BEKENDMAKING.
WOENSDAG 26 JUNI 1901.
No. 50.
Officiéél gedeelte.
De herstemmingen
voor de Tweede Kamer, enz.
Velerlei oorzaken.
Een en Dertigste Jaargang.
Dit Blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
UITGEVEBt
Y. KUIPERS, FIRMA H. BRANDENBURGH EN ZOON. TE WORKUM
Hoe sterk de band is tusschen de kerkelijke
bondgenooten kan reeds blijken uit de volgen
de mededeeling van De Tijd:
«De antirevolutionaire kiesvereeniging te
Nieuwer-Amstel besloot bij de herstemming
voor de Provinciale Staten den liberalen can-
didaat tegenover den katholieken te steunen
om daardoor steun te verkrijgen voor den anti
revolutionairen candidaat voor de Kamer te
Haarlemmermeer.”
(In ’t district Haarlemmermeer moet n.l.
herstemming plaats hebben tusschen den katho
liek met 3103 en den antirev. met 2114 stem
men. De liberaal erlangde er 1160, de vrij
zinnig democraat 365.)
Prjjs per kwartaal 70 oent franco per post 86 oent
PRIJS der ADVERTENTIÊN van 15 gewone regels 40 cents.
Voor eiken regel meer 7| cent. By abonnement is de prys belangryk lager.
Voorwaarden daaromtrent te vernemen by den Uitgever.
Brieven en Berichten, de Redactie betreffende franco
aan dit adres, uiterlyk Maandag en Donderdag middags 1 uur.
▲dvertentiön Din-dag en Vry’dag morgens vóór 12 uur.
verbondeneens zelfs, in het meest
naam van
Ook anderen
dan de kleine calvinisten zijn hem daar dank-
Maar wij merken op, dat dit
Van eenige
‘j ons.
vrienden met
aandrang op getrouw hun burgerplicht te ver
vullen en vastaaneengesloten hunne stemmen
uit te brengen
voor het district Leeuwarden op het aftredend
lidden heer H. PIJTTERSEN Tz.
en voor het district Franeker op het aftre
dend lid, den heer F. LIEFTINCK.
De t> Nieuwe Ct." tracht tot de oorzaak van
de nederlaag der liberalen door te dringen.
Eenvoudig, zegt ze, is deze zaak niet. Er zijn
vele oorzaken en velerlei. Wie ze alle wil
noemen, zal er allicht nog een paar vergeten.
De liberalen hebben sinds 1891 onafgebro
ken geregeerd. Inmiddels zijn de katholieken
en de antirevolutionairen in getalsterkte en
politieke kracht toegenomen. Er is een parle
mentaire sociaal-democratische partij ontstaan.
Tegelijk is de liberale partij al meer en meer
verdeeld. De Liberale Unie heeft het hare
gedaan om de oneenigheid te verergeren. En
herstemming zullen de onzen het werk moeten
doen. Wie een plaatselijk onderzoek wil in
stellen, zal zich van dit feit kunnen overtuigen.
Er werken onzerzijds niet minder dan 50 agen
ten.”
Dat kost ook geld zal menigeen zeggen.
Ja, geld hebben die heeren daar wel voor over.
De liberalen ook?
Over geld schenen ook de vrijzinnig demo
craten, althans in ’t district Leeuwarden, wel
te beschikken te hebben. Het regende biljet
ten ter aanbeveling van den candidaat, tot op
den laten avond vóór den stemdag toe. Met
y>Een laatste woord” dacht men voldoende inge
licht te zijn, doch neen, vóór de verkiezings-
bureaux bad nog iemand post gevat om heel
beleefd een soort van visite kaartje aan te
bieden, waarop gedrukt stond>Stemt Mr.
Z. van den Berg.” Dank u, hoorden we zeggen
ik weet wien ik zal stemmen. Men kan ten
slotte van het goede ook te veel krijgen.
Doch ook de kerkelijken in hetzelfde district
waren vol ijver. Jonge borstjes, die ter nauwer-
uooc uit de woorden konden komen, kreeg
men aan de deur met de boodschapsCompli-
ment van de heeren en of men vooral niet
vergeten wou, de antirevolutionairen (dit woord
vooral koste moeite) te stemmen.”
Jaren lang heeft men afgegeven op Enge
land en ’t onzedelijk gevonden, dat het ver-
kiezingswerk met zoovele offers vooral van i
den candidaat zelve, gepaard ging. Ten
onzent apen we die toestanden vrij-wel na.
Immers nog onlangs werd van de overzijde be
weerd, dat een candidaat wel ’t een en ander
voor zijne rekening mocht nemen, niettegen-
staande den Zuiveringseed. Doch ook de eeden
schijnen plooibaar te worden. Zit ’t ’em in
de vermaagschapping van de lieden, die leer
aren, dat ’t doel de middelen heiligt?
De candidaten zijn, wat men noemt, den
boer opgetrokken. Zij hebben hun waar ge
vent. Zelfs predikanten-candidaten die den
eenen dag het H. Avondmaal bedienen, ont
zien zich niet den volgende aan het politiek
geharrewar deel te nemen. Precies als de
bisschoppen van oudsvandaag de leer der
liefde, morgen het zwaard in de vuist, om de
vijanden te verslaan. Ga maar door met die
negotie, maar wij moeten er niets van
hebben.
Wellicht, dat het «Hosannahook binnen
kort verkeert in het «Kruist hem!” Er is
geen wispelturiger ding dan de volksgunst, dan
n. 1. als deze gezocht wordt.
De voor de grootste helft afgeloopen ver
kiezingen geven overvloedig stof tot nadere
beschouwingen. Na de finale spreken we
daarover nog wel een woordje. H.
zoo moest het langzamerhand tot een kentering
komen. Het jaar 1894 toonde daarvan het
onmiskenbaar voorteeken.
Bij het Engelsche volk, herinnert het blad,
gaat het om den andere. Engeland gaat weer,
sneller of langzamer, naar een liberale meer
derheid toe. Is het dan wonder, dat het
Nederlandsche kiezersvolk het nu eens met de
rechterzijde wil probeeren? Geenszins. Stond
er links een aaneengesloten sterke, zij het ge
nuanceerde, liberale party, men kon de kiezers
van wispelturigheid of roekeloosheid beschuldi
gen. Maar nu? Een Kabinet, uit een com
promis samengesteldgenoot niet eens den
vasten steun der groepen, waaruit het voort
kwam. Een krachtig groepje radicalen achtte
zich juist door dat compromis gecompromitteerd
en bestreed aanhoudend het «bevriende” kabi
net. Eindelijk in bet laatste jaar, scheidde het
zich af, keerde den liberalen den rug toe,
vormde een nieuwen bond.
Geen wonder dan, dat van de breede midden-
zoom der kiezers een al grooter deel naar rechts
afvloeide. Dat al meerderen wrevelig vroegen
of dan die liberalen zelf wel wisten wat ze
wilden.
Men had bovendien waargenomen, wat ster
ken invloed de kleine sociaal-democratische
groep op een deel der liberale meerderheid
oefende. Men wenschte dien invloed niet te
zien voortduren. Men verwachtte terecht
waarschijnlijk dat de verbonden partijen der
rechterzijde zich daaraan zouden weten te ont
trekken.
Men zagvervolgens met de wassende
inkomsten de rijzing der Staatsuitgaven gelij
ken tred houden. En dit reeds zonder dat de
millioenen, welke nieuwe wetten straks van
de schatkist zouden vergen, het budget nog
bezwaarden. De middenstand, reeds zwaar be
last, vroeg zich af, waar bet geld vandaan
moest komen, indien niet van verbooging der
directe belastingen. Uit een ingrijpende wijzi
ging van tarief? Maar daarvoor moest men
niet aan de linkerzijde zijn
Met de Leerplichtwet, niet overal handig
toegepast, werd het platteland door de tegen
partij bewerkt. De nederlaag te Zierikzee, de
tegenspoed in Brielle, om nu maar zeer enkele
districten met name te noemen, zijn daaraan
te wijten.
Wat Friesland betreft, van liberaal sociaal
democratisch geworden, schijnt het op weg, van
het socialisme naar de anti-revolutionnairen
over te gaan. In elk geval is dit op zich zelf
geen ongunstig teekeneenige welvaart schijnt
langzaam aan terug te keeren in het noorden
en daar kan de sociaal-democratie niet goed
tegen.
Zou ook om het dan hierbij te laten
de Boeren-oorlog den calvinisten geen goed
gedaan hebben? Ons volk is werkelijk diep
bewogen door dien krijg; het aanschouwt der
vaderen vroomheid in de stoere strijders en
vindt haar ten onzent terug in de breede rijen
van kleine luyden, die onder den Staatsman-
theoloog het politieke veld doortrekken. Deze,
Dr. Kuyper, heeft in den Boeren-oorlog zijn
apotheose gevierd. Hij heeft zijn stem verheven
voor het stamverwante volk; het Hollandsch
element in den vreemde aan het moederland
nauwer
gelezen tijdschrift der wereld, uit
gansch Nederland gesproken.
Deze hebben plaats Donderdag27 dezer.
Voor Friesland omvatten zij de districten:
Leeuwarden, Franeker, Schoterland en West-
Stellingwerf.
Laat ons de uitkomsten op 14 Juni even in
herinnering brengen.
Leeuwarden6065 kiezers. Geldige stem
men 4753. Herstemming tusschen G. W. Mel
chers, soc. dem. met 1705 en H. Pyttersen Tz.,
lib., aftr. met 1439.
Voorts verkregen Mr. Z. van den Bergh,
d. 488 en Mr. T. de Vries, antir. 1121.
franeker6225 kiezers. Geldige stemmen
5338.
Herstemming tusschen J. Vergouwen, a.r.
met 2143 en F. Lieftinck, lib., aftr. 1668.
Voorts verkreeg Mr. P. J. Troelstra, soc
1527.
Schoterland: 5182 kiezers. Geldige stemmen
3600.
Herstemming tusschen G. L. v. d. Zwaag,
soc. aftr. met 1704 en dr. J. Schokking, c.-h.
met 1042.
Voorts verkreeg J. P. Engelman, lib. 934.
West stellingwerf. 5228 kiezers. Geld, stem
men 3367. Herstemming tusschen G. L. v.
d. Zwaag, soc. met 1242 en Ds. A. S. Talma,
a r. met 1173.
Voorts verkreeg Dr. H. Blink, lib. 952
stemmen.
Wat deze vier districten aanbelangt hebben
derhalve de liberalen kans op twee, en de ker
kelijken en de socialen ieder op drie.
Voor Leeuwarden twijfelen we niet aan de
zegepraal van Pijttersen, vooral niet nu de
kerkelijken besloten bebben diens candidatuur te
steunen, als staande hij hun ’t naast. Wel is
Melchers een kleine 300 stemmen vooruit, doch
de 1121 der kerkelijken leggen ’t gewicht in
de schaal. De vrijzinnig-democraten kunnen
zich dan nog verdeelen.
Voor Franeker hebben wre i
herziening van den heer Lieftinck. Wi/ont-
leenen deze aan de eenstemmigheid en de groote
krachtsontwikkeling betoond bij de herstemming
voor de Provinciale Staten. De kleine vijf
honderd stemmendie de anti-revolutionair
vooruit iskunnen bij goeden wil glorierijk
worden ingehaald.
Schoterland en Weststellingwerf leveren het
zeldzame verschijnsel, dat dezelfde sociaal-demo-
craat in herstemming komt met twee verschil
lende predikanten, die elders reeds gekozen
zijn. De liberalen hebben hier de beslissing in
handen. Woonden wij in een dezer districten
wij zonden niet aarzelen den heer Van der
Zwaag te kiezen, omdat we van de antirev. en
de chr. historischen genoeg hebben. Bovendien
zou bij dubbele verkiezing één dezer districten
weder los komen en zoude men dan weder
kunnen zien. M"-” j-i j:*.
geheel ons persoonlijk idéé is.
officieele aanbeveling onthouden wij
Overigens wekken we onze vri
De BURGEMEESTER der Gemeente
WORKUM;
Gelet op eene aanschrijving van den
Commissaris der Koningin in deze provin
cie, betreffende het nemen van maat*
regelen tegen brandgevaar door
hooibroeien
Herinnert bij dezen belanghebbenden
aan den inhoud van art. 158 van het
Wetboek van Strafrecht, waarbij verschil
lende straffen zijn bedreigd, onder anderen
tegen hem, aan wiens schuld (waaronder
is te verstaan nalatigheid, onvoorzichtig
heid, gebrek aan voorzorgachteloosheid,
enz.) brand is te wijten.
Workum, den 25 Juni 1901.
De Burgemeester van Workum,
T. M. ten BERGE.
De hoofdredacteur van het antirev. hoofd
orgaan in Friesland De Provinc. Friesche Cou
rant, de heer Mr. T. de Vries, te Leeuwarden,
beleeft ongetwijfeld minder pleizierige dagen.
Niet alleen dat de man geen zijner candidatu-
ren, die voor de Staten en die voor de Kamer,
zag slagen, maar nu wordt ook zijn werk in
woord en geschrifte nog afgekeurd door zijne
bondgenootende chr. historischen. In eene
publiek gemaakte motie van geen te malschen
inhoud wordt daarvan gewag gemaakt. Ja,
ja, van zijne vrienden moet men ’t maar heb
ben! De heer De Vries kan ’t er voorloopig
mee doen.
«Mr. Verkouteren zou in Meppel” zegt
de Stand. «stellig gekozen zijn, indien zijn
eigen Bond hem niet badde tegengewerkt.
Onzerzijds was heel het district uitgeteld. Alle
antirev. kiezers zijn tot den laatsten man op
’t appél geweest. Indien de Christ. Histori
schen even goed georganiseerd waren geweest
en even trouw hem gesteund hadden, zou hij
zonder eenigen twijfel gekozen zijn geweest.
«Hij viel uitsluitend door de tegenwerking
van de fractie Bronsveld.”
En verder:
«Evenzoo had Dr. De Visser zeer goed in
Amsterdam II reeds bij eerste stemming ge
kozen kunnen zijn, indien zijne eigen partij
goed georganiseerd ware geweest als de
Doch dat was ze niet. En ook bij de
alle hoop op de
'tinck. Wii nnt-
I even
onze.
NIEUWS- H Hill liHAIII
IILIII lllllll BIKMI).
1
M
