r
Na de nederlaag.
WOENSDAG 19 JUNI 1901.
No. 48.
Buitenlandsch Nieuws.
Officiéél gedeelte.
Een en Dertigste Jaargang.
Dit Blad versohynt eiken WOENSDAG en ZATËRDAG.
tot
afschrijving van Hoofdelyken
’t alge-
kerkelijke partijen.
UITGEVER:
Y KUIPERS, FIRMA H. BRANDENBURGH EN ZOON. TE WORKUM
I
Bij de herstemmingen voor de Tweede Ka
mer wekten we tevens onze geestverwanten
op tot getrouwe plichtbetrachting. Niemand
blijve thuis I
1.
2.
3.
heffing van
Prys per kwartaal 70 oent franco per post 86 oent
PRIJS der ADVERTENTIËN van 15 gewone regels 40 oenta.
Voor eiken regel meer 7| oent. Bg abonnement is de pry's belangrijk lager.
Voor waarden daaromtrent te vernemen by den Uitgever.
om afschrijving van
Brieven en Berichten, de Redactie betreffende franco
aan dit adres, uiterlyk Maandag en Donderdag middags 1 uur.
Advertentifin Din-dag en Vrijdag morgens vóór 12 uur.
DUITSCHLAND. Aan de Berlijnsche
Lokal-Anzeiger wordt uit St.-Peterburg geseind,
dat de Tsaar, op uitnoodiging van keizer
Wilhelm, de vlootmanoeuvres te Dantzig zal
bijwonen, en wel vermoedelijk aan boord van
het Russische oorlogsschip Svetlana, dat onlangs
te Havre gebouwd werd. Zijne Majesteit zal
vergezeld zijn van grootvorst Alexis, de opper
bevelhebber der Russische marine.
Gelijk men weet, zijn de aandeelen in de
Z. A. S. M. voor een groot deel in banden
van Duitsche financiers en het rapport van de
Engelsche commissie voor de Transvaalsche
concessies brengt dan ook in beurskringen te
Berlijn vrij groote ongerustheid teweeg.
Volgens den Berlijnschen correspondent der
Times wordt het rapport in »goed ingelichte
kringen” niet als voldoende beschouwd.
De houding van de Duitsche aandeelhouders
was volkomen bona fide, zegt men, en de
Duitsche regeering stelt zich voor, voor hun
belangen in de bres te springen. Zij zal haar
invloed langs diplomatieken weg aanwenden,
teneinde behoorlijke onteigenings-voorwaarden
ten gunste der Duitsche aandeelhouders te
verkrijgen. Uitdrukkelijk wordt verklaard, dat
een Britsch aanbod om de aandeelen d pari
over te nemen, als niet toereikend van de
hand zou worden gewezen.
FRANKRIJK. De Senaat heeft de alge-
meene beraadslagingen over het door de Kamer
aangenomen en door zijne commissie gewijzigd
wetsontwerp betreffende de vereenigingen, d. i.
1
Het geldt nu de vraagWelke houding be
taamt ons, liberalen?
In de eerste plaatseendracht.
De jeugdige overmoed zal thans wel gebrei
deld zijn.
Samenwerking niet morgen of overmorgen,
maar direct. Geen zuchten of klagen baat,
maar moed en courage. Laat de ondervinding
ook hier de beste leermeesteres zijn. Dadelijk
bij de herstemmingen redde men reeds, wat
nog te redden valt. Eene krachtige minderheid
is ook niet zonder beteekenis, vooral niet, waar
èn Kabinet èn Kamermeerderheid uit zoovele
heterogene bestanddeelen zijn samengesteld.
Onze houding als minderheid zij voorts waar
dig. Niet in kleingeestig gekibbel valle men
de meerderheid aan, maar zakelijk en ferm,
als deze zich op bijpaden beweegt en
meen belang te kort doet.
Het Nederlandsche volk moet zien, wat de
bondgenooten vermogen. De heeren moeten
thans aan den arbeid, aan den arbeid voor
allen. Dit is de groote zaak. Eene vorige
poging mislukte jammerlijk, doch toen was er
nog eene liberale Eerste Kamer; thans is
ook dit bezwaar uit den weg. Alle belemme
ringen zijn verbroken, derhalve kan het bond
genootschap zijne volle kracht ontwikkelen.
Met belangstelling zullen we zijne daden af
wachten. Alzoo dan qui vivra verra, dat is
wie leeft, zal zien!
Wat wij al lang gevreesd hebbenis ge
schied.
De liberalen zijn verslagen en hunne neder
laag is groot. Zelfs de herstemmingen kunnen
aan dit geval niets verhelpen.
In de nieuwe Tweede Kamer zal het trio der
kerkelijke partijen over eene aanzienlijke meer
derheid beschikken, ’t Spreekt wel van zelve,
dat het tegenwoordige Ministerie onder deze
omstandigheden niet aan het bewind kan blij
ven. Er zal een nieuw Kabinet moeten op- I
treden, samengesteld uit leden der verschillende de beide anderen te
kerkelijke partijen. Of we eene herstelling kunnen de eersten niets.
VERGADERING van den RAAD der ge
meente Hemklumer Oldkphahrt en
Noordwolde, op Zaterdag, den 22
Juni 1901, des voormiddags te 9| ure.
Punten van behandeling
Mededeelingen.
Aanbieding armvoogdy-rekeningen over 1900.
Behandeling staten van oninbare posten op
-J—en het schoolgeld over 1900.
De verkiezing voor de Tweede Kamer in ’t
district Harlingen eischt nog een afzonderlijk
woord.
Op den gekozene dr. mr. Schokking wer
den uitgebracht 2978 stemmen. Het aftre
dende lid, de heer A. Bonman erlangde niet
minder dan 2332 stemmen. Dit cijfer heeft
beteekenis, want het is meer dan liberalen en
democraten samen kunnen uitbrengen. Wij
voor ons houden ons dan ook overtuigd, dat
nog een aanzienlijk aantal christelijk-historischen,
niet mee willende doen aan het ellendig be
ginsel van stemuitruiling, hunne stemmen op
bet aftredend lid hebben uitgebracht, het lid,
dat voor vier jaren hun vertrouwen genoot.
Omtrent het protest over de niet-aanvaarding
der candidatuur-Zeilmaker zal nader gelegen
heid ter bespreking zijn.
VERGADERING van den RAAD der
gemeente WORKUM, op Donderdag
den 20 Juni 1901, ’s namiddags te 7}
uur, teneinde te beraadslagen over de
hieronder vermelde punten.
De Burgemeester,
T. M. ten BERGE.
Notulen der vorige vergadering.
Mededeeling van ingekomen stukken.
Vaststelling eener nieuwe verordening
een hoofdelijken omslag enz.
4. Adressen om
omslag dienstjaar 1901.
5. Wijziging der begrooting van bet stads
weeshuis over 1900.
6. Adres van C. Hamelink, dir. der Ned. Tram
weg Maatschappij te Heerenveen, om eene bydrage
van f 25,000 voor den ontworpen stoomtramweg
WorkumBolswardFraneker.
7. Alsvoren van U. de Vreeze alhier, om ver
gunning tot het maken van een stoep op gemeente
grond, voor den trap zyner woning in wyk G
n*. 211.
8. Benoeming van leden en plaatsvervangende
leden van het stembureau voor de stemming van
leden voor den Gemeenteraad.
2.
3.
de Hondenbelasting
4. Voorstel tot af- en overschrijving op de ge-
meente-begrooting over 1900.
5. Vaststelling van het schoolgeldkohier 2e
kwartaal.
6. Behandeling verzoeken
Hoofdelyken Omslag.
7. Stemming omtrent het voorstel tot wijziging
der instructie van de gemeente vroedvrouw.
8. Behandeling van het adres van W. C. Mei
link om vrijstelling wegens beloopen boete voor te
late levering van schoolbehoelten.
9. Rapport der Commissie omtrent den aanleg
van een grindweg langs Ooste en van D. H. de
Vries tot Laaxum.
10. Behandeling verordeningen tot heffing en
invordering van Hoofdelijken Omslag.
11. Aanwyzing van stembureaux ten behoeve
der stemmingen voor den gemeenteraad.
12. Behandeling reclames tegen het kohier van
Hoofdelyken Omslag en dat van Schoolgeld.
Koddüm, den 17 Juni 1901.
De Burgemeester,
H M. TROMP.
De candidatuur Mr. T. de Vries, te Leeu
warden, heeft op ’t laatste oogenblik nog een
negatief opstoppertje gekregen. Ofschoon de
katholieken hunnen steun aan dezen antire
volutionair hadden toegezegd moeten zij, zijn
wij wèl ingelicht en wij meenen het te wezen,
nog vóór de verkiezing gewezen zijn op
een geschrift van dezen candidaat tegen de
katholieken in het algemeen en het drijven
der Jezuiten in ’t bijzonder. Deze man, die
de liberalen voor ditmaal zoo nagenoeg allen
in de vrijmetselaars-loges deed huizen, mag bij
zijn tot vervelens toe herbaalde, en aan den
titel van zeker blaadje ontleende leuzeLi
beralen waaktI” voor eigen rekening wel toe
voegen eene andere waarschuwing en wel
deze iKamerzetel-zoekende juristen weet daar
bij, wat ge zegt en wat ge schrijft. Want
spreken is zilver, maar zwijgen kan goud
zijn. H.
Reeds dadelijk morgen Woensdag n.l., kun
nen alle vooruitstrevenden bij de herstemming
voor de Provinciale Staten blijk geven van
hunne goede gezindheid. Bepalen wij ons tot
het eigen gewest. Dan kan men Heerenveen
laten uit vechten. Maar voor Franeker en Leeu
warden zij men op zijne hoede. Met éénstem
migheid kan men daar veel, dat is in de eerste
plaats de liberale meerderheid in de Staten
behouden. Daaraan zit verbonden de samen
stelling van het College van Gedeputeerde
Staten, mitsgaders de herkiezing bij ontbin
ding der leden van de Eerste Kamer. Er
staan dus gewichtige belangen op bet spel.
En ’t is daarom dat we allen kiezers, die wars
zijn van eenige kerkelijke overheersching op
politiek gebied met klem op ’t harte drukken
reeds Woensdag als één man op te trekken en
hunne stemmen uit te brengen op de candidaten
der liberalen
Voor het district Franeker:
op de heeren
A. DRAISMA de VRIES, te Franeker,
S. BRANDSMA, te Sint Anna-parochie,
L HOEKSTRA, te Franeker,
S. HANNEMA, te Harlingen, en
P. PEEREBOOM, te Leeuwarden.
en voor het district Leeuwarden
op de heeren
Th. M. T. van WELDEREN Baron REN-
GERS, te Oen kerk,
Jhr. Mr. C. van EIJSINGA, te Leeuwarden,
R. BLOEMBERGEN Ez., te Leeuwarden,
T. VELSTRA, onder Leeuwarden en
A. H. van SLOOTEN, te Leeuwarden.
Bij deze keuze handhaaft Friesland met een
zijne Eerste Kamerleden.
dienst, of wel de instelling van een ministerie
van onderwijs de tijd zal ’t leeren.
Nu ook de Staten der provincie Zuid-Holland
»om” zijn, mag men de ontbinding der Eerste
Kamer verwachten. Deze maatregel moet dan
strekken, om ook de meerderheid in dat hooge
lichaam te verplaatsen en zoo staat dan weldra
het kerkelijk regeer niets meer in den weg,
een toestand, waarnaar sedert jaren met zeld-
zamen ijver en taaie volharding is gestreefd.
De liberale pers erkent de overwinning der
kerkelijken, trouwens zij kan ook wel niet an
ders. Men kan het feit betreuren, ontkennen
baat echter niet.
Het N. v. d. D. noemt den uitslag noodlot
tig. Dit blad noemt drieërlei oorzaken voor
de nederlaag der liberalen
ten eerste: de ijver en het overleg der niet
liberale partijen
ten tweedede hopelooze verdeeldheid der
liberalen zelf, van wie een deel onder den
vreemdsoortigen naam vrijzinnig democraten,
zich heeft afgescheiden, aansturende op Grond
wetsherziening, niet inziende, dat juist dit aan
sturen op Grondwetsherziening hen verder dan
ooit van Grondwetsherziening zou verwijderen
ten derde: de onverschilligheid van duizen
den. In Amsterdam alleen hebben ruim zeven
tien duizend kiezers niet gestemd. Van de
46,348 zijn daar 17,706 thuis gebleven.
Wij zouden nog als vierde reden daarbij
kunnen voegen de luchthartigheid, de mindere
ernst van velen, voortspruitende uit het minder
besef van het gewicht der zaak. Kom aan,
’t moet maar eens anders wordenik stem dit
maal eens A. of B.
Bovendien geldt de zwenking der christelijk-
historischen. Over deze zwenking schreef Mr.
Verkouteren in het Ned. Dagblad, het veranderd
standpunt van den Chr. Hist. Kiezersbond, met
name in de afdeeling Amsterdam, uiteenzettend
o.a. »In 1897 was er groot gevaar voor het
clericalisme. Met het oog op de aanstaande
inhuldiging der Koningin wenschte men geen
clericaal getint Ministerie. De antirevolutionai
ren waren toen bondgenooten der Roomschen
wie hen steunde, hielp dus aan Rome de over
winning verschaffen. Thans denkt niemand
meer aan onmiddelijk dreigend gevaar van
Roomsche zijde. Het land is volkomen kalm.
De kreet van »Rome voor de poorten!” vindt
nu geen weerklank”. Het gevaar dreigt thans
van de zijde der radicalen en socialisten.
»Er is dus thans geen reden om de anti
revolutionairen af te vallen. Alleen met hen
kunnen de christelijk-historischen een eerlijk
verbond sluiten. Elk ander verbond is een
monsterverbond.”
»Wel is het, meent Mr. Verkouteren, tusschen
Roomschen en antirevolutionairen niet geheel
uit, maar deze bond is, blijkens de uitlatingen
in Roomsche bladen zelf, minder innig dan
vroeger.”
Derhalve zit de zwenking in dat minder in
nige. Dit maakte dan thans mogelijk, wat in
1897 niet mogehjk was. En zoo zal men in
compagnie de zaken aanvaarden, van meet af
met wantrouwen tegenover den derden, minder-
innigen bondgenoot. Intusschen zullen de beide
Dordtsche fraction dik rekening met den derden
compagnon moeten houden. Immers hij be
I schikt over een aantal stemmen even groot als
samen. Zonder zijne hulp
Of zulk eene positie
IIM8- El 11)1 tilTB IIE-
III.III l«l miSlllB.
I
FRISO.
1.
