L
H 4
Over dit en dat.
No. 37.
ZATERDAG 18 SEPTEMBER 1909.
35ste Jaargang.
Binnenlandsch. Nieuws.
fl I
Land- en Tuinbouw.
'■J
B
aan
Kleist, dat 22 September a. s. Bremerhaven
al toont zoo’n jong duidelijk straathondenbloed,
De eerste tand.
1
Het auteursrecht van den inhoud van dit
blad wordt verzekerd volgens, art. 25 der Wet
van 28 Juni 1881, Staatsblad no. 124.
als
B.)
i
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en
FRISO.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten N orkiim. liemelumer Oldepbaerl en Noordvy olde,
llindelonpen en Stavoren.
beloofd wordt voor eén hond, die een dief of
misdadiger opspoort en f 50 verhooging van
salaris vooi’ den politiebeambte, die zoo’n hond
bezit, mits hij dien houdt en in dienst gebruikt,
zal men eens zien hoe weinig misdaden over
vijf jaar nog onontdekt blijven, hoe weinig ge
vangenen kunnen ontvluchten, zonder terstond
weer gevat te worden op aanwijzing der honden.
Politie- en recherche-hond, beide kunnen ze zijn.
Op deze wijze kunnen alle gemeenten gelei
delijk in bezit van goede en goedkoope politie-
Dit verband is ten onrechte gelegd. Het
j van den suiker-
s is, naar het Vad.n in herinnering
brengt door minister Kolkman ingetrokken.
De vorige week vermeldden wij, dat
zekere G. Dgeboortig uit Steggerda, die
zoo op eens van jonge 23-jarige meid (zij
Men begreep nu pas, j dan hij bezat. Altijd werd contante betaling
er menschen leven zoo volkomen in de I va>-iann,ri l. m
patroon, die zelf trouwens ook I
s toe-
oorzaak van het aanhouden van de twee zoons
van den vermoorden Bakker gelegen in hét
feit, dat een uitgewasschen onderbroek van
een van beiden gevonden is. De broek is
opgezonden naar het laboratorium, J ten einde
te onderzoeken of het bedoelde kleedingstuk
nog bloedsporen bevat. Verdere verdenkingen
moeten op de zoons niet rusten. Natuurlijk
worden in deze hoogst ernstige zaak tal van
personen aangehouden en gehoord, doch de
aangehoudenen werden weer tot nu toe allen
op vrije voeten gesteld.
Verder verneemt men dat het gerucht, als
zou Br. te Meppel en omstreken een biljet
van f200 ter wisseling hebben aangeboden,
onjuist is. De politie houdt zich nog steeds
onledig met het zoeken naar den eigenaar
van het bewuste zweepje.
huishoudster bij den heer J.
de B.) in een jongen 23 jarigen man
is veranderd. Het haar te laten knippen,
een heerenpak te koopen en aan te trekken,
was ’t werk van een oogenblik.
Nu heeft de gewezen »zij« zich als melk
knecht in Duitschland verhuurd en is reeds
derwaarts vertrokken. Die haast is waar
schijnlijk gemaakt omdat »zij« niet voldaan
had aan «hare» militieplichten.
De drievoudige moord te Koekangerveld.
Uit Assen wordt gemeld dat P. Bruinsma,
van Veeningen, gem. Zuidwolde, na gehouden
onderzoek op vrije voeten is gesteld en zijn
de beide zoons van den vermoorden Bakker
in bewaring gesteld.
Naar de Asser Ct. nader meld, is in het
schapehok in de woning van den vermoorden
Bakker onder den mest geld en een porte
feuille van Bakker verstopt gevonden.
Naar men uit Hoogeveen mededeelt, is de
koffie verstrekt, ter voorkoming van gebruik
van onzuiver en wellicht besmet drinkwater.
Op practische wijze is deze koude koffie, voor
ongeveer 2000 man bestemd, naar het vecht
terrein vervoerd, n.l. in een Bredaschen
sproeiwagen, waaraan een tapkraan was aan
gebracht 1 De sproeiwagen heeft uitstekend
aan zijn doel beantwoord 1
RÜkskrankzinnigongesticht te Harlingen.
Aan het gemeentebestuur van Harlingen is
door den minister van Binnenlandsche Zaken
een ontwerp overeenkomst toegezonden voor den
verkoop aan het Rijk van de benoodigde ter
reinen, voor een Rijkskrankzinnigengesticht,
te vestigen in deze gemeente, tegen de laatst
som. Deze over
voorafgaande goedkeuring
Ged. Staten geldig, totdat
De prijs der Advertentiën is van 1 —5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam
werkplaats, woonkamer, i der schapen. Nu bekende de slager, dat hij de
van het 6e reg. infanterie in de
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WORKUM.
beter af, dan anders het geval
I ------ -- naar
alle heil. Een krachtige organisatie van huis- I uit de gevangenis ontslagen
patroons, kan reeds T: L™ L
Maar wettelijke maatregelen waren ning, waarvan de buurman” alleen
j' Hoe men zich die dacht, I sigaren wilde
welke uitwerking men ervan hoopte, welke moei- I kluif.
I-LU-J— L._ i.. ’t Was ook xjuivuinu nuri
veel gesproken. honden per abuis meest wolfspoedeï) ”en' werd I terdam wedéZóm ”vrh
niet toe, daar- een groot en sterk dier, dat naderhand nog d
dien hebben de menigen aardappel- en fruitdief opspoorde, vier n ze 8 aan e sc.
„e verslagen ge- I kinderen uit diep water haalde, maar zelfs seen I worden verleend, hi
geven, die wel in de handen der meeste belang- j musch verjoeg,
itzondering, dat een
is, maar 1
Knol-Begonia’s alle bloemen af?
Antw. Er zijn vele soorten en verscheiden
heden die dit doen, wanneer ze in potten ge-
plant zijn en niet in een broeikas zijn. Daar
toch kweekt men de prachtigste potplanten,
vooral ook van de dubbelbloemige.
U moet de Knol-Begonia’s (meestal, doch ver-
keerd, noemt men ze Bol-Begonia’s) niet vlak j
op ’t Zuiden in den vollen zonneschijn zetten.
Half-schaduw is beter, zoodat ze alleen ochtend-
of avondzon hebben.
In slagregen mogen ze volstrekt niet staan
en ’t is verkeerd van de teere soorten bladeren
en bloemstengels te begieten.
Te veel water is in de aarde van den pot
ook heel verkeerd. Begiet deze niet, voor ze
van boven droog is.
Knol-Begonia’s verlangen in den vollen grond
veel mest, doch in den bloempot kan men vloei-
mest licht te sterk maken en dan bederft men
de planten; de bloemen vallen af. Wat zeer
ouden, geheel reukloozen, kurkdrogen koemest,
als poeder over de aarde uitgestrooid, kunnen
ze elke 14 dagen wel verdragen.
ERICUS.
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per post 0.65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
schapen moest hebben om te verzenden, maar
dat boer N. hem te veel had afgevraagd, meer
verlangd en «voetstoots» verkocht. Toen had
hij er «een borrel op gezet» om zijn verdriet te
verdrijven, niettegenstaande juist die borrels
oorzaak waren, dat de vroeger bemiddelde slager
nu bijna geen bedrijfskapitaal meer had.
»De nacht brengt raad» zegt men. Of ’t nu
de nacht was of de borrels (misschien beide)
maar hjj was naar de weide gegaan, «eerst om
ze nog eens te bevoelen», zooals hij voorgaf,
m verzoeking hem echter te machtig
t u, I - en hiJ had gestólen, voor ’t eerst in
dit toch wel getoond, dat bij alle verschil van zijn leven.
Door die gulle bekentenis kwam hij er wel
x 1 zou geweest zijn,
maar hij vertrok toch naar Amerika, zoodra hij door den Raad vastgestelde
- „i was.
De Rijksveldwachter kreeg een flinke beloo-
- -1 een kistje
aannemen en ’t hondje kreeg een
een wolpoedel (men noemt deze
Toen in het laatst der 18de eeuw de voor
rechten der verschillende standen en gilden
waren afgeschaft en de maatschappelijke samen
leving was vrij gemaakt van de banden, die
haar zoo lang omkneld hielden, zoodat voor
ieder de weg naar vrije mededinging was ont
sloten, meende men, dat deze vrije wedloop
van allen, aan allen gelijke kans gevende, den
weg tot het geluk voor ieder zou openen en
een maatschappij zou in het leven roepen, ge
baseerd op vrijheid en gelijkheid, zoo voor
treffelijk als men nog nimmer gezien had. Maar
men begon van deze dwaling al spoedig terug
te komen. De gelijke kans, in theorie gescha
pen, bestond in werkelijkheid niet en heeft
nooit bestaan. De verschillende aanleg der
menschen maakte de kanzen reeds van nature
ongelijk. Maar veel meer nog deed dit de
kring, waaruit ieder voortkwam, de meerdere
of mindere gelegenheid, die hem daardoor tot
ontwikkeling en ontplooiing zijner krachten ge
geven werd en vooral het grootere bezit, waar
over sommigen reeds van het begin van den
wedloop af te beschikken, kregen, of dat hun
door gelukkige of toevallige omstandigheden
in den schoot werd geworpen. Voor de over-
heersching van de bevoorrechte standen, die
men had op zij gedrongen,tïiia dê overheer-
sching van het kapitaal, van den oeconomisch
sterkere, in de plaats. En de maatschappelijke
ontwikkeling, de vooruitgang der wetenschap
pen en der techniek, die deze oeconomisch
sterkere geheel in zijn dienst wist te stellen,
maakte deze overheersching steeds drukkender,
zóó drukkend, dat men ten slotte inzag, dat
het behoud der maatschappij zelve een tus-
schenbeiden komen ten gunste van den oeco-
nomisch zwakkere noodzakelijk maakte. Het
beginsel, dat de staat zich met den maatschap-
pelijken strijd niet had in te laten, anders dan
om de algemeene veiligheid en het vrije ver
keer te waarborgen, ’t welk trouwens nooit
ten volle gegolden had, maakte plaats voor een
ander, volgens hetwelk het staatsgezag regelend
had tusschenbeide te treden, om den strijd
tusschen zwakkeren en sterkeren meer gelijk te
maken, ’tls waar, bij zijn doorvoering stuitte
dat beginsel voortdurend en stuit het nog steeds
op tegenstand van allerlei zijden. Maar deson
danks is er toch eigenlijk wel niemand meer,
die het gheel durft ter zijde schuiven en vol
mondig uitspreken, dat het recht van den
sterkere in de maatschappij onbeperkt heerschen
moet.
Zoo ontstonden dan voor en na de verschil
lende sociale wetten. En bij iedere nieuwe
stap in deze richting bleek, dat men eigenlijk
nog een stap verder moest gaan en over steeds
nieuwe gebieden de beschermende hand der
wetgeving had uit te strekken.
Wie het hardst schreeuwt, wordt het eerst ge
holpen. Dat geldt wel haast overal. Maar het
zijn niet altijd die luidst roepende, die de hulp
het meest noodig hebben. Er zijn er zoo hulpe
loos en zwak en ellendig, dat ze de kracht tot
roepen bijna missen. En dat was ook het
geval met de arbeiders in de huisindustrie.
De arbeider in fabriek en werkplaats stond
door de opkomende organisatie sterker tegen
over zijn patroon, wist zich beter te doen gel
den en hield de kracht van zich af te spreken
en meerdere bescherming in te roepen. Zijn
toestand bleek ook meer in het openbaar en
zijn lotgenooten waren talrijker. Zoo werd
de helpende hand der sociale wetgeving aller
eerst aan de arbeiders in de fabrieken en
werkplaatsen toegestoken. De huisarbeider
bleef alleen en in het verborgen voortwroeten.
Hij miste den steun van vakgenooten, met wie j van een o-maanus uuuuje ui» z,u« wavm.cn.
hij nauwelijks in aanraking kwam en hij miste j ’t Was onmiskenbaar dat het den dader voorhad,
ook de tijd en de kracht om voor eigen be- «Wel baas», zei de Rijksveldwachter, «hoeveel
langen op te komen. Van oogenblik tot oogen- j kost voor mijn buurman het vleesch van de
blik sloofde hij voort, vaak geholpen door vrouw I beide schaapjes, die ik u van
en kinderen, in de verborgenheid van bet eigen
ellendig huis. Geen minuut kon er verloren
gaan om zijn toestand te openbaren en hulp in
te roepen, wilde hij den dreigenden honger en
ellende blijven ontsluipen. F
ontkracht en versuft, dat hij er zelfs niet meer doodsbleek,
aan dacht of er 11
mogelijk zou zijn. Hij was als een slaaf ge
worden, die niets anders meer weet dan dat hij
voort moet.
Maar het medelijden, het sociale voelen van
anderen, bracht toch ook zijn deerniswaardigen
toestand aan het licht. Tentoonstellingen van
huisindustrie, zooals er nog pas een in ons land
gehouden werd, toonden dien het publiek in een
schel licht. En met ontzetting zag men plot
seling, hoe daar midden onder ons mannen,
vrouwen en kinderen dag in dag uit voor een
hongerloon werken in de ongezondste en vuile
eenkomst blijft, na
door den Raad en
zij is goedgekeurd door de wetgevende macht.
De cholera.
Uit Bremen wordt gemeld: Nadat Rot-
j van cholera is verklaard,
de schepen gezondheidspassen
maar zelfs geen vvoruen veneend, heeft de Nord Deutsche
Lloyd zijn bepaling van den 10 dezer, dat
jonge hond zoo uitvarende mailbooten van de Oost-Aziatische
«z x e v TUUllUVUltï -L11CÜ a fill
Jnl’L k0°P 7 iT™ a ^-i J°?A mochten doen, opgeheven. Het Rijkspostschip
i volwassen wolpoedel nauwehiks f10 ’o KnJ 1JUOLOUIUF
kosi zijn juist geen mooie dieren) kan men d September a. s. Bremerhaven
de jongen meestal wel. om niet kriie-en. als man verlaat, zal Rotterdam
Door den burgemeester van Rotterdam
de poedelaard der moeder blijkt toch spoedig, is, naar aanleiding der in die gemeente voor-
Wanneer f25 toelage per jaar voor onderhoud gekomen cholera-gevallen een manifest ge-
u|)jjceerj) waarin hij o.a. de bevolking met
nadruk onder de oogen brengt, dat «een maar
eenigszins ruim gebruik van sterken drank
zeer vatbaar maakt voor deze ziekte.”
Sommige bladen vernamen, «uit goede
bron», dat het reeds het vorige jaar inge-
diende wetsontwerp tot verhooging van den
drankaccijns in verband met verlaging van
waarvan de behandeling
met het oog op'de
gunstige uitkomsten der verschillende belas
tingen, door de Regeering blijven gehand-
den suikeraccijns,
honden komen en varen bovendien onze politie- echter bleef uitgesteld
beambten er wel bij, die nu maar al te veel
ondank oogsten bij hun moeielijk werk. Ik ge
loof, dat zelfs het gemeenteraadslid Harpagon -
vóór stemt, wanneer zoo’n voorstel van Burge- haatd.
meester en Wethouders in den raad komt. Het L_. -
geld blijft dan meteen in ’t land, de politie wetsontwerp tot verlaging
wordt populair en men zit niet opgescheept met l accijns
dure honden, die in de praktijk bitter weinig brenet
presteeren. I
Vragen en Antwoorden.
(Zend uw vragen per brief of briefkaart aan I - - -
Ericas, Amsterdam, dan komen ze wel terecht, diende te Steenwyk geruimen^tijd als meid,
De antwoorden worden kosteloos gegeven en later
abonné’s van Friso behoeven geen postzegel voor
antwoord in te sluiten).
Vraag (verkort). Waarom vallen van mijn
De eerste tand.
Van bevoegde zijde wordt medegedeeld,
dat H. K. H. Prinses Juliana zeer voorspoe-
eei vroeg in aen morgen was dig opgroeien en dat het eerste tandje
de koeien in dezelfde weide Dinsdag is doorgekomen, zonder dat de ge
schapen gemist en den Rijks- zondheid der Prinses daaronder in het minst J
heeft geleden.
Als nouveauté is Dinsdag tijdens de
manoeuvre
omstreken van Breda, aan eiken man koude
K
Toen was
geworden
POLITIEHONDEN. - Slot.
Politiehonden als menschen-redders
en dieven-opspoorders.
Moeten 't uitsluitend herdershonden, Duitsche
herdershonden zijn, die men tot
politiehond gebruikt 2
Hoe «Does», de hond,
Den schapendief vond.
De buurman nam den hond mee en verge
zelde den rijksveldwachter naar de weide, de
hond (of liever het hondje) aan een lange koord.
Hij liet hem de sporen van den dief ruiken,
welke duidelijk zichtbaar waren en het poedel-
tje volgde ze, wat zeer goed te zien was op den
eenzamen weg buiten ’t hek, lang nog ook aan
enkele bloeddruppels, (’t Was nog vroeg ’s
ochtends).
Toen door het dorp, waar natuurlijk op de
straat geen voetstap te onderscheiden was. Ook
daar raakte het jonge diertje ’t spoor niet kwijt,
zooals bleek uit nog een enkele bloeddroppel.
Toen ging het regelrecht naar den slager P.,
die ook vleesch naar dorpen in den omtrek
verkocht.
Als een slager een geslacht schaap draagt,
geeft dit geen erg, vooral buiten, waar dikwijls
een ziek dier, dat niet herstellen kan, in de
weide of op stal wordt geslacht en dan mee
genomen. Iemand had er baas P. ’s nachts 3
uur mee zien dragen.
Onze slager keek heel verbaasd toen de jonge
hond bij hem opsprong en bromde, zooals men
van een 3-maands hondje niet zou verwachten.
«Wel baas», zei de Rijksveldwachter, «hoeveel
A voor mijn buurman het vleesch van de
I beide schaapjes, die ik u van nacht tegen 3 uur
uit de weide van baas N. zag dragen? Waren
die beesten zoo ziek, dat ze nog in den nacht
moesten geslacht worden? ’t Is toch niet ge
vaarlijk, het vleesch te eten?
En hij was zoozeer De slager ontkende eerst nog, maar werd
_j 2elfs niet meer 1 doo^sblAAk, Toen men met den poedel ’t huis
een ander leven voor hem doorzocht, werden de geslachte schapen weldra
gevonden, nog in de huid en niet eens open
gesneden, de koppen er nog aan. De merk
letters van boer N. stonden er natuurlijk nog
duidelijk op.
Hoewel ’t nog heel vroeg in den morgen was
(de melkers van
hadden de twee schapen gemist en den Rijks
veldwachter gewaarschuwd), kwamen er toch I
menschen bij. Buiten is men vroeg op. De
rijksveldwachter en zijn buurman bleven den
slager bewaken, nadat hij geboeid was en lieten
den Burgemeester waarschuwen en den eigenaar I
krotten, waar voor ..wuaauici,
slaapkamer van het gezin en keuken een ver
trek dient en waar maar zelden frissche lucht
en zonlicht doordringt,
dat
macht van een j
dikwijls weer door de maatschappelijke
standen gedwongen wordt, dat zij weinig meer
zijn dan slaven. En men zag in, dat hier wel
allereerst een ingrijpen van den wetgever nood
zakelijk was ten gunste van den oeconomisch
allerzwakste.
Want het congres over Huisindustrie, de
vorige week onder voorzitterschap van het Kamer
lid, Dr. Nolens, te Amsterdam gehouden, heeft
d:‘ ‘-1- - 1 - 1
inzicht, vrijwel allen, van welke partij of richting
ook, dit wettelijke ingrijpen dringend noodzakelijk
achten. Zeker, men verwachtte daarvan niet
arbeiders, medewerking van
veel doen. I'
toch onontbeerlijk. Hoe
lijkheden men bij die regeling vreesde, over dat
alles is op het Congres lang en
Het bestek van dit artikel laat niet toe, daar
over uit te weiden. En bovendien hebben de Io
meeste bladen daarvan uitvoerige verslagen ge- i kinde°ren uit diep water haalde,
geven, die wel in de handen der meeste belang- j musch verjoeg,
stellenden zullen gekomen zijn. Maar op gevaar ’t Is een uitzondering, dat een jonge nuna zoo i uuvareuue mauoooten van ae uost-Aziati
af van overbodig werk te doen, lijkt het mij spoedig al bruikbaar is, maar bij poedels ziet lijn de haven Rotterdam voorloopig niet
toch niet ondienstig, hier nog de conclusies neer men het nnpAr k’nnn rioomm J _r
te schrijven, waartoe het Congres kwam en die 1 Omdat een volwassen wolpoedel nauwelijki
bij acclamatie werden aangenomen. Het spreekt kost (’t zijn juist geen mooie dieren) kan
dan allereerst als zijn oordeel uit, dat de huis-
van kinderen en jeugdige personen, arbeidsduur,
werklokalen en loon dringend verbetering behoeft.
Dan wijst het op de noodzakelijke actie der huis
arbeiders en van andere belanghebbenden en be
langstellenden. En ten slotte acht het noodza
kelijk, dat de wetgever zijn aandacht wijde aan
a. de toepassing, uitbreiding en naleving van de
arbeids- en veiligsheidswetgeving op de werk
plaatsen der huisarbeiders; b. de loonregelen
en maatregelen, waarbij zooveel mogelijk de
organisaties van werkgevers en werknemers zijn
te betrekken.
Lloyd zijn bepaling
