president Böstrom
hieromtrent heeft gezegd. Hij heeft namelijk
eene verklaring gegéven, die aan duidelijkheid
niets te wenschen overlaat. De heer Böstrom
heeft verklaard, dat bij den tegenwoordigen
Rijksdag geen ontwerp der Regeering tot uit
breiding van het stemrecht zal worden ingediend.
Ook zal de Regeering geen haast maken met
het voorbereiden van een dergelijk ontwerp
omdat haar ontwerp, dat zij in 1896 heeft
ingediend omtrent deze zaakgeen genade
mocht vinden in de oogen van den Rijksdag.
Wat toen werd aangeboden kon wel is waar
de voorvechters voor een algemeen stemrecht
niet bevredigen, maar veel meer dan toen zou
een nieuw ontwerp nu toch ook niet kunnen
aanbieden, al was het alleen maar omdat de
partijverhoudingen in den Rijksdag sedert dien
tijd nagenoeg onveranderd zijn gebleven en de
Rijksdag toonde toen weinig neiging om het
stemrecht uit te breiden.
Deze verklaringen van den Minister-president
brengen echter geen kalmte in het land. De
sociaal-democraten hebben reeds het plan ge-
om bet algemeen stemrecht af te dwingen
van eene werkstaking over het
Ar(on Schindler, wonende te St.-Lazarus, die
noodzakelijkheid drong, dat de Regeering de zijn naam sverpoolscht” heeft en zich Zzyndler
schreef, deswege veroordeeld tot een boete van
150 Mark.
Het stoffelijk overschot van
Saksen Coburg-Gotha is Vrijdag in een expres
i te Gotha aangekomen en in de slotkerk
eene politieke beweging in
Ook de Volkspartij in de Tweede Kamer zal
bet schijnt ook wellicht een kleine afleiding zich de zaak
Komt er voor een ander ge- aantrekken.
Men kan dus
’t mogelijk Zweden tegemoet zien.
- - TURKIJE. De Council of foreign Bond
holders te Londen maakt bekend, dat de Raad
van Administratie der Turksche Staatsschuld
besloten heeft niet uit het reservefonds te
puttenten einde het additioneele één vierde
gedeelte van een percent op de Turksche Schuld
te betalenzoolang niet redelijkerwijze kan
worden verwacht, dat het in de toekomst mo
gelijk zal zijn met die verhoogde uitbetaling
geregeld voort te gaan.
De Council heeft zijne rechtsgeleerde raads
lieden geraadpleegd en dezen hebben als hunne
opvatting uitgesprokendat de Raad van Ad
ministratie der Turksche Staatsschuld in deze
aangelegenheid over eene groote mate van
vrijheid beschikt, en dat de Raad tot de on-
dr. Knappert subjectief is. En waar is
de grens tusschen godsdienst en geen godsdienst?
Ziet als we ook eene stout wilden wezen
zouden we nog bij lange na het einde niet
gevonden hebben. Wij voor ons echter gaan
dien weg niet op en we behoeven dit niet
vorige artikelen «Een zwaar te doen. De beschuldiging toont uit eigen
woorden bare zwakte door het volgen van
een-slag-omdenarm-politiekin het algemeen
ziet u
Neen, de openbare school is den godsdienst
niet vijandig, integendeel bij is hem bevorderlijk
en bevorderlijk zelfs met groote kracht. De
godsdienst, onverschillig welk kleed hij draagt,
moet gegrondvest zijn op waarheid en oprecht
heid. En het zijn deze deugdenwelke de
openbare school door den strijd der eeuwen
heen, tot hare fundamenten heeft verkregen J over het Bankwets ontwerp afgeloopen.
Zij is geene uitvinding van den tegenwoordigen
tijd zij is een uitvloeisel van den strijd van
eeuwen her. Vergete men het niet, hoezeer
de kerkgenootschappen in gebreke zijn gebleven
goed en degelijk onderwijs te leveren, hoe de
rechtshof iets heel pikants voor, maar
ook heel erg pikant zijn, dan zou
kunnen wezen voor een paar dagen de oogen
af te wenden van het Hof van Cassatie Arm
van Cassatie I ’t Heeft het hardheel
Men vertelt zelfs van
een wegens moord, brandstichting en verkrach
ting ter dood veroordeelde, die, door zijn ver
dediger aangezocht om cassatie aan te vragen,
minachtend weigerde, zeggende: Neen. Wie
zou nog vertrouwen willen schenken aan het
Hof van Cassatie
ENGELAND. De crisis in de Kerk van
Enge'and was verleden Donderdag in beide
Huizen van het Parlement aan de orde.
Dat de bisschoppen tot ernstig ingrijpen
gezind zijn, werd denzelfden dag in bet Hooger-
huis verklaard door den bisschop van Wincbes-
van veto ook maar gebruikt, behalve in drie
onbeteekenende gevallen. De bisschoppen,
I zeide hij, wilden echter liever als de raadslieden
dan als de rechters hunner predikanten optre
den. De bisschop van Londen voegde daaraan
toe, dat hij de predikanten zou verwijzen naar
den aartsbisschopingeval zij niet naar zijn
van raad luisterden. De aartsbisschop van Canter-
er bury eindelijk sprak zijn vertrouwen uit, dat
8™. maar zeer enkele predikanten zouden weigeren
Het Gerechtshof te Posen heeft een zekeren zich aan de beslissing van hun aartsbisschop
te onderwerpen.
ZWEDEN en
l van uitbreiding
I laatste tijden in Zweden weer op den voorgrond
den erfprins van getreden. Het is daarom niet onbelangrijk te
FRANKRIJK. De eerste ooievaars zijn te
Straatsburg aangekomenwordt er bericht.
Daaruit zou onfeilbaar besloten mogen worden
een vroegen zomer of althans tot een
van den winterals deze weer-
profeten zich niet konden vergissenevengoed
als andere profeten soms abuis hebben. De
i bekende zieneresmej. Couesdonschijnt zelfs
zoovele abuizen gemaakt te hebben, dat zij er
het profeteeren geheel aan moet geven. Men
boort niet anders meer van haar dan door een
proces, ’t welk niet de aartsengel Gabriël, maar
mej. C’s dienstmaagd met haar voertwegens
gevorderd loon. Samenwerkende met bet rechts
geding over de nalatenschap (zes a acht milii-
oen francs) van den bekenden tooneelechrijver
d’Ennery, hetwelk zeker nog veel meer gerucht
zal maken en waarbij zijne verwijderde erf
genamen neven en nichtende ten gunste
zijner natuurlijke dochter gemaakte testamentaire
beschikking aanvallen, zal hierdoor de aandacht
misschien een weinig afgeleid worden van het maakt
Grootealles en een iegelijk bezighoudende door middel
Proces. Bovendien houdt men er een nieuwe geheele land,
spionnen zaak op naditmaal een echte, naar
eere groote broederschap op hechten grondslag.
En deze laatste is dat ieder lid der maatschap
daartoe zijne krachten moet leenen.
En zooeendrachtig voorwaarts, blijve de
broederband bestendigd, die het heil van het
jonge Vaderland beoogt. Wegloopen gij,
Vaderlander stemt ’t ons toe, verzwakt de
krachten. Zoo in kerk, zoo in school. De
oude Geuzenroomscben en on-roomschen ,1
spraken ’t reeds uit: «In eendracht macht kanten misbruikt hadden. Van de thans levende
De openbare school en die school vooruit, bisschoppenzeide hij, had niemand het recht
zoo zij het! H.
«Snijdt nu werkelijk, wat gij tegen ons in
brengt, hout?”
Zoo vraagt ge
ding van onze
stuk”).
Het beste antwoord op de gestelde vraag
levert ge zelve door uit ons betoog over te
nemenwat een terugslag op uw schrijven
was.
Gij hebt gelijk, dat we heel wat meer gaven,
dan noodzakelijk was. Maar daarvoor hadden
we onze goede redenen. Vooreerst schrijven
we voor onze lezers en die hadden recht meer
dan een zoogenaamd twistgeschrijf te ontvangen
en ten tweede was uw artikel slechts ten deele
aan ons gericht en betrof het tevens een aan
val tegen den heer Gerhard. Bovendien werd
onze wetenschap aangaande school en school
geschiedenis in twijfel getrokken en daarom
meenden we door eene ruime uiteenzetting te
toonendat we met een en ander nog wel
aardig op de hoogte zijn.
Nu schermt ge veel met het woord «sub
jectief”. En dat is altijd een sterk wapen.
Want het is eene waarheid als eene koe (ge
bemerktwij voorzagen zoo ietsdat ieder
zijne eigene opvattingen heeft. Het aange
baalde voorbeeld der kleuren kan hier dienst
En verdere voorbeelden zijn voor het
Daar is b.v. de barmhartigheid, voor-
prijzenswaardige christelijke deugd,
wien barmhartigheid te bewijzen
vorm. Wijlen ds. Koetsveld
van twee kwartjes
barmhartige dame geschonken
de helft slechts aan zijn doel beant-
en de andere eene massa kwaads
Hier lag de grens precies op de
was dus niet moeielijk te trekken.
Maar in honderden andere gevallen zal de be
paling dier grens meer dan duizenden moeielijk-
heden baren en alzoo staat men met de vraag:
waar is de grens, mijnheer? op een even ruim
standpunt als met bet beweren, dat de opvat
ting van in de wet geplaatste woorden geheel
subjectief zijn, dat is afhankelijk van het oor
deel van iederen lezer. Op die manier wordt
de zoogenaamde advocaterij zeer verklaarbaar
en tevens het verschijnsel dat deze predikant
uit een-zelfde tekst honig en genedaaruit
venijn kan zuigen. Nu houden we van al die
spitsvondigheden bitter weinig. Zij dienen ook
bij lange na niet voor het welzijn en de vrij
heid onzes volks. Een goed verstaander heeft
maar een half woord noodig. En ook hier
weder zonder eene omschrijving te geven
van «een goed verstaander,” (want dat is ook
voorzeker een zwaar stuk) weet ieder goed
willige wel, wat we er mee bedoelen. Wij
plaatsen hier het woord «goedwillige” eveneens
onder hetzelfde voorbehoud.
Onze lezers zullen bemerken, hoe voorzichtig
men met woorden moet zijn.
Gij, Vaderlander, komt tot ons met de
woorden van dr. Knappertwaarbij hij zegt
dat «het openbaar onderwijs tegenover den
godsdienst in ’t algemeen onwelwillend staat
voor ’t minst passief. De openbare school
wereld is een wereld waarin de godsdienst (over
’t algemeen) doodgezwegen wordt.”
Mogen we hier even
dat het oordeel ook
regeling van deze levensvoorwaarde voor een
gelukkig volk ter band moest nemen. En
vergelijke men daarbij de uitkomsten in andere
landen waar het onderwijs nog zucht onder
kerkelijke (geene godsdienstige) boeien. trein
Op den grondslag van christelijke- en maat- te Friedenstein bij Gothabijgezet,
schappelijke deugden alleen schier eene
eeuw heeft het in Nederland bewezen, kan
de werkelijke godsdienst tieren onder eiken
vormdie waarheid en
waardeert.
Klagen kerkgenootschappen over verwildering,
dat ze tot zich zelve inkeeren en vragenin
oprechten gemoede vragenof zij ten aanzien
der jongeren altijd hun plicht hebben betracht.
De leiders der verschillende kerkgenoot
schappen mogen tevens in allen ootmoed be
denken wie ze meerder zorge wijdden der
godsdienstige opleiding hunner kweekelingen
of der politiek. Moderne zoowel als orthodoxe.
Als nu daar uitwassen mogen zijn, die onze
openbare school ontsierendan is en valt dit
niet te verwonderen. Het ongodsdienstig
geharrewar en de onzalige schoolstrijd hebben
bijoogmerken bereikt, maar de hoofdzaak ver
waarloosd. Van wege de vele boomen werd
het woud niet meer gezien. Zeer ten schade
van het algemeen.
Dit alles doet intusscben niets af tot het
beginsel der openbare school, een beginsel, dat
we hoog houden. Het is de plicht van iederen
oprechten Vaderlander, die school te handhaven
en mede te werken om haar, waar dat noodig van de andere,
is, te verbeteren. Men beginne al vast met
de positie van den onderwijzer. Want hem
vooral is onrecht gedaan. Veel verkeerds zal
men daarmede al uit de wereld helpen. Het
verdere zal dan zijn weg wel vinden. Hof
De onzalige schoolstrijd moet niet hernieuwd. I hard te verantwoorden.
Van liberale zijde is de toegevendheid vol
doende gebleken. Voortdurende twist kan
onmogelijk verbroedering brengen. En waar
men nu zoekt zelfs bij ’t grootste verschil, I
naar eene enkele taal, een wereldtaal, naar
een enkelen godsdienst, een wereldgodsdienst
en waarom zou dit niet, de idealen zijn
Goddankder wereld nog niet uit, daar houden
wij staande, dat alle uitlooperij en splitserij niet
is in het belang der broederschap, niet in dat,
wat wij onder het «Vrede op Aarde” verstaan
Daar moet zijn eene toenadering van allen
EN
■4
FKI
■K- n mi iiiin i ii
mui imin uiii:m i\ii
i
V
