Over dit en dat.
ZATERDAG 24 JULI 1909.
35ste Jaargang.
No. 29.
Binnenlandseh Nieuws.
6
8
Vertrek Leeuwarden
Het
Vertrek
aankomst 12 40, J. Boomsma,
Veldman
aankomst 3.20, T. Meinesz,
banieren, een optocht door het gebuurte schillende tijdstippen
van
ma-
De lijn
16 Juli 1911 in exploitatie zijn
Kunst en
Hoe zij
onderwijzen zal, daarvan vei telt haar dezer da
gen verspreide circulaire.
aan. I'
plaatsen.
De prijs der Advertentiën is van 1 —5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
De negende tienjaarljjkshe volkstelling.
De burgemeesters hebben namens den Minister
van Binnenl. Zaken aanschrijving gekregen
om tijdig de noodige voorbereiding te nemen
voor de tienjaarlijksche volkstelling, welke nu
voor de negende maal zal worden gehouden
Nog deze maand moeten de voorbereidende
werkzaamheden worden getroffen tot een vol
ledige huisnummering, een zoo nauwkeurig
mogelijke bijwerking der bevolkingsregister en
het opmaken der plaatselijke indeeling. Vóór
10 Januari as. moeten de kaarten zijn terug
gehaald. De Minister zal trachten te bevor
deren, dat aan de gemeenten voor eiken ge-
telden persoon 4^2 ets. door het Rijk wordt
vergoed.
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents.
Per post f 0 65. Enkele Nos. 3 ct Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
van dit allerzonderlingst ver-
eldra gevonden. Man en vrouw
verkeerden onder den invloed van
Man en vrouw één?
Iemand te Enschedé was als loonkiezer op
de kiezerslijst geplaatst. Niet dat hij zelf
genoeg daarvoor verdiende, maar zijn vrouw
bracht zooveel loon in, dat, volgens ’t oordeel
van B. en W. den man het kiesrecht toekwam
En de kantonrechter heeft deze meening
Thans evenwel heeft de Hooge j
.1 Ua man nïal- nn .la L-iavara-
Wat de vrouw des huizes ver-
kan den man als loonkiezer niet kies-
IJsbond” door de N. V. Uitgevers Maatschappij tigheid
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Ny verheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau I). Y. ALTA, Wannoesstr. 76-78, Amsterdam
schroeide op stille wordt aan een hond, die de hand likt welke
hem kastijdt
Door den gezagvoerder der vrachtstoom-
boot Burgemeester Coenen werd Maandag op
i een
in zinkenden toestand verkeerend. diep geladen
tjalkschip. De schipper had reeds den bal
last buiten boord moeten werpen Een hevige
W. maakte het bieden van
Een varensgezel van de Coenen
uitslag een elf-stedentocht per rijwiel onder
nomen door onderstaande personenAugust
ten Brink, oud 34 jaar, slager te Bols ward
I Siebe Wiersma, oud 19 jaar, slager te ïïichtum
Haye Westendorp, van Workum, oud 17 jaar,
winkelbediende te Bolsward. In den vroegen
morgen, 3 uur, vertrokken zij van Bolsward,
waar hunne reisroute, die ze ons ter inzage
verstrekten, werd afgeteekend doorR. Teernstra
agent van politie. De tocht ging vervolgens
op deze wijze verder:
I Harlingen, aankomst 4 uur, afgeteekend
door Tj Mellema, melktapper, Hofstraat 47.
Franeker, aankomst 4.20, J. de Bruin, agent
van politie.
Leeuwarden, aankomst 5.15 IJ. N. Joustra,
caféhouder.
Dokkum, aankomst 6.40, E. de Jong, stal
houder.
Leeuwarden, aankomst
Joustra café houder.
Te Leeuwarden hadden zj een uur opont-
Of komt dat nog?
geven J~
sturen
allen
toen 1
moest zijn en geen verlengstuk van een machine.
van den histori I
schen Elfstedentocht van den tweeden dag van
dit jaar is in druk verschenen Zij is zooals
men weet; van de hand van den heer M.
Hoekstra Azn., van Warga, den len prijswin
naar, die destijds in de L. Ct. zijn wedervaren
vertelde. Zijne beschrijving, uitgegeven in op-
dracht en met medewerking van De Friesche
uur, IJ. N.
gedeeld.
Raad beslist, dat de man niet op de kiezers
lijst behoort.
dient,
gerechtigd maken, heeft het hoogste rechter
lijk college beslist.
De Groningsche Staten hebben op ver
zoek van den directeur der Ned Tiamw.
Mij. de voorwaarden, waarop het voorschot
van f 66500 voor den tramweg Drachten
Groningen wordt verleend, gewijzigd, zoodat
nu voor 1 Jan. 1910 de verplichting tot aan
leg moet zijn aanvaard, en voor 16 Juli 1910
met den aanleg moet zijn begonnen
moet voor
gebracht.
i hebben, dat zij met Arie van den Heuvel een
huwelijk zou aangaan. -J
verzocht aan mevrouw,
hand te werken.
Er volgde natuurlijk geen antwoord.
Weer kwam een brief, maar ook daarop volgde
geen antwoord.
Weer ’n schrijven. Daarin werd ruw te ken
nen gegeven, dat ze met Van den Heuvel in het
-1 --J --J -1 --J-
gevolgen niet zouden uitblijven. Er werd voorts
in geraden, dat niets aan de politie moest wor
den gezegd »want dat waren” volgens den
brief allemaal politieschoften, die niets kon
den doen. Al deze brieven waren, zooals ge-
zegd, onderteekend »De Schrijver” en ze waren
alle met hetzelfde handschrift geschreven.
Op 13 Maart kwam een kistje. Een sur-
I prise. Dat kistje was geadresseerd aan me-
i vrouw Den Hollander. Het schrift van het adres
kwam overeen met dat van de adressen van de
vroeger ontvangen dreigbrieven en dat vond mama
j verdacht. In plaats van het te openen, werd
het van het dak gegooid en er ging plot
seling een schot af.
Toen men het kistje bekeek, zag men, dat er
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH ZOON
te WORKUM.
de vrouw op te komen,
man zijn mishandeling
nu stoof de vrouw op tegen
en I
gehouden Optocht en
geluisterd door muziek van
«Excelsior” van Lemmer.
De bekroonde beschrijving van den Elfste
dentocht.
De bekroonde beschrijving
Treurig tooneeltje.
Aan den zoom van het dorp M. was een
stoelenmatter bezig, zijn vrouw te mishandelen.
Schoppen en slaan geen gebrekEen arbei
der, die in de nabijheid werk verrichtte, achtte
het noodig, voor
met het gevolg, dat de
staakte Maar
haar bevrijder: «Wat hest dou mit ons te
moaken?”
De verklaring
schijnsel was w
beiden
sterken drank.
Dèn is 't geen wonder als een mensch gelijk
cie met de door roode lijnen vereenigde 11
steden en een ijs kiekje.
De heer S. H. Hijlkema, president van den
Bond, geeft in een voorbericht de voorgeschie-
denis van den Elfstedentocht beknopt weer I
De portretten van de bestuursleden van den
Bond, van den heer Hoekstra in sportcostuum,
van de verdere deelnemers aan den tocht van j
o. o. hu wel iik moest treden, want dat anders ernstige
twee oude friezen, Sjoerd Sjoerds van der - J
Weij en Piet Dikhoff die den tocht in 1868
van uit Bolsward ondernamen, ettelijke schetsjes
en kiekjes, op den tocht betrekking hebbende,
afbeeldingen der Bondsmedaille, van het her-
inneringskruis en van de verguld-zilveren schaats
in étui, den prijs van den Bond voor den
winnaar, versieren den tekst Dan is daar-
aan nog een toeristenkaartje toegevoegd. Het
geheel is een aardig, frisch boekske, dat zeker
heel veel lezers zal vinden.
Nog een elf-stedentocht per rjjwiel.
Men meldt uit Bolsward aan de L. Ct
Gisteren Zondag werd met goeden
een verborgen ellende er
zolderkamers, of in verwaarloosde hutten te
midden van de prachtige weelde eener glanzende
wereld. Maar ook nadien maakte men zich er
zoo gemakkelijk af vaak met de bewering, dat
zoo iets alleen in een paar wereldsteden ge- de Zuiderzee bij Harderwijk aangetroffen
beurde. Nu kan men het anders zien. I
Als ge dus op uw zomerreisje één enkelen
dag missen kunt, stap dan eens in Amsterdam
uit. 't Is zoo ver niet van het Centraal-Station
naar het gebouw Velox. Dat is nu wel geen wind uit het N
pleizierige tentoonstelling, ge kunt er geen baan- hulp moeilijk. J
tjeglijden en niet ronddraaien. Maar ge hebt 8pr0Dg Op het reeds zinkende schip en smaakte
toch nog zooveel dagen in uw zomersche va- de voldoening de men3chen to redden door do
cantie, dat ge pleizier kunt maken. Die eene
dag kan er toch wel af, om wat te weten te opvarenden op de stoomboot over te brengen.
a D00r aanhoudend pompon werd het schip nog
drijvende gehouden en kon het door de Burge
meestei' Coenen den IJselmond bij Kampen
worden binnengesleept
De meeting te Joure.
De gewone jaarlijksche provinciale meeting
voor drankbestrijding, uitgaande van de Friesche
Propaganda-Commissie, is Zondag j 1 te Joure
j j-.i- i i.,.. hoid daar godsdienstplichten hen noodzaakten
komen van het leven en lijden uwer slecht be
deelde medemenschen. En misschien, dat ge er
later nog pleizier van hebt, wanneer ge een
ruimeren uitkijk hebt gekregen over het men-
schenleven. Dat is geen pleizier als in cake-
walk-tent of in een mallemolen Maar van der
gelijk genoegen wordt men toch op den duur
ook wat draaierig. Heusch het is een wezen
lijker en dieper geluk, wanneer men het leven
heeft leeren kennen en iets wil doen om het
blijder en vroolijker te maken.
Dat kan op zoo menigerlei wijze gebeuren.
Een er van gaat de vereeniging »Ons Huis” te
Rotterdam in toepassing brengen, wanneer ze in
September haar gebouw gaat openstellen. Zij
wil ook de arbeiders iets doen kennen van de
hoogere schoonheid van het leven, door hen in
aanraking te brengen met de uitkomsten der
wetenschap en met de schoonheid der werken
in kunst. Haar werk zal de volgende afdeelingen
omvattenOpvoeding, Aanvullend lager-on-
derwijs, Volks-middelbaar en 1
wijs, Leeszaal en Bibliotheek,
ontspanning, Rechtskundig bureau.
Vraag er eens een ken geweest te zijn
Haar voorbeeld dient navolging in andere dat de drankbestrijders
I aan een reisje over de Friesche wateren Zoo
De meeting werd gehouden op het land
goed «Herema State”, waarop thans een Volks-
sanatorium voor teringlijders in aanbouw is
I Zoodra dit sanatorium is geopend, zal het
landgoed ongetwijfeld voor volkssamenkomsten
gesloten zijn, zoodat deze meeting waarschijn
lijk de laatste openlucht-bijeenkomst op dit
uitgezóchte terrein is geweest.
Als sprekers voerden het woord: mej. H
Funke te Amsterdam, de heer J. H Vare-
kamp te Amsterdam, Ds J. J. Meijer te i
Wijnaldum en Ds J L. haber te Marssum. aanzoehen ontvangen en met een van de jonge-
meeting werden op- het meisje Nella geheeten dreigbrieven,
het fanfarecorps
Er zijn tegenwoordig geen plechtige herden
kingen haast van eenige beteekenis, of er wordt
een tentoonstelling aan verbonden. Zoo’n ten
toonstelling heeft immers het aangename, dat
ze nut en vermaak nauw aan elkaar verbindt.
Als koopman of industrieel kan je er waren
venten en den naam van je artikelen en je
firma bekend maken. En als toeschouwer kan
je, al naar verkiezing, met een ernstig, onder
zoekend gezicht, rondwandelen tusschen het
tentoongestelde, om er ’t zij als leek of als vak
man, je kennis te verrijken, of je kunt, vroo
lijker gestemd, ronddraaien in een mallemolen
en neerglijden op een matje in duizelige vaart,
zonder vee) gevaar je beenen te breken. Als je
dan nog bedenkt, dat je dat niet alleen hoeft
te doen, dat ook de meest-ingetogen jongedame
voor deze gelegenheid een losser kleed omhangt,
en dat om je een leuke vroolijkheid roezemoest,
dan is het te begrijpen, dat tentoonstellingen,
nationale en internationale, steeds meer in zwang
komen en bij ofliciëele gebeurtenissen nauwelijks
ïneer gemist kunnen worden.
Zoo is het te begrijpen, dat men ook te Til
burg besloot, het 100-jarig bestaan van die stad
met een tentoonstelling te vieren. Des te beter
kan men daarin komen, wanneer men nagaat,
hoe Tilburg, sinds het in 1809 van den toen-
maligen koning I.odewijk stadsrechten kreeg,
al meer en meer geworden is tot een centrum
van industrie. Wat kon men dus in deze stad
van industrie beter hebben dan een indu-
striëele tentoonstelling. Maar het heeft heel wat
voeten in de aarde gehad om die tot stand te
brengen. Aanvankelijk bleek men niet algemeen
met het plan weg te loopen. Maar de Tilbur-
gers, die er eenmaal hun schouders onder gezet
hadden, gaven het werk niet op. En hun moeite
is glansrijk beloond. Tilburg heeft een tentoon
stelling die er wezen mag, en nog wel een
internationale. Niet alleen de industrie, ook de
kunst zelfs is er vertegenwoordigd. En een
oud-Hollandsche kermis met cake-walk-tent en
monsterfontein en banen voor kegelaars en
handboogschutters en allerhand vermakelijkheden
die onmisbare benoodigdheden voor het wel
slagen van een tentoonstelling, ontbreken niet.
Er is zelfs een oud-Venetië als extra-aantrekke-
lijkheid.
De Minister heeft zooals dat tegenwoordig
bij een deftige tentoonstelling hoort, haar ge
opend. Die sprak weinig of heel niet van de
glijbaan of de cake-walk-tent, maar van ern
stiger dingen. Want het kan toch immers niet
anders, dan dut een overzicht van den voor
uitgang op industriëel gebied, zooals zoo’n ten
toonstelling die te zien geeft, ook ernstige ge
dachten bij iemand wakker roept. Ten wiens
bate komt die vooruitgang, moet men zich on
willekeurig afvragen, als men van zoo’n ten
toonstelling zich terugdenkt in de maatschappij
Hier ziet men het reusachtig samenstel
de huidige industrieën met hun machtige
chinerieën en koninklijke beheerschers.
Maar er ontbreekt wat, dat er ook bij be
hoort en dat men maar zelden tentoonstelt.
Het gaat met de machines en de fabrikanten,
die de leiders zijn, alleen niet. Er is een breede
kring van menschen, die meeploetert in het be
drijf. Wat hebben die eraan
Minister Talma zei het nog de maatschappij
is eerst gezond, als de vooruitgang ten goede
komt aan alle kringen der samenleving. Hoe
staat het daarmee? Als men de menschelijke
macht schier onbegrensd ziet, doet het dan,
als de Minister opmerkte, niet nog droeviger
aan, dat het menschelijk leven in zijn geheel
daardoor niet blijder en grooter geworden is?
Zullen de leiders gehoor
aan des Minsters roepstem, en ook aan-
op een mensch v, aardig bestaan voor
De Minister had immers toch gelijk,
hij zei, dat een mensch vóór alles mensch
Kunnen allen dat?
Het is goed met deze gedachten in het hoofd
heen te stappen naar een andere tentoonstelling,
die in Amsterdam gehouden wordt. De fa
brieksarbeiders kunnen door de kracht hunner
organisaties nog heel wat ten hunnen bate tot
stand brengen. En, waar zy zelf niet machtig
genoeg stonden, is de wetgever hun zaak te
hulp gekomen. Maar er zijn anderen, arme,
stakkerige tobbers, die verborgen in eigen krot
tige woning, werken op een wijze waarvan de
wereld maar weinig weet. Dat kan ze te we
ten komen op de Tentoonstelling van Huisin
dustrie. Daar kan zij zien, of begrijpen althans,
waar en hoe de biezenmaker, de kleermaker-
thuiswerker de kantwerkster, zwoegen voor een
stukje dagelijksch brood, hoe die menschen, aan
zich zelf overgelaten, zonder steun van vakge-
nooten of regeering, die zoo weinig nog van hun
leven en arbeidsvoorwaarden weet, in vunzige,
slechte woningen, tobben onder overmatigen
arbeid en ontoereikend loon. Door dergelijke
tentoonstellingen in het buitenland, te Londen,
Berlijn en Frankfort gehouden, is men van het
leven dier stakkers eigenlijk voor het eerst wat
te weten gekomen. Voordien wist men niet, wat
de kerk te bezoeken,
derhalve 9 uur.
Sneek, aankomst 10 15, J. Piso, stadsher
berg.
Ijlst, aankomst 10.35, mej. B. Douma,
fietshandel.
Sneek, aankomst 10,45, J. Piso, stadsher
berg.
Hier vertoefden zij een half uur.
11.15.
Sloten,
rijwielhandel.
Stavoren, aankomst 2 50, W.
(hotel Dooper
Hindeloopen
vischhandelaar.
Workum, aankomst 3.45, wed. J. Oosterhoff,
hotel «Ketelaar”.
Bolsward, aankomst 4 30, R. Teernstra,
politieagent.
Zij volbrachten dus den tocht, het uur op
onthoud in Leeuwarden en het half uur in
Sneek medegerekend, in IJ1^ uur. In Sta
voren toefden zij nog 10 minuten, in Workum
een kwartier.
Een zonderlinge vryer.
In de gemeente Roon woont mevrouw de we
duwe Den Hollander, die bij zich heeft inwonen
een allerliefste dochter van achttien lentes. Na-
tuur lijk had deze jonge dochter tal van liefdes-
Vóór de meeting werd, met een 40-tal vlaggen iiedërf uit het dorp was zij verloofd. Öp vër-
i van dit jaar nu, ontving
Deze brieven waren geschreven in allerzotsten
stijl. Er werd o. a. in beweerd, dat het den
schrijver niet aanstond, dat zij Nella was
geëngageerd met Lucardie, den man, wien zij
de voorkeur geschonken had. In één van die
brieven werd ten sterkste aanbevolen een jon
geman, »rap van lijf en leden, met een helder
verstand en vluggen geest”. Wel was die man
niet zoo hoog in stand als Nella, maar daar
moest ze maar niet op letten. Deze jongeman
heette A. van den Heuvel en woonde te Roon.
»De schrijver van den brief drong er op aan,
dat Nella met Van den Heuvel een huwelijk zou
aangaan en dat anders de «wrekende gerech-
er aan te pas zou komen. De brief
«ywi ov, 4... eindigde i j>Zoo waar helpe mij God Almachtig.”
«De Atlas te s Hage is geworden tot een Te|elijkertijd ontving mFevroJuw Den Hollander
aardig boekje van 50 bladzijden met op j ook een brief van denzelfden schrijver, houdende
den omslag het wapen van Friesland en de mededeeling, dat aan haar dochter door hem
Friesche vlag, een schetskaartje onzer provin- een schrijven was gericht, dat moest tengevolge
huwelijk
gehouden Een zóó druk bezochte en welge
slaagde meeting voor drankbestrijding als deze,
is nog nimmer in Friesland geweest,
aantal bezoekers bedroeg bijna 4000.
Het grootste deel der meetinggangers werd
aangebracht door niet minder dan 24 stoom-
booten, die uit alle deelen van Friesland
kwamen opzetten.
Ook fietsers kwamen bij massa's, terwijl
- eveneens de trams vele bezoekers aanvoerden Be
Lh00^r._°ndeL’ halve echter de extra tram van Drachten naar
Joure, die bijna geen passagiers had Het hooge
speciale tarief schijnt hiervan een der oorza-
een andere reden is,
de voorkeur geven
1 prefereerde de afdeeling Heerenveen, per
tram in een half uur Joure kunnende berei
ken desoniantis een bootreis, die 4 uren
duurde.
De meeting werd gehouden op het land-
FRISO.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten Workum, Hemelumer Oldephaert en Noordwolde,
Hindeloopen en Stavoren.
j.J‘2 1Lvi
I- --J’ - O- -o -
i
Vriendelijk werd nu
om dat huwelijk in de
