I
I
*1
I
I
I
1
I
Knabbelarij aan een goed werk.
Het eerste werk der Kamer.
WOENSDAG 16 OCTOBER 1901.
No. 82.
’t District Harlingen.
1
Binnenlandsche Berichten.
A
Een en Dertigste Jaargang.
Dit Blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATEBDAG.
H.
ooo—
UITGEVEB:
Y. KUIPERS, FIRMA H. BRANDENBURGH EN ZOON. TE WORKUM.
mee doen aan het
een goed werk.
Brieven en Berichten, de Redactie betreffende franco
aan dit adres, uiterljjk Maandag en Donderdag middags 1 uur.
Advertentidn Din dag en Vrijdag morgens vóór 12 uur.
Staatsloterij. Zooals men weet, is de
eisch tot afschaffing der Staatsloterij één der
punten van het program der antirevolution -
nairen.
Naar het Volksblad verneemt, zal het wel
niet tot uitvoering kunnen komen. In de af-
deelingen van de Tweede Kamer werd thans
de wenschelijkheid der afschaffing, vooral door
Katholieke leden, volstrekt niet ingezien.
Naar uit De Heraut blijkt, hebben de
directeuren der Vrije Universiteit besloten het
door dr. Kuyper gevraagd eervol ontslag nie
Het eerste werk der nieuwe Tweede Kamer
is niet zoo bijzonder gelukkig geslaagd. De
zoo bij verrassing opgemaakte voordracht voor
een lid van den Hoogen Raad heeft, nadat de
derde candidaat er op wettige wijze op geplaatst
werd, thans no. één zoowel als no. twee ver
loren. De heeren Van Swinderen en Sassen
hebben beiden den wensch te kennen gegeven
voor eene benoeming niet in aanmerking te
komen. Zoo blijft dus alleen de laatste can
didaat over. Maar is het dan nog wel eene
voordracht meer ’t Beste zou wellicht zijn,
dat de Kamer het geheele werk nog eens
overdeed, om dan niet weder in de fout van
over-partijdigheid te vervallen. Zoo iets kan
kwaad, als gebleken is.
Pry’s per kwartaal 70 cent franco per pozt8B cent
PBIJS der ADVEB.TENTIÉN van 15 gewone regels 40 cents.
Voor eiken regel meer 7| cent. Bij abonnement is de prjjs belangrijk lage
Voor waarden daaromtrent te vernemen by den Uitgever.
De heer Schokking is dan nu wel en wet-
Een goed werk is de wet op de leerplicht, tig gekozen als lid der Tweede Kamer. De
nr—L4-4-1:-1 liberalen zijn verslagen, de vrijzinnig democra
ten evenzeer, de bondgenooten bleven elkander
getrouw en behaalden dan ook eene glorierijke
overwinning.
Van de 6032 kiezers kwamen 5071 op,
zoodat nog een kleine duizend schitterde door
afwezigheid. Respectievelijk erlangden de hee
ren Schokking 2973, De Kanter 1245 en
Zeilmaker 853 stemmen- Telt men de beide
laatsten samen dan bekomt men het cijfer 2098
en blijkt het, dat de bondgenooten met een
voorsprong van bijna negenhonderd stemmen
hebben gewonnen. Zij kunnen ’t er dus aar
dig mee doen en de heer G. H. W. te L.
kan zich verheugen.
Bij de verkiezing in Juni verkreeg de heer
Schokking 2978, de heer Bouman 2332,
’t verschil was toen bijna 650.
Oppervlakkig zou men oordeelen, dat de
bondgenooten er belangrijk op vooruit zijn ge
gaan, van 650 op 900Toch is dit niet het
geval. De heer Schokking erlangde nog een
vijftal stemmen minder dan in Juni jl.
De grens der clericale macht in ’t district
Harlingen schijnt derhalve tot het cijfer 3000
te loopen, dat is zoo ongeveer tot de helft van
het aantal kiezers (6032), want men mag wel
veilig aannemen, dat nu zoowel als in Juni
alle man in ’t geweer is geweest. Met de
vrijzinnigen was dat anders. Brachten zij het
nu te zamen tot 2098, in Juni erlangde de
heer Bouman alleen nog 2332 stemmen, dat
is dus nog ruim 200 meer. Blijkbaar doet
verdeeldheid kwaad. Zij bevordert nooit de
opkomst. De meening van sommigen dat het
komen met verschillende candidaten bij eerste
stemming zijne goede zijde kan hebben, wordt
door de feiten tegengesproken.
In den uitslag ligt een behartenswaardige
les voor de vooruitstrevenden. Er is tusschen
de inzichten van de heeren De Kanter en
Ofschoon de voorstanders de regeling al zeer
miniem en de tegenstanders haar bijzonder
wreedaardig vonden, als ingrijpende in de va
derlijke macht, de wet op de leerplicht is
in beginsel een uitstekend werk zelfs.
Niet, dat hare uitvoering die benaming ver
dient.
Integendeel. Er keffen hondjes van allen
kant tegen ’t zachtzinnige wezen en muisjes
knagen dol van pret hun opperbest.
De wet is zachtzinnig. Dat is hare groote
foutzegt de vurige voorstander. Zij moest
dadelijk in volle gestrengheid op de ouders
kunnen worden toegepast, die hunne kinderen
laten ronddolen liever dan ze het onontbeer
lijke onderwijs te doen genieten.
En zachtzinnig is de wet. Waarschuwingen
en vermaningen zijn aan de orde van den dag,
ook processen-verbaal met geen of een heel
klein gevolg. De doodstraf staat er niet op.
Boeten van 50 cents of een gulden, nu ’t loopt
nog zoo’n vaart niet. En dan nog bovendien:
de wet op de leerplicht bevordert bij groote
kosten precies het schoolverzuim! Want
begrijp eensonderwijzers, hoofden van scholen,
worden als getuigen gedagvaard en dan
moeten de leerlingen wel vacantie hebben.
Enzoovoorten zoovoort
Genoeg, om de goede zaak bespottelijk te
maken. Vooruit maar weer een couranten
berichtje. En dan al dat werk van de heeren
arrondissements-schoolopzieners, van de com
mission voor het schoolbezoek, de mededeelingen
van werkelijke of vermeende ge- en verschillen
tusschen de heeren onderling. zou het
niet goed zijn, geheel die wet maar weer op
te doeken?
Met dit doel voor oogen keffen vrijzeker de
honden en knabbelen de muisjes. En ’t is
daarom dat we tot voorzichtigheid aansporen.
Der wet zelve kleven vele gebreken aan, dat de inzichten van de beeren De Kanter en
is zeker, en waar is het ook, dat de wet vele Zeilmaker niet zulk een verschil, dat het op-
vijanden heeft. Maar even waar is het, dat ze treden van twee candidaten gerechtvaardigd
mag worden geacht. Laat er dan ver- (of
liever her)-eeniging plaats hebben. Dan kan
men gemeenschappelijk de ontbrekende duizend
er nog wel bijwerken en men maakt van Har
lingen op zijn minst een twijfelachtig district.
De hoop behoeft dus niet opgegeven te wor
den. De geest blijve vaardig I
hare vrienden reeds telt daar, waar men dit
niet verwachten zou. En het groote aantal
waarschuwingen en processen bewijst hare nood
zakelijkheid. Haar beginsel is rein: het kind
op school althans het kind behoorlijk onder
wezen. Geen fatsoenlijk christenmensch kan
daar iets tegen hebben. Bestaan er nu tegen
hare toepassing tal van bezwaren van bureau-
cratischen aard, daar is reeds van verschillende
zijden op gewezen en de tegenwoordige regee-
ring zal een goed werk doen, met daarin ver
betering aan te brengen. Van verschillende
zijde wordt bericht, dat reeds in dien geest
gewerkt wordt. Uitstekend, mits men niet
aan ’t beginsel der wet torne. De vrienden
van ons onderwijs, leveranciers voor de pers,
meenen we evenwel te mogen waarschuwen
ten opzichte van de wet op den leerplicht zich
niet te laten verleiden met het mededeelen van
zoogenaamde vermakelijke artikelen, maar den
ernst der zaak niet uit het oog te verliezen.
Onwillekeurig zouden ze
kwaad van te knabbelen aan
En dit zeker tegen hun bedoelen.
toe te staan, maar hem als hoogleeraar op
non-activiteit te stellen, ten einde den band
tusschen hem en de Vrije Universiteit niet ge
heel te verbreken. Op dezelde wijze handel
den directeuren in 1890 toen jhr. mr. de
Savornin Lohman, hoogleeraar aan de Vrije
Universiteit, minister werd.
Mevrouw Botha. Donderdag, juist op den
verjaardag van president Kruger heeft mevrouw
Botha, de echtgenoote van den commandant-
generaal, die thans te Amsterdam vertoeft, aan
een zoon het leven geschonken.
Ongeveer een jaar geleden nam de Ver-
eeniging tot bevordering van zedelijke ontwikke
ling het initiatief tot het oprichten te Leeuwar
den van een i-kinderbewaarplaats”. Zij verzocht
eene commissie daartoe pogingen aan te wenden
en deze vond bij de ingezetenen zooveel steun,
dat zij een huis huren en voor dat doel inrich
ten koneene bewoonster aanstellen en half
Mei de bewaarplaats openen voor de verpleging
van kinderen van 6 weken tot 3 jaar, gedu
rende een geheelen of een halven dag. In die
maand hebben 36, in Juni 87, in Juli 139,
in Augustus 175 en in September 190 kinde
ren er verpleging gevondenwier moeders
verplicht waren buitenshuis hun brood te ver
dienen-
De commissie kon van de ontvangen giften
nog tot het einde van dit jaar op denzelfden
voet voortgaan maar doet opnieuw een beroep
op de ingezetenen om haar werk te kunnen
voortzetten en uitbreiden, waarvoor zij rekent
jaars f 1000 noodig te hebben.
Moord. Naar men meldt, is nabij Uffelte
(Dr.) een moord gepleegd; de verslagene
zekere R. Baaiman van Rheebruggen heeft
men dood in een stroompje aldaar gevonden.
De politie doet ijverig onderzoek naar den
moordenaar, die tot heden nog niet bekend is.
Wegens poging tot doodslag is te Tilburg
gearresteerd zekere H. P., die in een twist
met zijn broeder drie revolverschoten op hem
loste, evenwel zonder hem te raken.
In de gemeente Wilnis werd door het
college van B. en W. aan den raad voorgesteld
de belooning voor den onderwijzer, belast met
het herhalingsonderwijs te bepalen op 60 cent
per lesuur.
Een der wethouders vond het met het oog
op de weinige deelname (2 3 leerlingen)
een dure liefhebberij, immers voor het melken
van 2 of 3 koeien geeft men minder dan voor
8 of 10.
Nadat de voorzitter hem er op gewezen had
dat de vergelijking met koeien in deze niet
opgingbleekdat de andere wethouder het
volkomen met den voorzitter eens waswant
zoo zeide bijals je 2 of 3 koeien gemolken
hebt, ga je doodeenvoudig naar huis en de
meester moet die uren blijven.
De wethouder van de koeien vond geen
steundus meester kreeg de hem toegedachte
belooning.
Donderdag zijn te Nieuwediep aangeko
men Hr. Ms. pantserschepen Kortenaer en
Evertsen. Beide schepen bevonden zich Woens
dag tijdens den storm in de Noordzee en heb
ben het zwaar te verantwoorden gehad. Zij
slingerden zoo geweldig, dat van de equipage
verschillende personen gekwetst raakten, mee-
rendeels licht. Alleen een der opvarenden van
i de Kortenaer, de milicien A. van Zuijlen, van
Dr, Bronsveld over de richting van
ons tegenwoordig bewind.
Het Octobernummer van de Stemmen voor
Waarheid en Vrede is juist verschenen en be-
i vat een »Kroniek”, waarin dr. A- W. Brons
veld zijn oordeel geeft over de richting waarin
wij naar zijn meening door het tegenwoordig
bewind zullen gevoerd worden.
De troonrede, welke die richting aangeeft,
noemt dr. Bronsveld kalm en bezadigd van
toon. Hij had »dat ook niet anders verwacht”,
want zegt hij »dr. Kuyper weet zeer
wel dat hij niet te hard van stal loopen moet.
Hij is, althans voorloopig, verzekerd van den
steun zijner getrouwen, ook al zullen velen
onder hen de regeering te gematigd vinden
maar, het moet nu het streven wezen om den
indruk in den lande teweeg te brengen Gij
hebt u van deze mannen een verkeerde voor
stelling gemaakt. Ze zijn niet zoo verschrik
kelijk, als gij hebt gevreesd.”
Dr. Br. beschouwt al die kalmte als tactiek,
waardoor men zich niet moet laten misleiden.
sOngetwijfeld zoo gaat hij voort zal
deze regeering zoo veel mogelijk streven naar
de verwezenlijking van de wenschen der anti
revolutionairen en der roomsch-katholieken.
»Aan den ondergang der openbare lagere
school zal met kracht worden gewerkt. De
roomsche broeders en zusters kunnen gerust
zijn. Al wat roomsch is zal weldra in ons
land door hen zijn onderwezen. Met kloosters
zal ’t vaderland binnenkort zijn overdekt. In
onze rechterlijke collegie’s zal meer en meer
het overwicht komen aan de zijde van mannen,
die het kanonieke recht stellen boven ons bur
gerlijk recht, en die rekening houden met de
eischen en de belangen van de geestelijkheid.
»De volkomen vrijheid van het geweten,
waarin wij ons verheugen, zal ingevoerd wor
den. Waarom zouden de roomsch-katholieken
hier nalaten wat zij overal deden, indien zij
het vermochten
»Een man, als de tegenwoordige minister
van Koloniën, van wien wij niet verwachten
dat hij anders zal optreden dan hij deed in
West-Indië, toen hij conspireerde met den
roomschen bisschop, zal ongetwijfeld aan den
«apostolischen vicaris” te Batavia terwille zijn,
en voor de protestantsche zending zien wij
donkere dagen tegemoet.
»Doch, het godsdienstig deel van ons volk
heeft zich laten meeslepen door fraai klinkende
leuzen.”
Dr. Bronsveld wil er sditmaal” niet meer
van zeggen. Hij zal zich hartelijk verblijden
als zijne vrees beschaamd wordt, maar hij ge
looft het blijkbaar niet.
\llI «S l\ ilill lill'lll.
mui im i'iiitsinii.
r. „■•'.SxéïïL
