Over dit en dat. ZATERDAG 26 FEBRUARI 1910. 37ste Jaargang. No. 9. Binnenlandsch Nieuws. ,a Bij dit No. behoort een Bijvoegsel. De windhoos te Warns. land omhoog zullen Het auteursrecht van den inhoud van dit blad wordt verzekerd volgens art. 25 der IVet van 8 Juni 1881, Staatsblad no. 124. Als een moderne Noach dobbert is waarschijnlijk bereikt, Weer andere ge- i tegenover, afgezien nog Uitgave van T. GAASTRA Bz., firma H. BRANDENBURGH Zoon te WORKUM. Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents Per post 0 65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur. gezet te worden, ’n Andere jol had ’n halve draai linksom gemaakt, onberispelijk, ’n Aardig schuitje, vischvreugde van ’n liefhebber, werd tegen ’n stek gesmakt en als dit vrijwel ver nield. Over den pannenregen behoeven we niet te spreken natuurlijk hooiregen kwam er ook nog, bij Wijbrands, die wat vreemd opkeek z’n kostbaren voorraad verspreid te zien, her en der. Voor het vee ontbijt intusschen was ’n flink pak vlak voor de deur gezet. Erg was de Sate van IJntema gehavend. Het moet daar bij de goede oude menschen een bang oogenblik geweest zijn. Getuige ook den watermolen op korten afstand. Het muurwerk van den onderbouw gescheurd, de wieken ver splinterd, de kap gebroken en verzet, als ’n pet op ’t oor van ’n dronken man! Stukken ijzeren dakgoot a 100 Kilo werden afgescheurd van de voormalige fabrieks-gebouwen op Ymedam en vèr weg in de wei geplant. Een lap dakzink werd netjes opgerold, zóó stevig dat twee man het niet konden uittrekken. De donderexplosie, plots als ’n bommen- aanslag, wekte overal vermoedens van bliksem inslag. Nu nog zijn er menschen, die stellig meenen dat hun huizen getroffen zijn. Maar de elec- trische ontlading moet, naar ’n ooggetuige mij zei, boven de wei van Kampens Polder plaats gehad hebben. Zijn daar sporen te vinden? Zeer indrukwekkend was, volgens dezen getuige, het gevaarte van den onweerswolk, die in com pacte, inktzwarte, scherpbegrensde massa, vrij laag door het luchtruim joeg, vernielend en ver woestend wat op z’n baan lag. Deze baan moet zeer eigenaardig geweest zijn, phantastisch grillig. Voorzoover kan wor den nagegaan ging het in flanklijn Z—N, daarna in frontlijn WO, maar hier en daar met ver enging. Daardoor is verklaarbaar dat in het Noordergebuurte enkele perceelen totaal niet hebben geleden. Bijzonder is ook dat de Warnser vaart de hoos den weg scheen voor te schrijven. Aan deze zijde werd een boerenplaats ge teisterd, aan gene zijde vlak er tegen over bleef ’n andere geheel ongedeerd. Is de electriciteit inderdaad waterschuw Maar daar rijmt niet mee, dat Ymedam aan gene zijde aangetast werd. Dat was echter ’n prooi van belang en andere was er niet. Het mocht dus zijn dat uit deze overweging de watervrees overwonnen werd! Onze ingezetenen hebben ’n angstigen Maandag morgen doorleefd. En de Zondag was zoo kalm-mooi geweest! Laten ze dankbaar zijn, dat alles zoo goed is afgeloopen. De materieele schade is totaal wel vrij groot. Maar het had anders gekund. Het natuur-moment was zoo geweldig. Haringsma. Ook zijn huis en -t“. Hij was halve groote hoeveelheden echter bezig ’n nieuwe woonark te maken- giftige stof in Met zijn gezin betrok hij de ark, die bijna T klaar was. hij nu op de baren rond. Ik heb eens het is al heel wat jaren ge leden, maar het staat mij nog levendig voor den geest, of het gisteren gebeurd ware ik heb eens zeer van nabij kennis gemaakt met een hoos. Van dat oogenblik het was op ’n vischtocht, dat we overvallen werden en meer aan een toeval dan aan courage en beleid (wellicht) ons leven dankten sedert, zeg ik, is mij ’n speciaal gevoel ven ontzag bijgebleven voor dit natuurspecimen. En ik kan mij daarom te beter in denken in de ontsteltenis en ontzetting van vele mijner dorpsgenooten, want zoozeer localiseerde zich het verschijnsel, dat ik zelf weinig heb bemerkt, van vele mijne buurge- nooten, toen ze Maandagochtend, zeer vroeg nog en nog in morgenslaap verzonken, opgeschrikt weiden wie geeft mij een sterker woord! door een donderslag, zoo hevig als zelden ge hoord werd. Bliksemvuur zette in breede flitsing de kamers in gloed, alles schudde en kraakte, of ’n beving de aarde beving, ’n reuzen cacophonie loeide en de menschen grepen en riepen, verbijstrend, om het kostbaarste wat hun is hun kinderen. Het was inderdaad ’n ver schrikkelijk oogenblik, dat doorleefd werd, ’n Oogenblik, gelukkig, want onmiddellijk luwde het. En toen bleek de verwoesting. Weinige huizen in onze Noorderburen bleven geheel ge spaard. De voornaamste stormdefecten zijn de volgende Van de nieuwe woning van den schilder Bruinsma werden beide schoorsteenen afge schoven, de eene spiegelvlak tot op ’t raam. Een deskundige zei me, zoo iets nimmer gezien te hebben, zelfs niet te kunnen vermoeden, dat ’t mogelijk was op deze wijze. Het ontschouwde dak maakte een zeer eigenaardigen indruk zoo ongeveer als een oorijzer zonder knoppen of een hoofd zonder ooren. Van ’n nieuwe bakkerij werd het dak verzet. Wat ’n kracht tochl Van ’n bijbehoorend schuurtje of pakhuisje waren de dakvorsten zeer regelmatig omhoog geschoven. Er onder door zag men de schade van achtergelegen panden. Ja, speelsch was de kolos ook geweest. Weer op ’n nieuwe woning b.v., die van den winkelier De Vries waren ’n heele ris pennen opgenomen en precies op dezelfde plaats teruggelegd maar juist onderst-boven d. w. z. met den binnenkant buiten. Elders was ’n kuikenrennetje in ’n bergplaatsje gestuurd, netjes waarin vooraf, even secuur, ’n gat was geslagen. Bij ’n ander waren de dakpannen opgenomen om er ’n huis of wat verder de ruiten mee te breken! Enz. Enz. Zonder dakpannen waren hier en daar eveneens ruiten ingedrukt. En de kracht van den hoos, énormIn rustige rust of roestige rust lag in de Potsloot ’n zware vischjel, ge- winterkwartierd nog. Als ’n veertje schijnt ze opgenomen te zijn om meters ver op de greide Hoog water in Friesland. Men meldt d.d. 21 dezer uit Sneek aan de L. Crt. De veehouder K. Jansen, wonende op Klein Tinga, ongeveer een half uur van hier heeft met zijn huisgenooten in den afgeloopen nacht bange oogenblikken doorgebracht. Door den hevigen stormwind van gisteravond was het onstuimige polderwater niet meer buiten de dammen te houden, die men verleden week om de boerenplaats had opgeworpen. Noodlichten werden daarom opgehangen, om hulp, die ook kwam opdagen. In weerwil daarvan steeg steeds het water en zochten de huisgenooten een plaats op het hooi in de schuur, de kalveren werden op een ledige bedstede geworpen. Hedenmorgen brak tot overmaat van ramp de dam door en bleek verder wonen aldaar niet mogelijk. Het water rees 60 c.M. op de koestallen en het vee stond er tot aan de buik in. Met een motor boot en een praam werden de arme beesten naar hier gebracht en gestald bij den hotel houder Schram. Men is van plan ze bij boelgoed te verkoopen. Ook bij den veehouder S Vallinga aan den Lemsterstraatweg in denzelfden polder stond heden het water flink op de koestallen en moest het vee daarom de sate verlaten. Met een praam werd het op den straatweg gebracht en voor een deel geborgen te Sneek en gedeeltelijk te Jutrijp. In de Boschstraat was men hedenmorgen den toestand zoo goed als meester en kon de brandspuit inrukken. Een timmerman te Tietj^rk heeft zich aardig weten te redden. C timmerwinkel stonden vol water. Is het wonder, dat thans, nu de behoefte aan een nieuw stadhuis al dringender wordt, de verlangens van bestuur en burgerij uitgaan naar dat grootsche gedenkteeken van vroegere glorie In den ongehikkigen tijd, toen de Franschen in ons land deden wat zij wilden, is het gebouw aan zijn bestemming onttrokken en als paleis door koning Lodewijk Napoleon in ge- i bruik genomen. Na den terugkeer der Oranje- vorsten, toen alles weer zooveel mogelijk in zijn oude voegen gebracht werd, is ten opzichte van i Amsterdam’s gemeentehuis de Fransche toestand bestendigd Zoo werd het Paleis van onze Koningen, die er ieder jaar eenige dagen ko men doorbrengen. Zou nu de Koningin niet het hart van Amsterdam en van velen in den lande winnen, wanneer zij vrijwillig van dit paleis afstand deed ten behoeve van het Am- sterdamsche gemeentebestuur? Wij behoeven er wel niet aan te twijfelen, of Ze daartoe be reid zou zijn. Het is alleen de vraag maar, of de regeering geneigd is een nieuw paleis te Amsterdam te doen bouwen. Want natuurlijk een koninklijk paleis moet er in de hoofdstad wezen. Maar Amsterdam alleen is niet bij machte, dat tot stand te brengen. Het land moet dat doen, al zal zeker Amsterdam bereid zijn tot de kosten bij te dragen. Dan zal Amsterdam’s regeering weer kunnen zetelen op de plaats, waar zij behoort en waarop de historie haar recht geeft. De bevolking is zich blijkbaar evenzeer als het gemeentebestuur bewust, dat die historie haar plichten oplegt. Noblesse oblige I Het is gelukkig, dat Amsterdam dit begrijpt en een teeken, dat de oude geestkracht nog niet geheel is uitgedoofd. Zij toont, dat ook dooi de opofferingen, die zij zich getroosten witten einde den Dam,-dat historische plein, herinne ring aan de dagen van macht en glorie, een waardig aenzien te geven. En gelukkig begrijpt ze ook, dat die waardigheid alleen langs den weg der schoonheid kan verkregen worden. De Dam moet wat anders worden dan het nu is, een plein, onze hoofdstad en haar grootsche ge schiedenis waardig. En op dat plein kunnen dan als in voorbije eeuwen Amsterdam’s be stuurders zetelen in het achtste wereldwonder. Het is een gelukkig verschijnsel, dat men meer en meer gaat rekening houden met de eischen van schoonheid en kunst ook in het openbaar leven. Onze tijd is zoo zakelijk, zoo praktisch, dat het wel mocht schijnen, of ze voor niets anders dan voor direct materieel voordeel oog en oor zou hebben. En toch zien we een levendiger belangstelling voor kunst, de minst praktische uiting van den menschelijken geest wel ontwaken en zelfs vroedschappen en regeeringspersonen luisteren naar de wenken en raadgevingen van kunstenaars. Is men misschien gaan begrijpen, dat kunst, hoe weinig zakelijk dan ook, toch van invloed is op het openbare leven Gaat men inzien, dat ook een volk bij brood alleen niet leven kan, maar be hoefte heeft aan wat beters en hoogers, wil het zelfs zijn kracht tot stoffelijke voortbrenging onverzwakt behouden? Is het eindelijk duide lijk geworden, dat ook de omgeving, waarin ons leven zich beweegt, het uiterlijk aanzien van het ons omringende, het schoon of leelijk van onze huizen en steden een zeer belang rijken invloed heeft op onzen geest en op de werking onzer geestelijke en stoffelijke krachten Of is het de zuivere liefde voor vormenschoon en de idealen, die daaruit spreken, welke onze tegenwoordige stedelijke overheid, niet van een stad, maar van meerdere, bij den aanleg van straten, den ombouw van pleinen, den uitleg van steden, de hulp doet inroepen van bekwame architecten, bouwkunstenaars van hooge aspiraties en zuiveren naam, meer nog, geld doet uitgeven weggooien, zou misschien deze en gene zeggen voor hun hooggestemde plannen en de kost bare verwezenlijking daarvan? Laten we hopen, dat al deze gedachten samen komen in de breinen onzer stadsvaderen van Amsterdam, Rotterdam en Den Haag en de mo tieven, die hunne handelingen en besluiten be palen, uit al dergelijke overwegingen voortkomen. En laten we tenminste dankbaar zijn, dat de gedachte bezig is te verdwijnen, als zou het roekeloosheid en spilzucht wezen zich voor de schoonheid van steden en openbaie gebouwen geldelijke opofferingen te getroosten. In kleine stadjes en vergeten nesten moge dan nog de kleinzielige geest oppermachtig blijven, die, kort zichtig en peuterig, voor direct geldelijk belang en werk van duidelijk materieel nut uitsluitende aandacht heeft, in de groote centra van open baar leven begint een machtige geest de vleu gels te ontplooien en een helderder inzicht te ontwaken, waar een frissche liefle omhoog boeien gaat, die volk en land omhoog zullen stuwen naar krachtiger leven uit de suffige lamlendigheid, waarin we nu, als voor ruim 100 jaar, zouden dreigen weg te zinken. Dit inzicht en deze liefde spreken immers duidelijk uit de handelingen van den Haagschen gemeenteraad, die een onzer beste bouwkunste naars het maken van een plan voor den stads uitleg opdroeg, uit het besluit van het gemeente bestuur van Rotterdam, om ter wille van een waardig gemeentehuis en een mooi postkantoor en ter wille ook van de verfraaiing van een belang rijk stadsdeel eens flink in den zak te tasten, uit de plannen van het dagelijksch bestuur van Amster dam ook vooral en uit de beraadslagingen in haar gemeenteraad en de levendige belangstelling van hare burgerij. Het gaat daar in Amsterdam vooral ook om de schoonheid van de stad, maar om de liefde tevens voor het historisch verleden. Amsterdam is toch eigenlijk de stad van Ne derland, waar het Nederlandsche leven zich concentreert. Maar het is ook de patricische stad, al wonen onze partriciërs meer in Den Haag en buiten, omdat het een verleden heeft, omdat het als zooveel oude geslachten kan te rugzien op een lang verleden van macht en aanzien en beschaving. In den tijd der Repu bliek, toen Holland een overwegende beteekenis had in den raad der Zeven Provinciën, was Amsterdam van dat bloeiende en machtige Holland het middelpunt, dat soms tegenover den zin van heel het verdere land in zijn wil wist door te drijven en het durfde opnemen tegen onze stadhouders, de vorsten van Oranje. Maar niet alleen naar binnen vaak, ook naar buiten toe was het de vertegenwoordigster van de Republiek. Haar naam klonk tot ver over de grenzen van ons land, haar kooplieden heerschten op buitenlandsche markten en haar burgemees ters achtten zich nauwelijks de minderen van regeerende vorsten. Van dien trotschen tijd is het Paleis op den Dam het machtige gedenk teeken. Op dat historische plein stichtte Am sterdam’s burgerij het grootsche stadhuis, dat het achtste wereldwonder genoemd werd, om haar burgemeesters en vroedschap een plaats aan te wijzen, haar eigenmachtige plaats in de wereld waardig. De prijs der Advertentiën is van 1 5 regels 25 cents, elke regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij abonnement belangrijk lager. Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg, Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr.76-78, Amsterdam zinnen hebben onderdak gevonden bij familie of kennissen, ook wordt een schip en de con sistorie-kamer der kerk bewoond. De Commissaris der Koningin in Friesland begaf zich gisteren vergezeld door den burge meester van Idaarderadeel en meerdere auto riteiten per motorboot naar de door water schade geteisterde streken in den omtrek van Warga, Wartena en Grouw. Eenige landeigenaren, vergezeld door des kundigen, hebben zich gisteren met de stoom boot van Grouw van Sneek naar Grouw be geven, teneinde zich persoonlijk te overtuigen van den hoogen waterstand. Dat de over- strooming zulk een uitbreiding verkregen had en de schade zóó belangrijk was, hadden ze zich van te voren niet kunnen voorstellen. Een tweede Jannetje Struik. Een juffrouw te Steenwijk, die uit den aard harer betrekking zich in alle kringen bewoog en aller achting en vertrouwen genoot, voor nauwelijks een jaar tot die betrekking van dienende liefde benoemd, heeft op schandelijke wijze de haar toegedragen achting en het in haar zoo ruimschoots gestelde vertrouwen onwaardig getoond. Zoo goed als alle voornaamste neringdoen den te Steenwijk, zeker 25 of meer, heeft zij er in doen vliegen. En dat niet voor een beetje. Sommigen voor tientallen, anderen voor honderden guldens. Had zij bij sommi gen aanzienlijke bedragen door schoone be loften ter leen weten te krijgen, bij anderen had zij voor vrij groote sommen aan winkel- goederen weten los te krijgen. Over de aan schaffing van sommigen er van moet men zich doodeenvoudig verbazen. Manufacturiers, goudsmeden, meubelmakers, boekhandelaren, schoenmakers, galanteriezaken, rijwielhandelaren, allen en alles, tot photogra- fisten en wijnhandelaren hebben zich beet laten nemen. En geen wonder, daar men te doen meende te hebben met iemand, die het volste vertrouwen waardig was. Thans verdiept men zich in gissingen over de vraag, waar zij al die goederen heeft gelaten en wat zij er mee wilde doen. Wij vernemen nog dat zij bij enkelen, waar zij geld leende, moet gezegd hebben een erfe nis wachtende te zijn. De gewone truc dus. J1. Donderdag is zij des nachts of des morgens heel vroeg naar Meppel getrokken, om vandaar per trein de reis naar Utrecht te vervolgen. Als nu de erfenis maar komt, dan is Leiden uit last. Voegen wij hier nog aan toe, dat haar betrekking uitstekend gesalarieerd werd, dus dat geldnood in geen geval de drijfveer ge weest kan zijn. A. Ct. Ter waarschuwing. Een bekend ingezetene van Baarn, doch die in Amsterdam zijn zaken heeft, vertoonde reeds sedert een aantal maanden verschillende verschijnselen van storing van het zenuwstelsel. Langen tijd werd naar de oorzaak gezocht, totdat een tiental dagen geleden uit een scheikundig onderzoek bleek, dat men hier meteen ernstige arsenikvergiftiging te doen had. Het kwam er nu op aan te weten, waar door deze vergiftiging ontstaan was. Bij nadere informatie bij de echtgenoote van den patiënt bij wie, evenals haar kinderen, zich eenige verdachte verschijnselen voordeden, vertelde deze, dat er door een zuiveringsfirma uit Amsterdam indertijd een groote hoeveelheid van een roodbruin »muizenpoeder« achter het behangsel in haar woning was gebracht. Deze hoeveelheid was zóó groot dat de wand, na verwijdering van het behangsel, geheel rood bruin gekleurd bleek te zijn. Hoe kwistig men met dit poeder was omgegaan, bleek uit het feit, dat het in hoopjes op kasten en boeken gevonden werd en bij het openen van een tusschendeur wolken er van opgejaagd werden. Dit roodbruine muizenpoeder bleek bij onderzoek te bestaan hoofdzakelijk uit ijzer- oxyde en verder uit een beetje peper en voor ongeveer 30 percent uit rattenkruid. Op onverantwoordelijke wijze waren der- i eener zwaar ver- i een woning gebracht. Het doel de verdrijving der muizen maar daar slaat van het lichamelijk RIS i ■y NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD voor de Gemeenten Worknm, Bemelmner Oldephaert en Noordwolde, llindeloopen en Stavoren.

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Friso nl | 1910 | | pagina 1