voor W0HKFI1 on omliggende Gemeenten.
Bii dil DiimoiBF behoorl een Mmpl.
Over dit en dat.
f
ZATERDAG 24 OCTOBER 1908.
No. 43.
Uit de Kamers.
34ste Jaargang.
I
had ’s heeren Troelstra’s beweren omtrent de
Douwt
hebt hem toch ook ’n
P.
uit Amsterdam
De prijs der Advertentiën is van 1 —5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters worden berekend naar
de ruimte die zij innemen. Bij abonnement belangrijk lager.
bewoners zelven dan toch hunne kinderen zeer oorzaken der werkeloosheid heftig aangevallen,
wel zich in den Landbouw kunnen schikken. En KT~*-,::K ’•+-
voor landbouwers schijnt nog wel plaats te zijn,
- men aithans daaraan de kosten van
van onbebouwde streken ten koste
Doet men dat, dan bereikt men
dus langs twee kanten zijn doel.
Allereerst wordt er oogenblikkelijk werk ver
schaft door de ontginning van woeste gronden
een Groningsche vereeniging helpt zoo 100
werkloozen jaarlijks aan arbeid en dan mag
men hopen althans een deel der werklooze stads
bevolking te kunnen verplaatsen op het land
op de voor bebouwing geschikt geworden gron
den. De Amsterdamsche commissie moet dan
ook reeds plannen overwegen tot het dempen
der plassen te Aalsmeer, waarvoor zij op re-
geeringssteun hoopt.
Een ander middel, der regeering aan de hand
gedaan, is het vaststellen van een korteren ar
beidsduur in verschillende bedrijven. Maar de
toepassing van dit middel zou zeker voorloopig
nog op onoverkomelijke bezwaren stuiten. Toch
zou misschien in deze richting wel iets te doen
zijn. Kan ook de afschaffing van nachtarbeid
voor bakkers, waaromtrent een wetsontwerp
aanhangig is en ten gunste waarvan dezer dagen
te Amsterdam een groote openbare vergadering
gehouden werd, niet uit dat oogpunt beschouwd
worden
Men brengt daartegen allerhande bezwaren
in en de patroons schijnen er maar moeilijk aan
te willen. Maar als men nu eens met talrijker
personeel ging werken? Dat zou het brood,
althans het versche brood, duurder maken. Maar
enfin dan betalen we maar een paar centen
meer voor een versch broodje. Wie weet
hoeveel beter het ons smaken zou, wanneer we
bij het eten konden denken, dat nu ook velen
een broodje, zij het dan ook een oudbakken,
konden verdienen, die het nu moeten missen of
cadeau krijgen.
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents.
Per post f 0.65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
- - - - --- - bleken is, dat zooal niet de overgeplaatste stads-
Het is zeker geen wonder, dat op dit oogen-
blik, nu we naar alle waarschijnlijkheid voor een
moeilijke winter staan, de werkeloosheid in onze
Volksvertegenwoordiging is ter sprake gebracht
en men gezamenlijk te rade is gegaan, wat men
daartegen kan doen en op welke wijze men de
gevolgen ervan kan verzachten. En evenmin kan
het verwonderen, dat, nu eenmaal dit onderwerp
op het tapijt was, ook de oorzaken der werke
loosheid worden besproken en dat, waar de hee
ren daarover zoo verschillend denken, de discus
sies ten slotte een politiek-wetenschappelijk
aanzien kregen, over de oogenblikkelijke werke-
keloosheid heenreikten en zich ten slotte over
dagen uitstrekten.
De minister had dit laatste blijkbaar niet ver
wacht. Nadat de heer Troelstra zijn interpellatie
uitvoerig had toegelicht, den plicht van den
Staat om de werkeloosheid te bestrijden uit het
verband tusschen het heerschend kapitalistisch
stelsel en de werkeloosheid had verklaard en op
maatregelen van het tegenwoordige en voor de
toekomst had aangedrongen, maakte de minister
er zich wel wat erg makkelijk af. En zeker had
ook dit mede ten gevolge, dat zich meerderen
in het debat mengden. Want al gingen niet
allen zoover des ministers redevoering cynisch,
heidensch en wreed te noemen, gelijk de heer
Troelstra deed, toch konden de verschillende
sprekers, zelfs ’s ministers partijgenooten en me
destanders, niet nalaten hem de bijzondere lucht
hartigheid en het gebrek aan voldoende ernst te
verwijten, een verwijt, waartegen de minister
zich met hand en tand verdedigde door aan den
eenen kant te wijzen op de uitbreiding, die het
debat ongedacht gekregen had, waarop zijn rede
niet was ingericht en aan den anderen kant die
rede, die slecht begrepen bleekverstaan jullie
dan geen Hollandsch moest de minister vragen
te verduidelijken. Inmiddels was toch gebleken,
dat de meeste heeren meer voor overheidsteun
in tijden van werkeloosheid voelden, dan de
minister, al was die er dan ook niet alkeerig van.
Alleen de heeren Lohman en de Beaufort ble
ken er niet voor. Zij meenden, dat dit geen
werk was voor den Staat, maar voor particulieren.
De overigen wilden echter allen de staat helpend
doen tusschen beide komen en het verschil be
stond slechts hierin, dat de een die hulp wat
spoediger gebracht wenschte te zien en wat
verder wilde uitstrekken dan een ander. Dit
verschil was trouwens begrijpelijk, waar het ge
heel samenhing met het verschil van meening
omtrent de oorzaken der werkeloosheid en de
taak van den Staat.
De heer Troelstra, die de werkeloosheid, als
ook andere maatschappelijke euvelen, slechts zag
als een gevolg van de huidige productiewijze,
meende dat de Staat als orgaan van de heer-
schende klassen, niet de voor die klassen voor-
deelige gevolgen der productiewijze mocht aan
vaarden en de nadeelen laten liggen Hij had
tot plicht de werkeloosheid te bestrijden en de
hongerlijders aan brood en werk te helpen. De
heer Treub ging blijkbaar iets minder ver. Hij
wilde nog wel het particulier initiatief doen
voorgaan, maar dan moest de overheidssteun
daar vlak achter aan loopen. Of dit verschil
aan het verschil in beschouwingswijze tusschen
hem en den heer Troelstra te wijten viel? Men
zou het wel denken, waar over dat verschil
uren en uren zyn volgepraat. De heer Treub
de auto slechts een
Stoot deze
staaf tegen iets of iemand, dan wordt auto- Eisch 3 dagen of 3 gulden.
Uwes hoeft 'm niet te sparen 1”
voorwerp naar voren gebracht, dat den aange- i Amsterdamsche moeder kon geen huis
l van een
Liessel, om eens bij hem te komen. Daar
aangekomen, werd hem al het gestolene, be
houdens een kleinigheid, door den Zeereerw.
heer pastoor (hem door den dief ter hand ge*
steld) wederom teruggegeven.
Het is te denken, hoe de heer Van Bussel
met een vroolijk gezicht naar Asten toog.
Eerste klasse heen derde terug
Eene speelgelegenheid in de Reguliersdwars-
straat te Amsterdam heeft eene nieuwe re
clame bedacht om te trachten den bloei harer
instelling te bevorderen. Aan het publiek
worden namelijk kaartjes uitgegeven in den
vorm van spoorwegkaartjes, waarop o. m. staat
Amsterdam Jeu Nationaltweede klasse
«Heen’’; eerste klasse »Terug”, zoodat het
wordt voorgesteld, alsof de bezoekers er wel
bij varen.
Wel bij varenAls de goudsmeden en
juweliers eens wilden spreken, zouden zij
zeggen hoe dikwijls juist uit die speelholen
bij hen navraag komtwat de waarde wel is
van dezen horlogeketting met zeldzame munten
van dezen ring met steen, blijkbaar nood
schoten van den speler die alles, alles verloren
heeft
Vlug er bij. De correspondent van de
L. Ct. te Warga, meldt, d d. 21 October:
De wintervorst heeft zijn intrede gedaan en
wel zoo overhaast, dat als bijzonderheid kan
worden meegedeeld, dat H. Castelein (zoon
van den vroegeren hardrijder M. Castelein)
reeds een tochtje op schaatsen heeft gedaan.
Het blad is van oordeel, dat tevergeefs in
de kronieken zal gezocht worden, dat zoo
vroeg op schaatsen is gereden.
Oplichterij per auto. Mijnheer was groot
Natuurlijk kon deze dat niet op zich laten zit
ten en moest in een uitvoerige rede van zijn
beginselen getuigen. Maar daarop kwam de
heer Treub weer voor zijn meening op. En zoo
hoorden we een paar dagen weinig anders dan
over de Marxistische Verelendungs-theorie, die
Mr. Treub bestreed en ook Mr. Troelstra niet
voor zijn rekening nam, oyer de crisistheorie,
waarmee het net zoo stond en over dergelijke
meer.
Maar om tot de werkeloosheid en de middelen
I tot haar bestrijding want ook daarover werd
I gesproken, terug te keeren, allerlei heeren had
den allerlei middelen bij de hand als daar zijn,
het .protectionisme, emigratie, het doen uitvoeren
van werken, beperking van vrouwen- en kinder
arbeid en van den arbeidsduur, beteugeling van
den trek naar de steden door bevordering van
het klein grondbezit, heideontginning enz. enz.
Voorloopig schijnt de minister er echter nog geen
keuze uit gedaan te hebben. Wel bleek hij
echter zijn keuze tusschen de twee voorgestelde
ihoties bepaald te hebben en bepaald voorliefde
te voelen voor die van den heer Treub. Die
spreekt de wenschelijkheid uit van regeerings-
steun aan de werkzaamheid van particuliere en
gemeenten van voorzorgsmaatregelen o.a. door
bevordering der werkloozenverzekering en van
het verkrijgen van nauwkeurige wetenschap
omtrent aard en omvang der werkeloosheid.
De motie van Mr. Troelstra ’t was de
tweede zijn eerste werd ingetrokken wenschte
dat gemeentebesturen, voor zooveel noodig, zou
den worden ondersteund, om met of zonder
medewerking van particulierende noodige
maatregelen tot bestrijding van de werkeloosheid
en hare gevolgen te nemen.
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WORKUM.
mijnbeer, reed enkel per auto, kleedde zich -
deftig. Hij bracht visites aan een rijke dame
in Den Haag, was allerinnemendst, bracht
het al spoedig tot een huwelijksvoorstel en
ontving dan rijke geschenken.
Als hij zijn dame verliet, tufte hij naar
een tweede rijke dame in Den Haag, was er
allerinnemendst, bracht het al spoedig tot een
huwelijksvoorstel en ontving dan rijke geschen
ken. En dan tufte hij wel mogelijk nog naar
een derde en een vierde. En hij gaf overal
i hoog op van zijn prachtige villa te Arnhem
aan den Velperweg. Maar nu dit spelletje
een poos heeft geduurd, is meneer plotseling
weggebleven. En zijn prachtige villa aan den
Velperweg is ook niet te vinden. Twee
dames hebben reeds aangifte gedaan bij de
politie. Als ze den vrijer niet terug kunnen
krijgen, zouden ze in elk geval de dure
cadeaux wel graag willen terug ontvangen.
Maar per auto zal meneer die wel een heel
eind ver in veiligheid hebben gebracht.
Voor het Amsterdamsch kantongerecht.
»U wordt beschuldigd met den anderen be
klaagde gevochten te hebben”.
«Za’k u zegge, Edelachtbare. Ik heef kom
kommers van ’m gekocht ik sta bij z’n
wage de komkommers legge op de wage.
Ik heb ze gekoch, Edel Achbare. Komp er
’n andere man zeit ieIk wil die kom
kommers koope, zeit-ie. Ik geef je dertig
cente, zeit-ie Goed, zeit de smakker. Nou,
ik had ze gekoch, Edel Achtbare, eerlijk ge
koch Wil ie mijn m’n eige komkommers
voor me neus wegneme.
Nou da’ laat ik me toch niet doenDouwt
ie mijn opzij. En toe gaf ik ’m ook ’n
duwtje.
juist, dus u
i duwtje gegeven.
«Nou ja Edel Achtbare, maar mijn
eige komkommers ik had ze gekoch en as
Hdbl.
matisch door krachtige veeren een schaarachtig Uwes hoeft 'ni niet te sparen I” Een
voorwerp naar voren gebracht, dat den aange- Amsterdamsche moeder kon geen huis meer
redene de beenen omklemt en hem in een net houden met haar bengel van een jongen.
Moeder doet «mees
al de ondeugden
plaatst. Moest naar maar school.
Een straatjongen te Parijs heeft als «proef- ter” een boekje open van
konijntje” gediend. Hij liet zich aanrijden, van den rakkert. «Uwes hoeft hem niet te
maar werd netjes aan de beenen gegrepen sparen, hoor!” Als de moeder dat zegt, wordt
en in het net geplaatst. de deugniet brutaal, en «meester,” in een
Het toestel moet ook op de electrische trams spontane opwelling van toorn, neemt hem eens
Waarop de moeder opstuift:
Nou ben je
Zij naar den wethouder, En
i een berisping.
Treurig. Maandagmorgen ontmoette een
onzer medewerkers een paar netgekleede
werklieden in den omtrek van het Hollandsche
Spoorstation te ’s-Gravenbage, die als liedjes
zangers op straat trachtten wat geld bij elkaar
i ze mede,
te zijn. Ze
Kamerverkiezing Sneek. De minister van
Binnenlandsche Zaken heeft bepaald, dat de
verkiezing voor een lid van de Tweede Kamer
in het district Sneek, noodig door het bedan-
ken van dr. A. Kuyper, zal plaats hebben I
op Donderdag 29 October. De stemming,
zoo noodig, is bepaald op Maandag 9 Novem
ber, en de herstemming op Woensdag 18 No
vember.
Geboorte en sterfte. In Aug. j 1. was
het geboortecijfer voor Nederland 29.48
per 1000 der bevolking. Dat was iets meer
dan in Juli, maar dit is een normaal ver-
schijnsel, daar het cijfer der geboorten steeds
twee hoogtepunten per jaar pleegt te hebben,
n.l. in Februari en in September.
Het sterftecijfer der zuigelingen was in Augs
van dit jaar hooger dan gewoonlijk. Per 1000
levend geborenen stierven er op een leeftijd
beneden het jaar in Augustus 153.41.
Over ’t algemeen zijn de cijfers over 1908
niet ongunstiger dan vorige jaren.
Een veiligheidstoesiel? Een Amster
damsch werkman zag eens een kind overrijden
en dit bracht hem aan ’t denken of er niet
iets kon gedaan worden tegen ’t overrijden
door trams of auto’s.
Met een kameraad kwam hij op een idee,
en ze vonden na veel vergeefsche pogingen
een helper, die hen financieel steunde. Maar
in ons land heeft men geen octrooiwet, en
daarom ging men naar Parijs om de gedachte
practisch om te zetten. Daar werd een sme
derij gehuurd, om het apparaat pasklaar voor
een auto te construeeren Toen ’t eindelijk
zoover was, werden proeven gehouden. En
met groot succes.
In zeer enthousiaste verslagen toonden een
aantal Fransche, Engelsche en Amerikaansche
bladen zich zeer ingenomen met deze «vernuf
tige vinding.”
Men ziet voor aan
dwarsstaaf, met gummi bekleed.
wanneer r..
j ontginning
wil leggen.
’t Ziet er niet rooskleurig uit in ons maat
schappelijk leven op ’t oogenblik. De werk
loosheid, die reeds den vorigen winter bijzon
dere afmetingen aannam, dreigt met nog groo-
ter verschrikking, waar zij zich reeds nu bedui
dend doet gevoelen. De crisis in handel en be
drijf, gevolg van allerlei gebeurtenissen, die over
gg-nsch de wereld merkbaar is, heeft in ons land,
als overal, elders, een uiterst gedrukten toestand
doen ontstaan, waaronder natuurlijk allereerst
en allerzwaarst, de arbeidende klasse gebukt
gaat. Reeds in den zomer, de beste tijd anders,
was er voor velen geen werk. En dat niet al
leen voor den eigelijken werkenden stand, maar
evenmin voor vele kantoorbedienden en andere
loontrekkende. Geen wonder, dat door dezen
allen de winter met een bezorgd hart wordt
tegemoet gezien. Konden ze anders soms in den
goeden tijd nog iets overleggen voor den kwaden
dag, nu gaan ze voor een groot deel reeds met
schulden voor achterstallige huur als anderszins
den harden wintertijd tegemoet.
’t Schijnt wel hoofdzakelijk in de bouwvak
ken te zijn, dat de slechte maatschappelijke
toestand zich geducht doet voelen, maar toch
ook in andere bedrijven is die merkbaar in de
verschillende steden, en niet alleen in de groote.
Nog kort geleden konden we in een bericht
uit Maastricht lezen, hoe ook daar de groot
industrie van den oogenblikkelijken toestand te
lijden heeft. Op sommige fabrieken wordt
nauwelijks 8 uren per dag gewerkt, en er zijn
er, waar in 2 weken eigelijk slechts voor 6
dagen arbeid is.
Waar deze toestand dus vrij algemeen is, al
thans in de steden, is het te begrijpen, dat men
zich in de Tweede Kamer gedrongen voelde,
daarover eens een hartig woordje te spreken en
de regeering te vragen, wat zij in dezen nood
'e dacht te doen. Nu is zoo’n vraag zeker gemak
kelijker gesteld dan beantwoord.
De werkloosheid kan zoo verschillende oor
zaken hebben, dat men ter bestrijding daarvan
met een enkel middel niet klaar is. Zij schijnt
haast wel een noodzakelijk maatschappelijk
kwaad te zijn, komt in elk geval voort uit
maatschappelijke oorzaken, waartegenover onze
regeering, als iedere andere, machteloos staat.
Maar deze machteloosheid kan haar niet ont
slaan van de verplichting althans de ergste ge
volgen dier werkloosheid te keeren, al was het
alleen maar in het belang van de maatschappe
lijke orde of het maatschappelijk welvaren. Want
al behoeft men nu nog niet, als de heer Troelstra,
te vreezen, dat er dezen winter bloed zal vloeien,
de ontevredenheid en het gevoel van wrok en
onverdiend lijden, dat de aanstaande nood en
het broodsgebrek ongetwijfeld bij breede klassen
zal kweeken, moeten zeker den maatschappelijken
vrede bedreigen, en maken het dus den Staat
tot plicht zoo mogelijk in te grijpen. Zeker de
particuliere liefdadigheid, waarop ook de Minister
zich beriep, kan veel doen tot leniging van den
nood.
Maar men dient niet te vergeten, dat de alge-
meene malaise zich ook ten nadeele van die
liefdadigheid zal doen voelen en dat de mid
denstand, waarop ze meestal hoofdzakelijk steunt,
niet bij machte zal blijken haar ten volle tot
haar recht te doen komen. En dan wordt het
toch zeker de plicht van den Staat bij te springen.
Maar die plicht wordt hem ook nog door
andere teekenen duidelijk aangewezen. In een
winter als wij nu schijnen tegemoet te gaan,
dreigen, bij gebrek aan hulp talloos velen uit
de rijen der werkkrachtige en werklustige ar
beiders neer te zinken naar de klasse van land-
loopers en bedelaars, ja van misdadigers misschien.
En deze overweging alleen reeds moet iedere
regeering tot maatregelen nopen, maar zij kan die
regeering tevens leeren, dat het geven van aal
moezen, dat bovendien vernederend voor den
arbeider werkt, en het voorzien in oogenblikke
lijken nood, niet voldoende is. Is de werkloos
heid een maatschappelijk kwaad en niet een
voorbijgaand verschijnsel, dan dient dat kwaad,
zoo het al niet uitgeroeid kan worden, dan toch
bestreden. Maar hoe?
Er zijn der regeering voor die bestrijding
allerlei middelen aan de hand gedaan, middelen
zoowel van tijdelijken als van blijvenden aard.
Een particuliere commissie is reeds bezig een
«dergelijk middel te overwegen en de kans te
•onderzoeken, die het voor welslagen biedt.
Waar de werkloosheid zich vooral in de ste
den blijkt te openbaren en desniettegenstaande
de trek naar die steden blijft voortduren, schijnt
het wel aanbevelenswaardig daartegenover een
omgekeerde trek kunstmatig in het leven te
roepen, die van de steden terug naar het platte
land.
Maar zal dat mogelijk blijken De ondervin
ding, die men daarmee tot nu toe ook in andere
landen heeft opgedaan is niet erg aanmoedigend.
Zoo gemakkelijk als het schijnt van plattelands
bewoners stedelingen te maken, zoo moeilijk
wordt het stedelingen tot plattelandsbewoners
en meer bijzonder tot landbouwers te maken.
De Maatschappij van Weldadigheid heeft dat
reeds meermalen moeten ondervinden.
Toch schijnt men het denkbeeld nog niet ge
heel te hebben op zij gezet, omdat tevens ge-
de deugniet brutaal,
pasklaar gemaakt kunnen worden. flink bij het oor. Waarop de m<
Wij lezen in de 's-Hert. Ct. onder het >Wat mot 1® met mÜn jongen!
opschrift: «Een eerlijke dief”: zuur, hoor!” Zy
Aangaande den diefstal, gepleegd te Asten »meester” kreeg ambtshalve
in den nacht van 10 op 11 dezer bij den heer
P. van Bussel, horlogemaker, aldaar, waar 4
gouden en 3 zilveren horloges, een gouden
ring een paar schoenen, benevens plm. 5 gul
den aan geld werden ontvreemd, kan gemeld
worden, dat Zondag Van Bussel een s-brijven te krijgen. Ondervraagd deelden
ontving van den Zeereerw. heer pastoor te timmerlieden uit Amsterdam t"
RIS
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
Binnenlandsch Nieuws.
i
