k
Fe
Van het Wereldtooneel.
I
een
ff
Over dit en dat.
Tweede Jaargang.
ZATERDAG 12 OCTOBER 1907.
No. 42.
Binnenlandsch Nieuws.
i
9
mr.
1
•n
n
n
it
n
n
r.
>e
n
I.
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WORKUM.
En het is daarom te begrijpen
van
er
2914 st.
424
843
143
1820
De prijs der Advertentiën is van 1 5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters worden berekend naar
de ruimte die zij innemen. Bij abonnement belangrijk lager.
Flesschentrekkers.
Op 8 Juli kwam zekere G. G. Klaasen, te
’s Gravenhage woonachtig, in het magazijn
van wapens van den heer Gunther te Nijme
gen en vroeg geweren te zien.
Onder de hand vertelde hij dat hij een
rijk veekoopman en groot jachtliefhebber was,
Hij woonde
Langstraat no. 1, 3e étage te Amsterdam.
Twee geweren werden uitgezocht, maar
koopen deed hij nog niet. Een paar dagen
later kwam er bij den heer G. een telephonisch
berichtde geweren werden besteld, mitsgaders
bijbehoorende étui’s. Toen kwam er nog een
telegram, dat K’s bediende bij den heer G.
zou komen. K. had intusschen nog een te
lephonisch gesprek met zijn wapenleverancier,
wien hij nu wijsmaakte dat hij een jachtclub
had opgericht, wier leden allen nieuwe ge
weren moesten hebben. Op 16 Juli ver
scheen zekere J. J. de Roo, 37 jaar oud, te
Amsterdam, in den winkel van den heer G.,
in de gedaante van bediende van K., »den rijken
veekoopman en jachtliefhebber, die in Am
sterdam op nette kamers woonde zooals de
patroon aan den heer G. werd uitgeschilderd.
kinaal der wereld bezit, dat schepen
25 meter breedte
doorlaten kan.
De Haagsche rechtbank heeft Simon
Polak, die een aanslag op den minister van
justitie pleegde, ontoerekenbaar verklaard en
zijn plaatsing in een krankzinnigengesticht
gelast.
Tn den bolletjes strijd te Drachten tus-
schen de bakkers, die acht scentsche” bol
letjes voor een dubbeltje willen geven, en de
huismoeders, die er tien blijven verlangen,
hebben, door het cordaat volhouden van de
laatsten, die de rondbrengers met volle karren
naar huis terugstuurden, de eersten moeten
toegeven. Van schrik zullen de bolletjes er
wel niet grooter op worden.
Door de firma Gebr. Stork en Co. te
Hengelo wordt aan haar arbeiders een winst
aandeel uitgekeerd van f 20.000 tegen
f 18.000 in het vorig jaar.
Te Assen werd eene vergadering ge
houden van de commissie der tijdens het
eeuwfeest gehouden fancy-fair, ter naziening
van de rekening van den penningmeester. De
naziening had plaats, de rekening werd goed
gekeurd en het batig saldo vastgesteld op
f 2306 28.
Dat gist nu al zoo lang in de Rotterdamsche
haven en ’t lijkt wel, dat die gisting eer ver
ergert dan vermindert, ’t Is begonnen met de
elevator-kwestie. De haven-arbeiders moesten
niets van de elevators hebben. Dat is, van hun
standpunt uit bekeken, begrijpelijk. De eleva
tors, die op snellere wijze en zonder behulp
van veel menschen het graan lossen, stooten
een deel hunner het brood uit den mond, ’tls
een onderdeel van den strijd der arbeiders tegen
de machine, die overal de levende werkkrachten
komt verdringen. Maar ’t is een hopelooze strijd.
Het menschelijk vernuft scherpt zich juist om
zooveel mogelijk nieuwe machines uit te denken
De vraag naar goedkoopste, en dus snelste,
productie beheerscht onzen tijd. Zij is goed ge
zien de vraag, die de menschen alle eeuwen heeft
bezig gehouden en aan het zoeken naar haar
beantwoording hebben we voor een zeer
groot deel onze materiëele welvaart, de steeds
snellere materiëele vooruitgang en de wonder
bare vlucht der technische wetenschappen te
danken. Heel onze beschavingsgang wordt in
het stoffelijke gekenmerkt door den drang naar
goedkoopere en gemakkelijker productie-wijzen.
In den kortst mogelijken tijd en metde minst
mogelijke kosten het meest mogelijke voort te
brengen, is steeds het streven der menschheid
geweest, bewust of onbewust, en het is het
streven, waaraan we zelfs onze beschaving voor
een groot deel danken. Wanneer we dezen
drang thans duidelijker zich zien openbaren
dan komt dat, omdat we thans op technisch
gebied tot een hoogte gestegen zijn, waar het
voldoen aan dezen drang steeds gemakkelijker
wordt.
Wanneer nu in den ontwikkelingsgang der
menschheid uit den drang zelf die deze ont
wikkeling, voor een deel althans, leidt, de ma
chine is ontstaan, dan lijkt het wel hopeloos
daartegen den strijd aan te binden, en is het
duidelijk, dat zoo een deel onzer daarbij in het
gedrang raakt, naar andere middelen moet worden
omgezien om deze stijgende ontwikkeling allen
ten voordeel te doen zijn. Maar met het zoeken
daarnaar zal nog wel een mooi tijdje voorbij
gaan en de Rotterdamsche bootwerkers zijn er
voorloopig niet mede geholpen. Die trachten
dus zichzelf te helpen door, nu de elevators
den duur van hun arbeid dreigen te be
korten, ’n hooger loon te vragen, ’t Scheen
aanvankelijk, dat zij hierin slagen zouden. De
Duitsche graan-importeurs bleken geneigd de
de loonsverhocgingen voor graanwegers en me
ters te dragen, wanneer dezen den importeurs
vergunnen wilden ook per elevator gelost graan
te ontvangen. Maar de havenarbeiders vroegen
niet alleen verhooging voor deze meters en we
gers, maar voor allen. Ook hiertoe wilden de
Duitsche graan-importeurs meewerken door hun
best te doen bij de Elevator-Maatschappij, die
dan op haar beurt een zekere pressie zou moe
ten gaan uitoefenen op de cargadoors.
Maar noch de Elevator-Maatschappij, noch de
cargadoors hadden er ooren naar en de
staking begon. Maar ook de werkgevers waren
op hun hoede. Tegenover de macht der vereenigde
arbeiders wenschten zij hun vereenigde macht
te stellen. En de Scheepvaart-vereeniging kwam
tot stand, waarmee de strijd eerst recht begon.
Wat zal het einde zijn? Het is gevaarlijk
zich aan voorspellingen omtrent den afloop te
wagen. Maar dit kan men toch als zeker voor
spellen, dat verbittering en ellende een deel
van dat einde zullen uitmaken. En niet van
het einde alleen. De verbittering is er al. We
kunnen er iederen dag van lezen in de aan
vallen van stakers op werkwilligen. En de
ellende zal er ook al wel zijn in vele gezinnen.
Die werkwilligen schijnen wel hoofdzakelijk
van buiten aangevoerden te wezen. De werkgevers
laten ze bij hoopen komen tot zelfs uit Duitsch-
land. Maar de Duitsche arbeidslustigen schijnen
ook de rechte broeders niet te wezen. Op hun reis
naar Rotterdam hebben ze althans leelijk huisge
houden. En toen ze daar aankwamen, maakten ze
een indruk, dat ieder fatsoenlijk mensch blij
was de cavalerie en de politiemacht, tot ont
vangst der heeren gereed stond. Wonderlijk
was het wel, dat deze gewapende macht niet
wat baldadigen meenam om hen ter verantwoor
ding te roepen voor wat ze onderweg bedreven
hadden. Maar de overweging, dat de Rotter
damsche werkgevers aan de heeren behoefte
hadden, zal dit misschien verhinderd hebben.
Trouwens ze werden door hun patroons toch
zoo goed opgeborgen, dat de fatsoenlijke Rotter
dammers niet bang behoefden te zijn noch voor
dergelijke baldadigheden als de Duitsche broeders
reeds uithaalden te Arnhem en elders, noch voor
vechtpartijen met de bootwerkers te Rotterdam.
Deze laatsten konden alleen op een afstand
hun concurrenten gadeslaan. En ze deden dat
met niet al te vriendelijkeu blik.
Intusschen heeft deze strijd ook weer bewezen,
dat alle strijd den mensch tot vereeniging brengt
en dat heel ons maatschappelijk samenleven
misschien het gevolg is van den strijd, die de
menschen eerst tegen wilde dieren en daarna
onderling moesten voeren. En natuurlijk wie
het zwakst zijn, vereenigen zich het eerst.
Maar nu, na de arbeiders, gaan ook de patroons
zich vereenigen. ’tKan nooit lang meer duren,
zou men zoo zeggen, of allen zijn in vakveree-
die er een bediende op na hield,
f T.o nnrafraal" nn 1 flo ólorro lo J
’t Is I
een heele reis en een aardig verzetje voor de
Amerikaansche marine. Er zou dan ook niets
tegen zijn, wanneer het, na het voorgevallene, I
niet min of meer den schijn had van tegen
Japan gericht te zijn. En de Amerikanen
versterken zelf dien schijn. Hij wil hun
trouwens zelf, lijkt het, ook niet loslaten, die I
gedachte, dat het tegen Japan gericht is. En
daarom roepen ze nu om versterking der vloot,
teneinde ten allen tijde in staat te wezen,
Japan te staan.
Te Calcutta, in Engelsch-Indië, zijn vrij
ernstige ongeregeldheden voorgevallen.
De in de gevangenis te Belgrado ver
moorde Milan Novakovits blijkt als slachtoffer
van de koningsmoordenaars gevallen te zijn.
een trein overvallen, waarbij de roovers
f 180.000 buit maken. Te Omsk werd het
telegraafkantoor overvallen en een belangrijke
som gestolen. Maar bij uitzondering gelukte
het dezen keer de roovers te achterhalen en
gevangen te nemen. En zoo hebben er nu
hier dan daar overvallen en rooverijen plaats,
waartegenover de politie meestal machteloos
staat.
Bovendien treffen Rusland nog voordurend
allerlei rampen. Eenigen tijd geleden moet
de geheele Amoervloot verbrand
pers slechts voor het gerecht en meer moois,
waarop de Russische regeering niet gesteld is.
Niet op het recht van het geweld, zoo zeggen
ze, maar op de macht van het recht moet
de regeering steunen. Dat laatste mag die
regeering wel eens overwegen. Zij staat nog
altijd tegenover haar eigen volk als tegenover
een vijand, waar alleen het recht van den
sterkste geldt.
In de internationale verhoudingen geldt dat
recht van den sterkste nog vrij algemeen en
ondanks de vredesconferentie zal het dat nog
wel een tijdje blijven doen. De regeeringeu
moeten daarmee dus wel min of meer reke
ning houden.
dat zooveel Amerikanen om versterking
de Amerikaansche vlöot vragen. Sinds
besloten is
de Amerikaansche slagvloot naar
den Stillen Oceaan
te zenden, houdt de verhouding tot Japan de
gemoederen in Amerika bezig. Ja, sommigen
zien daarin eene beleediging van Japan en
hebben er daarom bij den president op aan
gedrongen die zending af te gelasten Maar
daar denkt Roosevelt niet aan. In een zijner
laatste redevoeringen in het Zuiden, waar hij
op beren en wilde zwijnen ging jagen, heeft
nog de noodzakelijkheid erkend om de positie
der Vereenigde Staten in den Stillen Oceaan
te versterken. En de schepen gaan dan
waarschijnlijk nu ook reeds op reis. Den 12den
immers zou het eerste smaldeel op reis gaan.
Dat bestaat slechts uit 2 gepantserde kruisers,
de rest gaat over twee maanden pas.
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents.
Per post 0 65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
nigingen ingedeeld, die haar best doen voor de
eigen vakgenooten het voordeeligste te bedingen.
Gelukkig komen die voordeelen ook dikwijls
weer ten bate van de maatschappij, van de
geheele menschelijke samenleving. Daar heb je
nu Nosokomos, de Nederlandsche vereeniging tot
bevordering der belangen van verpleegsters en
verplegers. Die heeft dezer dagen den minister
van binnenlandsche zaken per adres verzocht,
spoedig een wet te willen instellen tot het
regelen der opleiding en examens van verpleeg
sters en verplegers. Zoo’n examen zou toch zeker
der zieke menschheid ook ten goede komen.
Hoevelen zijn niet van de goede zorgen van
verplegers en verpleegsters afhankelijk, in zieken
huizen, in krankzinnigengestichten, in sanatoria
en bij zich zelf thuis. En zooals het nu staat,
weet men eigenlijk niet of die verplegenden ook
maar eenigszins berekend zijn voor hun taak.
Want ’t is ook werkelijk geen kleinigheid zieken
goed te verzorgen. O zeker, een kussen op
schudden en zoo iets, dat kan met een beetje
goeien wil wel ongeveer iedereen. Maar aan
een goeie verpleging worden tegenwoordig
andere eischen gesteld. Men weet, dat een zieke
niet beter wordt van het dagelijksch bezoek van
den dokter en ook niet in de meeste gevallen
uitsluitend, of zelfs maar hoofdzakelijk, van de
geneesmiddelen, inaar dat een doelmatige leef
wijze en allerlei dagelijksche kleinigheden hem
er het best weer bovenop helpen kunnen.
En dat laatste moet de verpleger of verpleeg
ster regelen. Hoe kan men die doelmatige rege
ling van den eersten den besten verwachten?
Hij had geijverd voor bestraffing dier moorde
naars en was daarom reeds op allerlei wijze
door hen achtervolgd.
Te Parijs zijn 3 leeren kistjes aange
komen met aan den Sultan van Marokko
behoorende juweelen, ter waarde van 5 mil-
lioen. Hierop wil de Sultan trachten
f 1.800.000 op te nemen.
Het volgend jaar zal begonnen worden met
het verwijden van den parallel-tunnel in den
Simplon. De kosten zijn geraamd op p.m.
i 17 millioen gulden.
zijn. Tijdens den oorlog met Japan was wel -
besloten een vloot van kanonneerbooten te
bouwen voor den dienst op de Amoer,
rivier op de grens van Siberië en Mantsjoerije.
Van die vloot werd nadien weinig meer ge
hoord. En nu blijkt het, dat ze verbrand is.
’t Is geen wonder, dat de Russische regee
ring nu en dan de kluts wat kwijt schijnt.
Ieder mensch zou het hoofd omloopen bij al
die narigheid. En de grootste narigheid zal
haar misschien nog wachten, wanneer straks
de nieuwe Doema bijeenkomt. Want ’t heeft
er allen schijn van of die maar weinig gezeg
gelijker zal zijn, dan de indertijd naar huis
gestuurde. Volgens de uitkomsten van de
verkiezingen van den eersten graad, waarbij
de kiezers gekozen worden, die later de afge
vaardigden kiezen, zal
de oppositie 65 van de zetels
in de Doema
bezetten. Dat zal dus wel wat minder zijn
dan in de eerste en de tweede Doema, maar
toch nog genoeg om den baas te zijn en het
dus den regeering lastig te maken Als ze
nu daar maar niet haar hoofdbezigheid in
zoekt, ’t Is. als het dezer dagen verschenen
manifest van de Octobristen zegt, de taak der
derde Doema moet bestaan in zakelijken wet-
gevenden arbeid. Houdt zij zich te veel bezig
met het kritiseeren der regeering, dan wacht
haar hetzelfde lot als hare voorgansters, nog
voor zij iets heeft kunnen uitrichten.
die kritiek moet er zijn. Ook de Octobristen
verlangen, volgens hun manifest, vrijheid van
Nog tot het laatst toe scheen het of de
overeenkomst tusschen Oostenrijk en
Hongarije
niet tot stand zou komen. Beide partijen bleven
aan hun eischen volhouden, Oostenrijk aan de
verhooging van de Hongaarsche bijdrage in de
gemeenschappelijke kosten. Hongarije aan
een zelfstandige Hongaarsche bank. Na een
korten tijd afgebroken te zijn geweest, waren
de onderhandelingen weer te Boedapest be
gonnen. Maar het lukte ook daar aanvanke
lijk niet, tot overeenstemming te komen. En
reeds waren de Oostenrij ksche heeren gereed
naar Weenen terug te keeren, toen men het
eindelijk eens werd. Hongarije zou 7/10 a 8/io
procent meer betalen en over een zelfstandige
Hongaarsche bank zou men later nog praten.
Hoe verder de zaken geregeld zouden worden,
daarover bewaarden de ministers het stil
zwijgen. Waarschijnlijk weten ze dat zelf
ook nog niet precies. Maar zeker is het, dat
de sAusgleich” tot stand komt. En dat is
van beteekenis, niet alleen voor de twee be
trokken landen, maar ook voor Europa. Het
niet tot stand komen van de overeenkomst
beteekende in de toekomst het uiteenvallen
van de Donau-monarchie in haar twee zelf
standige helften. Een groote mogendheid
zou er daardoor minder geweest zijn en een
verstoring van de tegenwoordige machtsver
houdingen het gevolg. Vooral voor Duitsch-
land zou het een onberekenbaar nadeel ge
worden zijn. Maar het meest toch blijft de
eindelijk verkregen overeenstemming voor de
twee staten zelve van belang. Er is de laatste
dagen een spanning als nog zelden beleefd
werd. Nu kunnen de ministers een oogenblik
uitblazen en tot zich zelf komen. En de
oude keizer, die zoo bezorgd is voor de wel
vaart van zijn rijk, zal wel heel wat rustiger
het grijze hoofd hebben neergelegd de avond
nadat hij het in beginsel tot stand komen der
overeenkomst vernam.
Voor zijn buurman, den Russischen tsaar,
schijnt de tijd nog niet nabij waarop hij
rustiger het hoofd neerleggen kan. In zijn
uitgestrekt rijk blijft het woelig overal. Te
Sewastopol moet het nog lang niet rustig
zijn. Maar eigenlijk
gist het in geheel Zuid-Rusland.
Telkens worden er geheime bommenwerk-
plaatsen en wapendepots ontdekt, wat de
overheid uiterst zenuwachtig maakt, die nu
maar in den blinde weg overal huiszoekingen
laat doen.
De revolutionaire comité s verzekeren intus
schen. dat het nog slechts een kwestie van
tijd is en er zal een algemeene gewapende
opstand uitbreken, waaraan de bemanning der
schepen zoowel als de vestingartillerie en het
grootste deel van het garnizoen zal deelnemen.
Van de heerschende anarchie blijven na
tuurlijk bandieten gebruik maken om hun
slag te slaan. lederen dag kan men lezen
van nieuwe gevallen van
roof en plundering.
In de buurt van Odessa is kort geleden
Bij de Woensdag gehouden stemming
voor een lid der Tweede Kamer in het district
Schiedam hebben van de 8083 kiezers 6216
hunne stem uitgebracht. 72 biljetten werden
van onwaarde verklaard, zoodat het aantal
geldige stemmen 6144 bedroeg. Hiervan
verkregen
Jhr. mr. D. J. de Geer (C.-H.)
A. W. F. Idenburg (A.-R
Dr. W. van Leeuwen (S-D.)
A. P. Staalman (Chr.-Dem.)
H. J. Versteeg (Lib.)
Er moet dus herstemming plaats hebben
tusschen Jhr. mr. D. J. de Geer en H. J.
Versteeg.
Bij de gister te Leeuwarden gehouden
stemming voor een lid van de Prov. Staten
(vac. Bloembergen) is gekozen met 3319
stemmen de heer P. G. Halbertsma (lib.) te
Grouw. De heer J. D. Krijgsman (soc. dem.)
te Leeuwarden verkreeg 3081 stemmen.
Het centraal bestuur van vrijzinnige
kiesvereenigingen in het district Franeker
besloot de candidatuur-Heisdingen te steunen.
De werken tot verbetering van het
Noordzeekanaal, waaraan acht jaar gewerkt
is, zijn Zaterdag gereed gekomen, zoodat
Toch Amsterdam thans, wat breedte en diepte
-J betreft, met zijn Noordzeekanaal het grootste
van
en 10.30 meter diepgang
kritiek op de maatregelen der regeering. Maar
zij verlangen nog meer, en wel volledige vrij
heid van vergadering, verantwoordelijkheid der
i
RISC
LR
r.
J-
i.
e
r
jr
in
y>
r.
r.
•v'
S.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor WORM en omliggende Gemeente».
