Hindeloopen en Stavoren. Over dit en dat. ZATERDAG 14 MEI 1910. 37ste Jaargang. No. 20. Binnenlandsch Nieuws. Land- en Tuinbouw. Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam vischsoorten uitgezet. Blijkens Het auteursrecht van den inhoud van dit blad wordt verzekerd volgens art. 25 der Wet van 8 Juni 1881, Staatsblad no. 124. Uitgave van T. GAASTRA Bz., firma H. BRANDENBURGH Zoon te WORKUM. ■wij nog Troosteloos staart dé arme kerel op die ver woesting en zoekt boosaardig naar slakken, maar die hebben genoeg tot de tuinman weer slapen gaat en zitten veilig in den grond. »’t Is toch verschrikkelijk, hoe een mensch geplaagd wordt« klaagt hij. Eerst vond ik eiken morgen een paar van die kleine padden, en sloeg ze dood. En nu ik deze niet meer vind, vreten de slakken mij alles op!« «Deden de padden dat dan ook, Teun vroeg zijn buurman en vakgenoot, die hem de bestelde De prijs der Advertentiën is van 1 —5 regels 25 cents, elke regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij abonnement belangrijk lager. ERICUS. Vragen en Antwoorden. (Zend uw vragen per brief of briefkaart aan Ericus, Amsterdam, dan komen ze wel terecht. De antwoorden worden kosteloos gegeven en abonné’s van Friso behoeven geen postzegel voor antwoord in te sluiten. Naam of woonplaats worden zelfs met den voorletter niet vermeld.) Vraag. Wat is de beste methode om jonge kanarievogels op te fokken? En wat te doen, om de ziekte: t>de vraat” te voorkomen? Prinses Juliana. Men seint uit ’s-Gravenhage aan de Tel. Wij zijn gemachtigd mede te deelen, dat Prinses Juliana, die onlangs werd ingeënt, zich bij voortduring in een uitnemenden ge zondheidstoestand verheugt en dat het verloop der inenting zeer gunstig is geweest, zoodat H. K. H. daarvoor zelfs geen dag thuis heeft behoeven te blijven. Na hare taak, de zorg voor H. K. H. Prinses Juliana gedurende haar eerste levensjaar, tot bijzondere tevredenheid van Hare Majesteit de Koningin te hebben volbracht, keerde zuster De Haan dezer dagen naar Utrecht terug. Zij werd vervangen door mejuffrouw M. Marting, die als kinderjuffrouw der Prinses is opgetreden. Minister Nelissen. een mededeeling in de Staatscourant is aan minister Nelissen op zijn verzoek eer vol ontslag verleend, onder dankbetuiging voor de vele en gewichtige diensten, door hem den lande bewezen en zulks met ingang van 11 Mei. Aan minister Heemskerk is ad interim het van Justitie op- PADDEN en KIKVORSCHEN. «Atschuwelijke beesten, die padden Ze zijn erg vergiftig en vergiftigen alles waarmee ze in aanraking komen. Sla ze overal dood Weg er mee »En die mooie, aardige bruine landkikkertjes zijn wel lief, als ze tusschen bloemen en groen rondspringen, maar sla die ook dood, want ze eten de aardbeien op 1 Zie maar, altijd zitten ze er tusschen. »Maar die goede, groene waterkikvorschen, die Zeeuwsche Nachtegalen, mag je volstrekt geen kwaad doen. Die wreede Italianen, Franschen en Belgen dooden ze en eten ze, de Italianen geheel (gekookt of gebakken), de Franschen en Belgen alleen de achterbouten. Dat moest bij de wet verboden worden!® Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents Per post 0.65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur. Zoo oordeelt het groote publiek en het slaat de plank geheel mis in alle opzichten. Immers, zorgvuldig onderzoek heeft ons heel wat anders geleerd. Tusschen bedden tuinboonen en aardbeien zien wij zoowel de groote gewone pad, die zich slechts langzaam beweegt, als de kleine, vluggere tegen den avond. Deze is groen, maar heeft een zwavelgele streep over den rug. Geen enkele pad is vergiftig, maar als zij in grooten nood zit bij vervolging, tracht zij dieren en menschen te verdrijven, niet door «vergift te spuwen®, zooals bijna ieder gelooft, maar door met kracht alle urine weg te spuiten, die zij bij zich heeft. En als men een pad gewoon opneemt, doet zij dit ook niet, ’t Is niet netjes van zoo’n pad, dat moet gezegd worden, maar een tuinbaas, die eenmaal weet hoe nuttig padden zijn, neemt ze op als hij ze vindt, al is ’t op de wandeling en steekt ze in den zak om ze thuis in broeikassen los te laten. Erg worden deze altijd geplaagd door blad luizen, slakken en vele andere schadelijke in secten. De knapste kweekers zetten er padden in, maar willen dit gewoonlijk niet weten, ja, houden ’t zorgvuldig geheim, omdat de menschen dan hun aardbeien, sla en andere producten uit de broeibakken niet zouden willen eten. «Die worden dan immers ook vergiftigd door de padden Ook zonder dat ze er opzettelijk gebracht worden, komen de padden overal waar ze niet uitgeroeid zijn en niet vervolgd worden, hun nuttig werk eiken nacht verrichten en vragen tot loon alleen, dat men ze met rust laat. Moede is de kweeker naar bed gegaan, nadat hij alles nog eens goed heeft nagezien. Maar hij zag niet en kon niet zien dat eenige melk- slakken in den grond verscholen waren. Nu alles rustig is en het sap in de planten opstijgt, vinden die slakken de sla en aardbeien het lekkerst. Dure kroppen had de kweeker in de bakken, omdat het buiten nog te koud was om malsche sla te hebben. Veel aardbeien waren rijp, groot en rood, keurig en geurig. Maar de slakken hebben groote gaten in de sla gevreten en juist de mooiste aardbeien vernield of be schadigd. Zoo is alles onverkoopbaar. beheer van het departement gedragen. Uit dit bericht blijkt dat het lange buiten- landsch verlof, dat minister Nelissen voor her stel zijner gezondheid genoot, hem niet de Antw. Als men jonge kanaries sterk wil fokken moeten ze een groote volière hebben, nog liever een vogelkamer, waar ze flink kunnen rondvliegen, ’t Is zelfs het best, de oude vogels daarin te laten nestelen en broeden. Op ver schillende plaatsen legt men dan nestmateriaal en hangt op lichte plaatsen nestkastjes. In ’t donker kunnen de oude vogels de jongen niet voeden. Een hoofdvoedsel voor jonge vogels is het «Kanarievoer,” in cartons van 13 en 25 ct. verkrijgbaar. Hierin is vleesch, ei enz., Augurkenplanten brengt. Kom eens bij mij, ik I vooraf verteerbaar gemaakt, ’t is anders heb verscheidene padden in mijn bakken en moeilijk verteerbaar en geeft verstopping). Met beschuit en suiker is dit het beste voedsel voor de jongen waarmee de oude vogels ze al voederen. Daarbij geeft men: »rub”zaad, geen rupszaad, maar rubenzaad, expres van een bij zonder fijne raapsoort in den Harz voor kanaries gekweekt. Dit bevat veel fijne olie en is zoet (gewoon zwart boerekoolzaad niet). Hieraan overeten zij zich niet, wel aan wit zaad en zang- zaadHiervan geeft men maar eens per dag wat. Als de vogels drie maanden oud zijn moeten ze elk in een Harzenkooitje bij een voorzanger. Vraag. Kan ik in een tuintje op het N.W. knolbegonia’s en varens planten. Antw. Ja, maar de knolbegonia’s moeten eerst in potten goed uitgeloopen zijn en de volle grondsvarens kan men ’t best in het najaar planten. Neem nu stevige Koningsvarens in potten, zet ze met pot en al in den grond en neem ze er in ’t najaar uit om ze los in den grond te planten. Vraag. Welke varensoort is dit? Antw. Cyrtomium falcatum, een kamervaren. Vraag. Loe oud moeten kippen zijn om er krachtige, productieve kuikens van te fokken? Antw. Twee of drie jaar. Vraag. Ik heb een spiegelruit, die na ’t wegwasschen der krijtbedekking niet vuil, maar Wat is daaraan te doen? Antw. Opnieuw polijsten. De ruit kan er in blijven. Vraag het den leverancier. H. F. te L. Ja, zeer vele vragers willen naam en adres alleen aan mij mededeelen. Ik schrijf dan de vragen verkort over en de antwoorden er bij. Per keerende post zend ik dan de brieven of briefkaarten terug, als men er een gefrankeerde enveloppe met duidelijk adres ERICUS. Het is altijd gelukkig, wanneer -men tusschen twee niet te kiezen weet, nog een derde bij de hand te hebben. Behalve de tentoonstelling te Amsterdam is er nog een te’s-Gravenhage. Daar wordt een wereldtaal tentoongesteld, of liever al dat, wat op die wereldtaal betrekking heeft. Wat wil men nu nog meer Een taal, de taal heeft ons aller belangstelling, al zijn we er ons allen niet even duidelijk van bewust. In die taal, in onze taal, leven we en bewegen we ons. Zij is als een deel van onze ziel, van heel ons geestelijk leven. Zij is het middel waarlangs we gemeenschap hebben met onze medemen- schen, de weg, die ons voert uit onze eenzaam heid naar een ruimer en wijdscher leven. Zij is met ons gegroeid, met onze herinneringen, onze liefden en teleurstellingen. Zij heeft ons gemaakt tot wat we zijn en maken haar. Daarom heeft zij meer dan onze belangstelling Wij hebben haar lief. Is er dan dankbaarder onderwerp dan een wereldtaal Dat is niet onze taal alleen, het is die der geheele wereld. En de liefde voor haar... Maar neen. Juist, omdat ze van niemand van ons is, heeft niemand onzer ze lief. Ze is een vreemdelinge in ons midden. Maar zij staat er als een wassen pop tusschen al die spring levende, dartele gestalten van talen. Zij beweegt zich niet, wanneer niet Dr. Zamenhoff of een andere doctor aan de touwtjes trekt. En zij groeit niet. Als ze grooter wordt, komt het, omdat nu en dan aan haar beenen of aan haar hoofd een stukje aangezet wordt. Of zij dan daarom nutteloos is en zonder waarde? Wij hebben al heel wat wereldtalen gehad. Ik ge loof niet, dat eene het nog zoolang uitgehouden en zoo ver gebracht heeft als het Esperanto. Dat zou doen veronderstellen, dat ze ons wel diensten bewijzen kan ten bate van handel en internationaal verkeer. We kunnen er dus be lang in stellen en afwachten. Maar liefhebben? Neen. Wat is interessant? wat merkwaardig of be langwekkend Is het dat, waarin het grootst aantal menschen belang stelt of dat wat in de hevigste mate belangstelling wekt, al is het dan ook in kleiner kring? Moet men het met andere woorden in de breedte of in de diepte zoeken Is dus het sterven van Florence Nigh tingale, de café-chantant-zangeres, die het on sterfelijke lied met het refrein: «Tarara boem dié® aan de menschheid schonk of het althans aan de vergetelheid bij Amerikaansche negers ontrukte, belangwekkender dan de Multatuli- tentoonstelling ter herinnering aan het ver schijnen van het eveneens beroemde boek «Max Havelaar® Die zangeres toch, of althans haar «Tarara boem dié® is de geheele wereld door en in alle kringen vanaf den vorst tot den nietigsten straatjongen bekend, terwijl Multatuli en zijn boek voor verreweg de meesten onbekende grootheden zijn en slechts door een betrekkelijk klein aantal menschen in ons land en daarbuiten geëerd en bemind worden. Volgt daaruit dan niet, dat Florence Nightingale interessanter, be roemder, grooter was? Of komt het niet op de kwantiteit alleen, maar ook op de kwaliteit aan? Het is eigenlijk vreemd die vraag nog te doen in onzen tijd, die om geen kwaliteit zich meer bekommert en alleen vraagt: »hoeveel?« Toch moet men dat wel doen, wil men over de vraag beslissen, wat het meer of minder beroemde van een persoon, het meer of minder interessante van een zaak of gebeurtenis het duidelijkst aan geeft. Gij meent misschien, lezer, dat die vraag van weinig beteekenis is en alleen een theoretisch belang heeft. Maar laat mij u dan zeggen, dat gij u schromelijk vergist en dat integendeel het antwoord op deze vraag over uwe ontwikkeling uw levensgeluk, uw gemoedsrust, uw kennis, uwe genoegens beslist. Wat is een courant? Ik bedoel nu niet, wat zij is als lichamelijk voorwerp, maar wat zij is als onstoffelijk wezen. «Een geldwinning,® zegt er misschien een. Dat kan er naar wezen. Altijd niet en voor den journalist zeker nooit. Een manier om door adverteeren zijn zaak tot bloei te brengen. Er is geen betere. Maar ik heb nu meer het oog op dat deel, dat mij meer bijzonder interesseert, op den redactioneelen tekst, en ik vraag dus duidelijker: «wat betee- kent een courant voor den lezer Er zijn in onzen haastigen tijd menschen, die weinig anders lezen dan de courant. Dat is jammer. Maar het feit is er en er valt rekening mee te houden. Onder de anderen vormen zij weer de meerderheid, wier lectuur zich voor het grootste deel tot hun courant bepaalt. Zoodat we kunnen zeggen, dat voor de meesten de courant de voornaamste lectuur is, hen voor ziet van verstandelijke spijs. Uit die courant leeren ze wat er in de wereld te koop is, wat andere menschen aan het andere einde der wereld misschien denken en voelen en doen, hoe het er met het bedrijf, dat zij uitoefenen, elders uitziet, wat de regeering en kamers over ons besluiten, hoe slecht, maar ook hoe goed de menschen zich dikwijls toonen. Die courant is het middel, waardoor ze in gemeenschap blijven met de gansche wereld, de stoffelijke en de geestelijke. Maar in die courant, ook in de grootste, kan niet alles vermeld worden wat er voorvalt. Er moet een keuze gedaan worden. En die keuze mag niet willekeurig zijn. Zij wordt bepaald door het meer of minder belangwekkende. Ziet ge nu in, waarom de beslissing over de schijnbaar nuttelooze vraag, wat interessant en merkwaardig is, ook voor u een groot practisch belang heeft, en dat zij tot op zekere hoogte uw kennis, uw ontwikkeling, maar ook uw levensgeluk bepaalt? En voelt ge daarnaast ook het buitengewone gewicht van die vraag j voor den journalist, maar tevens ook de zware verantwoordelijkheid, die op hem drukt, waar het levensgeluk van zoovelen van zijne beslissing afhangt Het is gemakkelijk te decreteeren, dat inte ressant een betrekkelijk begrip is, dat het ge heel van iemands persoonlijkheid afhangt, wat hij belangwekkend en merkwaardig zal vinden. Wij, journalisten, zijn er met die algemeene uit spraak niet af. Wij moeten het gemiddeld in teressante zoeken. Moeten we daarbij uitgaan van de sterkte der belangstelling of van hare uitgebreidheid Moeten we het in diepte zoeken of in de breedte Moeten we «Tarara boem dié® en Florence Nightingale, die dit refrein tot beu wordens toe de wereld door deed dreunen, of Max Havelaar, die een rilling deed gaan door het Nederlandsche land van 1860, een plaats in ruimen? Moeten we het sterven van de eerste gedenken, of de tentoonstelling bespreken, die nu het 50 jaar geleden is, dat de «Max Have laar® verscheen, ter eere van den schrijver te Amsterdam gehouden wordt? partement van Justitie was het, dat in deze wetgevende periode het meest had gewerkt. Verscheiden wetsontwerpen zijn van zijn departement gekomen en bij de Kamer in studie. Het is te vreezen, dat door deze mutatie de zoo noodige herzieningsarbeid van ens recht weer schadelijk uitstel lijdt. Over de vraag wie Minister Nelissen zal opvolgen schrijft de Tel. Er is dezer dagen den naam genoemd van den oud-minister Loeff. Wij gelooven niet, dat deze zich bereid zal verklaren. Zijn wij goed ingelicht dan zou ook zijn gezondheid hem het vervullen van een tweede minister- functie niet raadzaam maken. Voorts is ge wezen op mr. R. B. Lcdeboer, advocaat- kassen, die ’s nachts in spleten verscholen zijn of in kleine holen, die ze zelf graven.® Teun ging mee en zag volkomen gave blade ren en vruchten bij zijn buurman, die niet alleen de padden spaarde, als ze zelf in de broeibakken of tusschen de groentebedden kwa men, maar ze er ook bracht en ze opzettelijk zocht. Er was niets beschadigd. Wat hier gezegd is, geldt ook van de bruine kikvorschen, echter niet van de groene water- kikkers, die zijn schadelijk. In geen enkel opzicht schadelijk is de bruine landkikvorsch. Evenals padden en waterkik vorschen, wordt hij wel in het water geboren, ja zelfs de boomkikvorsch, die wel tot weer- voorspeller in een «kikkerhuisje” met een lad dertje gehouden wordt. Terstond na de gedaante verwisselingen van vischachtige diertjes tot kikkertjes en jonge padden, blijven alleen de waterkikkers in het water en alle andere hier genoemde dieren haasten zich naar het land, ook onze fraaie, bruine landkikkertjes. Zeer gulzig zijn ze, maar nooit zullen ze ook maar eenige schade aan planten en'vruchten veroorzaken. Toch vinden wij ze er altijd tus schen, ook in het gras, maar alleen om insecten, wormen en slakken te zoeken, ’t Zijn heel nuttige dieren. Hebben wij last van slakken ...f in een bloem- of groentebed, waar we geen (0 18 en <0 bJytt. kippen kunnen loslaten, waar geen lijsters ons helpen en waar we geen kalk kunnen strooien, dan brengen we er eenige bruine kikkertjes en laten die daar met rust. Ze blijven er, zoolang j er wat te bikken valt en gaan dan weer op I een andere plaats nieuwen voorraad zoeken. Maar heel iets anders is het met de groene waterkikvorschen, die meest altijd in het water zijn of vlak er bij. (De boom en de land- insluit, kikvorsch worden er wel geboren, zooals wij reeds zagen en gaan er ook in het najaar weer - heen, om in het slijk van den bodem hun winterslaap te houden, maar komen er anders nooit.) Met veel moeite en kosten zijn bijna overal dure kuit” en uit die eitjes moeten vele duizenden jonge vischjes komen. Maar de waterkikkers denken er anders over. Zij eten ze alle op, ook de zeer jonge vischjes, die reeds uit de vroegste eitjes gekomen zijn. Dit is zeer schadelijk! Van alle visschen, die reeds in het vischwater zijn, worden zoo ook de eitjes en kleine vischjes door de groene waterkikkertjes en kikkers verslonden, als ze talrijk zijn. Klein en groot verslindt, wat het kan, ook wel een enkel insect, maar liefst visch- eieren en vischjes. Zoo helpt gesloten vischtijd niets. Die groene waterkikkers kunnen we in ons vischwater niet laten. Wij vangen ze met netten en aan hengels, met roode lapjes aan een vischhaak. Martelen mogen wij ze niet en jongens of meisjes, die ze levend villen, moeten hiervoor duchtig gestraft worden. Maar even wreed is het, dit met aal of paling te doen, als zulke dieren niet eerst gevoelloos gemaakt zijn, door ze tusschen de oogen met de punt van een scherp mes één flinken steek in de hersenen te geven. Alle gevoel is dan geheel geweken en de vi;chb„er kan nu «gallen,” opensnijden, ingewand uitnemen, kerven of villen, vóór alles moet hij beslist de arme dieren eerst gevoelloos maken. Dit vergeten zelfs dierenbeschermers maar al te dikwijls en vooral dierenbescherm sters en worden dieren martelaars, dierenbeulen. Stel u eens voor dat men koeien levend vilde en opensneed. Ook kikkers hebben een taai leven Steek heeft teruggegeven. Hij treedt ze zoo dood en kook of braad ze dan, als gij ze ?T... 65 6 T x u l j lust of hak ze stuk voor uw kippen, ook tot achtendit jammer. Juist het de- vischvoeder. De groene waterkikvorsch is zeer schadelijk en moet krachtig bestreden worden. Alle andere kikvorschen en ook padden moeten wij beschermen. Deze «schieten -•■At NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD voor de Gemeenten Workum, Hemelumer Oldephaerl en Noordwolde.

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Friso nl | 1910 | | pagina 1