voor WORM en omliggende Gemeenten.
I
I I
ZATERDAG 21 JULI 1906.
No. 30.
Buitenlandsch Nieuws.
Binnenlandsch Nieuws.
Eerste Jaargang.
Rembrandt-Hulde.
de Rem-
uit Den
het orgel
I-
te gedenken den
Rembrandt, en han-
of prof. mr.
spreekgestoelte, vóór den preekstoel opgericht,
en sprak de volgende rede uit
ook momenten
en mensch vol-
Zij wekken de geestelijke
Tot die keurbende
van heroën, die slechts met een door God
geopend oog kunnen waargenomen worden,
het kerkgebouw binnen met een krans van
groene lauwerbladen, versierd met witte linten
en in zwart schrift den naam „Emma” en de
jaartallen 1606 1906 en welke krans hij uit
naam van H. M. de Koningin-Moeder op
de grafzerk neerlegde.
Precies te half elf, na voorspel van
zong Averkamp’s a-cappellakoor de
BEDE VOOR HET VADERLAND.
(Oud-Neder landsch Koor uit den »Nederlandt-
schen Gedenck-Clanck,” door Adrianus
Valerius 1626.)
O Heer die daer des Hemels tente spreyt,
End’ wat op aerd’ is hebt alleen bereyt,
Het schuymigh woelig meyr kond maken stille.
End’ alles doet naer Uwen lieven wille,
Wij slaen het oogh, tot U omhoogh
Die ons in ancxst en noot
Verlossen kont, tot aller stont.
Jae zelfs oock van de doot.
De prijs der Advertentiën is van 1—5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters worden berekend naar
de ruimte die zij innemen. Bij abonnement belangrijk lager.
verstaan. Uitstel van de oplossing der ministers-
kwestie achtte hij gevaarlijk.
MIDDEN-AMERIKA. Dank zij het bemidde
lend optreden, door krachtige argumenten onge
twijfeld gesteund, van de Vereenigde Staten en
Mexico, schijnt de vrede tusschen de Middel-
amerikaansche Republieken hersteld. De wapen
stilstand zou Woensdagmorgen bij het krieken
van den dag intreden. Het vredesverdrag zou
geteekend worden aan boord van den Amerikaan-
schen kruiser Marblehead, die in de wateren
van Guatemala kruist.
Mag men de N. York-Herald gelooven, dan
heeft de oorlog, hoe kort van duur ook, verba
zend veel slachtoffers gekost. Aan de zijde van
San Salvador zijn 1800, aan dien van Guate
mala 6700 man gedood of gekwetst. De samen
hang van het Middelamerikaansche gemeenebest
zal door dien broederkrijg natuurlijk niet weinig
verstoord zijn.
De strijd kwam aan, doordat uit Guatemala
een aantal ontevredenen over het als tyranniek
voorgestelde bewind van den President naar
San Salvador en Honduras waren uitgeweken
en van daaruit stookten. De Regeering van
Guatemala liet toen hare troepen de grenzen
San Salvador overrukken, waar zij echter een
behoort Rembrandt.
Evenals in de nieuwe kerk Vondel, zoo
eeren we hier Rembrandt. Zij zijn niet alleen
de dragers van onzen roem, maar ook van
onze beteekenis als natie. Zij gaven luister
aan den tijd. En luide constateeren wij
aldus besluit spr. dat Rembrandt niet enkel
de schilder van Holland, maar van de geheele
wereld is geworden Straks zal de menigte
zich uitdosschen en feestvieren. In bont
gedrang zal men jubelen. Wij versmaden het
niet. Maar ons begin moet een innige
devotie zijn.
Als ghij (o vrome!) dikwijls hebt gesmaeckt,
Vermaeckt U nu vrij dat ’t U herte raekt,
Looft God den Heer met singen ende spelen.
End’ roept vry uyt te saem met luyder kelen
Hadd’ ons de eer (Hem sy de eer),
Alsoo niet bygestaen,
Wij waren lang, (ons was soo bang)
Al in den druck vergaen.
Nog was het gezang niet geheel verstomd leven begrepen.
H. P. G. Quack besteeg het levenskracht in het volk.
van Arbritage gevestigd is, niet in Euro-
en Amsterdam behoorden bij
In het hart van Holland was be-
Het
die pilaar
i naam en de
zijn geboorte en overlijden zijn
vermeld, het schild dat met angstvallige zorg
uit »de Nachtwacht” is nagebootst, niet als
antiquarische liefhebberij, maar omdat het
spreken moet als uit onze 17 eeuw, herinne
ring ja, maar opstootend tot actualiteit, niet
j pralend maar prikkelend. Want onze plicht
is te toonen, wat het land aan Rembrandt
verplicht is. Do naam op dit schild mane
ons, de taak in ’t leven hoog op te vatten,
niet toe tegeven aan doffe ontevredenheid of
neerdrukkende machteloosheid, in kunst en
wetenschap niet het velerlei maar het ééne
te zoeken.
Uitgangspunt en conclusie is dan oök, dat
denkers, dichters en kunstenaars de waarachtige
leiders der volken zijn. Zij hebben het ware
Neutraliseenng De Stand, betoogt in
een driestar, dat er alle reden is, het denk-
Beter is het beeld van onze neutraliseering in zeer ernstige
I overweging te nemen en dat de kansen op
een algemeene erkenning daarvan zeer gun-
stig staan.
zelfs dit blad zoo
De afgeloopen week staat in het teeken
van Rembrandt.
In vele groote plaatsen van ons land is de
300-jarige geboortedag gevierd van Neder-
landsch grootsten schilder en al loopt er bij de
feestvieringen wel eens wat twintigste-eeuwsche
bombast onder, toch zijn er
bij, den grooten kunstenaar
komen waardig.
Laten wij één greep doen en een klein
relaas geven uit het A. Handelsblad van de
onthulling van den gedenksteen bij Rembrandts
graf in de Westerkerk te Amsterdam op
Maandag j.l.
Deze steen is een in wit marmer gebeeld
houwde copy van de cartouche boven de
poort van ,,De nachtwacht”, vervaardigd door
den heer W. M. Retera, leeraar aan de
Rijksschool voor Kunstnijverheid onder toezicht
van de heeren prof. mr. Jan Six, jhr. Van
Riemsdijk en Bart van Hove. Hij is aange
bracht aan de pilaar achter den preekstoel,
aan welks voet Rembrandt’s overschot ligt
begraven. Op den steen staat in gulden let
ters gegrift
DUITSCHLAND. De National liberale Cor-
respondenz bespreekt thans ook de wijze waarop
de Keizer zich thans gedraagt.
Een groot aantal goede, vaderlandlievende
Duitschers, aldus schrijft het blad, die hun Keizer
niet als sgewoon burger” beschouwen wilden,
waren toch vele zijner temperamentvolle hande
lingen of uitlatingen, voor een deel van over- van --
wegende politieke beteekenis, in het geheel niet bloedig onthaal vonden,
naar den zin. Evenmin het voortdurend op den I
voorgrond doen treden van uiterlijk vertoon en
praal, het vele reizen en spreken, hetgeen ook
Je verantwoordelijke regeering de taak niet ver
gemakkelijkte. Het wegblijven van de amnestie
heeft deze reeds van vroeger af opgehoopte ont
stemming thans doen loskomen. L 1__.
deze zaken nog eens zonder terughoudendheid
openlijk te bespreken, dan zulks steeds alleen en
Uitgave van T. GAASTRA Bz„
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WORKUM.
Dan toch zouden zich gevallen kunnen
voordoen, waarin het Hof van Arbitrage in
niet“v7hïndërd werd
diging heeft aangedaan van het aansprakelijk
te stellen voor de dwalingen en zelfs misdrijven
in den loop van een betreurenswaardige zaak
begaan.” De beslissing van het Hof van Cas
satie noemde hij het herstel der dwaling en de
belofte van een tijdvak van verzoening. Hij
verklaarde zich overtuigd, dat geheel het leger
met geestdrift, als een eer voor het leger, den
kolonel van vroeger, den generaal van thans zou
ontvangen, die zich met vurige kracht heeft
gewijd aan het onderzoek naar de waarheid.
ENGELAND. De Münch. Neueste Nachrichten
meldt, dat koning Edward van Engeland in een
brief aan Keizer Wilhelm de hoop heeft geuit,
dat beide vorsten elkaar in den loop van dit
jaar zouden ontmoeten. In zijn antwoord zeide
de Keizer in de verwachting te deelen. Maar
tot nog toe is geen besluit genomen omtrent
tijd en plaats der ontmoeting.
Het bericht, dat de Koning, of de hertog van
Connaught als zijn vertegenwoordiger, de doop
plechtigheid van ’s Keizers kleinzoon te Potsdam
zou bijwonen, is voorbarig.
OOSTENRIJK-HONGARIJE. De minister
president van Hongarije, Weckerle, verklaarde
aan een deputatie van groot-industrieelen, dat
de in Oostenrijk gevoerde campagne tegen den
invoer van Hongaarsche producten, is een schen
ding van het beginsel der behartiging van de
wederzijdsche belangen. De deputatie drong op
represailles aan.
De heer Weckerle zei: »Zoo erdouane-maat-
regelen tegen Servië genomen zijn, dat is ge
schied, om de belangen van Hongarije te be
schermen. Hongarije is gezind tot een verzoe
nende politiek, indien Servië ernstige waarborgen
aanbiedt. Hongarije zal echter geenszins den
eersten stap doen.”
De deputatie juichte het door den minister
president gesprokene zeer toe.
RUSLAND. Uit Petersburg wordt gemeld,
dat Sjipof, lid van de rechterzijde der Doema
j.l. Zaterdag twee uur achtereen bij den Tsaar
op audiëntie was. Hem werd de kabinets
formatie aangeboden, maar hij wilde het aanbod
niet aanvaarden en raadde den Tsaar aan zich
met de constitutioneel-democratische partij te
Een veeg teeken, dat nu zelfs dit blad zoo Al meer toch dringt het besef door merkt
iets durft schrijven. het blad op dat de Staat, waar het Hof
FRANKRIJK. Minister Barthou heeft te Guéret i -
En toen zij in diepe stilte die ontdekking bÜ een receptie de officieren toegesproken als »de peesche oorlog mag verwikkeld worden
-- - 1 eerste minister, die, sedert den grooten dag, I 3
welke een historische dag zal blijven, zich in
contact zag met vertegenwoordigers van het I de uitoefening zijner functie belemmerd^
nationale leger.” u..
dat »de republiek nooit aan het leger de belee-
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents.
Per post 0 65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
Hier ligt
REMBRANDT
HARMENSZ.
VAN RYN.
Geb. 15 Juli 1606
Gest. 4 Oct. 1669.
De groote kerk was spoedig gevuld met
tal van genoodigden, waaronder vele schilders,
met Jozef Iraëls en H. W. Mesdag vooraan.
Verder konden wij opmerken den minister
van buitenlandsche zaken, jhr. Tets van
Goudriaan, den Commissaris der Koningin
in deze provincie, mr. G. van Tienhoven, den
burgemeester onzer stad, mr. W. F. van
Leeuwen, den procureurgeneraal bij het ge
rechtshof, baron Baud, den waarnemend
rector van de hoogeschool, prof. J. J. de auen
Bussy, en natuurlijk alle leden van de Rem-
brandt-commissie, velen met hun dames. Ook
mevr. Van Leeuwen—Waller en mevr. Mes
dagVan Houten woonden de plechtigheid
bij.
In diepe ontroering staan wij heden op deze
plaats.
Wij komen immers om
300sten geboortedag van
gen aan de pilaar daar ginds het schild op,
vermeldende het jaar van zijn geboorte en
van dat, toen hij gestorven en alhier begraven is.
En wij achten het een waardig begin van
onze herdenking dat wij in deze kerk nu
samenkomen.
Want in deze kerk waarop de blik van
Rembrandt tijdens zijn leven zoo dikwijls moet
zijn gevestigd mogen wij als van-zelf dade
lijk den nadruk er op leggen, dat Rembrandt’s
1 kunst in haar diepste wezen en kern van
mystieken aanleg en beweging is.
Mystiek niet omdat zijn schilder-, ets
en teekenwerk voor een goed deel aanleiding
en stof vond in zijn lectuur en overpeinzing
van den Bijbel hoe talrijk en heerlijk de
beelden ook zijn die hij daaraan ontleende
neen, niet enkel dit
maar geheel zijn kunst kwam van boven.
Het licht dat hij laat vallen op of laat
stralen uit zijn schilderij, is ’t licht dat ver
want is aan het licht boven ons.
Het werkt uit een eerbiedige stilte.
De ware mystieken leeren ons. dat het
allerbeste, het alleredelste, waartoe men in
dit leven komen kan, is het zwijgen, en God
daarbinnen te laten spreken.
Midden in ’t zwijgen zoo zegt Meister
Eckhart werd mij het verborgen woord zoo dikwijls in intieme kringen te doen, zooals dat
gesproken. »Ik ontdekte iets” zóó zegt inderdaad geschiedt.
Augustinus »dat zingt in mijn ziel, en aan
mijn ziel vooruitzweeftzou dit het eeuwige
leven zijn?”
Dat nu doet zelfs de vraag rijzen, of de
aanstaande Vredesconferentie niet tevens de
vraag in overweging zou kunnen nemen, op
wat wijs aan het Hof te ’s-Gravenhage voort
durende zekerheid en veiligheid te verschaffen
ware.
En mocht men er op dien grond in slagen,
de mondiale beteekenis onzer residentie in
dien zin te doen erkennen, dat alle contrac-
teerende Mogendheden ons van een Euro-
peesche worsteling iosleeren, zoo zou een
waarborg voor onze onafhankelijkheid ver
kregen zijn, die den waarborg in vloot en
leger gelegen, verre te boven ging.
Vredespaleis. Men bericht
Haag aan de O. IICt
Het bestuur der Carnegiestichting heeft te
Duinkerken het Stadhuis, gebouwd door Cor-
donnier, in oogensebouw genomen.
Omtrent de uitvoering van een der ont
werpen is nog niets beslist. Bij het onder
zoek der ontwerpen is door het bestuur aan
enkele buiten de bekroonde ontwerpen nog
zeer de aandacht geschonken.
Hooibroei. Door Brandverzekering-Maat-
schappijen is de aandacht hunner vertegen
woordigers ten plattenlande gevestigd op de
te verwachten hooibroei, omdat de oogst ruim
is en het hooi door onvoldoende hulp niet
altijd met de noodige zorg bewerkt is ge
worden.
In de Dinsdag gehouden vergadering
van de Provinciale Staten van Groningen is
na langdurige discussie, overeenkomstig het
voorstel van Ged. Staten, besloten tot afschaf
fing van tollen op de provinciale wegen.
Een merkwaardige geboorte. G. J. H.
Smit te Deventer had een broednest. Toen
de kuikens voor den dag kwamen, bleef een
ei achter. Dit werd nu kunstmatig van zijn
inhoud bevrijd en toen kwam er een vreemd
gedaan hadden, gaven zij daarvan uiting.
Aldus onze Rembrandt. Hij greep zijn pen
seel of etsnaald. Hij beeldde uit, wat hij in
wendig had gevoeld. Hij mengde het licht
van boven onder de verven van zijn palet.
En de verrukkende gloed openbaarde zich aan
I -11
Spr. schetste hierna Amsterdam der 17de
eeuw, als het hart van het toemalig zege
vierende, in vrijheid triumfeerende Holland,
waar Rembrandt ’t grootste deel van zijn leven
vertoefde, waar hij in volle vreugde, en diepe
Tegen half elf kwam jhr. S. M. S.^de Ranitz smar(: en jn a[ de weelde van zijn scheppende
1 ~L 1 kracht heeft gewoond, en waar hij hier be
graven ligt. In dien glorietijd getuigden
Rembrandt’s schilderijen van onze intensieve
kracht van ons diepst voelvermogen. Uit de
diepte van kunstenaarsziel schiep de schilder
zijn wonderwerken.
Rembrandt
elkander.
sloten de grootste schat van Holland,
is daarom gewettigd, dat wij aan
het schild opheffen, waarop zijn
jaartallen van zijn geboorte en c
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
4
A 1^^
