ZATERDAG 7 JULI 1900.
No. 54.
Dertigste Jaargang.
t
N ieu wsti j dingen
I
Dit Blad versohünt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
Vrijdag morgens vóór 12 uur.
De Stoompont EnkhuizenStavoren.
Uit vele gebouwen woei
Het onderwijs.
H.
i
Het fanfarecorps «Crescendo” te Baarn,
is uitgenoodigd Woensdag bij het dejeuner van
HH. MM. op Soestdijk eenige nummers te
spelen.
UITGEVER:
Y. KUIPERS, firma h. brandenburgh en zoon, te workum
I landsche
schappij van East Londen is vertrokken per
hebben verlaten, waarvan omtrent 900 perso-
_____e nog nen kan medegedeeld dat zij eene goede betrek-
sprong toen te water met de kris in de hand
Brieven en Berichten, de Redactie betreffende franco
aan dit adres, uiterlijk Maandag en Donderdag middags 1 uur.
Advertentiön Dinsdag en
Prjjs per kwartaal 70 cent franco per post 86 cent
PRIJS der ADVERTENTIEN van 1—5 gewone regels 40 cents.
Voor eiken regel meer 7| cent. Bij abonnement is de prijs belangrijk lager
Voor waarden daaromtrent te vernemen bij den Uitgever.
i
I stoomschip Arundel Castte als passagiers, voor
rekening van het Engelsche Gouvernement.
De heer E. Jansen te Witmarsum, die
Dinsdag zijn 25-jarig jubilé als secretaris van
Wonseradeel mocht vieren, ondervond dien dag
veel belangstelling. U"
de driekleur, velen boden hem zijn gelukwen-
schen aan en het gemeentebestuur schonk hem
een zichtbaar blijk van waardeering voor wat
hij steeds voor de gemeente en de ingezete
nen heeft gedaan.
Ook van den kant der ingezetenen werd
den jubilaris, bij monde van mr. J. Klaassesz
de Boer, een prachtig geschenk aangeboden.
Amok. Dinsdagavond had te Amsterdam
aan de Handelskade een bloedig voorval plaats.
In een aanval van waanzin stak in de loods,
bestemd voor het verblijf der emigranten, een
Javaansch landverhuizer met een Indisch mes,
een soort kris, in het wild om zich heen.
Nadat twee personen door hem waren gestoken
en pogingen werden aangewend hem onscha
delijk te maken, rende de man f
naar het plankier. Daar stiet de razende nog
een drietal personen zijn mes in het lijf. Hij
Wie belang stelt in de ontwikkeling der
verkeersmiddelen van ons aloud gewest ver-
zuime niet een kijkje te nemen aan de haven
te Stavoren. Daar nadert zoo ongeveer tegen
den namiddag een kolossaal gevaarte van uit
zee. ’t Is de stoompont EnkhuizenStavoren.
Met flinke snelheid vaart ze. Men heeft haar
een kwartier uurs meer tijd gegeven dan de
bekende veerbooten. Van verre lijkt de pont
te bestaan uit eene samenkoppeling van twee
booten, ook dewijl zij twee schoorsteenen heeft,
die nevens elkanderen schijnen te staan. Dit
is evenwel gezichtsbedrog en wordt veroorzaakt
door den zeer breeden kop, ’t blijkt nader, dat
de schoorsteenpijpen niet naast, maar achter
elkander zijn geplaatst. Op de pont vindt men
twee paren rails met wissel op den kop. J.l.
Donderdagmorgen stonden daarop dertien wag
gons, zeven ter eenre en zes ter andere zijde.
De boot komt stadig aan. Zij schiet met den
kop tusschen twee rijen palen, beide weder
door anderen gesteund en tusschen deze zijn
overal buffers aangebracht. Bruggen zijn over
de palen gelegd. De spoorwegrails loopen on-
middelijk tot den havenmuur toe. Daar staat
een ijzeren toestel, dat dient om eene ook van
rails voorziene ijzeren brug neer te laten. Heel
moeielijk gaat dit werkje blijkbaar niet. Eén
man slechts staat te draaien en de ijzeren brug
daalt. Daaraan zit een zware ijzeren of stalen
pen, die precies sluit in een groot oog aan de
pont. Tot zoo lang draait de man en de
aansluiting is verkregen. Middelerwijl schijnen
de palen tegen de pont te knellen, althans
deze ligt zoo vast als een muur. Alles is zoo
bedaard in zijn werk toegegaan, dat er geen
ei onder kon breken. Daar komt de locomo
tief, die reeds aan den wal had staan te wach
ten, achteruitstoomen over de brug op de pont.
De eene rij wagens wordt aangehaakt en voor
uitgetrokken, den wal op. Maar ook de an
dere rij moet mee. De trein stoomt opnieuw
achteruit een wissel is inmiddels verplaatst
en ook de tweede rij wordt aangehaakt en
mars daar gaat het heen, Friesland in. De
laatste waggon, dien we Donderdag zagen
was geheel beladen met bloemkool, ’t Was
de eerste, die zulk eene vracht op die wijze
naar ’t noorden overbracht.
Opmerkelijk mag het beeten, hoe men haast
niet kon zien, dat de pont eenigzins rees na
de aflossing van hare vracht.
De pont bezit prachtige kajuiten. De brug
voor den kapitein en den stuurman is uit den
aard der zaak zeer hoog, immers geheel over
de waggons heen. Vrees, dat de waggons op
zee zich in beweging zouden stellen, behoeft
niet te bestaan, zij zitten goed vastgesjord.
Vooral bij avond, als al de lichten branden,
levert de aankomst zoowel als ’t vertrek een
trotsch gezicht op.
Niemand verzuime dan ook eens een kijkje
te nemen.
pij van Weldadigheid.
De Maatschappij van Weldadigheid in de
eerste plaats hare zorgen wijdend aan verarmde
maar tot arbeid bekwame gezinnen, welke daar
een bescheiden bestaan en voor hunne kinderen
eene uitstekende opleiding vinden heeft zich
bovendien, vooral in de laatste jaren, het lot
der weezen aangetrokken, die, als bestedelingen
in voornoemde gezinnen opgenomenonder
toezicht van het bestuur eene opvoeding ver
krijgen, waardoor zij in staat worden gesteld
later hun brood te verdienen.
Deze pogingen zijn tot dusverre zeer naar
wensch geslaagd.
In het laatste jaarverslag der Maatschappij,
1899 bladz. 10, lezen wij daaromtrent het
volgende
«Gaarne willen wij nog eens de aandacht
vestigen op de schoone gelegenheid, die de
Maatschappij van Weldadigheid aanbiedt, om
kinderen in gezinnen te verplegen, hetgeen
zeer gunstig werkt. Bij de plaatsing wordt er
streng op gelet, dat de kinderen worden ge
plaatst bij gezinnen van dezelfde Godsdienstge-
zindte waartoe zij behooren, en die goed staan
aangeschreven.
Vervolgens wordt goed toegezien op het
gedrag der verpleegden en kunnen zij gebruik
maken van al de in de Maatschappij bestaande
middelen om zich te ontwikkelen en een
ambacht te leeren, zoodat zij op den leeftijd
van 18 a 20 jaren als bruikbare menschen de
groote Maatschappij knnnen binnentreden.
Een staat, aanwijzende dat in de laatste 25
jaren ruim 1200 personen de Maatschappij
Bij de opening der Statenzitting van
Dinsdag hield de Commissaris der Koningin
eene rede, waarin hij tevens handelde over den
algemeenen toestand van Friesland. Het jaar,
dat afgeloopen was, was in menig opzicht voor
de provincie een goed jaar geweest.
Een, over het algemeen, welgeslaagde oogst
en hooger prijzen van zuivelproducten en vee
lieten niet na, een gunstigen invloed op den
economischen toestand der provincie uit te
oefenen.
Handel en scheepvaart ondervonden hiervan
den gunstigen terugslag, al had laatstgenoemd
bedrijf gedurende enkele maanden te kampen
met de bezwaren, die voor haar voortvloeiden
uit den, tengevolge van de heerschende droogte,
buitengewoon lagen waterstand op de kanalen,
die belangrijk beneden zomerpeil daalde.
Ofschoon alles zich alzoo wat gunstiger laat
aanzien, blijft evenwel nog een van Frieslands
hoofdbedrijven kwijnen, nl. de verveningen.
Doch ook hier is in den laatsten tijd eenige
verbetering ingetredendaar veel oude turf
tegen iets hoogere prijzen is opgeruimd.
De nog steeds toenemende emigratie van
arbeiders naar Duitschland blijft, sprak verder
de Commissaris, al is zij voor velen slechts
van tijdelijken aard, een ernstig verschijnsel,
dat alle aandacht verdient.
Aan haar is het weliswaar mede te danken,
dat in den laatsten tijd veel minder over werk
loosheid wordt geklaagd, doch, blijft zij toe
nemen, dan zou de tijd kunnen aanbreken, dat
in de drukke tijden des jaars, vooral bij het
landbouwbedrijf, handen gingen tekort schieten
voor de noodzakelijkste werkzaamheden, die in
den regel geen uitstel kunnen lijden.
Ook op den loonstandaard begint die emi
gratie een niet onbelangrijken invloed uit te oefe
nen. Tot zekere hoogte een gunstig gevolg. Bij te
sterke rijzing der loonen zouden evenwel de
productiekosten onzer voortbrengselen te veel
kunnen rijzen, om op de wereldmarkt de con
currentie met die van andere landen te kunnen
volhouden, hetgeen een verlammenden invloed op
het bedrijf zelf zou kunnen uitoefenen. Gebrek
aan tegen billijk loon beschikbare arbeidskrach-
ten zou tot eene, vooral voor de arbeiders,
schadelijke inkrimping der werkzaamheden
kunnen leiden en op achteruitgang der pas
herlevende volkswelvaart uitloopen.
Over de ontvangst van prof. Nicolaas
Beets op Paushuize vernam het Utr. Dgbl.
nog eene bijzonderheid. H. M. was aanvan
kelijk voornemens geweest den eerwaardigen
grijsaard zelve te bezoeken. Maar de 86-ja-
rige wilde ’t zich niet laten ontnemen aan de
Koningin zijn hulde te komen brengen. Hij
verscheen met zijne dochter, die mede werd
toegelaten, bij H. M. Ook de Koningin moe-
der kwam van hare zitkamer naar beneden,
om prof. Beets te begroeten. Bij het afscheid
gaf Koningin Wilhelmina hem Haar portret,
voorzien van het eigenhandige onderschrift
«Hulde aan professor Beets”.
De visschersvloot-revue op de Zuiderzee
belooft, naar men meldt, een groot succes te
worden. Het aantal vaartuigen, dat er aan
zal deelnemen wordt op 1000 en meer ge
schat.
Te Apeldoorn is een particulier telegram
ontvangen, dat het personeel van de Neder-
Zuid-Afrikaansche Spoorwegmaat-
Jacht van poging tot moord en roof, gepleegd
3e. Het onderwijs. Er bestaan 5 lagere
scholen, waar, op uitmuntende wijze, lager en
f voor zoo ver noodig, ook voortgezet onderwijs
wordt gegeven. Daarbij sluiten zich aan teeken-
en nuttige handwerkscholenopleiding voor
onderwijzers en onderwijzeressen, apothekersbe
dienden, commiezen, spoorweg-, post- en tele
graafambtenaren voor het legervoor de
zeevaartvoor letterzetters en boekhandelsbe-
dienden. Verder drie middelbare scholen voor
landbouw-, tuinbouw- en boschbouw-vakonder
wijs terwijl bovendien allerlei handwerk of
ambacht kan worden geleerd in de fabrieken
en werkplaatsen door de Maatschappij opzettelijk
daartoe ingericht, en die dus ook als leer- of
vakscholen kunnen worden beschouwd.
en die voor hen de
beste voorbereiding is voor een later gelukkig
leven.
3e.
j king vonden, pleit voldoende voor onze bewe
ring”.
Inderdaad mag weezenverpleging in de
Maatschappij van Weldadigheid krachtig worden
aanbevolen, met het oog op
le. De gezondheid. Voor vele kinderen is
het landleven, met het oog op hunne gezond
heid, verre verkieslijk boven het leven in steden
en groote gestichten. Bij de kinderen die in
de bosebrijke zandstreken van de Maatschappij
van Weldadigheid worden verpleegd, ziet men
spoedig de gunstige uitwerking van het verblijf
in eene gezonde streek.
’t Ware te wenschen dat duizenden arme
kinderen uit de steden dien zegen mochten
ondervinden.
2e. Het Familieleven. Gestichten bestaan
hier niet en worden ook niet begeerd. De
pleegouders vervangen zoo goed mogelijk eigen
vader en moeder, de kleinen zijn er als kinderen
in huis en worden met de eigen kinderen
geheel op dezelfde wijze opgevoed. Deze
opvoeding is uit den aard der zaak eenvoudig,
maar daarbij ordelijkUithuizigheid bestaat
hier niet, het slenteren langs de straat is hier
vreemd, kortom er komen hier geene onregelma
tigheden voor die uit ledigheid ontstaan en die op
de vorming van het kind zulke verderfelijke invloe
den kunnen oefenen. Hier is regelmatige
en verdween in de diepte. Eerst na een
minuut of zeven te hebben gedregd, gelukte
het aan eenige agenten en werklieden den
man in bewusteloozen toestand op het droge j
te brengen. Pogingen door hen in het werk
gesteld om de levensgeesten op te wekken i
waren vruchteloos. De inmiddels verschenen
geneesheer constateerde den dood. De vijf
gewonden, allen Javanen, werden naar het
Burgerziekenhuis vervoerd. Een hunner over
leed kort na aankomst aldaar. De man had
een steek in de hartstreek. Nog een ander j
is levensgevaarlijk gewondhij heeft een steek I
in de linkerzijde. Ook deze zal vermoedelijk
het leven er niet afbrengen. De wonden der
drie anderen geven voor het oogenblik geen
reden tot bezorgdheid.
INHOUD van het Friesche Tijdschrift
•nSljucht en Rjucht”, de 7 Juli 1900.
Ut IjeafdeJ. v. d. Tol. Ut it Ameri-
kaansk, C. H. De eibert, Th. v. d. S.
Nacht en moarn, Th. v. d. S. Fen in lyts
doarpke, Fen Madzy. It tsjerkje, Th. v. d.
8. Foarjiers-joun, Th. v. d. 8. Koarts-
wijl. Lansljue. Us A. B. (mei plaetsje),
D. H. Z.
Uitgeleverd. Aan de Duitsche justitie i
is overgeleverd de 26-jarige koopman H. P. arbeid in en buitenshuis, waaraan de kinderen
uit Berlijn, in Mei jl. door de recherche in het vroeg worden gewend
postkantoor te Rotterdam aangehouden als ver- i
d 1
op een wielrijder in een bosch nabij Berlijn en
wiens uitlevering was aangevraagd.
Weezenverpleging in de Maatschap-
■ns- h mi ui n:\in
HUI lllllll I lil IMtVl
FRISO
