WORKll en omliggende Gemeenten.
voor
Van het Wereldtooneel.
- I!
b
Over dit en dat.
ZATERDAG 29 FEBRUARI 1908.
No. 9.
Binnenlandsch Nieuws,
34ste Jaargang.
4
k
van
nabuurland, uit
t
r
s
j
:t
n
In de vorige
naar België ge-
Nog altijd zijn de koning van
volk het niet eens geworden
De prijs der Advertentiën is van 1-5 regels 25 cents, elko
regel meer 4 cents. Grootere letters worden berekend naar
de ruimte die zij innemen. Bij abonnement belangrijk lager.
dezen als zijn persoonlijk privaat-eigendom. En
het besturen van den Kongo is daarom voor
hem het bestuur van een handelsonderneming.
Niet het welzijn van het land en zijn bewoners,
maar uitsluitend het belang van des konings
portemonnaie geeft richting aan dat bestuur.
De inboorlingen zijn eigenlijk niet anders als
arbeidersslaven bijna in den persoonlijken dienst
van den souverein, die het geheele uitgestrekte
gebied zoo ongeveer als zijn plantages beschouwt.
o
de regeering wordt aangespoord die zaak te
regelen.
Maar de regeering heeft zooveel te doen. Er
ze ook meer en meer onder
Het ongeval van het Koninklijk Echtpaar.
Men meldt uit Den Haag:
De phaëton, waarmede het Koninklijk
Echtpaar dagelijks gewoonlijk na het dejeuner
I uitrijdt, werd door den Prins, gezeten naast
II M., zelf bestuurd.
Op het punt van overgang der Oranjestraat
in de Parkstraat scheen het eerst of het rij
naar de Mauritskade wilde
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents.
Per post 0 65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
is altijd zooveel te doen op de wereld, dat van
alles, hoe noodig ook, iets achterwege moet
blijven. En ieder denkt natuurlijk, dat de zaak,
waarvoor hij ijvert, het belangrijkst is. Dat
denkt natuurlijk ook het comité tot bestrijding
van den handel in -vrouwen, dat voor eenige
dagen te Utrecht vergaderde. En daarom klaagt
’t erover, dat zooveel, wat tot bescherming van
vrouwen en meisjes kon dienen, nagelaten moet
worden wegens gebrek aan geld. Dat is ook
zeker jammer. Die afschuwelijke handel moest
totaal den kop worden ingedrukt. Zij is mensch-
onteerend in de hoogste mate. Maar we
zeiden dat de vorige week nog er is zooveel
noodig en er wordt voor allerlei zooveel werk
gevraagd. We leven toch in een tijd van sociale
nooden en sociale verbeteringen.
Maar er is nog een ander streven tegenwoor
dig merkbaar dan dit tot opheffing en verster
king van het individu. Onder alle volken en
rassen bespeurt men een nationale opleving,
een beweging tot versterking van het ras. Ook
wij Nederlanders, zijn aan die beweging niet
vreemd gebleven. Wij hebben een Algemeen
Nederlandsch Verbond, dat zich ook over Vlaan
deren, Zuid-Afrika. Indië, en alle streken, waar
Nederlanders wonen, uitstrekt, een Ned. Zuid-
afrikaansche vereening en zoo veel meer nog.
Het Algemeen Nederlandsch Verbond is wel
het meest algemeene. Het- werk tot bevordering
van alle belangen van den Nederlandschen stam.
De groep Nederland, die ons land vertegen
woordigt, tracht nu in het belang eener ver
hoogde ontwikkeling van onze zedelijke en
lichaamlijke weerbaarheid, samenwerking uit te
lokken tusschen alle vereenigingen, die geacht
kunnen worden te streven naar verhooging der
zedelijke en stoffelijke kracht van het Neder-
landsche volk. Zij wil zoodoende komen tot een
stelselmatige bestrijding van de ondeugden en
gebreken, welke die ontwikkeling belemmeren.
Een der ergste gebreken schijnt haar onze
tuchteloosheid en daarom wenscht zij een tucht-
bond op te richten. Op een vergadering te
Utrecht op 14 Maart zal daarover onderhandeld
en waarschijnlijk daartoe besloten worden. Wat
die - tuchtbond bedoelt, is nog niet duidelijk.
Maar .hij zal toch niet willen trachten ons aan
een Dujtsche tucht te gewennen Daarvan zijn
we niet gediend. We zijn te zeer gesteld op j
onze persoonlijke vrijheid en we gelooven nog zjjn
altijd, dat onder die vrijheid zich een volk het
zekerst tot het hoogste ontwikkelen kan.
iersonen van aanzien. Tegen het
Portugal.
Wint daar de revolutionaire beweging veld,
of dreigt er gevaar van de kant der reactio
nairen en van Franco’s aanhangers? Het heet,
dat er te Lissabon in goedingelichte kringen
een pessimistische stemming heerscht over de
toekomst der monarchie en dat de republi- I te Oldeboorn (soc.- dem,2093 stemmen, R.
keinsche partij zich met alle kracht weert en de Vries Lzn te Wolveo-a ('aan-dom 9131
vooral op het land propaganda maakt. Men
spreekt van samenzweringen tegen het Vorsten
huis en van de vele dreigbrieven die de jonge
Koning ontvangt. Maar er gaan ook geruchten
over een contra-revolutie en over ontevreden
heid onder de reactionairen over de vrijzinnige
daden en besluiten van den Koning en de nieuwe
regeering. Die ontevredenheid zou zich vooral
in het leger openbaren. Eenige officieren en
soldaten hadden, zoo heet het, reeds het plan
opgevat om een vijandige betooging te houden
tegen de republikeinen, maar zij kregen bevel
de kazernes niet te verlaten.
Blijkbaar heeft de regeering zich daardoor
intusschen niet laten afschrikken. Zij gaat
door met het nemen van vrijzinnige maatregelen.
Zoo heeft zij nu de besluiten van Franco ver
nietigd, waarbij de Kamer ontbonden werd en
de samenstelling der Eerste Kamer gewijzigd.
Verder besloot de ministerraad de ontbonden
kamer bijeen te roepen, opdat de Koning tegen
over haar den eed zal kunnen afleggen en de
nieuwe verkiezingen niet te doen plaats hebben
voor 5 April. De grondwettelijke toestand
treedt dus in elk geval weer in, in het konink
rijk.
Te Petersburg hebben talrijke arrestaties
plaats gehad. De politie moet de strijdorga
nisatie -,-i’ --
spoor zijn.
Nicolaas en anderen zijn vei w
zijn 25 personen in hechtenis genomen, behoo-
rende tot een revolutionair-socialistische ver-
eeniging van spoorwegpersoneel.
Te Philadelphia hebben w<
stootjes plaats gehad.
De eerste minister van
bell-Bannerman, ligt ernstig ziek.
De Italiaansche oud-minister Nasi is ver
oordeeld tot 41 maanden gevangenisstraf en
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH ZOON
te WORKUM.
België en zijn
over
de overneming van den Kongostaat door
België.
De onderhandelingen duren reeds geruimen
tijd, maar stuitten telkens op de eischen van
koning Leopold, die blijkbaar zijn volk alleen
met dit geschenk gelukkig wil maken, wanneer
het hem zelf ook geen windeieren legt. Eerst
eischte hij het behoud van een zeker deel van
den Kongo, oorspronkelijk als Staat in den
staat, daarna als Kroondomein. Dit deel, zei
men, was het beste van den Kongo en het was
dus te begrijpen, dat de Belgen niet aan eene
dergelijke regeling wilden. Na veel loven en
bieden was men nu eindelijk zoover gekomen,
dat de Koning zijn idee van een kroonstichting
los liet en zich tevreden zou stellen met een
bedrag in geld, waaruit hij dan allerlei werken
in België en Afrika zou laten uitvoeren. Het
blijkt thans echter, dat de som, die de Koning
voor zijn geschenk vroeg, buitengewoon hoog is
en dat hij bovendien daar geheel alleen de
vrije beschikking over wil hebben. Leopold II
vraagt thans de kleinigheid van 250 millioen
francs en wil die som onmiddellijk uitbetaald
hebben om er daarna geheel vrij over te kunnen
beschikken. Daar zijn de Belgen van geschrok
ken. Zij hadden verwacht, dat de Koning nu
eens edelmoedig zou zijn en geen rekening ge
houden met zijn koopmansaard, die zich ook in
het bestuur van den Kongo n >oit verloochend
heeft. Blijkbaar denken ze er niet aan op dat
voorstel in te gaan en zoo staat het met de
overneming nog even zoo als toen de onder
handelingen begonnen.
Dat talmen begint niet alleen de Belgen maar
meer nog de Engelschen te vervelen. De Engel-
schen zijn, hun eigen daden vergetende, over
het bestuur in de Kongo uitermate ontevreden.
Op de
groote vergadering door de Vereeniging voor
hervormingen in den Kongo te Londen belegd
is dat nog eens duidelijk gebleken.
Deze vergadering, door duizenden en duizenden
bezocht, werd voorgezeten door den poorter-
meester van Londen en bijgewoond door tal van
staatslieden, parlementsleden, hooge geestelijken
en allerlei pi
bestuurstelsel in den Kongo en de daar gepleegde
gruwelen werd heftig te velde getrokken en
koning Leopold werd een tweede Nero geschol
den. Nu komen van dergelijke gruwelen in
alle koloniën bijna voor, vooral in de Afri-
kaansche, al zijn ze dan in den Kongo wel wat
talrijk en worden ze er stelselmatig bedreven,
die gruwelen in de hand werkt, waar het van
een g
II, beschouwt als Souverein van den Kongostaat, 4 jaar verlies van burgerrechten.
al het andere is bijzaak en verkeert dan ook in
den meest deerniswekkenden toestand. Dat een
dergelijk bestuur, vooral in een Afrikaansch land,
tot de ontzettendste’wandaden en gruwelen moet
leiden is begrijpelijk. Al tracht men nog een
beetje den schijn te bewaren, in den grond van
de zaak hebben de ambtenaren eigenlijk niets
anders te doen als voor des konings portemon
naie te zórgen. Wat ze verder uitvoeren met
het land en de inboorlingen, komt er minder
op aan. Door dit stelsel heeft Koning Leopold
zich ontzaggelijke rijkdommen weten te ver
werven, maar het land is er niet al te best bij
gevaren. Dat de Engelschen zich daaraan erge
ren is dan ook begrijpelijk. En wanneer zelfs I
de Engelsche regeering, als pas in het Hooger-
huis bleek, zich met de zaak gaat bemoeien en
uitdrukkelijk te kennen geeft, dat zij niet met
elke regeling tusschen den Belgischen Koning
en het Belgische volk ten opzichte van den
Kongo genoegen zal nemen, dan mogen de
Belgen zich daarover geraakt toonen, verwonde
ren mag het hun niet. Het schijnt dat zij
bovendien op den steun van Amerika rekenen
kan, ingeval zij de zaak voor een Europeesch
congres mocht wijlen brengen. Of het zoover
komen zal, zal wel" geheel daarvan afhangen of
de voorwaarden van overname door België
waarborgen bieden voor een rechtvaardiger be
stuur in het vervolg. Te hopen is het niet,
dal^zoo’n Europeesche conferentie over den
Kongo nog noodig zal blijken, ’t Zou allicht
oorzaak kunnen worden van allerlei twisten.
En voorloopig hebben we nog genoeg te stel
len, met een ander deel van Afrika, met
Marokko.
’t Schijnt daar toch nog lang niet pluis te
De haat tegen de Eurepeanen vermeerdert
voortdurend en de Franschen hebben reeds van
I een verdedigende tot een aanvallende houding
moeten overgaan. Ook de Spanjaarden begin
nen werkzamer te worden. Laatst hebben ze
Nar Chica bezet en nu heeft de Spaansche
consul te Larasj zijn regeering om een oorlogs
schip gevraagd, omdat de Kabylen opstaan en
de Europeanen zich bedreigd achten. De
Spanjaarden zullen dus, of ze willen of niet, een
werkzamer aandeel in de Marokkaansche krijgs
bedrijven moeten nemen. Aanlokken zal hun
dat vooruitzicht zeker niet. Bij den verwarden
toestand in Marokko weten ze wel waar ze be
ginnen, maar niet waar ze uitscheiden.
Verwarrend zijn ook de berichten uit Spanje’s
Voor ontwikkeling van het land wordt dan j
ook niet meer gedaan dan wat direct voordeel
aan den koning oplevert. Justitie, politie en tiiig de richting
nemen, maar op ditzelfde oogenblik werd met
het rijtuig de draai rechts genomen, richting
Voorhout.
Tengevolge van dien kort genomen draai
kwam het rijtuig zeer dicht bij de tramrails,
ja, moet zich op de trambaan hebben bevon
den, want een uit de richting Scheveningen
komende tram greep het achterwiel van de
koninklijke brik en wierp het hooge koetsje
vierkant op zijde. De voorwielen werden
stuk geslagen en een der achterwielen mede
beschadigd.
Als door een wonder bleven Koningin en
Prins ongedeerd. H. M. was zelfs niet van
haar plaats geweken en bleef zitten. Alleen
de Prins viel door den schok op zijn knieën,
doch richtte zich weldra op en hielp II. M.
uit het rijtuig Omstanders hoorden toen uit
den mond van onze Vorstin verklaren, dat
zij hoegenaamd niet geschrokken was en
II M leverde daarvan dadelijk het bewijs,
door met Z. K. H. te voet naar het paleis
terug te gaan, ja, kort na haar terugkeer
eveneens naar het paleis van de Koningin-Moeder
te wandelen, blijkbaar met het voornemen om
hare moeder met het gebeurde persoonlijk in
kennis te brengen en gerust te stellen.
De Prins verklaarde ter plaatse van het
ongeval, dat de wagenbestuurder der tram
geen schuld aan de botsing had
De gelukkige uitkomst van deze vrij ern
stige aanrijding is zeker, dat onze Koningin
en haar Gemaal als door een wonder onge
deerd zijn gebleven en dit te meer, daar bet
tramrijtuig een vrij snelle vaart had, ofschoon
de bestuurder ten spoedigste den wagen tot
stilstand had gebracht. Na het gpbeurde heeft
personeel van het staldepartement het geha
vende, van drie wielen ontdane koninklijke
rijtuigje van de plaats weggehaald
Na het bezoek aan Koningin Emma wandel
den Koningin en Prins in het Bosch.
Bij de Dinsdag gehouden stemming van
twee leden voor de Provinciale Staten in het
district Schoterland (vacature S. Sleeswijk en
A. E v d. Meulen) werden uitgebracht
6045 geldige stemmen. Hiervan verkregen
de hoerenU. Twijnstra te Akkrum (lib.)
2122 stemmen. J. v. d. Sande te Wolvega
(lib 1986 stemmen, K. v. d. Veen te Drachten
(antir) 1842 stemmen, H. TH. Woudstra te
Wolvega (antir.) 1804 stemmen A. H. Loots
de Vries Lzn te Wolvega (soc.-dem.) 2131
stemmen.
Herstemming tusschen de heeren Twijnstra
(lib.), v. d. Sande (libLoots (soc.-demen
de Vries (soc.-dem
Onze handel met België.
maand werden uit ons land
zonden 454 963 kilogr. boter tegen 447,462
kilogr. in Januari 1907 en 418,515 kilogr. in
1906.
Gaat onze handel in boter met België sterk
vooruit, ook onze handel in kaas blijft van
veel belang. Ofschoon er in België steeds
veel werk gemaakt wordt van het vervaar
digen van kaas en een invoerrecht wordt ge
heven van 12 francs per 100 kilogram, wer
den in de vorige maand 757,139 kilogram
kaas uit ons land naar België gezonden.
Van onze kaassoorten worden door Bel
gische handelaars weer groote hoeveelheden
naar het Noorden van Frankrijk gezonden.
België zond ons 1864 kilogram kaas.
In de maand Januari was er maar weinig
bedrijvigheid in den eierhandel. Uit ons land
kwamen er slechts 516,679 eieren, terwijl
der revolutionaire socialisten op het België ons zond 215,679 eieren
ijn. Enkele aanslagen op grootvorst Van Belgische zijde was weinig vraag naar
aMd.pp.hn Wa. onze nilvoer in jL.ri
1906 circa 4,5 millioen kilogram, in Januari
1907 ruim 3 millioen kilogram, ia de vorige
erkloozenon- maan<1 bedroeg die slechts 662,570 kilogram
terwijl België ons zond 66,000 kilogram.
Engeland, Camp- Ook in ruw en gezwingeld vlas ging weinig
om. De invoer uit ons land bedroeg 651,358
kilogram België zond ons 15,905 kilogr. vlas.
Aan groenten zonden wi^^SgO^SSJfjJn-,
CT»men„ontvingen
Wij leven in een tijd van sociale nooden
ensociale verbeteringen. Die nooden zijn
er wel altijd geweest, al zijn ze dan ook ver
meerderd en langzamerhand tot een bedenke
lijke hoogte gestegen.
Maar we gaan
de oogen zien.
Onze maatschappij is gedurende de laatste
100 jaren als van gedaante veranderd. Aller
lei uitvindingen brachten een omkeer in alle
bedrijven. Maar ze vermeerderden ook de wel
vaart. En wij dachten, dat het goed ging zoo,
dat we een goeden tijd van overvloed tegemoet
gingen. Hoe dat alles precies in zijn werk
ging, we hadden bijna geen tijd er naar om te
kijken. Alles ging te snel, te wonderlijk. Maar
langzamerhand raakten we aan die snelle ver
anderingen gewend. We bekwamen wat en
keken, om ons heen. En toen zagen we, dat ’t
niet goud was, wat er blonk. Die vermeerderde
welvaart, de goedkoopste van allerlei dingen, de
overvloed van producten, bleek verkregen, ten
deele althans, ten koste van de ellende en de
onmenschelijk-zware arbeid en de ontbering van
vele zwoegers.
Dat trof. Die maatschappij, die er oogen-
schijnlijk zoo schitterend uitzag, had dus bij
nauwkeuriger beschouwing heel wat donkere
plekken, donker van ellende en gebrek en jammer.
En men begon een zekere gewetenswroeging te
voelen, dat men al die heerlijkheid zoo maar
dankbaar had aangenomen, zonder te letten op
hen, die aan die heerlijkheid maar weinig deel
hadden en die maar ploeteren en zwoegen
bleven in het gebrek en de ellende. Daar moest
verandering, verbetering komen. Men mocht
maar niet langer zijn eigen weg van geluk en
oorspoed in blijdschap en tevredenheid gaan,
zoiiuêk/ iets te doen tot verlichting van het lot
van velen, die rusteloos en hopeloos bleven ar;
beiden. Verbeteringen moesten aangebracht
worden om allen het leven zoo goed en zoo
dragelijk mogelijk te maken. De sociale nooden
drongen de hand te slaan aan sociale verbete
ringen. En die verbeteringen, dat begreep men,
moesten van staatswege worden ingevoerd, wilden
ze algemeen zijn.
Zoo kwam er een reeks sociale wetten tot
stand tot verbetering van het lot van vrouwen
en kinderen en van de arbeidende klasse. Na
tuurlijk drongen allereerst de toestanden om
verbetering, die den mensch, ’t zij dan man,
vrouw of kind, het zwaarst drukten. Maar er
bleef telkens nog wat te doen overig. Er wa
ren toestanden, die niet zoo sterk tot de ver
beelding spraken en die toch een druk legden
op allerlei menschen, die hun gezondheid en hun
lichaamskracht ondermijnden en die alleen be
stendigd bleven ten gevolge van anderer be
geerlijkheid of gemakzucht. Moest daarin niet
ook verandering komen?
Wanneer we ’s morgens vroeg aan ons ont
bijt ons heerlijk versch brood zaten te smeren,
dachten we er dan wel eens aan, hoe wij zoo
vroeg al dat brood in huis kregen? ’t Moest
toch eerst gebakken zijn. Maar in den nacht,
iederen dag opnieuw, waren en zijn er menschen
bezig om voor ons versch ontbijt te zorgen en
te maken dat we lekker en smakelijk eten
konden, zoodra we, verfrischt door een gerusten
slaap, in onze woonkamer kwamen. Die men
schen hadden ook liever op bed gelegen, maar
■wij gunden hun dan niet. Wij wilden ’s morgens
vroeg versch brood. Is het wonder, dat ze daar
gaandeweg ontevreden over werden, en dat zij,
de bakkers, een beweging begonnen tot af
schaffing van den nachtarbeid, ’t Is nou zoo
erg niet eens een enkele nacht niet naar
bed te kunnen, en te moeten werken, al
is het dan niet gezond. Maar iederen nacht
alweer en dat zoo ongeveer je heele leven lang,
dat gaat je niet in je koude kleeren zitten.
Dat werkt afmattend en ondermijnt de gezond
heid. En ’t zou toch zoo gemakkelijk te ver
anderen zijn. De patroons zijn er niet tegen.
Als de menschen maar niet langer hun eischen
bleven stellen! Maar daarop is niet te hopen.
Er zullen er zijn zeker, die graag wat genoeg
lijkheid ten bate van de gezondheid van anderen
willen missen. Maar er blijven er ook altijd,
dien dit alles niets schelen kan en wien alleen
hun eigen genoegen ter harte gaat. En daar
om is er alleen verbetering te krijgen door
wettglijke regeling. De nachtarbeid voor bak-
ke>s moet verboden worden. Daarop sturen nu
bakkersgezellen en daarop stuurt het Nationaal
Comité voor Afschaffing van den Nachtarbeid
in het Bakkersbedrijf aan. In het congres, in
September te Utrecht gehouden, is besloten tot
dat doel, over ’t gandsche land een doelmatige
actie op touw te zetten. En daarmee is men
nu begonnen. Te Amsterdam is een openbare
vergadering gehouden dezer dagen. In andere
plaatsen zal men volgen. Zou de actie succes
hebben Alle politieke partijen Dr. de Visser
verklaarde het nog op de Amsterdamsche ver
gadering hebben de afschaffing van dien
nachtarbeid op haar programma. Waarom blijft
ze dan nog? De Amsterdamsche vergadering
heeft een motie aangenomen, die ter kennis van
de regeering gebracht zal worden en waarbij Maar het ergste is zeker, dat het bestuurstelsel
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
1
r
ti
r
n
un? mjii piau UCÖL11UU W L. j
giuwcicu in nc iiairn ïvciai, waai uci van
geheel verkeerd standpunt uitgaat. Leopold
