GBmeBntjraaflsverkiBzinoen.
TELEGRAFEEREN.
I'
WOENSDAG 28 JUNI 1899.
No. 51.
Buitenlandsch Nieuws.
Officiéél gedeelte.
Negen en twintigste Jaargang.
Y. KUIPERS, FIRMA H. BRANDENBURGH EN ZOON. TE WORKUM
Nogmaals wekken we alle kiezers op tot
warme belangsttelling in de aanstaande alge
meene verkiezingen voor de verschillende ge
meenteraden. Ieder doe getrouw zijn plicht
aan één stem kan het haperen, en lette bij
zijne keuze minder op personen eener bepaalde
richting. Degelijke, onafhankelijke gemeente
naren, die het belang van allen op ’t oog
hebben, verdienen overal bet eerst in aanmer
king te komen.
Domoors, dwarsdrijvers, doordrijvers en al
wat van dat geslacht is, moeten gestrengelijk
geweerd. Eigenbaatzoekers en eigengerechtig
den evenzeer. Verstandige, onafhankelijke en
onpartijdige lieden geve men met warmte eene
plaats in den Raad. Dan is de keuze goed.
H.
een kring om onze aarde, de dampkring.
Hoogstens is ze een paar uren gaans (altijd om
hoog). Luchtreizigers weten van benauwdheden
te vertellen, als ze daar ginder boven de bergen
kwamen, bergbeklimmers zelfs ook. ’t Is daar
in den hoogen dan ook bij lange na niet goed
voor ons menschenkinderen. Maar daarbuiten
dien luchtkring is toch iets en dat iets zit
haar geheel rijk genoeg
helpen.
Het voorstel der Regeering zal aan de schat
kist 87,000 p. st. per jaar kosten, die gevon
den kunnen worden uit fondsen welke een
overschot plegen op te leveren.
BELGIE. In de Kamer heeft men Vrijdag
een voorspel gehad van de stormen, welke het
bekende kieswetsontwerp der Regeering in en
buiten de Vertegenwoordiging dreigt te doen
losbarsten.
De minister president Van den Peereboom
stelde namelijk voor, de beraadslagingen over
gezegd ontwerp den 5en Juli te beginnen en
er ontstond een vervaarlijk rumoer. »Uw ont
werp is eene misdaad en een schandaal I” riep
de woordvoerder der socialisten Van der Velde.
»Uwe meerderheid is eene meerderheid van
DUITSCHLAND. Het bericht, dat den
Minister Von Bülow den graventitel door den
Keizer is verleend, wordt door alle partijen met
ingenomenheid begroet. De heer Von Bülow
is nu juist twee jaren Minister van Buitenland-
sche Zaken en zijn beleid als zoodanig vindt
algemeen instemming.
In de Kanaalcommissie van het Pruisische
Huis van Afgevaardigden is door Regeering
een belangrijke verklaring afgelegd. Zij is
bereid de nadeelen, die voor sommige landstre
ken uit den aanleg van bet Rijn-Elbekanaal
die lucht is niet oneindig. Zij vormt slechts I zouden voortspruitenzooveel mogelijk te
vereffeneninzonderheid voor Silezië door ver
betering van den waterweg naar Berlijn, voor
Westfalen door medewerking aan de kanalisee-
ring der Lippe en voor andere streken door
herziening der spoorwegtarieven. Maar de
Regeering wil die compensation beperken tot
het verkeerswezen en tot die deelen der Monar
chie, welke inderdaad bij den kanaalaanleg
zelfs ook in den eigen luchtkring zelve. Men
noemt die uiterst fijne en zeer veerkrachtige
»stof” ether. Deze ether nu bewijst der
menschheid onuitsprekelijke diensten door de
overbrenging of opwekking van warmte en
licht. En ook bij de telegrafie zonder
draad.
Marconi bouwde hooge, zeer hooge toestellen,
door allerlei draden bevestigd. Eenvoudig
metalen palen met steunsels, anders niet. Maar
daar hoog, zeer hoog boven bevestigde hij een
afzonderlijk voorwerp, dat voor electriciteit zeer
gevoelig was. Op wijden afstand nu werd een
soortgelijk toestel geplaatst, maar met een
geheel gelijk gevoelig voorwerp daaraan. Denkt
s. v. p. om ’t meegedeelde met de beide
violen.
De beide voorwerpen in quaestie staan zonder
draadverbinding onderling toch zelve in ver
binding met een gewoon toestel met alphabet
a la Morse, een seingever en een seinontvanger.
En door deze worden daar heog boven trillingen,
stootengolven, voortgebracht, die door den
ether tot het andere voorwerp geraken en bier
hunne uitwerking doen. De seinontvanger I
verkrijgt dan dezelfde teekens als of ze per
draad waren overgebracht.
Men zal ons toestemmen, de uitvinding is
belangrijk en zij zal misschien zich na hervor
ming wijder baan maken. Bij schipbreuk b.v.
is het nut er van reeds gebleken. Maar aan
de uitvinding kleeft nog een groot gebrek.
De etber-trillingen gaan natuurlijk naar alle
kanten en daardoor kan men ook elders de
geheimen opvangen. Toch meenen we dit
gebrek niet te breed te moeten uit meten
omdat het bij de telegraaf met draad ook
bestaat. Een geroutineerd telegrafist aan een
der tusschenstations van sporen kan b. v. duide
lijk hooren, wat van hoofd tot hoofdkantoor
wordt geseind. Zijn eigen toestel zegt het
hem. Evenzoo met den telephoon bij de tram
wegen enz. Maar er is dienstgeheim.
Niet alzoo bij wereldtelegrammen door de vrije
lucht. Dat is waar. Nu, als de zaak verderen
voortgang maakten
tijd ook daar zijn, om
middelen te bedenken.
Voor ons zal ’t genoeg zijn, als we de belang
stelling van velen op deze zaak gevestigd hebben.
II.
Brieven en Berichten, de Redactie betreffende franco
aan dit adres, uiterlyk Maandag en Donderdag middags 1 uur.
Advertentidn Dingdag en Vrijdag morgens vóór 12 uur.
betrokken zijn. Van andere compensatiën wil
de Regeering niets weten.
Wordt de Kanaalwet thans door het Huis
verworpen, dan acht men eene ontbinding van
het Huis niet onwaarschijnlijk en de agrariërs,
die gehoopt hadden hun eventueele stem vóór
de wet te kunnen verkoopen voor agrarische
concessiën, zouden dan wel eens kunnen onder
vinden, dat zij zonder den steun der Regeering
niet herkozen werden.
De Keizer heeft, na op Helgoland getuige
geweest te zijn van de aankomst der jachten,
die een wedstrijd van Dover naar dat eiland
hielden, Vrijdag te Kiel zelf aan een wedstrijd
deelgenomen met zijn jacht Meteor -, 77 jachten
namen daaraan deel, de Meteor was de winnaar.
FRANKRIJK. In den Parijschen Gemeente
raad protesteerde een voormalig Boulangist
tegen het ministerschap van generaal De Gal-
l.ffet, maar men ging met groote meerderheid
tot de orde van den dag ov< r.
Inmiddels schijnt de Regeering niet van zins
stil te zitten. De minister president heeft zijnen
ambtgenooten eene aanschrijving aan de prefecten
aangekondigd, dezen de grootste onpartijdigheid
in politieke zaken en verkiezings-aangelegen
heden op het hart drukkende en voorts hun
bevelende alles te onderdrukken wat de open
bare rust of den regelmatigen gang der repu^
blikeinsche staatsregeling zou kunnen storen.
Zijnerzijds zeide generaal De Galliffet eene
aanschrijving te zullen richten aan de generaals,
dezen uitnoodigende om de militairen van alle
rangen te vermanen tot volstrekte eerbiediging
van de tucht en de republikeinsebe instellingen.
De generaal Hardtscbmidt, de kolonels De
Saxcé, Rigollet en Coubertin zullen wegens
hunne bekende ongepaste uitingen worden over
geplaatst en de prefect van politie Blanc weer
vervangen worden door den vroegeren prefect
Lépine, dien hijzelf in den Raad van State zal
opvolgen.
ENGELAND. De tweede lezing van het
wetsontwerp tot ontheffing van de helft der
belasting op de tienden voor predikanten der
dat zal ze wel, zal de Kerk van Engelandzal op heftig verzet in
tegenover dit euvel het Lagerhuis stuiten. Bij de eerste lezing
had de oppositie volgens het reglement van
orde weinig gelegenheid zich te doen hooren,
maar Sir Henry Campbell Bannerman noemde
dit voorstel toch een nieuwe Staatssubsidie aan
de Kerk van Engeland, die niet te rechtvaar
digen was. Hij erkende wel dat de bestaande
belasting vele onbemiddelde predikanten te zwaar
drukt er zijn die van 300 p. st. 54 p. st.
belasting moeten betalen maar dat was een
eeuwenoude toestand en de Kerk zelve was in
om die predikanten te
gelegenheid kan men de verbazende werking
dezer natuurkracht in het groot waarnemen.
De andere krachthet magnetisme, is onzen
lezers ook al niet onbekend. Zij weten immers
van de kompasnaald, die altijd naar het noor
den” wijst. Ook kennen ze het kinder-speel-
goed, drijvende eenden, visseben, scheepjes, enz.
waar men maar met een staafje bij moet komen,
om ze tot zich te trekken. Velen ook hebben
gespeeld met een magneet in den vorm van
een hoefijzereen zoogenaamde hoefmagneet,
en zich verwonderd, dat deze zoo maar sleutels,
ringen en andere metalen voorwerpen kon dragen.
Ja, ’t was zelfs vermakelijk te zien, hoe ze tot
dichtbij gebracht, door den magneet werden
aangetrokken.
Nu, ieder, wien deze verschijnselen bekend
zijn, kan gemakkelijk het telegrafeeren met een
draad begrijpen. De telegrafist heeft het in
zijn macht de electriciteit als ’t ware langs den
draad te doen loopen en daar ginds aan het
andere kantoor een week stuk ijzer tot een
magneet te maken. Verbindt hij zijne kracht
aan den draad dan werkt het ijzer als mag
neet en trekt een pen aan, die over een rollend
papier gaat. Maar elk oogenblik kan de ver
binding verbroken worden en dan komt er niets
op ’t papier. Door iets langer of korter aan
te houden, worden streepjes of stippeltjes over
gebracht en de telegrafist weet wat deze streepjes
en stippeltjes beteekenenbij maakt er letters
van. Dit is het zoogenaamde alphabet van
Morse. De gebeele inrichting geeft men den
naam van druk-telegraaf. Voor dezen bad
men den wï/zer-telegraaf. Een groot rond bord
met de verschillende letters stond in elk kantoor
en men liet de electriciteit en daardoor dus
het gemagnetiseerde weeke ijzer zoo lang wer
ken tot de begeerde letter was aangewezen en
zoo voort tot men de woorden kreeg. Hier
kwam het dus op ’t nauwkeurig zien aan, eene
controle ontbrak. De druk telegraaf met zijn
puntjes en streepjes is heel wat beter, omdat
men naderhand alles nog nauwkeurig kan nazien
en vergelijken. Men heeft de bewijzen zelfs
na jaren nog in zijn bezit.
En nu de nieuwe uitvinding, de zoogenaamde
luchttelegraaf (telegraaf zonder draad) van den
’t Is natuurlijk uiterst moeielijk om op popu
laire wijze hiervan oen denkbeeld te geven.
Toch zullen we het trachten te doen.
Op den voorgrond stellen we hierbij, dat
menigeen wel heeft opgemerkt dat een geluid
op eenig instrument voortgebraebt, door een
ander in dezelfde omgeving wordt herhaald.
Gesteld er bevinden zich in een zelfde vertrek
twee gelijk gespannen violen. Een geoefend
speler ontlokt aan het eene instrument een paar
tonen en ze zullen door het tweede, niet
bespeelde instrument herhaald worden. Men
neme de proef. Op deze grondgedachte steunt
de vinding van Marconi.
Na deze eerste opmerking volge eene andere.
Wij allen weten, dat we zonder lucht niet
leven kunnen. Rondom ons is lucht. Maar
(Slot.)
Daar heerschen krachten in de natuur, die
oorzaak zijn van beweging en deze beweging
zelve treedt opnieuw op als kracht. Zoo wordt jeugdigen Italiaan Marconi,
de kracht als ’t ware voortgeplant. Dus ein
digden we ongeveer ons vorig opsteldat we
nu voortzetten en beëindigen.
’t Eigenaardige van elke kracht is dat ze
tweeledig werkt, al naar den graad van sterkte.
Zoo heeft men aantrekking, maar ook afstooting;
tegenover warmte staat koude, tegenover licht
duisternis, enz. Met een paar andere minder
bekende krachten in de natuurelectriciteit en
magnetismeis dit eveneens het geval. Hare
verschillende werkingen worden aangeduid door
de woorden positief en negatief, die tegenover
elkander staan als bv. oost en westbezit en
schuldenz. Die beide krachten zijn alom in
de natuur verspreid. Gewoonlijk houden de
beide vsoorten” elkander in evenwicht en dan
verneemt men geene werking, ’t Gaat er dan
mee als met een vaartuig, dat met een even
sterke kracht zoowel naar links als naar rechts
wordt getrokken, ’t blijft dan op zijne eigene
plaats en verkeert schijnbaar in een toestand
van rust. Maar zoodra het evenwicht door de
een of de andere oorzaak verbroken wordt, ziet
men de gevolgende beweging. Zoo tracht
zich bij elk onweder het verbroken evenwicht
der electriciteit te herstellen. Bij zulk eene
FRISO
uni) iiiini niiEsi.ni).
MMS- B 11)1 WEVI1E-
Dit Blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
van
hoofd der school te
een
UITGEVER:
De Burgemeester,
H M. TROMP.
Prijs per kwartaal 70 oont franco per po.t 86 oent
PRIJS der ADVERTENTIËN van 15 gewone regels 40 cents.
Voor eiken regel meer cent. Bij abonnement is de prijs belangrijk lager
Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den Uitgever.
Voorstel van B. en W. tot verhooging
den gemeente-veearts.
en afschaffing van belasting-
VERGADERING van den RAAD der
gemeente Hemelumer Oldephaert
en Noordwolde op Zaterdag 1 Juli
1899, des voormiddags 9j uur.
Punten van behandeling;
1. Ingekomen stukken en mededeelingen.
2. Verzoeken om afschrijving van hoofdelyken
omslag.
3. Aanbieding der gemeenterekeningdienst
1898.
4.
de jaarwedde van
5. Vaststelling
verordeningen.
6. Benoeming van
Nijega (Heidenschap).
7. Behandeling van de reclames tegen het ko
hier \an hoofdel. omslag.
