J
1
voor WORKIJI en omliggende Gemeenten.
II
No. 27.
Binnenlandsch Nieuws.
ZATERDAG 291JUNI 1907.
Tweede Jaargang.
Marine-
heelkunde, groote reizen
standers verdeelde, n.l. de vraag of de afstam-
het blijvend
1
De
zijn
een
ven
middelen
in Breda bleef.
Met haar bezochten Workum hare vorste
lijke telgen”:
FREDERIKA LOUISA WILHELMINA,
De prijs der Advertentiën is van 1—5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters worden berekend naar
de ruimte die zij innemen. Bij abonnement belangrijk lager.
te melden, dat belang-
bove?glnoemd mor^en’ °ms‘reeks 7.UUr/ isnhe,t hJk
man op de Noorderpier te Hoek var
Aan den Feestgids voor 10 Juli ontleenen
wij de volgende beschrijving van enkele
bijzonderheden van het jaar 1785, alsmede
van enkele personen uit den feestelijken
stoet.
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents.
Per post 0 65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
Daniel Tieboel,
die in 1787 wegens zijn patriottische gezind
heid als secretaris werd afgezet, woonde in
het huis, nu door den heer Ten Berge
bewoond, welk huis door hem was gebouwd.
Hij was de schoonvader van den beroem
den taalgeleerde Siegenbeek.
gelden waren uitgetrokken op de I'
begroeting en het geheel in verband gebracht
was met het behoud van de Rijkswerf te
Amsterdam.
Heel wat drukker maakte de Kamer zich
over het wetsontwerp ter bevordering van de
voltooiing van de spoorweg Gouda-Schoonhoven
en verzekering van de geregelde exploitatie van
de spoorwegen ’s-Gravenhage-Voorburg-Leiden
en Gouda-Oudewater.
Deze ontwerpen waren i
Kamer in behandeling en toen door de heer
Treub vooral
Thans was er een wijziging in aangebracht ten
einde te doen uitkomen dat het rentedragende
voorschot zal strekken ten deele om
vullen wat, i
schotten, nog voor de voltooiing van
Gouda-Schoonhoven noodig is en voor het overige
om <L .LU
de door haar voor den reeds tot stand gekomen j
lijn gedane uitgaven. Het bleek echter dat deze boot dus niet reddeloos rond, lijden geen gebrek,
wijzigingen ’s heeren Treub’s oordeel niet hadden
gewijzigd. Hij bleef zijn financiëele bedenkingen
handhaven. De storting in het vernieuwings
fonds, waartoe de maatschappij verplicht is, is
jaarlijks f 4000 te laag, de inkomsten vermin
deren en nu is er nog een adres ingekomen uit
dip strppk nm f.p 'ZPO’O'pn .lof lipt liolonrr iron rlp
streek bij die maatschappij niet gebaat is. Wat
bezielt de regeering dan er nog meer geld aan
weg te gooien. Feitelijk is de lijn al lang
failliet, laat men haar ook maar officieel failliet
gaan. De heer Patijn kwam tegen deze rede-
neering op. Zoo slecht stond het niet met de
lijnen, ’t Gold hier wel een schadepost, maai
de eenige vraag was nu, hoe er met de minste
schade uit te komen. De minister nam het nog
optimistischer op. De lijn was nog zoo kwaad niet.
Wie wist of nog niet een deel van het geld
terecht kwam. En als men nu geen geld meer
gaf, werd de lijn Gouda-Schoonhoven niet afge
werkt, tenzij de Staat het deed en zou dus voor
afbraak verkocht moeten worden, waardoor al
het geld weg zou zijn.
Tegen het wetsontwerp tot verklaring van het
algemeen nut der onteigening voor den aanleg
van de tweede Staatsmijn Emma bracht alleen
de heer Nolens bezwaren in.
donneert werd 50 man
Door het overhalen van
hefboom glijdt de boot, nadat de schui-
gesloten zijn, met bemanning, levens-
enz. te water, duikt half onder en
WILLEM GEORGE FREDERIK,
geb. 16 Febr. 1774, als generaal in Oosten-
rijkschen dienst in 1799 gesneuveld.
De Burgerwacht.
De Burgerwacht bestond reeds van ouds
in 1689 gereorganiseerd, toen door Ed.Mog.
H. H. den Magistraat van Workum «geor- vordering na 5 jaren) succes had gehad, kwam
-J [’r> uyt haar stad bij de boven aangeduide vraag weer in het debat
deze dangereuse tijd, vermits het ijs den bij de behandeling van het artikel, dat het be-
vijand voor eene brugge tot diep in ’t Hert
van ons land konde verstrecken, uyt te
maecken” (11 Jan.)
De manschappen «op ’t geweer geset”,
de »30 musquetten, als degens en Helle-
baerden” echter op het raadhuis opgehangen.
De 50 mannen werden als volgt ingedeeld
I. Het Blauwe Vaandel, 2. Het Oranje
Vaandel, 3. Het Witte Vaandel, elk met 1
hopman, 1 luitenant en 1 vaandrig,
oud-burgemeester TaDema (smid van
ambacht) werd kapitein.
Deze Burgerwacht, langzamerhand weer tot
rust gedoemd, werd in 1784 weer opgericht,
(zie de Gesch. van de stad Workum, bladz.
197 vlg.)
Als onderscheidingsteeken werd aangeno
men »een zwarte «cocarde met een ligt blauw
»regtstandig lintje aan de hoed en voor de
officieren een ligt blauwe echarpe met kwasten
om het lijf.”
Aan de brug bij ’t begin van de stad
stond de Burgerwacht geposteerdhier werd
Hare Hoogheid weder door de zelfde Heeren
(P. Camper en Van der Haer) opgewacht
en uit de koets geleid zijnde, wandelde zij
met de vorstelijke kinderen tusschen dezelve
(marcheerende een gedeelte van de Burger-
schutterij vóór en een gedeelte agter dezelve).
Kapitein was Jelmer van der Zee, Lui
tenant, Jan Douwes de Hoop, Vaandrig,
Fokele Gales, Sergeant, RlENK SjOERDS.
Petrus Camper.
Een veelzijdig geleerd man als groot
geleerde en welsprekend redenaar bekend
geb. 11 Mei 1722 te Leiden, gaf hij reeds
spoedig blijken van zijn uitnemende gaven
deed na zijn promotie als dokter in de
aan te
naast de nieuwe rentelooze voor- j
de lijn i
o
de maatschappij te ontlasten van een deel van brengen.
De schipbreukelingen dobberen in dit soort
en zijn niet blootgesteld aan koude en regen.
Zij kunnen ten allen tijde vanaf het schip in
deze boot plaats nemen en beschermd zitten.
Spoelen de reddingsbooten met passagiers
van het dek, dan zal men wel door elkaar
die streek om te zeggen dat het belang van de geschud worden, doch niet verdrinken, zelfs
niet nat worden.
Een erfenis uit Amenka. Men herinnert
zich, dat eenigen tijd geleden verschillende
bladen melding maakten van een erfenis, die
aan een Amsterdamsche familie Van Nes, door
het overlijden van een broeder, die jaren
geleden naar Amerika ging, is ten deel ge
vallen. Voor de familie ging de heer Del
Baere, assuradeur te Amsterdam, naar San
Francisco, die maanden lang allerlei moeilijk
heden had te overwinnen, doch een paar
dagen geleden te Amsterdam is teruggekeerd.
Naar men aan het N. v. N mededeelt, is de
zaak in orde en kunnen de vijf broeders en een
zuster alhier rekenen op hun deel, dat zeer
belangrijk moet zijn Verschillende erfgenamen
ontvingen reeds flinke voorschotten en instal
leerden zich beter dan tot dusverre. Ver
bazend veel last hebben zij van menschen,
die als- aas^gels neerstrijken om wat van den
buit te beijj chtigen. zoodot noch Rn"” JJei
Baere, noch de familieleden zich geneigd be-
toonen aan derden bizonderheden omtrent de
erfenis mede te deelen.
Een agent van politie te ’s Hertogen-
bosch liet zich door drift vervoeren en nam
een jongen, die op de Paradeplaats aldaar
speelde en den agent sarde, zoo onder handen,
dat hij bewusteloos naar het gasthuis moest
worden vervoerd. De jongen zal er het leven
wel af brengen, maar de agent zal er zijn
betrekking bij inboeten, als het daar bij blijft.
Slachtoffer van y>De Berlin”. Dinsdag-
j van een
- op de Noorderpier te Hoek van Holland
gevonden. Waarschijnlijk is het van een
der slachtoffers van de Berlin”, dat onder
drag der uitkeering of liever de w'ijze waarop
dit bedrag bepaald wordt, regelt. Het artikel,
zooals het door de regeering was voorgesteld,
liet toe, dat wanneer reeds voor een erkend
kind gezorgd wordt door zijn ouders, toch nog
een ander tot onderhoud verplicht wordt als de
vermoedelijke vader. Daartegen hadden de heeren
Limburg en Van Styrum bezwaar, omdat het
vaderschap de grond was voor den onderhouds
plicht. De heer Van Idzinga daarentegen, die
niet in het vaderschap maar in de gemeenschap
met de vrouw de grond voor den onderhouds
plicht ziet, wenschte juist dit «dubbel vader
schap” te behouden. De minister scheen dit
minder te kunnen schelen, als het artikel maar
bleef. En daarin gaf de Kamer hem zijn zin.
Dit was ook het geval met de artikelen bepa
lende, dat de kantonrechter, als hij de bewe
ringen, waarop de aanspraken van de moeder
en het kind steunen, ongegrond oordeelt, de
benoeming van een bizonderen vertegenwoordiger
kan afwijzen, wat ook het geval is, indien blijkt,
dat voor de nakoming der verplichting voldoende
is gezorgd op een wijze, waarmede de moeder
genoegen neemt en bepalende, dat hij vergunning
kan geven om kosteloos te procedeeren. Maai
de Kamer verkoos niet, als de minister het
wenschte, den kantonrechter de bevoegdheid te
geven de som tot uitkeeriug voorloopig vast te
stellen, dan alleen wanneer de man zijn ver
plichting had erkend. Nadat nog bepaald was
dat de wet geen toepassing vindt ten aanzien
van kinderen voor de 300ste dag na hare
invoering geboren tenzij geboren uit eene ge
meenschap, die na hare invoering heeft plaats
gehad, bleef er weinig meer te verhandelen over.
Maar behalve dit wetsontwerp werden er nog
een paar kleine afgedaan. Allereerst dat be
trekkelijk de verwijding van de Oosterdoksluis
bij Amsterdam. Het vond weinig bestrijding.
Alleen noemden enkele heeren het verkeerd, dat
aan een belangrijk scheepvaartverkeer militai-
ristiche belangen waren vastgekoppeld, waar de
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11
wijsbegeerte en
werd in 1749 hoogleeraar te Franeker, in
1755 te Amsterdam, later te Groningen, ves
tigde zich in 1773 weer bij Franeker op
Groot Lankum, en stierf den 7 April 1789
te Leiden, waar hij in de Sint-Pieterskerk
begraven werd.
Vele werken en ontelbare verhandelingen
verschenen van zijn hand. Over geneeskunde
schreef hij (hij was een groot voorstander
van de inenting tegen de kinderpokken)
over natuurlijke historie (het vliegen van
vogels, als over de spraak der Orang
Oetangs) over kunst, de veepest, dijkszaken,
over de beste schoen enz.
Op staatkundig gebied was hij evenzeer
niet zonder verdienste. Als lid van den
landdag, van den Raad van State enz., heeft
hij in de moeielijke jaren het Huis van
Oranje gesteund en het vaderland gediend.
Zoo werd hij in 1783 op gunstige voor
spraak van den stadhouder tot Raad in de
Vroedschap der stad Workum gekozen en
ontving namens de Vroedschap H.H. bij haar
intocht in Workum.
D. B. van der Haer,
waarschijnlijk evenzeer op recommandatie van
den prins in de Vroedschap te Workum,
tevens burgemeester en schoonzoon van den
vorige.
Het jaar 1785.
Wij bevinden ons midden in dien tijd onzer
geschiedenis, die de «patriottentijd” wordt bij
genaamd. Tegen de ouderwetsche begrippen
van staat en kerk komen nieuwere op. Nevens
de regentenpartij heeft zich een partij ont
wikkeld van de breede burgerij.
Langzamerhand, toen onder verkeerde
invloeden het stadhouderlijk huis zich ge
schaard had aan de zijde der oude regenten
families, begonnen deze zich te tooien met
den naam van prinsgezinden.
De stadhouder Willem V (1748-1806)
die in 1751 zijn vader was opgevolgd, was
niet iemand die zich kon losmaken van
zijne omgeving. Goedmoedig en zwak liet
hij, in 1766 aan het bewind gekomen, de
leiding der zaken te veel aan den Hertog
van Brunswijk-Wolfenbüttel over en wekte
zoo veler misnoegen.
Trots de patriottische gezindheid van de
stad Workum, steunde zij toch den prins
toen in 1782 andere Friesche steden hem
het recht van Magistraatskeus en recomman
datie als lid der Vroedschap wilden ontnemen.
Waarschijnlijk tot belooning voor deze
hulp wilde hij met zijne familie in 1785
Workum bezoeken. Doch de Prins was op
het laatste oogenblik verhinderd. Zijn kloek
moedige gemalin, FREDERIKA SOPHIA
WILHELMINA zette den tocht met hare drie
kinderen door, Zij, de geliefde nicht van den
Koning van Pruisen (geb. 1751.)
De nauwelijks 16-jarige prinses, levendig,
energiek, uitstekend onderwezenverstandig
en bevallig, wist zich na enkele jaren te
onttrekken aan de voogdij der hofpartij (men
wilde haar zelfs wijs makendat het te
burgerlijk was naast haar gemaal aan tafel
te zitten), toch was haar invloed niet bij
machte den prins tot flink en doortastend
handelen te brengen.
Gelijk in zoovele gevallen trok zij er in TJtf 1 fTomorc
1785 ook alleen op uit, terwijl haar gemaal j ut ayciiuli».
De Kamer heeft het wetsontwerp tot afschaf-
fing van het verbod van onderzoek naar het
i vaderschap eindelijk afgehandeld. Of de heeren
I het er nu over eens zijn Het bleek nog niet,
geb. 28 Nov. 1770, meest bekend als LOUISA, allerminst de laatste dagen, toen tal
Brunswijk.
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WORKUM.
1 van amen-
fater gehuwd met den erfprins van Brunswijk. dementen van afwijkende meeningen blijk gaven,
WILLEM FREDERIK i en toen no8 opnieuw het groote verschil uit
bater Koning Willem I) geb? 24 Aug. 1772. kwa"1’ dat voortdurend de twee soorten voor-
---standers verdeelde, n.l. de vraag ot de afstam
ming of het feit der gemeenschap de grond was
voor hét aan het onechte kind1 toegekende recht.
Nadat van al de amendementen ingediend
op het artikel, in welks behandeling de Kamer
steken bleef en dat de wijze regelde waarop het
onechte kind zijn recht kon doen gelden, alleen
dat van den heer Van Styrum (verjaring van de
het dek boven
De heer D. Feitsma, candidaat-notaris
te Monnikendam, is benoemd tot notaris
Bols,waf37~in de plaats van den heer M.
Schotman Mz.
Een groot belang voor de Nederlandsche
Zee- en Zoetwatervisseherjj.
In het eerstvolgend nummer der ïisscherij
Courant, dat van heden 29 Juni, komt o.a.
het verslag voor van de protestvergadering
gehouden in Krasnapolsky te Amsterdam,
naar aanleiding van de onjuiste statistiek van
dr Redeke.
Men verzoekt ons
stellenden op aanvrage bij deu uitgever A.
EQMOND te Enkhuizen van 1
nummer gratis een exemplaar kunnen bekomen
Het blijvend gedeelte. De nieuwe minister der 81aehtotters van
van or og ee nu een a zonderlijk wets- water vastgezeten heeft en door den storm
ontwerp tot vermindering van het blijvend van --
gedeelte bij de Kamer ingezonden, in den
geest van het kabinet. De minister rekent
uit dat deze wijziging f 525,700 zal bezuinigen
Wat betreft de mobilisatie, de Minister kan
de verzekering geven, dat hij ten volle de
verantwoordelijkheid aanvaardt voor het treffen
van die maatregelen, welke noodig zijn, om de
tijdige aanwezigheid van het benoodigde
personeel op de daarvoor bestemde plaatsen
te waarborgen.
De Drankwet. Uit Amsterdam woedt
aan de Rijm. Ct. geschrevenDoor een ver
zuim is de vergunning en het verlof, staande
op het gebouw der Mij. voor den «Werkenden
Stand”, vervallen. De sinds 1854 bestaande
maatschappij leidt en bestuurt een 9-tal
instellingen van algemeen nut, als ambachts-
onderwijs, enz., doch kan zonder de revenuen
van dat gebouw, dat voor vergaderingen, par
tijen etc verhuurd wordt, niet bestaan. Ergo,
hoogstwaarschijnlijk zal deze hoogst nuttige
maatschappij, dank zij onze onnutte Drankwet,
waarschijnlijk moeten liquideeren of eenige der
nuttigste, doch voor haar meest onproductieve
instellingen moeten prijsgeven.
Een nieuwe Reddingsboot. Te Rotterdam
is deze week een door den heer J. P. Schutte-
vaer uitgevonden reddingsboot beproefd.
De boot is 7.50 M. lang, 2.20 M. breed
en 1.23 M. diep. Aan iedere zijde zijn twee
watertanks met een gezamenlijken inhoud van
300 liter. Tevens is er berging voor 300
K.G. proviand.
Door de aanwezigheid van 8 luchtkisten 1
de laatste dagen losgeraakt is. Het lijk
was niet meer te herkennen. Het is direct
naar het lijkenhuis te ’s-Gravenzande ge
transporteerd.
Maandagnacht heeft te Breda ’n hevige
vechtpartij plaats gehad nabij het Duitenhuis,
tusschen twee woonwagenbewoners. Zekere
D., gedomicilieerd te Tilburg, heeft zijn
tegenstander verscheidene messteken toege
bracht, waaronder een van zeer ernstigen aard.
De hulp der Bredasche politie werd ingeroe
pen die den dader arresteerde.
De getroffene, die levensgevaarlijk werd ver
wond. is ter verpleging in het R. K. gasthuis
opgenomen.
Zaterdag reed in Den Haag een man
door de stad met een kruiwagen, met een
bord erop, waarop geschreven stond: «Ik wil
werken, maar ik kan geen werk vinden.
Wie geeft mij werk?
Wie in Den Haag zoo’n blijk van origi
naliteit geeft, zal wel geholpen worden.
Te IJmuiden is een flesch aangespoeld,
waarin het volgende op een papiertje geschre
ven stond
«God zij onze ziel genadig; ons laatste
oogenblik is geslagen wij zijn naar de kelder
ik kan niet meer- Groete aan mijn familie.
JOHANNES DE VRIES,
Engelsch Kanaal,
Drie M. S. Ben Bow.”
In den nacht van Zaterdag op Zondag
heeft het zóó sterk in sommige plaatsen van
ons land gevroren, dat de veldvruchten hpt te
zal de boot, al was zij vol water, niet kunnen kwaad hebben gekregen. Vele aardappel-
zinken. planten zijn afgevroren.
Burgemeesters in 1785 waren in 1783
benoemd Gerryt Alberts Hingst, in 1784
Lolke Thomé en in 1785 Jaidze van der Zee
en Van der Haer.
Predikanten bij de publieke kerkPetrus
Hoekema en Pibo Odolphi.
Pastoor Hesechius-TxuTTbertus Jörna.
VermanerSijbfen Hofstra.
Er is ruim plaats voor 20, desnoods voor
30 personen en in stil water zelfs voor 90
personen.
De boot heeft een gewelfd dek, waarin vier
schuiven zitten.
De passagiers houden zich aan aanwezige
t ronde houten vast.
reeds eerder bij de I
duchtig” onder handen genomen, schiet ongeveer 70 meter van het schip af.
Door de bijzondere constructie komt zij altoos
in de goede richting te water; echter indien
i door een of ander toeval de boot onderstboven
te water zou komen, dan zou ze zich onmid
dellijk zelf omdraaien en het dek boven
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
I
'S.
