Over dit en dat.
ZATERDAG 12 FEBRUARI 1910.
37ste Jaargang.
No. 7.
Land- en Tuinbouw.
Binnenlandsch Nieuws.
t.
5.
9
r
r
ERICHS.
In
aan
ien Heeft het geen land als op onbebouwde gronden gevonden en is
havinc. onze weten- I i>p.raiftin.
'ld
te
tje
Het stofvrij
werkplaatsen.
an
Ier
ke
de
an
77
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WORKUM.
s-
te
fi
ns
te
ia
iet
;a.
il-
a-
te
na
en
g-
ke
e-
je
in
r
Het auteursrecht van den inhoud van dit
blad ivordt verzekerd volgens art. 25 der Wet
van 8 Juni 1881, Staatsblad no. 124.
zeer zeker veelal beteekent van
Tot schoolopziener in het arrondissement
Bolsward is benoemd ds. O. Norel Rzn., te
Wons.
zich tot het gemeentebestuur wenden met
verzoek om aLnog op de kiezerslijst geplaatst
te worden.
Gelukt haar dit niet, dan wendt ze zich
op grond van Art. 36 der Kieswet tot den
kantonrechter, die haar goed recht erken
nende, ingevolge Art. 39 derzelfde wet,
haar plaating bij provisie op dj kiezerslijst
en zulks wel bij een vonnis,
rustende b.v. op deze overwegingen
I dat er niet in is.
de Standaard
We laten haar in haar geheel hier volgen
«Op grond van art 29 der Kieswet kan
straks, mits voor 15 April, «een ieder«, en gaan 2 mannen uit met ieder een hond,
dus ook een vrouw die ingezetene en Neder
lander, en van den vereischten leeftijd is,
De boter, hiervan ge
karnd, is niet duurzaam. Zorg dus, melkvee
houders, dat men geen boterbloemen enz. in
«Als de boter al in de weide groeit, komt ze
niet in de karn«, zegt de boer. Hij bedoelt de
boterkleurige boterbloem (Ranunculus), ook
ranonkel, hanevoet en hanepoot genoemd. De
beteekenis in de I melk »karnt« dan soms heel slecht en heeft wel
Holl.-Belgische toenadering, in den strijd om Hol- een roodachtige kleur,
landsche nationaliteit, voor de ontwaking van een J
krachtiger nationaal bewustzijn. Het gaat er niet
om, of de studenten min of meer rumoerige verga
deringen houden maar of de geestdrift voor een
aaneensluiting van alle Hollanders ons volk pakt.
Onze studenten zijn werkelijk niet de opgewon
den standjes, waarvoor velen ze verslijten, die
wegloopen met al wat nieuw is. Zij zijn over
’t algemeen conservatief en langzaam in bewe
ging te brengen voor een nieuw idee. Nu zijn
ze in beweging gekomen voor een nationaal idee.
Van die beweging kon kracht uitgaan over heel
het volk. En zij zal toenadering brengen tusschen
leden van eenzelfden stam en onderlinge waar-
deering, Straks zal de deelname van Nederland,
de flinke, keurige deelname aan de Brusselsche
tentoonstelling, een andere stap in die richting j
wezen, een bedachtzamere, die tot andere, mis
schien praktischer resultaten leiden kin. Maar
over die deelname en alles wat daaraan vastzit,
praten we misschien nog wel eens nader.
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per post 0 65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
nadering, gesteund door onze regeering, is het
bewijs van ons toestemmend antwoord. Maar
het leek nog zoo flauw te gaan, nog een bewe
ging te zijn die buiten ons volk om ging of er
alleen den uiterlijken kant van beroerde, tot
dezer dagen te Antwerpen het Algemeen Neder-
landsch Studentencongres plaats had.
Van de jeugd, van jonge menschen moet de
geestdrift uitgaan, die de zakelijke handelingen
van bezadigde menschen bezielen zal. En er was
geestdrift op dit eerste studenten-congres van
Noord en Zuid en van Zuid-Afrika, een geestdrift, groeit alleen in Limburg in ’t wild, in bosschen
die verbroedering bracht, maar ook een geestdrift, en heggen. Beide kleuren de melk ook rood,
die tot daden voerde. Want al dadelijk werd ’t'AU 'lo «1 in do woi.u
op dit eerste Congres een Algemeen Ne lerlandsch
Studentenverbond opgéricht en een Algemeen
Nederlandsch Studentenweekblad in het leven
geroepen. Dat zijn feiten van
De jaarwedde van den burgemeester
van Amsterdam is door Ged. Staten vastge
steld op f 20,000, Daaronder is begrepen
f 5000 voor ambtswoning, tenzij het gemeen
tebestuur zulk een woning beschikbaar stelt.
Scheepsbouwers.
Boekbeoordeeling. Feuilleton: Het menu
tijdens het beleg van Parijs. Controle-
onderzoekingen van Levensmiddelen en Ver-
bruiksartikelen, gedaan aan het Labaratorium
voor Chemisch en Microscopisch onderzoek
Dr. van Hamel Roos en Harmens, Amster
dam, 291 Keizersgracht.
Over het mollenvangen.
een correspondentie uit Zoutkamp
het Nieuwsbl. v. h. Noorden lezen wij
Waarom de Friesche arbeiders de provincie
Groningen gebruiken als operatieveld voor de
mollen
Om de eenvoudige redenen, dat de mollen
in hun eigen provincie nog slechts sporadisch
voorkomen, in ieder geval zoo weinig, dat er
geen daghuur uit te halen is.
Hoeveel vangt men per dag? In den regel
Van
twee personen vernamen we, dat zij op één
dag 113 mollen hadden bemachtigd. Dat was
het grootste aantal geweest, dat niet alleen
zij gevangen hadden, doch anderen waren
steeds daar beneden gebleven.
Thans ving men per dag een 25 stuks,
waarvoor men per exemplaar 12 ets. ontving
wat dus ook nog een goede daghuur is te
noemen.
Sommige landbouwers gedoogen het mollen
vangen niet op hunne landerijen; wij houden
het met hen.
We hopen dat de Friesche landbouwers en
greidboeren niet het schadelijke van de uit*
roeiing van den mol zullen ondervinden.
Als een groote bijzonderheid deelde men
ons mede, dat onder Engwierum in Friesland
zeer vele witte mollen werden gevangende
kleur is niet zuiver wit, doch iets vuil geel.
Wij hebben nooit een witten mol gezien.
Voor natuuronderzoekers was het misschien
wel van belang met deze variëteit aldaar fes
Het nationaal gevoel, beter misschien gezegd
het ras-bewustzijn, schijnt bij de Germanen niet
zoo sterk ontwikkeld te zijn, als bij vele andere
rassen, in ’t bijzonder bij de Slavische.
Als wij zien, hoe in Oostenrijk-Hongarije en
elders deze Slaven geen moeite en opoffering
sparen om hun ras vooruit te dringen en ster
ker te maken, dan staan we eigenlijk verbaasd,
hoe een dergelijke liefde voor eigen volk en taal
menschen zoo totaal kan beheerschen en
tot zoo sterke krachtsuiting prikkelen, dat
eigen persoonlijke belangen en begeerten
daarbij schijnen achter te staan, ja daar
aan dikwijls worden opgeofferd. Zeker zijn
de omstandigheden, waarin deze Slavische stam
men verkeeren, daaraan ten deele schuld. Een
voortdurende strijd tegen anderen, tegen over-
heerschende rassen, als de Oostenrijksche Slaven
tegen het Duitsche element hebben moeten voeren
houdt de stamgenooten sterker aaneengesloten
en maakt het nationaal bewustzijn tot een heilig
gevoel. Maar toch schijnt het zeker, dat zich
bij de Germaansche stammen van den tegen-
woordigen tijd een dergelijk sterk en alles
doordringend rasbewustzijn ook in den strijd niet
gemakkelijk meer kan ontwikkelen. Wij zien dat
duidelijk in de oostelijke provincies vanDuitschland,
waar zich het Duitsche element, ook met den steun
der regeering, niet tegen de Polen kan hand
haven en ook in Oostenrijk, waar het voort
dringen der Slaven de Duitschers niet tot ge
lijke machtsontwikkeling blijkt te kunnen prik
kelen.
In dit opzicht blijken wij, Hollanders, goede
Germanen te zijn, beter nog dan de Duitschers.
Onze Zuid-Afrikaansche broeders hebben held
haftig en met onverzettelijke taaiheid den oor
log voor hun onafhankelijkheid tegen een kolos
sale overmacht volgehoudeu. Maai voor den
stillen, venijnigen, hardnekkigen strijd tegen het
voortdringen van den Engelschen invloed en
de Engelsche taal, tegen het verengelschen van
hun nationaliteit, schijnen ze het krachtige, natio
nale bewustzijn te missen, al had een strijd van
eeuwen dat toch zeker wel kunnen opwekken.
De Vlamingen, een andere tak van den Holland-
schen stam, hebben zich tien eeuwen lang ge
duldig laten verfranschen, zoodat de Vlaamsche
geest alleen bij het eenvoudige, ontwikkelde
landvolk bewaard bleef. De laatste tientallen
jaren is daarin verandering gekomen. De Vla
mingen zijn rechten gaan vragen, die hun, de
meerderheid in België, eigenlijk van zelf moesten
toekomen. Ze beginnen nu zelfs die rechten te
eischen. Maar het is nog bij lange niet met die
scherpte en dien onverzettelijken geestdrift, die
het voortdringen der Tsjechen in Oostenrijk
onwederstaanbaar maakt.
Bij ons, Nederlanders, schijnt dat nationaal
bewustzijn nog flauwer en onbeduidender te
zijn. Is het, omdat wij den strijd voor eigen
taal en nationaliteit nooit in ernst hebben lee-
ren kennen Maar ook die strijd, elders voor
de Hollandsche nationaliteit gestreden, scheen
ons koud te laten. Tijdens den Zuid-Afrikaan-
schen oorlog is er even een vlam van geestdrift
over ons land gegaan. Maar zoodra de op
wekkende prikkel van een roemrijk gevoer-
den oorlog voorbij was en voor nog de
onafhankelijkheidskrijg beslecht was, was die
vlam gedoofd. En voor den volhardenden, in
dringenden steun in den stillen strijd van uiter
lijke vrede, bleek ons nationaal bewustzijn te
zwak.
Nog veel minder zeker hebben we ons aange
trokken van den strijd, dien de Vlamingen zoo
vlak bij onze grenzen voerden, ’t Was, als ging
het om Russisch of Chineesch en niet om het
Vlaamsch, dat toch ook het Hollandsch is en
om het behoud van een 4 millioen menschen
voor
sche cultuur. En eerst de hand van broeder- overal.
schap, die de Vlamingen, bewust geworden van Distels, wilde zuring en klaverzuring in wei-
onze innerlijke saamhoorigheid, ons eindelijk 1 den of tusschen groenvoeder, veroorzaken, dat
toestaken, deed ons verrast opzien en aarzelend, i de
o zoo aarzelend de uitgestoken hand vatten.
Wij waren het niet die, sterker dan zij, hun
steun aanboden. Maar zij waren het die ons
nooden moesten, ons vragen om van onzen
overvloed af te staan, om hun wapenen te lee-
nen in den stryd voor het Hollandsch en de
kracht van onzen arm. En nu, ja nu eindelijk
schijnen we te gaan zien en 1 ...1
een stiijd het is, hoe het niet alleen hun belang, I groenvoeder,
dat der Vlamingen is, maar i
ons belang. Of heeft het voor ons geen betee
kenis, of onze samenleving
of over 10 millioen mensem
beteekenis voor onze 1
schap, onze kunst, onzen handelf onze industrie,
voor de versterking van onze
We hoeven het niet meer te vragen,
meewerken aan
geslacht maar dat blijkens het Woordenboek
der Nederlandsche taal, Deel IX, blz. 212,
het woord mannelijk ook beteekenen kan.
Blijken gevende van kracht en flinkheid, en
dat de redactie ter nadere adstructie hiervan
er uitdrukkelijk bijvoegt, dat het woord
mannelijk ook van vrouwen gebezigd wordt,
gelijk Bredero in 3, 412 schreef; »een
mannelijke maaght, so wijs als nimmermeer
mag keeren,” en Belpaire in zijn Landleven
i schreef van Marie Leveling seen forsche man
nelijke schrijfster* en dat alzoo het gebruik
van mannelijk ook voor een vrouw taalkundig
i vaststaat.
«Overwegende al verder, dat de verzoek
ster in haar geheele optreden gebleken is,
alleszins flink, kloek en cordaat te zijn, en
alzoo op den eerenaam van een mannelijke
ingezetene haar deugdelijk recht kan doen
gelden.
«Overwegende eindelijk, dat op de kiezers
lijst zelfs meerdere kiezers van het manne
lijke geslacht voorkomen, den heer kanton
rechter persoonlijk bekend, die zeer verre in
mannelijkheid bij de verzoekster ten achter
staan.
«Oordeelt, dat aan de verzoekster ten on
rechte haar verzoek op de kiezerslijst geplaatst
te worden ontzegd is, en gelast dat alsnog
bij provisie haar naam op de kiezerslijst zal
geplaatst worden
Leeuwarden krijgt nu ook een eigen
bioscope theater, en wel op de Nieuwestad
stille zijde. Het gebouw zal modern worden
ingericht en electrisch verlicht. Eigenaar en
ondernemer is de heer Ernst Wulff te Gro
ningen. De opening zal ongeveer half Maart
plaats hebben.
Inhoudsopgave van No. 7
van het Maandblad tegen de Vervalsehingen.
De nieuwe Wet tegen Watervermenging
met boter. Vervalsching van Spiritualiën
in verband met de belastingverhooging.
Vergiftig speelgoed. Bedorven en versche
boter. Tinhoudende ananassen. De
zoogenaamde IJzermelk. Vergiftingen van
het vee hier te lande. Togen de rookplaag
en brandstofverkwisting.
maken van fabrieken en
Electrische waterreiniging. Over het ge
bruik van nikkelen keukengereedschap.
Voor het marine etablissement te Soerabaja 1 Hygiëne-tentoonstelling te Buenos Ayres.
worden vijf scheepsbouwers gevraagd, leeftijd
22 30 jaar Verbintenis voor drie jaar.
Traktement f 150 tot f 250 ’s maands. Soil,
vóór 15 Maart, aan den minister van Kolo
niën gericht, in te zenden aan den hoofding.
der Marine te Amsterdam, bij wien verdere
De prijs der Advertentiën is van 1 5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr.76-78, Amsterdam
Kruisbladig walstroo (Galium cruciata) niet
j te verwarren met het heerlijk riekend wegstroo I
(soms Lieve-Vrouwe-bedstroo genoemd, dat men I
als »Waldineister« tot Meiwijn gebruikt) kleurt
de melk roodachtig. Dezelfde werking hebben
de reeds genoemde wolfsmelk en de «zegge*
(Carex) ook sekbund, bent, boendergras en riet
gras genoemd.
Van de kornoeljesoorten (Cornus) groeit de
roode (Cornus sanguineum) in ’t wild in bos
schen en heggen. De eetbare (Cornus mas)
gelasten kan,
Overwegende dat de uitdrukking »man-
nelijke ingezetene” in Art 80 der Grondwet
I naar de ongetwijfelde bedoeling van den
Grondwetgever van 1887 beteekenen moet.
ingezetene van het mannelijk geslacht.
sOverwegende echter, dat het evolutionaire
rechtsbewustzijn der natie zich steeds luider
en krachtiger tegen de uitsluiting van de
vrouw van het kiesrecht verzet.
Overwegende dat het woord mannelijke
het mannelijk plaatse kennis te maken.
inlichtingen zijn te verkrijgen.
Vrouwenkiesrecht mogelyk.
Men herinnert zich de discussie in de- pi
over ’t Haarlemsche vonnis inzake den eed
en hoe vooral van anti-revolutionaire zijde er
de nadruk op is gelegd, dat de rechter niet
boven de wet heeft te staan maar de wet
moest uitleggen zonder er iets in te leggen,
Een aardige persiflage gaf
op de Haarlemsche uitspraak.
men
i uw weiden ziet.
Vragen en Antwoorden.
(Zend uw vragen per brief of briefkaart aan
Ericus, Amsterdam, dan komen ze wel terecht.
De antwoorden worden kosteloos gegeven en
abonné’s van Friso behoeven geen postzegel voor
antwoord in te sluiten. Naam of woonplaats
worden zelfs met den voorletter niet vermeld.)
Vraag. Als groot veehouder met best vee en
zeer verschillend weiland is ’t mij herhaaldelijk
gebeurd dat mijn melk afgekeurd werd aan de
melkinrichting en boterfabriek, waar ik ze breng.
Het vee is altijd gezond geweest. De melk-
'ontroleur zei, dat het kwam van verkeerde
planten in ’t voeder. Welke kunnen dit zijn
Antw. Hierover heb ik speciaal voor u en
velen, die er mij vroeger al over klaagden, een
artikel geschreven, dat nu wel meteen geplaatst
zal worden.
MELKBEDERVERS.
’t Gebeurt meermalen, dat de melk wordt af
gekeurd door de controleurs der fabrieken, om
dat ze, hoewel uitmuntend van samenstelling en
onvervalscht, een onaangenamen smaak heeft.
Zoek de oorzaak in uw wei- en hooiland of in
uw groenvoeder, als uw vee gezond is en de
stal rein.
Unjer geeft een scherpen smaak. Dit onkruid
komt algemeen voor en wordt in verschillende
streken ook houtpijp, hermoes, roobol, lidrusch,
kwadenaard, oneet en moeraspaardenstaart ge
noemd. De wetenschappelijke naam is equi-
setum palustre. Deze plant is zeer nadeelig voor
rundvee.
Penningkruid (Lysimdchia Nummuldria),
wilde uien (ook andere looksoorten) geven uien-
smaak aan melk en boter.
Kamillen (Anthemis') in droge weiden maken
de melk walglijk aromatisch.
Nieskruid (Helleborus Adans), ook nieswortel,
wrangkruid en wrangwortel genaamd en familie
van onze fraaie Kerstroos (Helleborus niger),
maakt de melk scherp en bitter van smaak en
kan bij mensch en dier diarrhée veroorzaken.
Godsgenadekruid (Scutellaria galericulata)
kan dezelfde werking hebben, ’t Kreeg dezen
naam, omdat men er vroeger groote geneeskracht
aan toeschreef. In sommige streken van ons
land noemt men ’t ook «gemeen glidkruid«.
Zoete wolfsmelk (Euphorbia dulcis) komt in
ons land weinig voor en is slechts enkele keeren
bij Leiden gevonden. Deze en de zeer vergiftige
zwaterscheerlingc (cïcuta virosa) worden zeer
gevreesd, omdat ze aan den melk een moeilijk
te beschrijven viezen, slechten smaak geven.
Dolwortel en «tweede watereppe« noemt men
laatstgenoemde plant ook en tevens (maar ten
onrechte) dolle kervel. Dolle kervel is de (ook
zeer vergiftige) gevlekte scheerling, waarvan de
wetenschappelijke naam Conium is. Conium-
zaden komen maar al te dikwijls voor onder
anijszaad en als dit niet goed gezuiverd rs, voor
-- men er anijsolie uit perst, kan deze gevaarlijk
de Hollandsche gemeenschap en de Holland- werken. Koop daarom uw anijsolie maar niet
Distels, wilde zuring en klaverzuring in wei-
s melk in eens kan stremmen («scheiden,
hotten«), zoodat men in plaats van melkkaas-
stof en wei heeft. Zulke melk wordt ook ge
weigerd.
Als de melk blauw is, komt dit niet altijd
door ontrooming of door dat er (per abuis na
tuurlijk) water in de vaten stond, toen de melk
er in gegoten werd, maar ook door het voor
begrijpen, wat voor komen van bingelkruid (Mercurialis) in het
zeer algemeen is in ons land het
niet minder zeker eenjarig bingelkruid, dat 20 tot 50 cM. hoog
J kan worden en van Juni tot October bloeit,
zich uitstrekt over6 Deze Mercurialis annua wordt zoowel opbouw-
idf
beschaving, onze weten- vergiftig.
,1 Het Mverblijvend bingelkruid^ (Mercurialis
nationale kracht? perennis) heeft dezelfde werking op de melk,
J Ons doch is alleen in Limburgsche bosschen ge- 1
de Hollandsch-Belgische toe- vonden.
s.
H
ie
j.
J.
i
iers
n
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten Workum, llemelumer Oldepbaert en Noordwolde,
Hindeloopen en Stavoren.
1
