voor WORKUM en omliggende Gemeenten.
B
I
Over dit en dat.
ZATERDAG 5 SEPTEMBER 1908.
No. 36.
Binnenlandsch Nieuws.
34ste Jaargang.
stroomde,
een ruïne.
beneden
naar
I
broek, in deze gemeente, levensgevaarlijke
Met ingang van 1 Sept, is de vereen
voudigde spelling op alle openbare scholen te
Winschoten ingevoerd. De door den gemeen
teraad aangenomen motie, die uitstel van de
invoering beoogde, heeft de hoofden van scho
len niet doen besluiten van de invoering af
te wijken. Daar zal dus de kwestie tot het
eind uitgestreden worden.
Opening der jacht. De opening van
alle jachtbedrijven, genoemd in art. 15, zal
plaats hebben op Maandag 21 Sept, e.k., met
zonsopgang, uitgezonderd de lange jacht en
de jacht op grof wild, onder bepaling evenwel
a. dat het jagen met geweer met of zonder
staande honden of brakken en het schieten van
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WORKUM.
en te plagen. O. sprong zijn bed uit,
een scheermes en gaf zijn vrouw daar-
een striem in den nekbloedend liep
zij naar buiten, O. haar achterna. Nabij het
huis van Visser schijnt hij haar nog een snede
te hebben toegebracht, waarop zij dood neer
viel. O. trachtte zich daarop in de rivier den
IJsel te verdrinken, maar werd er uitgehaald.
Daar de Burgemeester afwezig was, werd
het parket geseind, dat spoedig op de
van het misdrijf aanwezig was. O. bleef
alle schuld ontkennen. Te vijf uur
van een handig formaat, juist
in den zak te dragen. De leuke illustratie
artikel verhoogt de aantrekkelijkheid,
De prijs der Advertentiën is van 1 —5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters -worden berekend naar
de ruimte die zij innemen. Bij abodnement belangrijk lager.
snijwonden werden toegebracht. Maandagmorgen
werden beiden gewonden de H. H. Sacramenten
der Stervenden toegediend.
De vermoedelijke daders, de gebr F., die
reeds meermalen met de justitie in aanraking
kwamen, zijn naar Almelo gebracht en ter be
schikking gesteld van den officier van justitie.
Dinsdagnamiddag, toen timmerlieden te
Enschedé bezig waren het dak van een
woonhuis aldaar in de hoogte te brengen,
stortte dit eensklaps naar beneden, daar de
aangebrachte stutten in den zolder geen vol
doenden steun vonden.
Van de vijf werklieden, die naar
I
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents.
Per post 0 65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
handhaving van stamverwante belangen in Zuid-
Afrika, heeft moeten leiden en dat de bestuur
ders en aandeelhouders eindelijk tot haar liqui
datie deed besluiten in de vorige week, bewijst
dat weer. Wat waren we niet geestdriftig voor
de Zuid-Afrikaansche broeders gestemd Maar
we weten blijkbaar niet vol te houden. En dit
is toch altijd noodig om iets van waarde te be
reiken. Jaren en jaren moet men onvermoeid
kunnen arbeiden in blijde verwachting van het
eens te verkrygen resultaat. Dat is altijd en
overal het geval. Maar wanneer men dan ein
delijk de resultaten van zijn werk ziet, dan is
het des te schooner.
Wat is er niet lang en hopeloos tegen den
drank gestredenDie bestrijding was ook een
volksbelang, een belang niet alleen van den Ne-
derlandschen, maar van alle stammen. Nu ein
delijk ziet men overal de vruchten. Dat bleek
ook op de 35e algemeene vergadering van den
Volksbond tegen drankmisbruik, die dezer dagen
te Zaandam gehouden werd. Men is er zeker
niet in geslaagd het drankmisbruik uit te roeien,
maar wat is het, evenals ook het gebruik niet
veel minder geworden. Met allerlei middelen is
gestreden. En materiëele hulp is daarbij ook
niet achterwege gebleven. Trouwens, die is wel
allereerst noodig. Immers slecht voedsel, slechte
woningen, ondoelmatige uitspanning, zij bevor
deren alle het alcoholgebruik. En hiertegen
moet men anders nog dan met woorden en goe
den raad optreden.
was
om hulp, vooral toen hij bemerkte
men met hem voor had. Op dit hulp-
kwamen eenige sergeanten en kor-
gearresteerd. De herberg is geheel met
planken dichtgespijkerd.
Moord. Sinds jaren leefden de leden
van het gezin van M. O. te Krimpen aan
den IJsel met elkaar en met de buren in ruzie.
Een week of drie geleden waren zij door
den huiseigenaar uit het huis gezet en had
den ze hun tenten opgeslagen in een stal van
den logementhouder Visser. Zaterdagavond
was er weer ruzie C. O. sloeg zijn vader zoo
danig met een stoel op het hoofd, dat deze
een diepe wonde over het voorhoofd kreeg.
Tengevolge daarvan lag O. Maandagmorgen
nog te bed. Zijn vrouw begon hem toen te
sarren
nam
mee
vielen, werd G. J. Freriks, per brancard
waterwild slechts drie dagen der week zal zijn het R.-K. ziekenhuis vervoerd, alwaar dr. Van
geoorloofd, namelijk Maandags, Dinsdags en
Zaterdags, uitgezonderd van Maandag 26 Oct.
tot en met Vrijdag 20 Nov. e.k., gedurende
welken tijd genoemde jachtbedrijven dagelijks,
behalve Zondags, zullen mogen worden uitge
oefend
b. dat de lange jacht zal worden geopend
op Zaterdag 4 7 Oct. e.k. en slechts twee
dagen der week, namelijk Dinsdags en Za
terdags, zal mogen worden uitgeoefend.
De jacht op grof wild blijft dit jaar ge
sloten.
Wij ontvingen het Programma van het
onderwijs aan de Rijkslandbouwwinterschool te
Leeuwarden gedurende den winter 1908/1909.
In dit programma wordt o.m. genoemd het
onderwijs, de leerlingen, schoolgeld, eischen
van toelating, plan van lesuren, leerplan en
boekenlijst.
Belangstellenden kunnen zich tot den di
recteur, de heer C. R. Brinkman, wenden
om gratis een exemplaar van genoemd pro
gramma te ontvangen.
Ik weet niet, of er onder mijne lezers zijn,
die tegenwoordig zijn geweest op het 30ste
Nederlandsche Taal- en Letterkundig Congres,
dat de vorige week te Leiden gehouden is. Maar
ik veronderstel, dat hun aantal in elk geval
niet groot zal geweest zijn. Die congressen, die
ieder jaar als verbroederingsfeesten tusschen
Noord- en Zuid-Nederland gehouden worden,
zijn voor professoren, leeraren, archivarissen,
boekhandelaren, uitgevers envoor letter
kundigen zou men, afgaande op den naam denken.
Maar dit is toch slechts in zeer geringe mate
het geval. Letterkundigen komen slechts bij
uitzondering op het letterkundig congres. Die
hadden den dag voor de opening ervan hun
eigen vergadering te ’s-Gravenhage, een verga
dering van den Bond van Noord-en Zuid-Neder-
landsche schrijvers, waartoe de meeste letter
kundigen van eenige beteekenis behooren. Nu
zou dat op zich zelf zoo erg niet zijn. Men kan
ook zonder letterkundigen letterkundige congressen
houden. Maar dat op het officiëele letterkun
dige congres van den Nederlandschen stam,
waarheen de regeeringen van Nederland en België
haar vertegenwoordigers zenden, de letterkun
digen zoo goed als geheel ontbreken, dat is toch
wel wat ,een wonderlijk geval. En te wonder
lijker wordt dit, waar het aantal Nederlandsche
letterkundigen tegenwoordig niet gering is, en
er daaronder zijn, die ook buiten de grenzen
van hun land een naam van beteekenis hebben.
Was dit ontbreken van letterkundigen op dit
congres alleen dit jaar het geval geweest, men
zou het aan een of andere toevallige omstandig
heid kunnen wijten. Maar dit gebeurt nu al
tal van jaren zoo, en er moet dus wel een reden
voor bestaan. Die reden bestaat dan ook. En
zy is deze, dat het Taal- en Letterkundig con
gres geen letterkundig congres is, dat er ge
sproken wordt over alles en nog wat, maar dat
men er in ’t algemeen van letterkunde geen
«qbp benul schijnt te hebben. En dat de letterkun
digen van een letterkundig congres zonder
letterkunde weg blijven, is toch wel begrijpelijk.
Ze zouden door er te komen er een werkelijk
letterkundig congres van maken kunnen, zal
misschien deze of gene zeggen. Want het is
waar, ze worden er niet ‘geweerd. Maar be
grijpt zoo een dan niet, dat het voor die schrij
vers en schrijfsters onmogelijk is te verschijnen
op een congres, waar zij uit den aard van hun
aanleg en werk de eersten behooren te zijn en
waar zij slechts geduld worden, maar waar zij
bovendien moeten aanhooren, hoe door den eer
sten den besten die er geen flauw begrip van
heeft, over letterkunde wordt gebazeld terwijl
zij zelven, de bevoegden, ternauwernood worden
aangehoord.
Stel u een landbouwkundig congres voor, waar
kruideniers of handelaars in ijzerwaren het
hoogste woord voeren en landbouwers in een
hoek worden gedrongen. Zouden die laatsten
daarvan niet liever wegblijven
Zoo hebben we dan een taal- en letterkundig
congres zonder letterkundigen en zonder letter
kunde. Daarmee is het congres nog allerminst
geoordeeld. Het kan nuttig werk doen en doet
dat ook zeker. Alleen, men moest het een
anderen naam geven, zoo iets als Algemeen Ne-
derlandsch Congres. Of nu zoo’n naam er zooveel
toe doet In dit geval wel. Het is een letter
kundig congres, waaraan twee regeeringen een
officiéél cachet, een sanctie geven. En de Ne
derlander, die zich over het algemeen over
zijn letterkunde al bitter weinig bekommert,
meent nu, dat daar de werkelijke letterkunde
aan het woord is. Zoo helpt het congres mee
om de letterkunde nog verder van het volk te
verwijderen. En dat is werkelijk noodlottig. De
voorzitter van het Congres heeft in zijn openings
rede gezegd»De zorg van eene natie voor
hare taal is de waardemeter van haar vermogen
tot zelfstandig bestaan. Men zou, hiermee reke
ning houdende, van dat vermogen der Neder
landsche natie geen bijzonder hoog denkbeeld
krijgen. Waar toch is de taal tot schooner
volkomenheid en rijker leven gekomen dan in
de letterkunde En wat is de zorg van het
Nederlandsche volk voor zijne letterkunde Wat
weet het van dat wonderlijkste leven door de
ziel van het volk zelf, van zijn beste zonen zijn
taal ingeblazen?
Maar ook afgezien van deze onverschilligheid
blijkt de zorg der Nederlanders voor hun taal
maar zeer matig. Een Vlaming wees er tijdens
het congres nog op, hoe gereede Nederlanders
in België het Fransch als spreektaal aannemen
zelfs in het verkeer met Vlamingen en hoe wei
nig er voor Nederlandsch onderwijs in België
van Nederlanders en van de Nederlandsche re-
geering te wachten is, terwijl daarentegen
Franschen, Duitschers en Engelschen zich voor
de bevordering van hun taal en hun onderwijs
ook in het buitenland de meest mogelijke moeite
geven.
Kijk dat zijn zaken, die op zoo’n congres eens
besproken kunnen worden en waartegen midde
len kunnen worden beraamd. En zoo zijn er
nog zooveel belangen, die den Nederlandschen
stam raken en die hier door Nederlanders van
Noord en Zuid kunnen overwogen worden. In
dat opzicht doen de congressen zeker nuttig werk.
Want niet alleen onze taal, ook de andere alge
meene belangen van den Nederlandschen stam
laten ons zoo vaak koud. Het armoedig be
staan, dat de Nederlandsche Maatschappij tot
nader te zien, in welken toestand zich
Eensklaps sloeg de kerel de
om den hals van den agent,
tegelijkertijd door gefluit een teeken gevend
aan eenige handlangers, die zich op korten
i afstand in het park bevonden. In een
oogwenk schoten zes a negen personen toe,
die den agent overrompelden en hem over
het grintpad naar den vijver sleurden. Wel
I droeg de agent een revolver bij zich, doch
het was hem gansch ónmogelijk dit wapen
te gebruiken, evenmin zijn sabel, die door de
onverlaten werd afgegespt en in het water
van den vijver geworpen.
De agent was dus totaal weerloos, doch
riep luide
wat
geroep
Door enkele bladen was gemeld, dat
met 1 Oct. a s. de nieuwe postwet zou worden
ingevoerd. Naar thans uit den Haag gemeld
wordt is die datum nog niet vastgesteld. Het
is nog maar alleen een voorstel, waaromtrent
nog niets is beslist.
De staatscommissie voor den Midden
stand heeft het concept-wetsontwerp op ver
vroegde winkelsluiting in eerste lezing aange
nomen. Het eerste artikel spreekt van een
sluiting van winkels tusschen ’s avonds 9 en
’s morgens 5 uur, over geheel Nederland.
Het beginsel der ontworpen wet berust op de
overweging, dat alleen een rijkswet een bil
lijke oplossing der quaestie kan brengen.
Waarschijnlijk zal ’t ontwerp nu spoedig de
Kamer bereiken. Wat dan het lot ervan zal
zijn?
Mr. Z. Van den Berg (vrijz.-dem.) ver
klaarde Dinsdagmiddag, na zijn herbenoeming
als wethouder van Amsterdam dat hij als
Kamerlid zou bedanken.
Tweede Kamerverkiezingen. Nu de heeren
J. van Alphen, mr. Z van den Berg en mr.
S. de Vries Azn. hun mandaat als Tweede
Kamerlid tegen het eind van het loopende
zittingjaar zullen neerleggen, moet spoedig
een Kamerverkiezing plaats hebben in de dis
tricten Ommen, Den Helder en Sncek.
Dammen. De Administratie van het
maandblad Het Damspel, p a. J. Roost, Van
Ostadestraat 155, Amsterdam, heeft het licht
doen zien van de nieuwe Reglementen van
het spel en zendt gratis een exemplaar aan
een ieder, die er om schrijft of zijn naam
kaartje inzendt.
Het boekje is
om
van een
het te bezitten.
Men meldt uit Drunen
Dinsdagmiddag, omstreeks 4 uur, is in de
omgeving van het tramstation alhier eene ver
schrikkelijke verwoesting aangebracht, zooals
nog nooit in onze gemeente is voorgekomen.
Een windhoos heeft in die omgeving bijna
alles vernield Van een pas nieuw gebouwd
huis is het dak geheel afgerukt. Een schuur
geheel omgewaaid. Alle huizen min of meer
beschadigd. Boomen ontworteld, en op de
daken gewaaid. De verwoesting is verschrik
kelijk. Voor velen dus een leelijk schadepostje.
Men meldt uit Haarsteeg:
Dinsdagmiddag, ongeveer 3 uur, ging een
hevige wervelwind over het zuidelijk gedeelte
van ons dorp. Vreeselijk was de uitwerking
in minder dan 5 minuten. Een 20 tal boomen.
waaronder vrij dikke, knapten af als glas;
andere, ontelbare, werden met wortel en al
uit den grond gerukt of op zijde gelegd.
Menige boomgaard moest het ontgelden; wij
zagen er waarvan niet één boom meer over
eind stond. Doch niet alleen de boomen, ook
de gebouwen bleven niet gespaard. Van de
R.-K. bijzondere school werden hondo>~l<»»
puuueii argeruKv, suunuige zu in. ver wegge
slingerd. De schutting om de speelplaats en
de veranda werden gedeeltelijk vernield. In
de onmiddellijke nabijheid werd de schuur van
H. van O. tegen den grond gesmakt en de
kap van zijn huis ongeveer 15 cM. verschoven.
Geen dak, dat de windhoos op haar weg ont- j
moette, bleef ongedeerd. Hier werden pannen haald verhoor te hebben doen ondergaan, ge-
afgerukt, daar werd aan rieten daken meer
of minder schade toegebracht. Hop- en boon
staken ziet men bijna geen meer overeind.
Bij al het toegebrachte nadeel is het een geluk
te noemen, dat geen persoonlijke ongevallen
voorkwamen.
Te Hindeloopen heeft 't Dinsdag tusschen
6 en 7 uur ’s nam. erg gestormd, boomen
zijn omgewaaid, en een paar schoonsteenborden
en vele dakpannen zijn afgewaaid.
Eenige personen uit Enter, die de land
bouwtentoonstelling te Almelo hadden bezocht,
kregen Zondagavond omstreeks 10 uur te
Notter hevige ruzie, welke zoo hoog liep, dat
de gebr. Te M. (Streef), wonende te Enter-
naar
plaats
echter
kwam de burgemeester, de heer B. Koker
thuis, die daarop den verdachte in verhoor
nam, met het gevolg, dat deze bekende de
dader van het misdrijf te zijn. Dadelijk werd
hij daarna naar het huis van bewariug te
Rotterdam overgebracht.
Een brandstichter. Maandagnacht, om
streeks 1 uur, na goed feest te hebben ge
vierd, zoodat al zijn centen op waren, kwam
R Ulf. £1UL1
te Breda aanmelden. Hij bekende ongeveer
9 jaar geleden, hij was toen 17 jaar, de
schuur van zekeren D., te Rucphen, te heb
ben in brand gestoken, zoodat deze met haar
inhoud tot den grond afbrandde. De politie,
die aanvankelijk weinig geloofde van hetgeen
R. vertelde, heeft 'zich toch, na R. een her-
noodzaakt gezien, hem ter beschikking der
justitie te stellen.
Dinsdagnamiddag kwam in de kom van
het dorp Oegstgeest een 15-jarig meisje uit
Katwijk aan den Rijn, Maria van Kuieren,
met een vriendinnetje de woning uit van den
heer Lubbe, waar de tram Haarlem Lei
den rakelings voorbijrijdt.
Het vriendinnetje opende het hek, terwijl
ze Marie liet voorgaan. Door den feilen
wind hoorden zij de tram, die er juist aan
kwam, niet. Marie liep tusschen de locomo
tief en den eersten wagen, viel en werd door
al de andere wagons overreden, waardoor
hare beide beenen letterlijk werden verbrijzeld,
Dr. Gort, geneesheer aan het sanatorium
Rhijngeest, bood de eerste geneeskundige hulp.
Het meisje, dat eerst bewusteloos was, werd
het eerste gedeelte van den weg per tram,
waarin zij door een geestelijke uit Leiden
werd bediend, en vervolgens met een bran
card naar het Academisch Ziekenhuis te Lei
den vervoerd.
Haar toestand werd daar zeer zorgelijk ge
acht, mede ook door het groote bloedverlies.
Moordaanslag op een agent te Utrecht.
Zondagavond laat hoorde de politieagent
Smit te Utrecht in een der laantjes van het
park Nieuweroord een vrij sterk gekreun als
van iemand, die door een toeval was over
vallen.
Hij vond onder struikgewas een man in het
gras liggen, schijnbaar bewusteloos. Toen de
agent hem vroeg wat er gebeurd was, ant
woordde de man op zwakken toon, dat hij
door iemand in de borst was gestoken. De
agent bukte zich daarop over den man heen,
om i
Vijf opge- deze bevohd.
schoten jongens te Amsterdam, die op hun beide armen
manier Koninginnedag vierden, drongen half
beschonken de herberg eener weduwe binnen
en eischten nog meer drank. Toen dit ge-
weigerd werd, wilden ze zelf zich maar bedie
nen, karaffen rolden over den grond. Eenige
burgers schoten toe en zetten hen op straat.
Nu sloegen de woestelingen de ruiten stuk
en ze klommen naar binnen. Buffet, stoelen,
tafels, alles werd kort en klein geslagen. Tot
zelfs in de woonkamer drongen zij door, niets
werd daar gespaard. De vaten bier sloegen
zij open, zoodat het bier over den vloer
In korten tijd zag het er uit als
In het tumult dat daarna ontstond
wisten zij te ontsnappen. Later zijn twee
Dam, zware inwendige kneuzingen constateerde.
De overigen kwamen met lichte ontvellingen
vrij.
Nader meldt men dat de timmerman F.
’s nachts aan de gevolgen van zijn val in het
R.-K. ziekenhuis is overleden.
Woestelingen aan het werk.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
