en omliggende Gemeenten.
WORM
voor
ft
i
Hf
Over dit en dat.
ZATERDAG 19 SEPTEMBER 1908.
No. 38.
fl
Uit de Kamers.
Binnenlandsch Nieuws.
34ste Jaargang.
De Leidsche inktwerper.
Men schrijft
deze laffe prak-
i
7ï
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WORKUM.
l
langer zoo meer gaan bemoeien. Wij zijn de
Voorzitter van het Dordtsche congres herinnerde
er nog aan op dat gebied vaak nog ver achter
bij andere landen. Zoo is de ziekenverzorging
ten platten lande waarover uitvoerig gesproken
werd, nog meestal zeer gebrekkig. En terecht
merkte de Voorzitter op, dat men tegenover
het zieke vee vaak milder is, dan tegenover den
zieken mensch, waar toch voor dat vee wel kos-
telooze geneesmiddelen zijn te krijgen zonder dat
de veehouders daarom tot de bedeelden gaan be-
hooren en hun stemrecht verliezen.
Maar ook die meerdere regeeringszorg voor
het vee dateert eerst van den laatsten tijd. De
Voorzitter van de Hollandsche Maatschappij van
Landbouw herinnerde in zijn openingsrede van
de algemeene vergadering, de vorige week op
Texel gehouden, daar nog aan en hij wees er op,
hoezeer de Hollandsche landbouw, mede door die
regeeringszorg, is vooruitgegaan. Want immers
de rundvee- en paardenstamboeken, de rijksland-
bouw-proefstations, de boter- en kaas-contróle-
stations, de landbouwcursussen, de zuivelcon-
sulenten en rijkslandbouwleeraars en zooveel meer
nog, het heeft alles den landbouw geholpen.
Maar ook op het gevaar van die regeeringszorg
wees de Voorzitter, het gevaar om eigen werk
zaamheid te doen verslappen in steunen op de
regeering. En zeker, een dergelijk gevaar is niet
denkbeeldig.
dat gevaar
tv- rr_i.
en werkt bij voorkeur op of in
van de Haarlemmerstraat tus-
negen uur.
De opening van de nieuwe zitting onzer Staten-
Generaal toonde dit jaar niet de staatsie en het
drukke militair vertoon, dat men daarvan gewoon
is en dit had tengevolge, dat er ook op straat
heel wat minder van te merken viel. Van buiten
den Haag bleek de toestrooming van belang
stellenden al heel gering en ook de Hagenaars
bleken het maai- weinig de moeite waard te
vinden. Toch stonden er nog wel nieuwsgierigen olijk gegeven,
langs den weg geschaard, waar de ministers, die
wegens de omstandigheden, waarin de Koningin
verkeert, als bizondere commissie de zitting te
'openen hadden, in de galakoetsen, door huzaren
omstuwd, voorbij kwamen.
In de Kamer las minister Heemskerk de ope
ningsrede voor. Veel bizonders valt daarvan ook
al niet te zeggen. De gewone mededeeling om
trent de betrekkingen met het buitenland en
die omtrent den toestand van handel, scheepvaart,
landbouw, veeteelt enz. zagen ei’ wat anders uit
dan gewoonlijk, doordat de Venezolaansche
kwestie op de algemeen goede betrekkingen
een uitzondering kwam maken en de druk in
handel en scheepvaartbedrijf niet toeliet den
algemeenen toestand van ons land als voldoening
gevend te karakteriseeren. De opsomming van
te wachten wetsontwerpen was vrij sober, wat
zeker niet kwaad is. »Veel beloven en weinig
geven doet de gekken in vreugde leven” denken
de meeste ministeries blijkbaar te veel.
Ditmaal zat dan die gedachte waarschijnlijk
niet voor. Toch zal het lijstje dat aangeboden
werd, voor dit zittingjaar nog wel te lang blijken.
Er komen op voor: herziening van de wetgeving
betreffende naamlooze vennootschappen, wijziging
van het zeerecht, gedeeltelijke herziening van
het Eerste Boek van het Wetboek voor Strafrecht,
regeling van de banken van leening, beperking
van den Zondags- en nachtarbeid in het bakkers
bedrijf, eenige wijziging van bizonderen drin
genden aard tot herziening der Ongevallenwet,
verbetering van de Maas en van den Gelderschen
IJsel en nog het een en ander. Verder werd
meedegedeeld, dat we ons op nieuwe belastingen
kunnen voorbereiden, omdat de toestand van ’s
lands financiën niet schitterend is. Het recht
van successie zal verhoogd worden en een alge
meene inkomstenbelasting met eene kapitaalbe
lasting als aanvulling, zal ter vervanging der
Vermogens- en Bedrijfsbelasting ingevoerd worden.
Voor het volgend jaar zal alvast de accijns op
gedistilleerd verhoogd en zullen een matig aantal
opcenten op Vermogens- en Bedrijfsbelasting
geheven worden, wanneer natuurlijk de Kamers
daarmee accoord gaan.
Na deze vereenigde Vergadering hebben de
beide Kamers ieder een afzonderlijke vergadering
gehouden. In die der Tweede Kamer werden
op de voordracht voor voorzitter geplaatst: 1
Roëll, 2, Goeman Borgesius, 3 Loeff.
De zorg van den Staat voor het welzijn der
maatschappij breidt zich voortdurend over nieu
were en uitgestrekte gebieden uit. De tijd, dat
men meende te kunnen volstaan met wat ten
slotte niet anders was dan politie-werkzaamheid,
de beveiliging naar buiten en de beveiliging
tegen misdaad in den Staat zelf, is lang voorbij.
Over allerlei andere belangen is langzamerhand
de Staat zijn beschermende hand gaan uitstrek
ken. Na de algemeene vernieuwing, die van de
Fransche revolutie in 1889 het gevolg was, is
men reeds een belangrijke schrede verder gegaan
en allerlei onderwerpen als onderwijs, armenzorg
enz. binnen den kring der Staatszorgen gaan
trekken, die voor dien aan het particulier initia
tief waren overgelaten. In de grondwetten der
verschillende landen, ook in die van ons land,
zijn al die onderwerpen van staatszorg vermeld.
Maar na het ontstaan dier grondwetten is men
op dit gebied nog belangrijk verder gegaan. En
zoo komt het. dat in die grondwetten maatschap
pelijke belangen, waaraan naar onze tegenwoor
dige meening de Staat alle aandacht te wijden
heeft, geheel of zoo goed als geheel onbesproken
blijven. Zoo een is ook de openbare gezondheid.
Men zou zoo zeggen, dat dit wel een allereerst
belang is. De gezondheid moge dan al niet het
hoogste goed zijn, als wel eens gezegd wordt,
zij is zeker het fundament, waarop het geluk
van individu en samenleving het krachtigst staat
opgebouwd. Immers de gezondheid is de zekerste
waarborg voor de lichaams en geesteskracht, en
zoo ook, voor de welvaart, de veiligheid en de
geestesontwikkeling van een volk. Waar dus de
zorg van den Staat zich had te richten naar het
bereiken van deze drie, en zich daarnaar ook
meende te richten, mag men zich zeker verwon
deren als een spreker op het te Dordrecht
gehouden Congres voor Openbare Gezondheids-
regeling deed dat de openbare gezondheids
toestand niet als een eerste voorwerp van de
aanhoudende zorg der regeering in de Grond
wet vermeld staat. Maar men is het belang
daarvan eerst de laatste tientallen van jaren
volkomen gaan begrijpen. En men heeft boven
dien nu eerst voldoende ingezien, dat er voor
dien gezondheidstoestand wel wat anders en wat
belangrijkers nog kon gedaan worden, dan het
genezen van zieken. Voorkomen is heter dan
genezen. Dezen regel, waarop geheel de hygiëne
rust, is men eerst de latere jaren ten opzichte
van de gezondheid, algemeen en stelselmatig gaan
toepassen. En tal van wetten, vaak als kwellend
en vrijheidsberoovend uitgekreten, danken aan
de toepassing van dien regel haar ontstaan.
Tot die wetten behoort zeker ook de Woning
wet, waarover op het te Dordrecht gehouden
congres rapport werd uitgebracht. Een ruime
woning, waar licht en lucht voldoende kunnen
toetreden, met ruime slaapplaatsen en waar de
schadelijke invloed van allerlei zooveel mogelijk
geweerd wordt, is wel een allereerste vereischte
voor een goeden gezondheidstoestand. Heeft de
voortdurende en systematische inspectie van kleine
woningen te Glasgow niet ten gevolge gehad,
dat die stad bijna geheel van typhus gezuiverd
is, welke ziekte er eertijds veelvuldig voorkwam
Maar die Woningwet heeft haar onaangename
zijde voor huiseigenaren. Vroeger, toen men om
al die eischen der hygiëne niet maalde een
tijd, dien het Eerste Kamer-lid van der Biezen
wel terug schijnt te willen hebben werden er wo
ningen gebouwd, waarmee men nu geen vrede
meer hebben kan en die daarom terecht onbe
woonbaar worden verklaard. Maar dit is immers
slechts een overgangstoestand, waarin nu de
huiseigenaren in ’t gedrang komen. Mag men
daarom de verbetering van woningen, die een
allereerste eisch is voor de gezondheid en de
welvaart van het algemeen, achterwege laten
Maar wel kan men den hinder tot een minimum
trachten te beperken en de huiseigenaren tege
moet komen. En dat doel had ook de wijziging,
die de genoemde commissie op het Dordtsche
congres in de Woningwet voorstelde. Zij gaf
daarom in overweging den eigenaar van een
onbewoonbaar verklaarde woning het recht te
geven onteigening van zulk een woning en van
den ondergrond, van de gemeente te vorderen
en het tevens mogelijk te maken, dat den eige-
naar-bewoner van zoo’n woning, mits onder
strenge waarborgen, tegen misbruiken, een voor
schot en zoo noodig een bijdrage door de ge
meente worde verleend voor den bouw eener
nieuwe woning. Maar daartegenover achtte die
commissie het ook noodig den gemeentebesturen
strengere plichten op te leggen, zoodat de ge
meente zal moeten voorzien in de behoefte aan
woningen, wanneer blijkt, dat zulk een behoefte
bestaat en de werkzaamheid van particulieren en
vereenigingen te kort schiet. Daar zullen zeker
heel wat gemeenten op tegen hebben. Men is
hier en daar niet erg scheutig, waar het de zorg
voor minder bedeelden in onze samenleving be
treft. En dat is niet alleen een bewijs van ge
brek aan medelijdenden zin, maar ook een blijk
van kortzichtigheid. Die zorg is heusch van
belang ook voor beter bedeelden, voor de gansche
samenleving. Vooral ten opzichte van den open
baren gezondheidstoestand is dat zoo duidelijk en
oogenblikkelijk waarneembaar. Kijk maar naar
de besmettelijke ziekten, die onder de behoeftige
klasse veelal ontstaan, ook de anderen bedreigen.
En daarom is het hard noodig, dat Staat en
Gemeente ook de Vereeniging tot bevordering
der Katholieke Sociale Actie, die haar Sociale
Geen voordeelige maand
de afgeloopen voor de Nederlandsche schat-
Onder bijna alle hoofden kwam minder
En waar nu ook de successierechten in
plaats van een surplus, als vorige keeren, dat
het overige tekort dekt, nu f 650.000 minder
inbrachten, is het totaal weiniger betrekke
lijk groot. Ruim f 11.197.000 nu tegen
f 12.198.000 in Augustus van het vorige jaar.
De totaal-ontvangsten over de eerste acht
voor
Maar geeft ze nog minder de suiker
glas, waarin deze dranken zijn
Het hoofd der school heeft deze
bijna zeven uit Leiden
Het is dan wel waar, dat onze stad ook
haar heuschen inktwerper heeft, die zijn vak
uitnemend verstaat. Meer dan tien dames
kwamen zich reeds bij de politie aanmelden,
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents.
Per post 0 65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
week hield, begunstigt dat zich daarmee hoe maanden blijven
Vliegen, constateerde met voldoening dat deze
meeting grootscher was dan welke vorige ook.
Niet minder dan 950 organisaties namen er
aan deel. Twaalf sprekers voerden het woord.
Mr. Troelstra, die voor het eerst na zijne
ongesteldheid weder voor zijn partij optrad,
werd bij zijn verschijnen op het spreekgestoelte
hartelijk toegejuicht.
Aan
meene stemmen een motie ten gunste van het
algemeen kiesrecht aangenomen.
Daarna trokken de manifestanten met 13 mu
ziekkorpsen en ruim 400 ontplooide banieren
en vlaggen door de stad.
Het Frysk toaniel- en sjongselskip »Nocht
en Wille” geeft a s. Zondag eene tooneeluit-
voering in het Gebouw van den Werkenden
Stand te Amsterdam, alwaar wordt opgevoerd
het blijspel in 5 bedrijven, uJapik Büterblom,”
van den Frieschen schrijver Halbertsma.
Socialistenbond in Nederland. Zoo is nu
officieel gedoopt de nieuwe partij van v. d.
Zwaag en Havers. Zondag is de bond te Den
Haag gesticht. Er waren o.a. sympatie-be-
tuigingen uit Leeuwarden, Harlingen en Wit-
marsum, en twintig personen, waaronder een
paar als vertegenwoordigers van organisaties,
hadden persoonlijk van hunne belangstelling
Voorzitter Tweede Kamer. H. M. de
Koningin heeft jhr. mr. J. Röell benoemd tot
voorzitter van de Tweede Kamer voor het
nieuwe zittingjaar. In de heden namiddag te
houden vergadering zal de voorzitter worden
geïnstalleerd:
Rijksmiddelen.
was
kist.
in.
Een pas uit
het slot der meeting werd met alge- de gevangenis ontslagene bracht Zondag ze
kere Willems uit Heer (Limburg) eenige mes
steken in het onderlijf toe. Willems zonk
onmiddellijk ineen en werd in levensgevaar
lijken toestand verkeerende naar Calvariënberg
overgebracht. De dader werd gegrepen en
aan de politie overgeleverd.
Zekere B. uit Mook wilde Zondagavond
bij de Duitsche grens eenige twistenden schei
den. Een hunner, van deze tusschenkomst
blijkbaar niet gediend, bracht B. met een
bierglas een zwaren slag op het hoofd toe.
Men vond hem dood langs den weg liggen.
B. was doodgebloed. De dader werd opge
spoord en gearresteerd.
Dinsdagmorgen is het paard van den
landbouwer Oskamp uit Lunteren op hol ge
slagen tengevolge van ’t schrikken voor de
automobiel van den heer Jurgens uit Renkum,
welke uit den richting van den Nieuwen weg
kwam.
De landbouwer sprong van den wagen en
had het ongeluk, toen hij zijn paard wilde
grijpen, in de leidsels te blijven hangen.
Hij bekwam een ernstige hoofdwonde, zoo-
voor zijn leven bestaat.
Dr. Hekster verleende de eerste geneeskun
dige hulp. De gekwetste werd per brancard
naar Lunteren vervoerd.
De vrouw sprong van den wagen en be
kwam gelukkig geen letsel.
De chauffeur van de auto had geen schuld
aan dit droevig ongeluk.
Vrijdagavond had te Moerdijk een aller
treurigst ongeluk plaats.
De visscher P. B. ging langs de haven en
zag een paar klompjes drijven en naar zijne
meening een pakje goed. Een ongeluk ver
moedend en terstond het bewuste pakje op-
visschend, bleek dit zijn eigen tienjarig zoon
tje te zijn, dat ongemerkt te water was ge
vallen.
Ofschoon oogenblikkelijk alle mogelijke po
gingen werden aangewend om de levensgeesten
op te wekken bleken helaas deze vruchteloos
te zijn, want de spoedig ter plaatse aanwezige
geneesheer kon geen enkel teeken van leven
meer bespeuren.
Men meldt uit Winterswijk aan de
Telegraaf d d. 15 Sept.:
Hedenmiddag werd door 8 personen, mannen
en vrouwen, stoelenmatters, een boerenwoning
gebombardeerd, omdat de bewoner weigerde,
hun verder warm water en andere benoodigd-
heden te geven. Ten einde raad, greep de
boer een geweer en schoot een der onverlaten
in den voet, waarna zij het hazenpad kozen.
De politie, inmiddels gewaarschuwd, pakte hen
op, hield er vier van in arrest, terwijl de ge
wonde door doktershulp verbonden werd.
Woensdagmiddag is de 20-jarige Mej.
T. van Wieren van Sneek, alleen fietsende
bij Ypetille nabij Ysbrechtum, te water geraakt
en verdronken.
Omtrent dit ongeluk wordt nog aan de
L. Ct. gemeld
Blijkens nader ingewonnen inlichtingen zou
men door de drukte van de paardenmarkt, de
heer van Wieren is ook hoefsmid, heden wat
later dan gewoonlijk het middagmaal ge
bruiken, waarom zijn dochter, mej. T., voor
den maaltijd nog even ging fietsen. Daar zij
niet terugkwam en anders altijd zoo stipt op
haar tijd paste en ook omdat zij weer op tijd
in hare betrekking moest zijn, was men thuis
niet gerust over haar uitblijven en werd de
knecht er op uitgezonden om eens naar haar
uit te zien en daarvoor den weg te nemen
over Ysbrechtum, Scharnegoutum naar hier.
Deze route wordt van hier uit per fiets veel
gevolgd.
Intusschen was de zoo ongelukkig omge
komene reeds gevonden. De arbeider W.
De prijs der Advertentiën is van 1 5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters worden berekend naar
de ruimte die zij innemen. Bij abonnement belangrijk lager.
nu reeds ruim twee millioen
beneden die van verleden jaar en
millioen beneden de raming.
De groote kiesrecht-betooging in Den Haag.
De algemeene kiesrecht-betooging, Zondag
te ’s Hage gehouden, werd door ongeveer 1
12.000 personen bezocht. De Voorzitter van die. ^len/aar mantel of japon zagen bedorven
het partijbestuur der S. D. A. P„ de heer fhJ 4heeft het 8teed* v,00rzlen ,°P lichte 8tof
j de omgeving
schen zeven en
Behalve de personen, die zich beklagen bij
de politie, zijn er verscheidene anderen nog
het slachtoffer geworden van
tijken
Noodlottige mishandeling.
Tot leden van het voorloopig bestuur tot
regeling der verdere werkzaamheden werden
gekozen de heeren Van der Zwaag te Gorre-
dijk, W. Havers en J. L. Bruijn te ’s Gra-
venhage, Joh. Brautigem te Amsterdam en N.
H. Luigie te Rotterdam.
In den aanstaanden winter zullen op ver
schillende plaatsen van het land vergaderingen
worden gehouden, met het doel afdeelingen
van den Bond te stichten.
Het N. v. d. D. meldt, dat wethouder
de Vries te Amsterdam, voor den Kamerzetel
voor Sneek heeft bedankt.
De burgemeester van Herwijnen (Geld.)
heeft kaartjes laten drukken, waarop een
waarschuwing aan de ouders van de volgende
strekking: »Wilt ge van uwe kinderen
krachtige en flinke mannen en vrouwen ma
ken, geeft ze dan nooit een druppel sterken
drank, likeur, bier of wijn. Volgens de ge
neeskundigen deugen deze dranken niet
kinderen,
uit een
geweest.”
kaartjes onder de kinderen verspreid, terwijl
ze ter secretarie zullen uitgereikt worden aan
ieder, die een geboorte komt aangeven.
Aanstaande Zondag zal in alle R.-K.
kerken in Nederland door een plechtige
Hoogmis met Te Deum gevierd worden de
herinnering aan het 50-jarig priesterschap van
Z. H Pius X.
Luchtscheepvaart. Wij zijn in ons land
een 20 a 25 jaar ten achter op het gebied
der luchtscheepvaart. Nog slechts één lucht
reiziger hebben wij, en een ballon, een ge
wone onbestuurbare luchtballon hadden wij
tot voor enkele weken in ’t geheel niet. Maar
er komt verandering. De Rotterdam, de
eerste Nederlandsche ballon, is gisteren met
een Nederlandsche bemanning te Utrecht op
gegaan. De Vereen, voor Luchtscheepvaart
zal meer dergelijke opstijgingen doen plaats
hebben, hoofdzakelijk tot het vormen van er
varen balloncommandanten. Eerst moeten wij
een behoorlijk aantal geoefende luchtvaarders
bezitten, voor wij met een bestuurbare lucht
ballon kunnen beginnen.
De ballon is na ruim een uur op de Laar-
der Heide neergekomen. Een lange tocht is
het dus niet geworden, maar de Zuidenwind
dreef de ballon in de richting der Zuiderzee
en daarom moest men wel dalen.
De Amsterdamsche politie blijft den
strijd tegen de speelhuizen en nachtsocieteiten
voortzetten In den nacht van Zaterdag op
Zondag deden twee inspecteurs een inval in
zoo’n nachtsocieteit, waar gelegenheid werd i
gegeven tot spel. De toegang werd hun ge-1
weigerd, doch zij trapten de deur in en vonden
een vijfentwintigtal personen bijeen, tegen wie
procesverbaal werd opgemaakt.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
