Bericht.
Een nieuw pleidooi.
WOENSDAG 29 MAART 1899.
No. 26.
Buitenlandsch Nieuws.
Negen
Dit Blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATEBDAQ.
H.
en
mannelijkheid.
deed met eens een poosje uit Belgrado te ver-
Prys per kwartaal 70 cent franco per post 86 cent.
PRIJS der ADVERTENTIÈN van 15 gewone regels 40 cents.
Voor eiken regel meer 7| cent. Bij abonnement is de prys belangrijk lager
Voor waarden daaromtrent te vernemen by den Uitgever.
UITGEVER:
Y. KUIPERS, FIRMA H. BRANDENBURGH EN ZOON. TE WORKUM
ENGELAND.
Heaton die den stoot gegeven heeft tot bet
onlangs ingevoerde stuiversporto tusscben Enge-
Wegens GOEDE VRIJDAG zal het
a.s. Zaterdagnummer niet verschenen.
DE UITGEVER.
OOSTENRIJK-HONGARIJE. Het Wiener
Tageblatt weet mede te deelen, dat de Oosten-
»Vaak spraken dan de twee gelieven
Bij lichte maan
In ’t uur der vrijers en der dieven
Door ’t venster aan.”
Zoo moet ’t wezen.
van herbalings-schoolkinderen op den open weg,
zonder straatlantaarns, ’t is te verfoeilijk om er
van te spreken. Welk eene waarde hecht men
aan eenig christelijk beginsel, ook bij onze
aanstaande jonge doebterenom ze maar zoo
aan d’r lot over te laten? Eene leelijke maat
schappij tochzou men niet bang worden
uiterst bang, vader te wezen van eene dochter? I
Gelukkig, dat de vele feiten tegenspreken.
Maar als De Standaard in dit opzicht tegen
werpingen heeft, dan wijzen wij op de zoovele
zoogenaamde christelijke jongelings- en jonge-
dochteren-, op de zoovele christelijke knapen- en
en meisjes-vereenigingendie tot laat in den
nacht hunne samenkomsten of hunne feest
vieringen hebben en waarvan de resultaten ook
verre van fraai zijn.
Is het ondervinding soms, die De Standaard
aldus doet spreken?
Brieven en Berichten, de Redactie betreffende franco
aan dit adres, uiterlyk Maandag en Donderdag middags 1 uur.
Advertentiön Dinsdag en Vrydag morgens vóór 12 uur.
tegen 118 stemmen
commissier
i zullen tot een aanneembaar vergelijk te komen.
Want dat bet bestuur van Londen zoo niet
blijven kan, daarover zijn alle partijen het eens.
De Duitschers op Samoa
prins HohenloheI rijksebe ministerraad de taalwet, die op grond
---r I vaD ar(. 44. (jer GrOndwet zal worden uitge
vaardigd en waarvan wij dezer dagen melding
hebben gen aakt, beeft goedgekeurd. Het be
richt ve-dient echter nog bevestiging.
Het eskader van Oostenrijk-Hongarije, dat te
Triëst vertoefde; is van die stad naar de haven
van Pola vertrokken om daar te worden uit
gerust voor eene expeditie naar de Chineesche
wateren.
Te Weenen hebben ongeveer duizend Duitsch-
liberale vrouwen eene bijeenkomst gehouden,
waarin kiesrecht voor vrouwen werd geëischt,
«opdat, de tegenwoordige heerschappij van het
gepeupel in Weenen mocht ophouden.”
ITALIË. De Kamer heeft Donderdag be
sloten tot 25 April uiteen te gaan. De heer
Barzilaivan de uiterste linkerzijde, verlangde
dat vooraf over de interpellatiën betreffende
China zou worden beraadslaagd, maar de mi
nister-president, generaal Pelloux, verklaarde
dat de Regeering de volle verantwoordelijkheid
voor de begonnen onderhandelingen op zich
nam.
ZWEDEN en NOORWEGEN. Het feit,
dat de Kroonprins, die nog altijd te Christiania
verto< ft en het Regentschap voor zijn vader
waarneemt, onlangs door studenten en publiek
op sneeuwballen werd onthaaldis niet de
eenige onaangenaamheid geblevendie men
Z. H. in die stad beeft aangedaan.
De radicalen in bet Storthing hebben den
Kroonprins hunne invitatiekaarten voor een
souper, dat in het Koninklijk Slot zou worden
gegeven, teruggezonden. Niet minder dan 63
van de 79 leden sterke radicale partij hebben
zulks gedaan.
De Noorweegsche bladen zijn echter met
dit bewijs van demonstratie alles behalve in
genomen. De Verdens Gang noemt het een
bedrijf, waardoor de buitenwereld van manieren,
d e in Noorwegen heerscheneen denkbeeld
moet krijgenwaarmede noch het landnoch
de demonstranten gediend kunnen zijn.
Het Morgenbladet, het hoofdorgaan der rech
terzijde, betitelt de radicale partij met den
naam van «een hoop kwajongens.”
SERVIE. Ex-Koning Milandie allerlei
rampen over Servië brengt, en nog onlangs
oorzaak was dat de Russische gezant uit Servië
De Kamer heeft krediet
en Mei goedgekeurd.
Prins Esterhazy, lid der Hongaarsche Mag
natentafel enz. enz.te Kismarton in Sopron
heeft van den Voorzitter der Parijsche recht
bank vergunning verkregen om majoor Walsin
j Esterhazy en zijnen neef Christiaan te dagvaar-
den, ten einde hun verboden worde den naam
Esterhazy zonder dien van Walsin te voeren
zich ooit graaf te noemen of het wapen der
familie Esterhazy te gebruiken, met welke die
i heeren volgens eischer niets gemeens hebben.
Het Parlementslid Henniker
vertrok, heeft thans begrepen, dat hij het best
A A J AA AA A AH. A A I >1 A A A AW
DUITSCHLAND. P
hebben thans in een verzoekschrift aan den
Duitschen Rijkskanselier
verklaard, dat zij voortaan niet meer het gezag
van den opperrechter Chambers zullen kunnen
erkennen. Zij dringen aan op een juiste
omschrijving van de bevoegdheden en plichten
van dezen ambtenaar. Ook de' len de Duitschers
in dat verzoekschrift mee, dat eene verdeeling
van de eilandengroep tusscben Engeland
Amerika en Duitschland voor ben niet voor-
deelig zal zijn en dat zij op zoo iets derhalve
niet gesteld zijn.
De hoogere geestelijkheid van alle gezindten
te Jerusalem is door keizer Wilhelm geridderd.
Volgens de Daily Mail zal keizer Wilhelm
28 Juli naar Cowes vertrekken.
De Duitsche keizer heeft geweigerd zijn
goedkeuring te hechten aan een erflating van
den brouwer Meyer aan de stad Stettinter
groottevan f 480.000, voor de stichting van
een museum, tenzij de behoeftige nabestaanden
van Meyer, aan wie door den erflater niets was
vermaakt, door de stad worden schadeloos
gesteld.
Te Felmersdorf, in de nabijheid van Breslau,
heeft een ontploffing plaats gehad in de bus-
kruitfabrie'r van den beer Guattler. Het huisje
dat bestemd was tot het korrelen van het kruit
vloog geheel in de lucht en twee arbeiders
die zich in het gebouwtje bevonden, werden
gedood.
FRANKRIJK,
wetten voor April
Franschen en Engelsehen verkeeren te Nizza
tegenwoordig niet op den besten voet en nu
zijn Woensdagavond op de kade van Villafranche
Engelsche en Franscbe zeelieden slaags geweest,
zoodat een twaalftal hunner gekwetst werden.
De Britten moesten zwemmende naar bun schip,
de Venus, terugkeeren.
Maar zoo’n wandelpartij
land en zijne koloniën, ontving deswege het
eereburgersebap der stad Canterburywaar
hem vervolgens een feestmaal werd aangeboden.
De vice-minister Brodrick (Buitenlandsche
Zaken) deelde in het Lagerhuis mede, dat van
de Regeering der Vereenigde Staten een voor
stel s ingekomen tot eene voorloopige regeling
van het grensgeschil in Alaska. De Engelsch-
Amerikaansche commissie bad daaromtrent dezen
winter niet tot de gewenschte overeenstemming
kunnen komen.
Het Huis zette daarna het debat voort over
het wetsontwerp betreffende het bestuur van
1 Londen dit werd dien dag wederom verdaagd
zonder het bereiken van een practisch resultaat;
de tweede lezing werd aangenomen met 245
1 en verwezen naar eene
waarin alle partijen wel trachten
Maar dan mag zijn oordeel beperkt heeten
en zijne redactie een ruimer standpunt kiezen.
Want op dit gebied kunnen alle partijen zich
ook ontmoeten. Christelijkheid kan toch niet
zonder zedelijkheid. Als daarop nu van alle
kant gelet wordtzal er tegen leerplicht wel
hoegenaamd geen bezwaar bestaan. Noch tegen
leerplicht, noch tegen verplicht herbalingsonder-
wijs. Beide onmisbare zaken in een goed ge
ordende maatschappij.
Doch ’t onderwijs is nu eenmaal het terrein
van voetangels en klemmen. De onzalige
schoolstrijd heeft dit tot een kruidjeroer-mij
niet gemaakt en daarom veel bedorven. Ge-
lukkig is het den Minister om de zaak zelve
te doen en sluit hij al wat politiek heet daar
buiten. Zijne houding is eene waardige. Al
zijn we als partij-mannen bij lange na niet
tevreden over het ingediende wetsontwerp
waarover we nog onlangs spraken. ronduit
moeten we erkennen, en wij doen dat bij deze,
dat de voordracht een geest ademt van eene
verzoeningdie alle partijen moet bevredigen
minus 1 atuurlijk den tegenwerkers van beroep.
Aan de verschillende bezwaren tegen zijne
eerste voordracht is de Minister zooveel mogelijk
tegemoet gekomen. Hij heeft zelfs wat men
noemt «vrij wat water in den wijn gedaan.”
Onder dit laatste moet dan worden verstaan
het loslaten van het verplichte zevende leerjaar
en voorts het uitzicht op meer subsidie aan ’t
bijzonder onderwijsop ’t verleenen eener bij
drage voor lokalenbouw en de opneming van
het personeel der bijzondere scholen voor pensio-
neering en (de ook nog voor dat der openbare)
te verwachten ondersteuning van weduwen en
weezen.
Dit beginsel getuigt van mannelijkheid.
Nu de schoolstrijd is gestreden en de pacificatie
is geteekendmag dat «ding” niet weder te
voorschijn worden gehaald. Men moet breed
zijn in zijne opvattingen. Onze wetten moeten
zielenadel verraden. Wat doet het er toe, of
een jongen (of meisje) zijne (of hare) opleiding
heeft genoten aan eene openbare of wel aan
eene bijzondere school Hoofdzaak is maar of
het kind goed onderwezen, goed onderlegd is.
De strijd om het bestaan eischt dit en hij
«die zijn tijd voorbij laat gaan,
Blijft als Jut voor ’t landhek staan.”
Andere tijden, andere zeden. Daartegen valt
niet te praten. Men moet met zijn tijd meegaan.
De domper-historie van vroegere eeuwen heeft
bij het gaslicht of dat der el&ctriciteit van
heden uitgediend. Men kan meer vertrouwen
en met gerustheid, omdat een niet-ontwikkelde,
een an-alpbabeet, een stakkert in de wereld is.
Maar juist die stakkerts moeten er niet zijn.
Want in het welbegrepen belang der maatschap
moet ieder individu, ieder schepsel, een wezen
zijn ter voortbrenging. Het leven op een ander
is een ondeugdelijk beginsel.
Nu treedt de wetsvoordracht Borgesius in dit
breederuime, echt liberale spoor. En, wat
niet te verwonderen valt, de tegenstander van
vroeger komt bij en waardeert. Daar is b.v.
bet katholieke Centrum
«Tegenover een zoo ruiterlijke houdingals
door den heer Borgesius wordt aangenomen,
past geen achterdocht, welke krenkend is voor
een eerlijk man in een eerlijk debat.
«De voorgestelde hervorming kan ten slotte
niet slechts aan duizenden verwaarloosde kinde
ren, maar ook aan de bijzondere school zelve
ten goede komen.”
Van katholiek standpunt wel bezien. Van
elk standpunt evenzeer. Het ten goede komen
aan alle scholen is de hoofdzaak. En dan
komt bet ook ten goede aan al de onderwijzers,
die hunne krachten wijden aan de opleiding der
jeugd en daarbij onzinnig genoeg, elk
ander bevechten, waar het hunne eigene belangen
en die hunner weduwen en weezen aangaat.
Waarom een bijzonder onderwijzer ook, na wel-
volbrachten srbeid, geen pensioen gegund.
Waarom hem ook niet de verzekering gegeven,
dat komt hij te vallen de zijnen ver
zekerd zijn? Hoe dwaas, elkander daarover te
bevechten Daar zijn er te veel belangen, die
gemeen zijn en die nog moeten worden behartigd,
om verder ruzie te hebben. Eendracht maakt
macht 1 Deze leuze geldt ook op schoolgebied.
En al blijven we voorstanders van de openbare
school, we dragen daarom der bijzondere geen
kwaad hart toe. Ontwikkeling blijve de leuze
en een arbeider is zijn loon waard.
Deze omstandigheden mogen allen, die mede
arbeiden aan de algemeene ontwikkeling aan
sporenom geen water in den wijn te doen
maar om krachtdadig op te treden voor eigen
en het algemeene welzijn.
Daar is De Standaard, het hoofdorgaan der
anti-revolutionairen.
Hoe zegt het blad
De leerplicht zal afstuiten op het berhalings-
onderwijs. Immers daar zullen jongens en
meisjes tot 4 6 jaar samengaan, ’s avonds laat
op straat en wat moet daaruit groeien
«In de steden bron van straatschenderij
vroege onzedelijkheid. Ten plattenlande, waar
woning en school op verren afstand van elkaar
liggen en zonder gaslantaarns langs de wegen,
een wandeling van jongens en meisjes in den 1
donker, of, uitlokkender nog, bij zoeten mane
schijn.”
Werk en doe, al doet ge ’t nog zoo goed,
er zijn altijd bedillaars te vinden. Tegenwerkers
van beroep.
Zoo ook in de politiek, of laat ons hier liever
spreken van de behartiging der landsder
volksbelangen ja zelfs van de waarachtige
behartiging daarvan. Is er grooter terrein van
algemeenen aard dan het volksonderwijs? Nie
mand kan daar buiten, niemand 1 En hoe beter
een volk onderwezen is. hoe beter het zich kan
voordoen in de rij, hoe beter bet kan meedoen
in den ouderlingen strijd om het bestaan.
Daarom zou men mogen verwachten, dat alle
weldenkenden in den lande zouden meegaan
met de poging van den tegenwoordigen Minister
van Binnenlandsche Zaken, den beer Goeman
Borgesius, waar hij door leerplicht voor te
schrijven ieder tot ontwikkeling wil brengen.
EN TWINTIGSTE JAARGANG.
FRISO
Mil"' H MIIEIIIEUIE-
IIIJII Mlllll FIIIESEIJII.
CllLlUö UUCL Dl. CLi
