iNonrdnohk\
WeekmarktWorkum.
voor de Gemeenten Workmn, Demelumer Oldephaert en
Dindeloopen en Stavoren.
Nieuwjaars-Adïertentiën
il 25 cents.
J
I
Over dit en dat.
ZATERDAG 12 DECEMBER 1908.
34ste Jaargang.
No. 50.
Officieel Gedeelte.
Uit de Kamers.
Binnenlandsch Nieuws.
I
I
Bij het agentschap van het
Gesnapt.
satie en specialiseering
Maar de
en
een
.1
I
L
i
i
i
t
bestrijding,
I Cnssip.p.rd v
inplaats
En het is
t
de kachelpijp, die uit-
van het tijdelijke plaats-
Hij had nog f 1792 van
stolene in zijn bezit, welk geld in de voering
s was verborgen. M. is dadelijk
De prijs der Advertentiën is van 1 —5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
een prooi der vlammen. Het
vee en aangrenzende woning konden
gered worden
Een voorbijganger bemerkte het eerst den
brand en wierp met steenen naar de slaap
kamers der bewoners, die daardoor spoedig
gewekt en zoo van een waarschijnlijk wissen
Het is zeker een verblijdend teeken dat onze
drietal valsche namen had opgegeven.
Toen de geldleener met zijn borgen dan
i om het geld te halen,
werden zij door de politie opgewacht en in
arrest gesteld.
Een 82 jarige zieke weduwe te Fin-
sterwolde was door de verpleegster geholpen
en zat alleen in hare woning. Even nadat
de verpleegster vertrokken was, schijnt de
stoof der oude vrouw, waarin een test met
vuur, omgeraakt te zijn. Toen n.l. kort
daarna iemand haar kwam bezoeken, vond hij
haar kleeren brandende. Gogen blikkelijk werd
het vuur gebluscht, zoodat de vrouw geen
brandwonden bekwam. Ze was echter,
misschien van schrik reeds overleden.
Eindelijk gesnapt. In Juli werd te
Groningen ingebroken in een handelskantoor
en f 2500 uit de brandkast ontvreemd. Van
don beginne af had men vermoeden tegen
zekeren M., maar er was geen bewijs. De
recherche hield hem echter voortdurend in
het oog en ontdekte, dat hij al spoedig grootere
verteringen maakte dan zijn weekloon hem
toeliet. Toen dat een poos zoo doorging,
waarvan
De Tel. verneemt, dat de H. IJ. 8. M.
voornemens is een derde stoompont voor het
vervoer van goederentreinen over de Zuider
zee, tusschen Stavoren en Enkhuizen, aan te
brengen, ten einde te voldoen aan de eischen
van het treingoederenverkeer op dit traject.
Op verzoek is eervol ontslagen de heer
N. L. J. Bruinsma als notaris te Bolsward.
Benoemd tot ontvanger der Rijksbe-
lastingen te Berlikum de heer J. Kalverboer,
thans te Makkum.
Evenals het vorig jaar kunnen
genoemde Advertentiën weder ge
plaatst worden in FRISO van 1
Januari, welk No Oudejaarsavond
verschijnt en in Workum huis aan
huis bezorgd zal worden.
Zij die zich met 1 Januari a.s.
op dit blad wenschen te abonneeren,
ontvangen de tot dien datum ver
schijnende Nos. gratis.
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents.
Per post f 0 65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
gebracht wegens opbrengst van het analytisch
verslag ad f 4000.
Tot dusver beloopt het aantal abonné’s 925
tegen betaling v. f 1 en 5615 tegen betaling van
f 0 50. Hiervoor voor het jaar 1909 respectieve
lijk 1000 en 6000 stellende, wordt het te
ramen bedrag voor de abonnementsgelden
f4000
Geen wonder; schrijft L. en V. dat vele
Kamerleden bezwaar hebben gemaakt tegen
de groote kosten, welke nu ook weer ten be
hoeve van dat verslag voor uitbreiding der
landsdrukkerij moeten worden gemaakt.
Wettelijk vetgehalte van de melk. Een
eigenaardig proces zal te Amsterdam worden
gevoerd. Door een melkslijter is namenlijk
een civiele procedure aanhangig gemankt tegen
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr.76-78, Amsterdam
verzoek den minister Gesnapt. F"
zoo’n H. B. S. geen sprake kon Noord Hollandsch Landbouwcrediet te Delft
vervoegde zich in de vorige week iemand, die
voorgaf landbouwer te Stompwijk te zijn, en
verzocht f 6000 ter leen. Zijn naam, als-
Harderwijk niet het algemeen mede die der door hem opgegeven borgen
dat niet met een bleek goed en de man werd bescheiden nut
zijn borgen Dinsdag terug te komen
De agent van het Landbouwcrediet, de heer
Snel, vertrouwde de zaak echter niet en stelde
technisch onderwijs waarvoor de lieer Hubrecht een onderzoek in. waarbij hem bleek dat het
oneenigheid bleek eerst recht, toen r”
- Moest dat 00k Dinsdag kwam
onderwijs neutraal en zoo ja, moest het dan i
beslist en absoluut neutraal zijn, of kon men
hier en daar, waar de omstandigheden het ge-
doogden, als in Noord-Brabant wat door de
vingers zien en was in het algemeen een zekere
godsdienstigheid niet af te keuren? Over die
vragen maakten verschillende heeren zich warm.
De heer Ter Laan verdedigde een volstrekte i
neutraliteit, de heer Verheij vond, dat onderwijs f
in bijbelsche geschiedenis zeer goed met de
neutraliteit was overeen te brengen, de heer
Tydeman zag geen kwaad in het lezen van den
Bijbel, het bidden en zingen van psalmen en
i en de heer Lohman wenschte beslist j
die richting uit te sturen.
Heftiger echter werd de strijd nog, toen de
tegenstelling tusschen openbaar en bizonder
onderwijs ter sprake kwam. Er waren er
namelijk, die vreesden, dat het openbaar onder
wijs nog verder zon bestreden worden en daar
mee den schoolstrijd zou worden hernieuwd.
De verwezenlijking van het denkbeeld «bizonder
onderwijsregel, openbaar onderwijs uitzonde
ring”, stond nog velen voor den geest. Men
gunde zich niet eens den tijd om van het nieuwe
stelsel, dat de wet-Kuyper gebracht had, de
uitwerking af te wachten, hoewel dat, naar iu<;u ua„ cou puuo wv
’s hëeren Tydeman’s meening, waarschijnlijk werd hij streng in verhoor genomen,
het openbaar onderwijs reeds erger in den hoek het eind is geweest, dat hij volledig heeft
zou duwen, dan de Grondwet dat veroorlooft, bekend. Hij had nog f 1792 van het ge-
En een dergelijke heropening van den school-
strijd zou, zoo vreesde de heer Bos, ook het yu1
l landsbelang schaden, doordat het weer voor van zlJn
langen tijd onze rustige ontwikkeling in ver- I gearresteerd.
Een werkman verrichtte Dinsdagochtend
dit verwijt, den schoolstrijd opnieuw eenige reparaties aan
steekt boven het dak
bureau
sterdam
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
WORKUM brengen ter algemeene kennis, dat
de WEEKMARKT aldaar inplaats van op Vrij
dagen den 25 December en den 1 Januari a.s.,
zal worden gehouden respectievelijk op
Donderdag den 24 December 1908
Zaterdag den 2 Januari 1909.
Workum, den 10 December 1908.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
T. M. ten BERGE, Burgemeester.
J. OUDEBOON, Secretaris.
te hebben, als ze nu weer getoond heeft. Dagen
lang heeft ze er over beraadslaagd. Van eens
gezindheid op dit punt bleek echter niets.
Reeds dadelijk bij Hooger Onderwijs deed zich
de oneenigheid merken.
De een wilde naast het herbarium te Oegst-
geest een proeftuin, de ander alleen het her
barium te Oegstgeest en een derde dat herbarium
te Leiden. De laatsten kregen ten slotte van
de Kamer gelijk, die het amendement van den
heer De Stuers, waarbij de post voor terrein-
aankoop te Oegstgeest geschrapt werd, aannam.
Bij de bespreking van het Middelbaar Onder
wijs scheen men het slecht eens te zijn over
de juistheid en betamelijkheid van een mede-
deeling van het dagelijksch bestuur te Harder
wijk aan den minister. Terwijl vroeger de Raad
dier gemeente aan B. en W. had opgedragen
bij de Regeering aan te dringen op de vestiging
van een Rijks Hoogere Burgerschool met 5-jarigen
cursus, hadden thans B. en W. naar aanleiding
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WORKUM.
i was
openbare H. B. S. het best gediend?
Niet alleen in het I Beter eens bleek men het over een reorgani-
satie van handelsonderwijs en over decentrali-
1 satie en specialiseering van het nijverheids- en
dorpen moet die architectuur zich toonen. 1 j
In den nacht van Maandag op Dinsdag
brak er brand uit in de stalling van den land
bouwer H. Baumans te Weert (L Eender
zich tegen. Hij was bang melkkoeien benevens al het hooi, stroo en
het allerlei, dat op zoo’n leeszaal kwam, graan werden
Als er een lijst van verboden boeken kon wor- andere
den gemaakt, ja danOf als ze hem tot
keurmeester wilden aanstellen? De minister
i bezwaren- te
hebben, maar wilde toch eerst nog liever eens
onderzoeken, hóe de besturen waren samen
gesteld enz.
Behalve deze kwamen nog andere nuttige dood gered werden.
onderwerpen ter sprake als de tuberculose- L
j” waarover ook geruimen tijd gedis- Dinsdagochtend was de 42-jarige B. II.,
cussieerd werd en waarvoor ten slotte f100.000 knecht van bakker R. te Yelp, op den Schelrn-
f 75.000 werd uitgetrokken, de schen wig. onder Rozendaal (G met een
enz. tot de begroo- ]<ar en paard op weg naar Valkenhuizen.
was naast de kar, toen hem twee huzaren
te paard achterop kwamen rijden, waarvan
zijn paard zoo schrikte dat het op hol sloeg
en de teugels losrukte waardoor H. zoodanig
en on-
van 1
drankbestrijding, kunst enz.
ting van Binnenlandsche Zaken eindelijk
afgehandeld.
Ook de Eerste Kamer liet dezer dagen van
zich spreken door de verwerping der achter-
standsontwerpen, nadat de minister het beloofde
wijzigingsontwerp ter vervanging van de bepa- kwam te vallen, dat hij den nek brak
ling, dat rechters boven 65 jaar hun vol salaris middellijk dood was.
Tweede Kamer zooveel tijd voor de bespreking als pensioen zouden krijgen, mits binnen 6. R..
van onderwijs en volksontwikkeling blijkt over I maanden ontslag vragende, had ingetrokken.! durig Verslag. Ry nota van wijzi-
Over de wijziging der militiewet, het blijvend gin? is °P de Middelenwet en ontvangpost
gedeelte betreffende, oordeelde ze goedgunstiger.
Met slechts 2 stemmen tegen werd die goed
gekeurd.
schillend opzicht zou schaden.
Tegen d
te willen doen ontbranden, werd van andere
zijde^ürachtig protest aangeteekend. Vooral de
heer Van Wijnbergen trok er geducht tegen te bureau van
_.u. ai. j. i was, sterdam De
meende hij, het de schuld der linkerzijde, draad der gemeentetram,
te sturen, daarover kon de minister zich niet
met zekerheid uitlaten, omdat dit slechts ge
deeltelijk van hem afhing.
Ze geldt niet veel in onzen tijd, de schoon
heid. Wij hebben het zoo druk met allerlei
dingen van oogenblikkelijk en direct nut, dat
we het verder afliggende vergeten. We vragen
om brood en, wanneer die vraag haar nijpende
vorm voor ons verloren heeft, om welvaart en
weelde. Zeker, wetenschap en kennis verzorgen
we ook. We zien te goed en te duidelijk, dat
ze van direct belang kunnen zijn voor onze
stoffelijke welvaart. Maar het is daar weer
het nut, dat we er vaji trekken, dat onze zorg
levendig houdt. En dat aldoor zien op de nut
tigheid, heeft ons het schoone en aangename
doen vergeten. Maar dat niet alleen. Het heeft
ons kortzichtig gemaakt. Alleen dat wat vlak
bij ons ligt, waarvan we de nuttigheid onmid
dellijk in ons leven bepeuren, heeft waarde
voor ons behouden. En we schijnen vergeten
te zijn, dat veel, waarvan we den invloed niet
zoo dadelijk bemerken, toch op ons leven een
ontzaglijken invloed kan hebbendat wie
alleen zijn onmiddellijk belang in het oog houdt,
niet alleen zijn leven arm en koud maakt, Ja, het
maar ook zich zelven en y
bare schade doet. Zoo hebben we van ons leven lang gaan zorgen,
iets wanstaltigs gemaakt, w aarvan alle harmonie--1
en alle rust ontbreekt. En we zijn bezig onze
omgeving te misvormen terwille van onze
jacht naar voordeel en bezit en omdat we het
belang van het karaktervolle van
niet inzien.
Er is den laatsten tijd in alle landen daar- evenzeer aanleiding
tegen een verzet ontwaakt. De reeleme, die de 1 do bo,.o.r.~or. var. do;.
schoonste natuurtafereelen met haar schreeu- en verkeer te bevorderen en dus een centrale
wende wanstaltigheid dreigde te ontsieren ei plaats, waar vraag en aanbod op de arbeids-
de industrie, die het meest grootsche tot eigen j markt elkaar kunnen vinden, evenzeer noodig
is als markten, beurzen en hallen. Eo Lot io
wel waarschijnlijk, dat steeds meerdere gemeen
ten het gegeven voorbeeld zullen navolgen.
i er in beginsel
de gemeenten
enkele architecten aanleiding gegeven
der Bouwkunst om een beweging voor te be- zijn, zoolang niet gebleken was, dat een bizon-
reiden, die zich richt tegen de 1
woordige ontsiering van stad en land. Ze
zal trachten het schoon van oude kunst te be- lijksch bestuur
i tot het van een desbetreffend
verzoek aan de Maatschappij tot bevordering verteld, dat van
tegen- dere, christelijke hoogere burgerschool ondanks
overheidssteun niet tot stand gebracht kon
willen, dat de beweging aan den eenen kant worden. Moest dan, vroegen velen, het dage-
houden, en aan den anderen kant goede nieuwe belang bevorderen En
architectuur, welke aansluit bij het plaatselijk
karakter zal aanmoedigen. NLt hei
bouwen van een enkel huis, maar in den ge- j
heelen aanleg en bij de uitbreiding van steden j
dl (1 cvv'wa»-» wi/AöF /I i «w ornkifnofnin' 'jmh f rirvn nn I
Daartoe wenschen de heeren een bijzondere pleitte,
commissie te vormen uit allerlei vereenigingen, Maar
die daarvoor in aanmerking komen. En dat het lager onderwijs in debat kwam,
zijn niet alleen bouwkundige-, oudheidkundige- *“J x
of kunstvereenigingen, maar ook vereenigingen
op het gebied van den landbouw, van volkswel
vaart, onderwijs, handwerk, vreemdelingenver
keer, dat zijn ten slotte allen, die in ruimen
zin het welbegrepen belang van land en volk
ter harte gaat.
Of meent men, dat dit uitsluitend een lief
hebberij is, dat ons belang niet gemoeid is met
het bewaren en steeds krachtiger doen uit
komen van de schoonheid van ons land en onze
omgeving? Neen, men koopt voor die schoon
heid geen brood of aardappelen, maar men
koopt er iets anders mee, iets hoogers en beters, gezangen
innerlijke kracht, ’t Is toch immers zoo dui-
delijk, dat wat de mensoh dagelijks om zich
ziet, dat de indrukken, die hij daarvan telkens
weer ontvangt, een misschien niet altijd direct
naspeurbaren, maar daarom niet minder grooten
invloed op de vorming van zijn geest en van
zijn gansche persoonlijkheid, op zijn zedelijke
kracht, zijn wil, zijn stemming moeten uit
oefenen. En is die innerlijke kracht, daardoor
verkregen, niet meer waard, ook ten slotte voor
onze stoffelijke welvaart, dan direct voordeel
Werkelijk, men moet wat verder zien dan zijn
neus lang is, om het te vinden in het leven.
Men gaat dat ook op ander gebied, op aller
lei gebied hoe langer zoo meer inzien. De
tijden zijn zoo lang nog niet voorbij, dat men
ter bevordering van de volksgezondheid met
een handje vol werks meende te kunnen vol
staan. En nu Niet alleen goed eten en drin- I
ken, ook licht en lucht en reinheid heeft de I
mensch noodig om lichamelijk krachtig en
gezond te zijn. Onze voorvaderen waschten zich
als ze het tenminste nog deden zoo nu
en dan in een klein tobbetje, dat ze Zaterdags
avonds stiekem mee naar boven namen. Nu
richt men volksbadhuizen op van gemeente
wege; te Rotterdam zal er dezer dagen een
geopend worden. Dat bewijst wel dat men
er het belang van inziet. Want gemeenten doen
dat zoo maar niet voor de aardigheid. Die
hebben het belang der gemeenten en der be
volking te bevorderen. Maar van dat belang
heeft men zich langzamerhand een ruimer en
beter begrip gevormd. Ook hier is het niet
alleen het directe voordeel, dat voor oogen
gehouden moet worden, maar al wat den mensch
krachtiger, gezonder, beter maakt.
Ja, het is in elk opzicht op geheel andere
zijn volk onbereken- wijze, dat de gemeenten voor dat algemeen be-
In datzelfde Rotterdam gaat
men waarschijnlijk ook spoedig een gemeente
lijke arbeidsbeurs oprichten. Natuurlijk! Het
zijn niet alleen de kooplui, die bij een beurs scheen tegen de leeszalen geen
belang hebben en er al lang een bezitten. Het - --_:u- -- i -
die omgeving dagelijksch bestuur van Rotterdam heeft be- i
grepen en het uitgesproken, dat
j is voor je gemeenten om
De reclame, die de j de belangen van den arbeid als die van handel
anstaltigheid dreigde te ontsieren ei plaats, waar i
meest grootsche tot eigen markt elkaar kunnen vinden,
gebruik trachtte te bemachtigen, wordt hier en
daar een halt toegeroepen.
In Amerika, waar zoo uitsluitend de dollar
schijnt te heerschen, heeft men den Niagara-
waterval weten te beschermen, En elders, in
Zwitserland en Duitschland vooral, zijn met
klimmend succes vereenigingen werkzaam ter
bescherming van het schoon van ieder land.
Maar men moet ook in dezen niet alleen
afwerend werken, maar ook opbouwend. Het
is niet voldoende, dat men het natuurschoon
in bescherming neemt tegen schennende handen.
Er is een ander schoon nog, het schoon van
onze huizen, van onze kleeren, van zooveel
anders nog. Waar de schoonheid van oude
gebouwen wordt weggebroken, heeft men voor
ander schoon, in den geest en naar de behoefte
van dezen tijd te zorgen. Helaas, het gebeurt
maar zelden. Wie denkt er aan bij het bouwen
van zijn woning? Wanneer het maar prac-
tisch, bruikbaar en gezond is; de rest kan ons
veelal niet schelen. En willen we soms al een
mooi huis hebben, dan laten we er wat ver
gulde franje aanbrengen, wat schitterends of
rijks. Maar immers daarin schuilt niet de
schoonheid. Het karakter zelf, in overeenstem
ming met de omgeving, dient die schoonheid
uit te drukken. Dat is niet ieders werk zulke
huizen te bouwen, zeker niet. De meesten
onzer tegenwoordige bouwers hebben er zelfs
geen flauw idee van. Maar dat juist ook heeft
Teg,
zijde^ürachtig protest aangeteekend. -
heer Van Wijnbergen trok er geducht tegen te bureau van het Weesperpoortstation te Am-
velde. Als die strijd heropend werd dan was, sterdam De pijp schoot los en viel op den
zoo meende hij, het de schuld der linkerzijde, draad der gemeentetram, De werkman, die
Of werkelijk het plan bestond in die richting de pijp bleef vasthouden, kreeg hierdoor
zoo hevigen eleetrischen schok, dat hij van
het dak tuimelde. In hoogst zorgwekkenden
Naast het onderwijs kreeg nu ook de bevor- toestand werd de ongelukkige naar het O.L.V.
dering der volksontwikkeling een beurt door gasthuis gebracht.
het voorstel van den heer Schaper om aan j
openbare leeszalen opnieuw een rijkssubsidie te
verleenen. Over ’t algemeen scheen men daar
voor wel wat te voelen. Alleen de heer Van
Vuuren verzette er
voor
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
L
1
i
i
L
i
i
i
e
i
i
i
i
j
r
I
Hnon nntnrannan warn -var» anrlavn i i
1
