voor WORKl'I on omliggende Gemeenten.
ZATERDAG 22 SEPTEMBER 1906.
No. 39.
OUDE KRONIEK.
Buitenlandsch Nieuws.
Uit de Kamer.
1
Eerste Jaargang.
Binnenlandsch Nieuws.
Dat heeft natuurlijk wel eenigen invloed op de
is bij de ernstige personen, dat de Duitsche
8.
9.
gevallenverzekering, een ziekte- en ouderdoms-
verzekering, voorkoming van scheepsrampen, her
ziening der arbeids- en veiligheid wet en regeling
van arbeidsduur en nachtarbeid van volwassen
mannen voorkomen. Ten slotte belooft de mi
nister van koloniën grootere zelfstandigheid op
financieel gebied.
Mij dunkt de Tweede kamer kan vooreerst
met zoo’n werklijst genoegen nemen. Hoever
ze het daarmee brengt en of ze met het voor
gestelde in haar schik is, zullen we in den loop
van het jaar merken.
Secretaris Rud. Haersma.
’t Euangelium wordt ghepredickt door Joh.
Merenschet tot Hemelum en Mirns in Gaester-
landtdoor Adrianus Bos tot Coudumdoor
Gerardus Faber tot Oldega ende Colderwolde
door Johannes Moll tot Nijega ende Elahuijzen
Warns ende Scharl staen ledigMolquerren
bedient Aegidius Mellius.
DUITSCHLAND. Keizer Wilhelm heeft zich
door de benoeming van den heer Dernburg tot
leider der koloniale afdeeling in Amerika veel
Ernst van Harinxma, Johan van der Sande,
Orck van Doijum, Cellius Jongstal, alle Raden
in den Hove Provinciael.
Dese naemen aen een vaert te graven van
Staveren nae Warnser-sloot op de wijdte van
54 voet ende de diepte van 4 voet, met een dijck
aen de kant, om bij teghenwindt de Schepen te
mogen uijt-treckenoock een vaert van Stave
ren nae Scharl en voorts nae Warnsmitsga
ders een vaert van Stavoren nae Molquerren op
de wijdte van 54 voet ende de diepte van 4 voet.
De brieven van Cessie zijn ghegeven in dato
den 30 Augustus 1620.
Om de Meeren ende Stroomen is dese Grie-
tenie vischrijck. Hemelum en de naestgelegne
dorpen zijn de Wolden gelijck in overvloedt
van Wildt.
’t Recht oft de Weer wordt binnen Staveren
ghehouden op een Saterdach, behalven ses
loopende Weecken nae Meij dan op Vrijdagh vrienden verworven. Dernburg heeft zijn op-
om de weeckmerckt van de Wildemerckt.
’t Wordt bedient bij de Ed. Heere Jarich van
Groustins, als Grietman:
De prijs der Advertentiën is van 1 5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters worden berekend naar
de ruimte die zij innemen. Bij abonnement belangrijk lager.
den vermaarden generaal Goerko in den oorlog
van 1877—78 tegen de Turken.
Dmitri’s vader Feodor, het befaamde hoofd
der Moskousche politie, was een vondeling. Een
Duitsch echtpaar vond eens op de trap hunner
woning te Gatsjina een kind liggen. Naar het
Duitsch woord voor trap »Treppe” kreeg de
vondeling den familienaam Trepof (in het Ne-
derlandsch dus »Van der Trap”). De oude
Trepof bracht het ondanks zijn duistere afkomst
en nederigen staat tot een der hoogste, zij ’t
dan ook meest verafschuwde, staatsbedieningen.
Hij liet zijn talrijk kroost een vermogen van
vele milioenen roebels na, dat hij, men weet
niet hoe, had bijeengescharreld.
KRETA. Prins George van Griekenland heeft
in een proclamatie aan het volk van Kreta af
scheid genomen uit zijne betrekking als commis
saris over het eiland. De mogendheden be
noemden hem als zoodanig den 26 November
1898 voor den tijd van drie jaren. Den 21 De-
December 1901 en in dezelfde maand van 1904
werd zijn mandaat telkens hernieuwd en hij
had dus voorloopig altijd tot December van ’t
volgende jaar in functie kunnen blijven. Maar
zijn verwachtingen zijn teleurgesteld. Hij meende
de annexatie van Kreta bij Griekenland te
moeten voorbereiden, maar de mogendheden,
die meer bijzonder met de bescherming van
Kreta zijn belast, wilden daarvan niets weten
en integendeel de suzereine rechten van Turkije
gehandhaafd zien. Daarom bedankte de Prins
voor zijn ambt en zal nu het eiland verlaten
eer zijn opvolger Zaïmis komt.
Zondag werd op Oud-Roosenburg bij
Amsterdam een meeting gehouden voor Alge
meen Kiesrecht.
Uit alle oorden des lands waren corpora
tion van arbeidersvereeniging naar de Hoofd
stad gestroomd en gedeeltelijk met ontplooide,
gedeeltelijk met overtogen banieren trokken
zij van plaats van aankomst naar de groote
vlakte en enkele, die den gang door gezang
trachten op te luisteren staakten op eerste
aanmaning daartoe het lied.
Op het door den regen, die den ganschen
voormiddag viel, drassig geworden grastapiet,
waren onderscheidene tenten opgericht waar
ververschingen en eetwaren te bekomen waren,
zelfs die onder rabbinaal toezicht waren toe
bereid.
Zes spreekgestoelten en eene groote overdekte
tribune van pl m. 35 meter lang werd opge
richt onder welke laatste zich een tiental zang
en muziekgezelschappen lieten hooren. Onder
de duizenden betoogers kon men vele militairen
van land- en zeemacht opmerken.
Van de bestuurstent uit, deelde de heer W.
G. Kuykhof mede dat 120 vereenigingen zich
tot deze meeting hadden aangemeld, en dat
de aanwezige 670 vakvereenigingen 36403
leden, en andere vereenigingen en corporaties
dit getal tot ongeveer 60.000 deden stijgen.
Nadat de verschillende sprekers reeds met
namen door de dagbladen vermeld op de zes
spreekplaatsen het woord gevoerd hadden,
door muziek en zang afgewisseld, trok men in
optocht, met ontplooide banieren onder de op
wekkende marsch stadwaarts, Het was zoo
als we zeiden, een ontzaglijke, ontelbare massa
menschen die tegen 4.30 door de Watergraafs
meer, langs Ringdijk, Weesperzijde, over de
Nieuwe Amstelbrug, Stadhouderskade, van
W ou- en Albert Cuyp en Sweelinkstraten naar
het Sarphatipark waar de stoet te ruim 7 uur
in den avond ontbonden werd.
Het aantal vaandels werd op 690 dat der
betoogers op 25000 begroot. Van wanorde
lijkheden werd niets vernomen, en mag ge
tuigd dat de meeting uitnemend slaagde
dank zij het weder dat tegen 12 uur op
klaarde en zich den verderen dag goed hield.
Loterijwet. Men schrijft aan de ’s Her-
togenb. Ct.
Het is een feit dat. althans in kleine ge-
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents.
Per post 0.65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
leiding tot koopman en financier voor een 1898 voor den tijd van drie jaren. Den 21
gedeelte op Amerikaanschen bodem ontvangen, cember daaraanvolgende trad hij in functie.
Groustins, als Grietman: Dat heeft natuurlijk wel eenigen invloed op de ‘r'n‘ J— -J
Bijsitters zijnPyter Gerritsz, Reijner Claesz, beoordeeling der benoeming, maar de hoofdzaak
Hendrick Harmensz, Sybolt Wobkesz Jaersma, j is bij de ernstige personen, dat de Duitsche
Keizer, die zijn volk gewoonlijk jaren vooruit
is, waar het geldt in de toekomst te zien,
slechts één ding op het oog heefd gehad,
namelijk de koloniale afdeeling, die »vergraafd”
is, weer op een hoogte te brengen, dat ze wat
presteeren kan, en bij de benoeming noch aan
de voorstanders noch aan de vijanden van den
stap heeft gedacht. Het hindert hem blijkbaar
’einig, dat deze benoeming wordt toegeschreven
aan zijn impulsieve voorliefde voor Amerika.
Hij ziet verder dan de »vóórzondvloedsche”
Germanen van de soort van de «Kreuzzeitung.”
En het volk keurt naar het schijnt den stap
goed, welken de Keizer heeft gedaan. Op het
handjevol, dat zich in zijne dwaze vooroordeelen
van vroegere eeuwen nog heden tegen den
vooruitgang verzet, welke de nieuwe tijd heeft
gebracht, komt het niet aan. Als zij hun zin
hadden gekregen, stond Duitschland thans niet
aan ’t hoofd der volkeren in alle kunsten van
den vrede en van den handel.”
Aldus een Amerikaansch blad, dat totnogtoe l
evenmin den Keizer als Duitschland bijzonder
gunstig gezind was.
FRANKRIJK. Henri des Houx, indertijd de
eerste buitenlandsche journalist, die Bismarck
na zijn aftreden interviewde, doet thans opnieuw
van zich spreken.
Als leider van den zooeven door hem in het
leven geroepen en der regeering zeer welkomen
»Bond van vrije Katholieken,” zond hjj aan
alle gemeenten in Frankrijk een oproeping,
waarmede hij ten doel heeft, de scheidingswet
ten uitvoer te doen leggen. In de oproeping
wordt er op gewezen, dat de vereenigingen,
welke volgens de grondbeginselen van den bond
gesticht worden, er zeker van zijn de kérkelijke
goederen te behouden.
De vraag, waar men de welwillende geeste
lijken zal vinden om den godsdienst waar te
nemen, komt in de tweede plaats.
Eerst is het noodig, met het materieele bezit
de rechts-grondslagen te vestigen.
Des Houx meent ten slotte, dat de geestelijken
zich wel in het onvermijdelijke zouden schikken.
Intusschen wordt zijn bond door verscheidene
conservatieve en nationalistische bladen bespot,
die als hun overtuiging te kennen geven, dat
deze poging, om een schismatische beweging te
voorschijn te roepen, smadelijk zal mislukken.
RUSLAND. Aan de Daily Telegraph wordt
uit Petersburg geseind, dat de dood van Trepof
den Tsaar heeft genoopt zijn kruistocht in de
Finsche wateren te bekorten. De overheden op
Tsarskoje Selo zijn buitengewoon waakzaam
vele personen, die tot het Hof behooren, zijn
weggezonden, enkelen ook gearresteerd, maar een
complot heeft men niet ontdekt.
In verband met dit bericht dient mededeeling
te worden gedaan van een gerucht, volgens
hetwelk Trepof niet door een beroerte is ge
troffen, maar om ’t leven gebracht door vergift,
hem toegediend door de hofkliek, wie hij te
liberaal begon te worden
In aanvulling op de levensbijzonderheden, om
trent wijlen generaal Dmitri Feodorowitsj Trepof
medegedeeld, zij vermeld, dat hij den ouderdom
van 51 jaren bereikte en alvorens hij in dienst
der politie trad, bij de garde stond. Als officier
maakte hij zich door nauwgezette plichtsbetrach
ting bekend, maar ook door hondsche behande
ling van zijne ondergeschikten. Hij streed onder
De Grietenie van
HEMELUMER OLDEVAERT ENDE
NOORDWOLDE.
Dese Grietenie bestaet uijt twee ghedeelten,
ghelijck de naem medebrenght, nam. Hemelumer-
oensert (anders Oldevaert) ende Noordwolde.
’t Eerste is waterigh, ’t ander woldt. Sij draegt
de naem van Hemelum, welcke plaetse sich
ten principale verheft door d’ afkomst van
Joachimus Hopperus. De naem sijnes Vaders is
gheweest Sjoerd, sijnes Moeders Richstje Pier-
sma, dochter von Feijke Piersma, Burgemeester
tot Sneeck hij werdt een beroemd man.
’t Tweede dat Hemelum bekent maeckt ist
Clooster, in ’t welcke sich neergeset hebben d’
Abten van Staveren nae dattet Clooster S. Odülphi
van de zee verwoest was. In de tijden der
Schieringers ende Vetkoopers heeft dit Clooster
veel ghedaen ende gheleden. Tot Hemelum is
een Jaer-merckt op Pinxter-maendagh.
2. Col du m. Een groot en voor-treffelijck
dorp, op hooghe Terpen in laegh-landt. Heeft
een schoone hooghe Toorn, dewelcke door de
Grietman Douwe van Epema, in ’t jaer 1614
begonnen is en in ’t jaer 1617 voltrokken. De
hoogte van vijf-ende-negentigh voet muijr-werek,
ende een leijen spits van honderd-ende-neghen
voet. Vermidts de hooghte dient se in zee tot
een baeckenende kan het eijland Texel door
een Verre-kijcker, met de schepen op de reede,
van dese Toorn beschout worden, ’t Fondament
uijt hondert-ende-tachentig duijsent steen, alsoo
het muijrwerck seven voeten dick is. De cieraedt
heeft sijn eijsch in Kerck en Toorn van buijten
•ende binnen.
Dit dorp heeft een uijtbuijrte Terwisga. lig
gende aen de zee, ende een jaermerekt des
dinsdags nae Pinxteren. De staten van Galema
ende Ipema.
3. Warns. Light in ’t langh verstreckt
van de Molen oft Noord-eijnd, aen de Vaert van
S Ja veren nae de Morra ende Fluijsen, tot voor
bij de Kerckaen’t Suijder-end meer dan 300
Huij.sen. Bestaet uijt verscheijdene Heuwelkens,
omt overloopen van het Zeewater eertijdts ghe-
maekt. Een Jaer-merckt op den 24 Junij, S. Jan
midts Somer.
4. Scharl. Een kleijn buijrtdoch hier
onder behoort de buijrte Laexum aan de zee
liggende, bij visschers bewoont. Vernoemt om
de schoone Zee-bot, Laexumer bot.
Hier light mede ’t Roode Cliff, ende daer-
neffens in zee ’t Vrouwen-zandtuit de historie
bekent.
5. Molquerren. Sovele huijsen omtrent
als te Coldum ende Warns, doch hier in een
gheboscht en bij malckanderen. Nochtans niet
op effene rijen gheordent, maar onder ende
achter malckanderen, gevende stegen ende door-
ganghen als een verwerf Doelhoff, door wateren
in seven eijlandekes verdeelt. Goede, welbe-
boude Huijsen, bewoont van veele rijeke Schip
pers, bij de hondert in ghetal, vaerende om
Oost ende West.
De naem van ’t dorp komt van Melck-werren,
•dat is streecken Weijd-landt voor de beesten,
-die melck gheven.
De vier volgende dorpen werden bij oudts de
Noord of Iga-wolden ghenaemt.
6. Oldega. Hier lagh ’t olde Stins van
Ige Galema, old Galama ghenaemt. Van desen
mans naam wierden oock dese vier dorpen Iga-
wolden gheheten.
7. N ij e g a.
E 1 a h u i z e n.
Colderwolde.
De Grietenie heeft vele wateren, als de Fluij
sen (eertijds so men seght een bosch, dat uijt-
ghebrandt is), ’t Fleijt, de Gronsen, Morra, de
Haen-meer, Colder-Brecken.
’t Stavefsche meer is bedijekt en droogh ghe-
maeckt, want also de Poelen ende Meeren on
trent Staveren de doorvaert verhinderden, ver
midts drooghte, is goed ghevonden die tot land
te maecken, om een bequaeme doorvaert te
graven ende te onderhouden. De Stadt Stave
ren verkreeg Octroij op dit werek, om de Lan
den als eijgen en last-vrij te mogen ghebruij-
cken, die se bequaemen door dese uijtmalinghe
ende bedijkinghe, doch om vele rijsende krae-
kelen met de aenpaelende grontheeren, droegh
se haere gerechtigheijdt over aen de Heeren
Hoe vaak het nu ook al te zien geweest is,
er blijven nog altijd belangstellenden genoeg om
de stoet te zien waarmee de Koningin iederen
3den Dinsdag van September naar den Haag
trekt naar het Binnenhof ter opening <hn de
nieuwe zitting der Staten-Generaal. In den mor
gen komen ze den Haag al binnengestroomd de
honderden en duizenden van overal uit het land
om de Koningin en den Prins in de gouden
koets en heel die rij daarachter te zien. En in
de residentie zelf loopt tegen een uur of twaalf
of neen, veel vroeger al, jong en oud uit om te
gaan kijken.
Zoo was het ook dit jaar weer. Ja het leek
wel, of de belangstelling nog grooter was dan
andei's. Was het om te zien hoe de jonge Ko
ningin er uit zag na haar laatste ziekte Maar
er zijn er maar weinigen die haar in die men-
schenvolte kunnen opnemen. Dat blijft het bui
tenkansje voor afgevaardigden, voor het diplo-
maten-korps en enkele bevoorrechten, die haar
in de Ridderzaal kunnen opnemen, wanneer zij
naast den Prins naar den troon schrijdt en daar
de Troonrede leest en de zitting geopend ver
klaart.
Deze troonrede, het werkprogram als ’t ware
der ministers, omvatte dit jaar heel wat. Na
de gebruikelijke verklaringen omtrent den toe
stand van het land en zijn betrekkingen tot
andere mogendheden volgde een rij van wets
ontwerpen, die aan de kamers ter behandeling
zouden worden aangeboden op bijna ieder gebied.
Daar waren het voornaamste wel de ont
werpen, waarvan de Minister van Financiën een
stijging onzer schatkist verwacht, die dat wel
noodig moet hebben. Ingediend zullen worden
een ontwerp tot samensmelting van vermogens-
en bedrijfbelasting tot eene heffing onder den
naam van inkomstenbelasting, een tot verhooging
van het zegelrecht op effecten, tot het treffen
van den inbreng in naamlooze vennootschappen
met een evenredig registratierecht, tot wijziging
der wet op het successierecht, tot technische
herziening van het tarief van invoerrechten, tot
verlaging van den accijns op suiker en verhoo
ging van dien op het gedistilleerd.
Dan toonde de minister van justitie zijn ijver
door herziening van ons vennootschapsrecht, wij
ziging van het recht op vereeniging en vergadering,
snellere afdoening en vereenvoudigde berechting
van strafzaken door den kantonrechter en andere
wijzigingen aan te kondigen. De minister van
binnenlandsche zaken is van plan de woningwet
te veranderen en een wettelijke regeling ten
aanzien van de banken van leening voor te dragen.
Die van oorlog wil de militie- en landweerwet
veranderen en een fonds instellen tot spoedige
afwerking van de stelling van Amsterdam. Zijn
collega van Waterstaat wil de Zuiderzee droog
maken en de nieuwe minister heeft een zeer
uitgebreid program, waarop uitbreiding der on-
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WORKUM.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
gr
I
I
In
