L
J
1
1
Algemeen Kiesrecht.
WOENSDAG 21 FEBRUARI 1900.
No. 16.
I
H.
Eene zeer begeerde betrekking.
Y. KUIPERS, FIRMA H. BRANDENBURGH EN ZOON. TE WORKUM
Onderwijzerspolemiek.
De aardbeving in de Preanger.
Dertigste Jaargang.
-1
1
HUH MH flllESLIMI.
MHIiS- HI iiiinmviii?
I
Dit Blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
5
Maar
de
-
-
I
I
UITGEVER:
vrienden niet?
weet jezonder
oog te hebben, enfin,
hoofd.
De
wachtgeld aan
maar zoo in ’t algemeen
nu een bepaald persoon op *t
in ’t algemeeneen
Bij de herziening van 1887 werd ’t getal
algemeene, dan vrijwel tot aan de grens daar- j kiezers van 100.000 op 350 000 gebracht. De
van komen, zoo werd geredeneerd en er nieuwste kieswet gaf eene uitbreiding tot
werd dan ook verzekerd, dat zelfs wijlen Minis- 650.000 ongeveer en thans verzekert men uit
ter Heemskerk met ’t ontwerp Tak kon mee
gaan. Een dezer dagen in de Amsterd. Ct.
geplaatst schrijven van dien staatsman, den
Als we dan maar op ’t rechte pad komen,
dan zou men overal met den tijd en de drukte aan
eene Grondwetsherziening verbonden, ook zelfs
aan die van een enkel artikel, vrede kunnen
hebben. Die slingeringen telkens en telkens weer
en dat jacht maken op meerdere en weeraan
ver-
Brieven en Berichten, de Redactie betreffende franco
aan dit adres, uiterlijk Maandag en Donderdag middags 1 uur.
Advertentiön Dinsdag en Vrijdag morgens vóór 12 uur.
De Grondwet eischt dus een dubbel kenmerk
en maatschappelijken
welstand, terwijl de kieswet-Van Houten ’t doet
het lager alsof één van beide reeds voldoende was: ge-
van de nieuw
lemmeringen te dezer zake zoude zijn ontdaan,
zou het dan in dit opzicht vrede wezen? Wij
meenen te mogen twijfelen. Immers telken
vier jare zou de strijd worden overgebracht
van de Grondwet naar de Kieswet, ’t Aantal
uitzonderingen zou nu eens vermeerderd, dan
weder verminderd worden en zoo bleven de
gevaren voor voortdurende slingeringen bestaan.
Met.eene wel omschreven bepaling in de Grond
wet heeft men meerdere standvastigheid.
Nu willen we volstrekt niet beweren, dat
ons tegenwoordig kiesrecht opperbest geregeld
is, volstrekt niet. Aan die regeling kleven
fouten, dat is zeker. Maar ’t wil ons voor
komen, dat eene dadelijke herziening nu niet
zoo bepaald dringend is. De sociale hervor
mingen zijn pas aan den gang. Daar is nog
werk in overvloed in Den Haag en telkens
komt er meer bij. Laat ’t voornaamste daar
van eerst eens netjes en wel afgedaan worden,
’t Tegenwoordig bewind is genoemd een kabinet
van zaken. Welnu we kunnen ’t daarmede
nog wel zoo’n tijdperkje van vier jaren doen.
Het jacht maken op kamerzetels of ministerieels
portefeuilles heeft den lande genoeg achterop
gebracht. Zaken afdoen is iets, dat betere
vruchten afwerpt.
Als dus nu reeds allerlei combinatiën worden
genoemd voor de stembus van 1901, de anti
revolutionairen met de katholieken, de demo
cratische liberalen met de socialistische arbeiders
partij, enz., dan hebben we nog ruimschoots
den tijd om te overwegenof verandering
wenschelijk is. Bedenken we ’t welalle ver
andering is geen verbetering!
Eene zeer begeerde betrekking is die van
hoofd eener school. En eervol tevens en
goed beloond ook.
Ziet slechtsveertigvijftigja honderd
sollicitanten en meer, zoodra er zich maar eene
vacature voordoet. Zeker, men moet werken
en ploeteren om vooreerst mee te mogen doen
en dan nog gelukkig zijn, om tot een vergelij
kend examen opgeroepen te worden, overgeluk
kig om tot ’t mindertal te behooren en bepaald
meer dan overgelukkig om eindelijk tot de zoo
vurig begeerde betrekking geroepen te worden:
«Om er te komen, dat dien je te weten,
Moet je door bergen van rijstenpap eten”,
doch, dan ben je ook voor vast in ’t lui
lekkerland
Zacht wat, als je blieft.
Er is wellicht geene betrekking zoo lastig
als die van hoofd eener school. Hij heeft het
te doen met de leerlingen, met de ouders der
leerlingenmet zijn onderwijzend personeel
met de plaatselijke commissie van toezicht,
met burgemeester en wethouders, met den ge
meenteraad, met den arrondiesements-schoolop-
ziener, met dien van zijn district, met den
inspecteur en ten slotte met den betrokken
Minister, ’t Houdt wat in, die allen tot vriend
te hebben en te houden, vooral dewijl er veel
geschreven en gewreven wordt over hem en zijn
werk, waarvan hij nooit het geringste komt te
weten.
In dit opzicht echter maken de socialistische
onderwijzers eene gunstige uitzondering. Zij
hangen hunne grieven aan de groote klok.
Dat doet nu wel geen dezer heeren in onzen
Zuidwesthoekbier immers zijn er van die
Laat ons zien in welk- opzicht.
’t Veelbesproken artikel 80 der Grondwet
zegt
«De leden der Tweede Kamer worden recht-
I streeks gekozen door de mannelijke ingezetenen,
tevens Nederlanders, die door de Kieswet te
i bepalen teekenen van geschiktheid en maat-
schappelijken welstand bezitten en den door die
wet te bepalen leeftijd, welke niet beneden
ver drie-en twintig jaren mag zijn, hebben bereikt.”
gunning sterken drank in het klein wordt ver
kochtin de plaats van
bedankt heeft.
IV Aanbieding van het verslag van
onderwijs over 1899
V. Onderzoek der geloofsbrieven
benoemde raadsleden.
VI Voorstel van Burgemeester en
a. tot het aangaan eener
f 2000 en
b.
enz.
VII.
Vaderlander van 10 Februari deelt het
onderstaande mee. De toevoeging aan het slot
is ook van dit blad. We laten haar onveran
derd.
Prijs per kwartaal 70 oent franco per post8& cent
PRIJS der ADVERTENTIËN van 15 gewone regels 40 cents.
Voor eiken regel rceer 7| cent. Bij abonnement is de prijs belangrijk lager
Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den Uitgever.
moet dus maar voorzichtig zijn, wat
of bedoelt.
voor Vooral advocaten weten er weg mee en onder
i deze de politieke advocaten nog het meest.
De kieswet deugt dus niet, zoo redeneert
en als men nu toch aan ’t ver
moet art. 80 der Grondwet
maar voor goed worden herzien. Hoe
en in welken geest?
Dat is duidelijk. Er moet zoo ongeveer
staan: «Het kiesrecht wordt bij de wet ge-
spoorstaven regeld.”
Franeker, met
Dan heeft men ruim baan en kan het alge
meen kiesrecht worden ingevoerd.
Algemeen kiesrecht, dat is zooveel als alle-
mans kiesrecht? Bah, vervelende vent! Klets
nu maar over je zuigelingen, over je idioten
en dergelijke.
Neen, de bedoeling is kort en goedieder
burger een stemDat behoort zoo in den
constitutioneelen staat. Een wet, die bepaalt,
j wie wél kiezer moet zijn, is geheel overbodig.
Pas schrijven wij 1900 of de verschillende
Staatkundige partijen in den lande maken zich
reeds op, om voor de stembus van bet volgende
jaar gereed te zijn. De leuze «sociale her
vorming” schijnt verouderd en hare vervanging
heet «eene onafwijsbare eisch van het oogen-
blik.” Er dient thans «Algemeen Kiesrecht
voor 1
De heer Heemskerk kiezerscorps nog met 50- a 80.000 zal ver
meerderd worden. Oppervlakkig geoordeeld
de zou men zoo zeggen, dat men ’t er voorloopig
baan en ’t ontwerp-Van Houten werd tot wet wel mee zal kunnen stellen.
verheven en beheerscht alszoodanig dan nog Maarl?
onze verkiezingen. Wanneer de Grondwet nu al van alle be-
Wijziging der Gemeentebegrooting
den dienst 1900.
VIII Voorstel van Burgemeester en Wethouders:
a. tot het verleenen van een
aan Thijs van Hout als waagmeester, en
b. tot bet verleenen van een
Th. van Hout.
IX. Adres van
1 schiktheid o/ maatschappelijken welstand.
’t Groote verschil zit dus in de beteekenis
van die kleine voegwoordjes en of of. Ja
Wethouders ZOo’n woordje kan heel wat af en toedoen,
aangaan eener geldleening groot TrouwenS) dat kan zelfs een enkele letter. Men
tot vaststelling van het plan dier geldleening moet du8 maar ’OO^ichtig zijn, wat men schrijft
In het orgaan der socialistische onderwijzers
werd het volgende versje op de Hoofden van
scholen gepubliceerd.
Schoolversiering. Geestdriftdooder.
Nul in ’n cijfer. Sluimerrol.
Zielverknoeier. Rustvergoder.
Schoolbloedzuiger. IJlebol.
Holhoofd. Windzak. Krakelaarzer.
Dagdief. Vijfde wagenrad.
Slavenkweeker. Baantjesazer.
Nooittevreden. Nimmerzat.
Omslagmaker. Deurensmijter.
Huichelkerker. Poppereus.
Albediller. Zitvlakslijter.
Veelvraat. Slokop. Niemandskeus.
Schoolpaus. Nieuwe Schoolbladlezer.
Mannentepel. Kinderspot.
Humbugmaker. Waarheidsvreezer.
Domper. Altijd-buiten schot.
Spijkers-op-laag water-vinder.
Zelfbewond’raar. Vleiersbuit.
Leerplichtschender. Lessenhinder.
Geestesarme. Woekerkruid.
Prikkelpreker. Gangdoorzwerver.
Alverveler. Achtingdief.
Dagscha. Overtuigingsderver.
Bummler. Schlappschwanz. Vomitief.
Als proeve van virtuositeit op taalgebied is
dit versje niet onyerdienstelijk.
Maar of het het vertrouwen der ouders in
de leidslieden hunner kinderen zal doen toe
nemen
De tegenstanders der Openbare School kun
nen tegenwoordig hun rust nemen. Het onder
mijnen en af breken wordt voldoende waarge
nomen door wie zich haar vrienden noemen.
Met den toestandzooals die is kan toch
niemand op den duur vrede hebben. Maar
waar is de bevredigende oplossing?
Uit Indië zendt men ons een paar uitknipsels
uit de Locomotief omtrent de aardbeving bij
Soekaboemi en de oppositie van den Regent
van Madioen.
Bandoeng, 17 Januari.
De schokken van aardbeving duren reeds
twaalf dagen en zijn van lieverlede erger ge
worden.
De eerste flinke schok werd Zondagmorgen
gevoelddoch de schokken die verwoesting
hebben aangericht begonnen eerst Zondagavond
na elf uur.
Er heerschte toen te Soekaboemi vreeselijke
consternatiealles vluchtte op straat en bleef
den geheelen nacht wakker.
De schokken hielden steeds aan in de rich
ting van Oost naar West.
Deskundigen veronderstellen dat deze aard
beving van plutonischen aard is
Met beroeringen in de onderwereld, d. i.
met het inwendige der aarde in verband
staande. Red. Loc.
Men kan volstaan met eene regeling van hen*
die niet kiezer zijn. (Zoo althans Prins Joris
in de Enkh. Ct.
Tot deze uitkomst kan men echter zonder
Grondwetsherziening niet komen. En ’t is der
halve goed gezien van de Sociaal democratische-
arbeiderspartij en De Liberale Unie om ons
haar in de plaats gesteld Nu, wij weten (ongrondwettige) kiezers in deze duisternis den
’t en ook vroeg genoeg, dat is tenminste de juisten weg te wijzen
goede zijde der quaestie.
De eer van den nieuwen oproep komt toe
aan de sociaal-democratische-arbeiderspartij en
’t is bekend dat ’t Bestuur der Liberale Unie
volgens zijn rondschrijven zich tamelijk wel met
het denkbeeld vereenigt.
Algemeen Kiesrecht alzoo
Nu, daarheen wilde ’t ontwerpTak ons meerdere stemmen, begint inderdaad te
zoo ongeveer brengen. Met wat art. 80 der drieten.
Grondwet bepaalt, kan men zoo niet tot het
de grens daar- kiezers
Den Haag, dat de voorbereiding der zuiver
technische herziening der kieswet reeds nu het
resultaat voorspelt, dat zelfs binnen de geldende
vader van ’t bewuste artikel, heeft beslist het bepalingen der kiesbevoegdheid ’t tegenwoordige
tegendeel aangetoond.
achtte met zoovele anderen ’t ontwerp-Tak on
grondwettig. Genoeg ’t geraakte van
beheerscht alszoodanig dan nog
eervol ontslag men verder,
anderen moet,
dadelijk
S. Hamelink te Heerenveen
waarin mededeeling wordt verzocht of de Raad
genegen is en onder welke voorwaarden vergun
ning te verleenen tot het leggen van r;---
in de bebouwde kom der gemeente, ten dienste
der stoomtram tusschen Workum
advies van Burgemeester en Wethouders.
X. Adres van T. Faber alhier, om eene her
benoeming als meesterknecht aan de gasfabriek.
XI. Vaststelling van bet primitief kohier van
Hoofdelyken omslag voor 1900.
Offipippl opHpplfp Maar nu heet de kieswet-Van Houten
ook al weer ongrondwettig.
VERGADERING van den RAAD der T -- -,u
gemeedte WORKUM, op Donderdag
den 22 Februari 1900, ’s namiddags
te 6 ure, teneinde te beraadslagen
over de hieronder vermelde punten.
De Burgemeester,
T. M. ten BERGE
I. Notulen der vorige vergadering.
II. Mededeeling van ingekomen stukken.
III. Benoeming van een herschatter van
huurwaarde der localiteiten waarin krachtens
Jobs Schuurmans, die j teekenen van geschiktheid
