Over dit en dat.
ZATERDAG 23 APRIL 1910.
37ste Jaargang.
No. 17.
I
Land- en Tuinbouw.
Binnenlandsch Nieuws.
Tot plaatsing van adv en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr.76-78, Amsterdam
in op
Deels klimmend, deels hangend
den Prins, die met zijn gastheer
van Bernstorf alles bezienawaardigs
Zooals
den wettelijken achturen-dag
en neer, langs en door elkaar te loopen,
steeds weer vice-versa de Bt. Jacobstraat.
De Prins reed tegen half zes, onder luid
gejuich, Leeuwarden binnen. Het ging toen
regelrecht naar het Gouverneurshuis, waar
Z. K. H. op het bordes werd ontvangen door
den commissaris der Koningin, mr. P. A. V.
van Harinxma thoe Blooten.
Z. K. H. was vergezeld van zijn adjudant
jhr. Van Suchtelen van de Haere en den heer
von Bülow, beheerder van de goederen van
den Prins te Dobbin. De heer von Bülow is
n.l. enkele dagen de gast van Z. K. H.
Gisteravond 7 uur vereenigde de commis
saris der Koningin zijne gasten aan een maal
tijd, die een intiem karakter droeg.
Om 7 uit Leeuwarden vertrokken kwamen
de auto’s, waarin het hooge gezelschap, Don
derdagmorgen om halfnegen te Oostmahorn.
en
en het leelijk afge-
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per post 0 65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
Kinderen zijn natuurlijker dan wij groote
menschen. Zij toonen zich meer, zooals ze zijn,
zuiverder in hun werkelijke gedaante. Zij be
rekenen niet, doen maar zooals het opwelt in
hun kleine harten en zooals het spookt somin
hunne jonge hoofden. E_. L
Het auteursrecht van den inhoud van dit
blad wordt verzekerd volgens art. 25 der Wet
van 8 Juni 1881, Staatsblad no. 124.
De prijs der Advertentiën is van 1 5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
Laat de veeren goed uitstoomen, want dat bloed
is heel onzuiver. Gedurende vijftien volle jaren
woonde ik in Twente en had toen ruimschoots
gelegenheid met allerlei hekserijen kennis te
maken. »Ik zelf had den grond behekst, anders
kan de heide niet zooveel voortbrengen®. De
boeren hadden ’t zelf gezien, dat ik er »dik
tooverpoeder op gestrooid had.® Niemand daar
had toen (ruim 30 jaar geleden) ooit van schei-
kundige meststoffen gehoord. Ik heb hen zelf
«tooverpoeder® leeren gebruiken. In Mei was
dikwijls »de karn behekst.® Er wou dan geen
boter komen. Toen ik hen er op wees, dat de
boterbloemen in de weide dit veroorzaakten,
hielden ze hun weiden vrij van onkruid.
ERICÜS.
van de beide fanfarecorpsen uitAnjum
die het kindergezang hadden begeleid.
Na een toespraak van den burgemeester
stapte de hooge gast aan boord van de motor
boot «Ameland II® die om half tien te Bchier-
monikoog sankwam.
De heeren konden onmiddellijk van de boot
op den wagen stappen. In het dorp werd
het gezelschap ontvangen door den burge
meester. Schoolkinderen stonden opgesteld.
De Prins inspecteerde de loods voor de reddings
boot, de reddingsweg aangelegd door de Noord
en Zuid Hollandsche Redding-Maatschappij, en
het vuurpijltoestel. Het weer was prachtig,
er heerschte een recht feestelijke stemming.
De vuurtoren, het te water laten van de
reddingsboot alles trok ten zeerste de aan
dacht van
de graaf
bespreekt.
Tijdens de rondgang van den Prins deed
zich een or geval voor, dat gelukkig best isafge-
loopen. Een jongen met een reddingsgordel
van boord gelaten, kwam vrijwel bewusteloos
aan. Spoedig werd hij weer tot bewustzijn
gebracht en liet men hem hard loopen om
weer te herstellen. Bij de thuisrit bezocht
de Prins het huis van dezen jongen, die zich
weer volkomen hersteld gevoelde.
Vrijdag gaat de reis met de «Ameland II<
om 7 uur naar Ameland.
Wanneer daar alles bezichtigd is, keert
Z. K. H. weer naar Schiermonnikoog terug
om Zaterdag weer naar Frieslands vaste wal
te vertrekken en Zondagmorgen naar Apel
doorn.
H. M. de Koningin heeft Prins Hendrik
als verjaarsgeschenk een prachtig span
paarden gegeven.
De Mei-betooging.
men weet, heeft de betooging voor
j en het alge
meen kiesrecht, sinds 1890 hier te lande
door de leden van de sociaal democratische
arbeiderspartij op 1 Mei gehouden, dit jaar,
in verband met den Zondag, 30 April plaats.
Des avonds te 7 uur vertrekt de stoet van
de Ruysdaelkade, die als punt van samenkomst
werd aangewezen.
Den daaropvolgenden Zondag worden in
het «Paleis voor Volksvlijt® en in «Bellevue®
middag en avondmeetings gehouden, terwijl
daarnaast door het Nederlandsch Vak Verbond
en de Sociaal-Democratische Arbeiders-Partg,
op Donderdag 5 Mei te Rotterdam een lande
lijke betooging georganiseerd is voor den 10-
urendag, en verbod van nacht- en kinderarbeid.
Kerkdiefstal.
Toen de werklieden, werkzaam in de kerk
te Nispen, Maandagmorgen om half negen hun
bezigheden wilden hervatten, werd door hen
opgemerkt, dat de offerblokken beschadigd
waren.
Een hunner had een vreemdeling in de
kerk gezien, dralend in de nabijheid der offer
blokken. Natuurlijk viel de verdenking aan
stonds op dezen persoon, die zich in de rich
ting van Roosendaal had begeven.
De gemeenteveldwachter toog onverwijld
per fiets op weg en kreeg den vermoedelijken
inbreker te pakken nabij het Langdonk-
bruggetje.
schappen die ze anders zorgvuldig verbergen.
Er zijn er, die al hun zelfbedwang kwijt zijn,
I en beschaafde menschen als ze anders zijn, tot
halve wilden worden. Dat zijn de nijdigen
er zijn er ook, die triest worden en stil die
hun nijd in verwenschingen en schelden uiten.
Wie zich nog wat beter te beheerschen weet,
openbaart z’n nijd in sarcasme of in wrevelig
heid of in korte stugheid. Maar de zwakste in
zelfbedwang gaat razen en schelden en verwijt
de tegenpartij valschheid in het spel en oneer
lijkheid.
Dat hebben de Belgen gedaan. Een paar
weken geleden heeft hun elftal te Haarlem tegen
hunne jonge hoofden. Dat is het mooie aan het Hollandsche gevoetbald 1
hen, waarom we verrukt glimlachen, dat ons legd. De Hollanders behaalden 7 ponten, de
dikwijls een geheim pleizier geeft, wanneer we
erin zien, hoe we zelf ook eige dijk zijn, maar
hoe we het nooit aan de menschen om ons laten
merken. Het zou aan ons vol wassenen ook niet
mooi zijn. Want het is niet alleen de meerdere
natuurlijkheid, de afwezigheid van berekening,
die een kind zich doen uitspreken en doen
handelen als ze denken en willen. Het is
evenzeer en misschien vaker nog het gebrek
aan zelfbedwang, het niet kunnen verbergen
wat er omgaat in hoofd en hart, al zou men
het willen.
Het zijn niet alleen kinderen, die aan dit
gebrek laboreeren. Er zijn ook heel wat men
schen, die ermee sukkelen. Een kind kent het
zelfbedwang niet, althans in zeer geringe mate
slechts. Het moet het leeren in de school van
het leven. Maai’ omdat het zoo moeielijk is,
moeilijker dan sommen maken of Fransch, zijn
er die het nooit voldoende leeren. Dat zijn
daarom de slechtste menschen nog niet. Inte
gendeel, ik geloof, dat er de besten onder
loopen. «Hij heeft het hart op de tong,® zeggen
de menschen. Dat is lastig voor hem en kan
hem heel wat onaangenaamheden berokkenen
in het leven. Maar het is meestal een eerlijk
mensch van wien men het zegt, een, die ronduit
is en zonder draaierijen. Zoo is ook in ’t al
gemeen de mensch, die niet voldoende zelfbe
dwang heeft, dikwijls van een rondborstige,
open natuur. De ander, die zich zoo precies te
beheerschen weet, is vaak geniepig, achterbaksch.
Zijn zelfbedwang komt maar al te dikwijls voort
uit sluwe berekening en slinkschheid. Maar het
is daarom natuurlijk onjuist zelfbedwang met
sluwheid en berekendheid gelijk te stellen. De
eisch is, zich een dwang te kunnen opleggen
terwille van eigen voordeel niet zoozeer als wel
ter wille van anderen, terwille van den goeden
toon, van den geregelden gang eener beschaafde
samenleving, een dwang, die niet alleen ver
bergt, maar ook wegdrukt. Want dit is het
immers ook, wat kinderen in al hun natuurlijk
heid soms nog leelijk maakt, dat ze hun leelyke
eigenschappen zoo duidelijk naar voren dragen,
dat ze hun zwakheden en onaangenaamheden
zoo luide uitschreeuwen. Omdat ze zich niet
te beheerschen weien, kunnen ze hun begeerig-
heid, hun naijver, hu zelfzucht, alle zuiver
mensebelijke eigenschappen, die ons allen eigen
zijn, niet verbergen, noch minder die driften
zelf intoomen. Want dit is immers ten slotte
het doel van zelfbedwang, die slechte of minder
mooie eigenschappen door voortdurende intoo-
ming hun kracht te ontnemen, weg te drukken
zooveel mogelijk. Bij kinderen zien we die
daarom nog in hun oorspronkelijke kracht en
op z’n duidelijkst naar buiten tredend. Ze
geven slechts noode een stukje af aan broers of
zusters, kunnen niet velen, dat anderen boven
hen aangehaald of geliefkoosd worden, dat zij
ergens de minderen zijn enz. Natuurlijk hebben
ze dat niet allen in gelijke mate en toonen het
niet allen even duidelijk. goed
Uit onzen kindertijd herinneren we ons nog
wel die lastige, kribbige makkertjes, die altijd
hun zin moesten hebben, altijd de eersten zijn,
die dadelijk ruzie zochten en nijdig werden, als
ze wat verloren. Nu we grooter geworden zijn,
zien we zulke menschen ook nog, alleen minder
duidelijk. Een enkele heeft nog zoo weinig
zelfbedwang geleerd, dat hij een kind lijkt ge
bleven.
Heel duidelijk zie je dat b.v. nog bij spel.
In ’t algemeen heeft de mensch een geduchten
hekel aan verliezen, niet alleen wanneer het om
geld of waarde gaat, maar altijd wanneer uit
dat verliezen z’n minderheid blijkt. Een kind
toont dat nog duidelijk en zonder terughouding.
Het wordt nijdig als het verliest. Alleen veel
SIERASPERGE (ASPARAGUS).
Als gij een tuinman vraagt naar «Sierasper-
ges®, weet hij niet wat u bedoelt, of denkt, dat
gij de groene, dunne stokjes meent, die nu in
in onze fijne comestibleswinkels zijn uitgestald
die men «Fransche Asperges® gelieft te noemen.
Die met zulke «asperges® tevreden is, kan ’t
even goed doen met de wilde, die in onze
duinen groeien, nog wel in twee soorten, de
gewone asperge (Asparagus officinalis) en de
Liggende asperge (Asparagus prostatus Dumoi t).
De Nederlandsche, zeer gepaste naam voor alle
asperges is «Koraalkruid®. De bessen met zaden
zijn als ’t ware fraaie koralen. Men kan het
asperge-loof met of zonder koralen ook heel
1 tot versiering gebruiken en dit is vooral
in ’t Westland gebruikelijk bij feesten.
Dit bracht misschien onze kweekers er toe,
om Aspergesoorten, uit Zuid-Afrika ingevoerd,
die niet eetbaar bleken, doch bijzonder mooi
loof en fraaie guirlandes voortbrachten, als sier
planten voor ampels te kweeken, alsook voor
tafelversiering en «snijgroen®.
Heel sterk is de Aspergus Sprengeri. Deze
kan op een lichte, frissche, niet al te koude
plaats (b.v. in een vestibule), een verbazenden
omvang krijgen en weerstaat zelfs eenige graden
vorst, als men ze dan maar droog houdt.
Van 28 gr. Fahr. (4 gr. Fahr. vorst) hebben
de mijne nooit last gehad, als ik ze maar
’s ochtends goot (nooit ’s avonds) en daarbij
het loof droog hield.
De takken worden door kweekers van snij
groen bij ijzerdraad opgeleid en per M. verkocht.
Belgen 0. Zij hebben pech gehad. ledei een
zal dat toegeven. Een hunner beste spelers
werd al gauw ten gevolge van een ongelukje
buiten gevecht gesteld. Opnieuw op het ter
rein had hij zijn tweede ongeluk zoodat de
Belgen met 10 man verder moesten spelen. Dat
was beroerd voor hen en het heeft zeker ge
maakt, dat zij zoo’n verpletterende en onver
wachte nederlaag leden, onverwacht vooral om
dat ze eenigen tijd tevoren tegen de Engelschen,
de erkend beste spelers, tot nu toe gelijk hadden
gespeeld en de onzen te Antwerpen hadden ge
klopt. Maar of nu daaraan alleen hun neder
laag te wijten was? Enfin ze konden er zich
mee troosten en we willen hun gaarne gunnen
het daarop te schuiven. Als ze nou maar niet
begonnen waren te schelder! en van oneerlijk
spel te beschuldigenDat staat leelijk enkinder-
achtig-belachelij k
Wie de Belgen een beetje kent, weet, dat
ze zich graag op hun beschaving laten voor-
t staan Ze achten zich wel wat heeriger dan de
Hollanders, wat beschaafder, omdat ze een mondje
meer Fransch praten. Maar weten ze dan niet
dat de mate van zelfbedwang het peil der be
schaving aangeeft? Niet het Fransch of het
Duitsch of het Engelsch, maar het zelfbedwang
kenmerkt den werkelijken beschaafde. Dat is
niet maar een zedelijke eigenschap, maar het is
het criterium der werkelijke beschaving. Ze
missen bij al hun goede eigenschappen die rustige
zelf beheersching over het algemeen wel een beetje.
Ieder, die België kent, kan dat waarschijnlijk
wel opgemerkt hebben. Dat maakt, dat ze op
ons ook vaak den indruk maken van grof te
zijn. Maar laten ze het nu zoo openlijk voor
de wereld ten toon dragen, als kleine, dwingende
kinderen. Ze verstoren nog maar de goede ver
standhouding, die er tusschen hen en ons heerscht
En we willen die toch werkelijk wel graag be
houden, vooral nu, nu de Brusselsche tentoon
stelling geopend is en we daar dezen zomer ook
wel eens graag als vrienden een kijkje willen
komen nemen.
plagen van vriendjes leert hem langzamerhand j
dien nijd te verbergen. Maar die blijft daarom ov _d
toch, ook wanneer hij grooter geworden is en 1 Vele dagen lang blijven rijpe takken na ’t af-
om andere dingen speelt. Want er is bijna snijden goed, als ze maar koel liggen en dik-
niemand, die daar ongevoelig onder blijft. Er wijls besproeid worden.
is ook te veel mee gemoeid. Zijn begeerigheid Driejarige planten van deze soort bloeien en
komt gewoonlijk in den knel, maar ook nog z’n i dragen bessen, prachtig rood en als ze goed
eigenliefde, z’n eerzucht, z’n jaloezie. Maar de
een draagt het makkelijker dan de ander. En
wie verstandig geworden is in zelfbedwang,
blijft uiterlijk onbewogen en voelt ook innerlijk
nauwelijks meer den hinder. Maar er zijn er
weinigen zoo. En het is daarom werkelijk de
moeite waard, de menschen by en na het spel
te bestudeeren. Ze toonen dan het meest onbe- B„,
schroomd hun innerlyke gevoelens en de eigen- t hebben. Daarby verlangen ze volop water in
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH ZOON
te WORKUM.
Driejarige planten van deze soort bloeien en
dragen bessen, prachtig rood en als ze goed
staan, overvloedig.
Dit zaad laat men aan de planten rijp wor
den en laat het dan terstond in een warme
kweekbak kiemen. Na twee jaar heeft men er
dan al aardige planten van, zoo groot als ze I
gewoonlijk in den handel zijn. De mooiste
planten krijgt men door geregeld verpotten met
krachtige, zaï
een verwarmd of vorstvrij vertrek. Komen er
dan nog gele takken, vallen er blaadjes («naal
den») of jonge spruiten, dan moet de plant een
dieperen en wijderen pot of bak hebben.
Dit alles is ook toepasselijk op de sierlijkste
soort, de Asparagus plumosus (Pluimvormige
Sierasperge).
Als £ij er in den winkel of aan een kweeker
of zelfs op de markt naar «Sprenger’s Koraal
kruid® of naar Pluimvormig Koraalkruid vraagt,
zullen zij u verbaasd aanzien. Verlangt gij ze,
vraag dan maar gerust Asparagus Sprengeri of
Asparagus plumosus. Die kennen ze wel en
deze naam is verstaanbaar in alle beschaafde
landen, dus «wereldtaal®.
De Asparagus plumosus kan volstrekt geen
vorst verdragen en moet ’s winters in een ver
warmd vertrek staan. Als deze besten grond
en een ruimen pot heeft, maakt zij de prach
tigste, fijnste slingers, die men in een bloem-
tafel leidt om den stam van een plant, die van I
onder kaal geworden is, zooals b.v. een Austra-
lisch Sierdennetje («Araucaria®) een Palm, Ficus Een 15o.tal £choo]kinderen uit Anjum
or Dracaena. Deels klimmend, deels hangend 1^,1 j A wni 1
maken zij alle plantengroepen los en sierlijk, j Oostniahorn zongen den Frins het Wilhelmus
Ook deze wordt in een warmen broeibak ge- i toe en daarna klonk het Heil dir im Sieger-
zaaid. kranz
De Asparagus tenuïssimus of het «Zeer dunne
Koraalkruid® is ook sierlijk. Deze soort wordt
in warme kweekbakken gestekt, waartoe men
de rijpste, langste stengels op dat kweekbed in
scherp zand legt en geregeld vochtig houdt.
De wortels komen dan langzamerhand te voor
schijn.
De Prins op de Friesche eilanden.
De correspondent van de Telegraaf te Leeu
warden meldt d.d. 20 April aan dat blad.
De blijde dagen van het bezoek van Z. K.
H den Prins der Nederlanden aan onze stad
en de eilanden zijn aangebroken. De dagen
van voorbereiding der ontvangst waarbij zoo-
velen betrokken waren, het dundoek, dat in
verschillende plaatsen van Friesland te voor
schijn kwam want haast allen hebben aan
de uitnoodiging van de burgemeesters der ge
meenten welke de Prins passeert, om door
het uitsteken der vlaggen van hunne sympa
thie te doen blijken, voldaan voorts de
sierlijke uitstallingen, hebben in onze provincie
de rechte stemming verwerkt, om den hoogen
bezoeker met geestdrift te begroeten.
Tegen 5 uur in den namiddag werd het
hier vroolijk en gezellig op straat. Er was
ndige aarde en de noodige diepte veel publiek op de been. En al die men-
t schen gaven zeldzame proeven van volharding
ERICUS.
Vragen en Antwoorden.
(Zend uw vragen per brief of briefkaart aan
Ericus, Amsterdam, dan komen ze wel terecht.
De antwoorden worden kosteloos gegeven en
abonné’s van Friso behoeven geen postzegel voor
antwoord in te sluiten. Naam of woonplaats
worden zelfs met den voorletter niet vermeld.)
Vraag. Wat kost een aquarium kant en
klaar
Antw. Van f 12 tot f 80 bij mijn leveran
cier. Vraag prijsopgaaf en omschrijving van
grootte, wijze van beplanting, soort en aantal sier-
visschen en andere waterbewoners per adver
tentie in dit blad, dat meerdere soliede aqua-
rium-leveranciers onder zijn abonné’s heeft.
Vraag. Als «bewijs®, dat mijn kind «behekst®
is, haalt de Geldersche dienstbode in mijn
afwezigheid mijn vrouw over, het kussen los te
tornen. Daarin liggen werkelijk «heksenkransjes®,
n.l. veeren, die met de spoeltjes (schachten)
aanelkaar zitten en zoo een krans vormen.
Wat hiervan te denken
Antw ’t Zijn eenvoudig echte, maar onge
zuiverde veeren van levende ganzen, onrijp
geplukt, daardoor bloederig aan de schachten,
die aan elkaar kleven. Zoo vormen zich reeds
kransen als de veeren neervallen. De dieren
lijden dan veel. Ga met uw kind naar uw
huisdokter (geen kwakzalver of «duivelbanner®).
5
I
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten Workum, Hemelumer Oldephaert en Noordwolde,
Hindeloopen en Stavoren.
