1
r
j
I
‘I
I
I 1
Bindeloopen en Stavoren.
1
I
I
I
Van ’s levens schaduwkant.
ZATERDAG 21 MEI 1910.
37ste Jaargang.
No. 21.
Land- en Tuinbouw.
Binnenlandsch Nieuws.
-
i*
Uitgave
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam
i
Ook
«Hoe weet
ERICUS.
dan bij den bloemist
laten genoeg voedsel door en de
«Dood.
dood
Driest.
ze.
4
«’k Heb hem
bij het Rijks-
De
hebt
zijn,® viel
je nou
Het auteursrecht van den inhoud van dit
blad wordt verzekerd volgens art. 25 der Wet
van 8 Juni 1881, Staatsblad no. 124.
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WORKUM.
I
1
de bosschen niet van de
Varens moeten
U koopt ze nu
billijk in verschillende soorten in bloempotten.
fl
De prijs der Advertentiën is van 1 —5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
hand.
Zij glimlachte.
«Ik wist het immers wel,® lachte hij.
Van dien tijd af moest ze iederen middag en
iederen avond, als ze thuis kwam, weer de ver
wijten van haar ouders hooren en de bedrei
gingen soms en de standjes, die al heftiger
werden. Eens zelfs kwam haar moeder haar
halm aan de fabriek, maakte een standje op
straat, waar hij haar te wachten stond. Maar
ze wilde het toch niet uitmaken, zooals ze tel
kens van haar verlangden. Als ze niet meer
wist wat te zeggen, zat ze maar zwijgend over
haar werk, terwijl haar vader en haar moeder
bleven opspelen. Het maakte haar zoo zenuw
achtig, dat ze vaak halve nachten wakker bleef.
Hij merkte het wel, hoe zij er onder leed.
En zwijgend, stil-bedrukt, liepen ze dikwijls
naast elkaar, als hij haar afgehaald had.
Het was op een avond, dat ze weer een hee-
len tijd zonder een woord te zeggen samen ge
wandeld hadden, dat hij voor het eerst erover
begon.
’t Gaat zoo niet meer, Jana,® zei hij.
een schot knalde en nog een en nog een. Toe-
geloopen menschen vonden hen beiden. Zij was
dood. Hij lag bewusteloos, gewond, het wapen
nog in de vuist geklemd.
Opening Zeesluizen.
Woensdag is weder last gegeven tot het
openen van alle zeesluizen dezer provincie.
Rottum.
De Ostfriesische Zeitung heeft in allen ernst
bericht, dat de Nederlandsche regeering het
plan overweegt, op het eiland Rottum ver
sterkingen aan te leggen, zooals die op het
Duitsche eiland Borkum ter bescherming van
den Eemsmond zijn aangebracht.
Het Nwsbl. v. h. N. maakt naar aanleiding
daarvan het volgende grapje
Nu het toch in Duitschland bekend ge
worden is, dat we Rottum gaan versterken,
kan het ook geen kwaad meer om mede te
deelen, dat voor de verdediging van het ei
land een nieuw systeem zal worden in practijk
gebracht. In alle stilte is de Rottumsche
strandvoogd bezig de duizenden meeuwen on
andere op het eiland nestelende vogels af te
richten en ze al vast aan het geluid van
vuurwapenen te gewennen. In oorlogstijd
zullen ze dan dienst doen om den ge
zichtskring van de vijandelijke schutters te
verduisteren en op klassieke manier hun toilet
in disorde te brengen,
1
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per post 0.65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
Het Koninklijk bezoek aan Amsterdam.
Voor de aubade, die op 27 dezer tijdens
het bezoek van de Koninklijke familie te
Amsterdam zal worden gehouden, zullen door
de welwillende beschikking van den minister
van Oorlog acht militaire muziekcorpsen mede
werken bij van ’t Kruys’ Oranje Nassau-cantate.
Het groote koor zal 5500 a 6000 dames
en heeren,het kinderkoor ongeveer 3500 a
4000 kinderen tellen.
De Commissarissen der Koningin in de
verschillende provinciën des lands zijn tegen
28 Mei genoodigd op een diner bij H. M. de
Koningin ten paleize te Amsterdam.
Prins Hendrik naar Limburg
Naar De lijd uit goede bron verneemt, zal
Z. K. H. Prins Hendrik op 16 Augustus a s.
een bezoek brengen aan Maastricht, ter ge
legenheid van de algemeeae vergadering van
den Nederlandschen Zuivelbond, welke dan
zal worden gehouden.
Naar verluidt, zullen de deelnemers den
volgenden dag een excursie maken, vermoe-
delijk naar het Limb, kolenbekken. Reeds
worden toebereidselen getroffen, om Z. K. II.
te Maastricht een schitterende ontvangst te
bereiden.
Vraag. Wat kan ik aan de zonzijde van
dezen tuin in twee perkjes planten
Antw. In ’t eene «La France® rozen, liefst
in pot gekweekt en met pot en al in den grond
tot het najaar, in ’t andere «Polajgonium zonale
(Geraniums) in potten. Eerst een rand van de
prachtige, donkerblauwe Lobelia erinus (in kleine
potjes) hier omheen geplant tot rand, ook met
de potjes en dan een buitenrand van de sier
lijke, goudgele «Pyrethrum parthenifolium au-
reum. Deze koopt u zonder pot, naast elkaar
in een bakje. Plant ze voorzichtig, maar
stevig uit.
plant begieten, ook takken en bladeren en dii eet
zetten waar wij ze hebben willen. Is de kluit
uitelkaar gevallen, omdat wij vooraf niet flink
gegoten hebben, dan moet de plant wel een
week in de schaduw staan.
Als wij dit in acht nemen, verliezen onze
reseda’s niet terstond haren geur en ook de
muurbloemen niet. Ze bloeien veel langer door,
krijgen weinig gele bladeeren en als we nooit
het gieten vergeten, hebben we er lang ge
not van.
emmer vol beste tuinaarde
uw vasten bloemist halen en 5 L. beste,
zuivere, ouden koemest, die geheel droog en
reukloos geworden is. Zoek dan uw gewonen
bloemkweeker op.
Koop of bestel nu de planten, die gij wenscht,
bloeiende en sierplanten beide. Vraag den
bloemist-leverancier tevens om er drie of vijf
ledige, liefst gebruikte, bloempotten bij te doen,
zóó groot en vooral ook zoo hoog, dat de grootste
potten met bloemen daarin kunnen staan en
nog even onder den rand van die leege bloem
potten blijven. Gij moet verplanten, ’t Zou u
te duur komen, dit den bloemist te laten doen
en bovendien is ’t een prettig werkje, waardoor
men hart voor zijn planten krijgt, als men ziet
hoe ze daarna groeien.
«Wat, planten van den bloemist, die hij pas
levert, terstond verplanten?®
Zeker, meestal is dit noodig en als ’t niet
ERICUS.
Vragen en Antwoorden.
(Zend uw vragen per brief of briefkaart aan
Ericus, Amsterdam, dan komen ze wel terecht.
De antwoorden worden kosteloos gegeven en
abonné’s van Friso behoeven geen postzegel voor
antwoord in te sluiten. Naam of woonplaats
worden zelfs met den voorletter niet vermeld.)
Vraag. Groeien gewone boschvarens in een
vochtigen tuin op ’t N.W. aan de schaduw
zijde nog?
Antw. Beroof
varens, want ze verwelken u.
in het najaar geplant worden.
Zet ze daarmee in den grond tot het najaar.
Vraag. Wat kan daar meer groeien?
Antw. Spiraea en «Waldmeister.”
Lelietjes dor dalen.®
Vraag. Wat kan
Toen ze den volgenden dag van de corsetten-
fabriek kwam, waar ze werkte, liep ze dadelijk
naar huis. Maar een uur later was hij er
ook. Ze deed zelf open, toen er gebeld werd
en schrok toen ze hem zag. Bang voor haar
moeder liep ze dadelijk naar beneden. Daar aan
de deur smeekte hij haar hem toch niet te laten
loopen. Hij hield toch zooveel van haar. Toen
hij wegging beloofde ze. dat ze den volgenden
avond weer op hem wachten zou, als zij uit de
fabriek kwam.
«Was die kwajongen daar weer,® viel haar
moeder uit, toen ze weer boven kwam.
«Och, moe,® zei ze.
»’k Zal het aan je vader zeggen straks. We
zullen eens zien, of daar nou ook een eind aan
komt.®
«Dat zullen we net zien,« bitste ze terug.
Haar vader speelde geducht op, toen hij thuis
kwam en het hoorde. Maar zij zei niet veel
terug. «Ze hield van hem, de rest kon haar
niet schelen,® vertelde ze.
«Maar je bent ook nog veel te jong, kind,«
kwam haar vader, wat bedaarder nu.
«Te jong?® Ze haalde de schouders op, ging
weer zwijgend aan haar werk.
den bloemist, die hij pas
c
dit noodig en als, ’t niet
noodig is, zien wij het direct en doen elke
bloemplant weer met aardkluit en al in haar
eigen bloempot.
«Maar, hoe konden ze
groeien
Die heeft alle bloempotten in de warme,
vruchtbare aarde van zijn broeikassen of broei-
«Toe maar Jana,® zei hij nu en greep haar bakken tot aan den rand begraven. De poreuse
bloempotten laten genoeg voedsel door en de
wortels der planten zitten weldra alle tegen den
bloempot gedrongen van binnen, om door dien
pot heen opgelost voedsel te krijgen.
Wanneer wij Pelargoniums, Heliotropen, Rozen
enz. ook in de perken willen zetten, behoeven
ze om dezelfde reden geen grootere potten,
maar de bloemist, die ze brengt, zet ze terstond
met de potten in de vooraf bemesto en gespitte
bloembedden. Wenschen wij ze echter in een
bloemtafel of ergens anders in een onzer ver
trekken, moeten ze in de potten op balcon of
veranda staan, dan moeten ze alle goed verplant
worden.
Die ’t nooit vroeger deed, vraagt een knecht
van dien bloemist, om het bij u thuis te doen.
Dan ziet gij er meteen naar en al hebt gij er
ook volstrekt geen verstand van, wees zoo wijs,
dit niet te zeggen.
De knecht moet beginnen met die aarde en
dien koemest goed te vermengen.
planten, die gij misschien nog in huis
in potten of kuipen, bakjes of allerlei
luxe-voorwerpen voor bloemen, moeten meteen
buitengebracht en van nieuwe aarde voorzien
worden, van die krachtige aarde met dien koe
mest. Wees er maar niet vies van, want er
is volstrekt geen reuk aan en de mest geeft
ook niet meer af. (’t Is net heel lichte turf.)
Nu nemen we of geven hem een flinke teil,
waarboven wij tegen den muur de bloemen uit
de oude potten kloppen. (Eerst alle planten
in de oude potten goed nat gieten).
Dan keeren wij den bloempot om, nadat wij
de linkerhand met de uitgespreide vingers er
zoo over uitgestrekt hebben, dat deze de geheele
aardkluit (wortelkluit) met de plant tegen
kunnen houden, Wanneer die straks door het
kloppen tegen den muur uit den bloempot schiet.
Den grootsten pot nemen we het eerst en
zetten den bloempot klaai, die onzen grootsten
geheel kan bevatten. Wat aarde op den bodem
gestrooid.
Tik, tik, daar is de aardkluit al en de wortels
zitten er als een dicht, viltig weefsel tegen.
Zie, het water is er niet eens doorgedrongen.
Neem een scherp mes en snijd dit weefsel af.
Zet nu de wortelkluit in den grooteren bloem
pot, zóó, dat ze er niet bovenuit komt, want
dan loopt bij het begieten water over den rand
en ’t geeft in huis een morsboel.
Zie zoo, de wortelkluit er midden in, zoodat
onze plant goed recht staat. Aan alle zijden
nieuwe mestaarde er stijf bij in gestopt met de
vingers, niet met een houtje, zooals sommigen
aanbevelen, want dan stoot men wortels stuk.
Ook vast om den stam drukken wij de aarde
goed aan en aan den rand van den bloempot
moet die aarde er 1 cM. onder blijven. Nu de
Glimlachend kwam ze de kamer in, liep da
delijk door naar de deur van de keuken, waar
haar moeder bezig was.
«Dag moe
Juffrouw Van Driest keerde zich langzaam
van de kast, waarvoor zij stond, naar de deur
opening en keek haar dochter een oogenblik
onderzoekend aan.
«Wat kom je weer laat, Jana,® zei ze dan.
«Laat?® Jana’s blozend gezichtje betrok. En
zonder nog iets te zeggen keerde ze in de kamer
terug, zette haar hoed af en legde die voor
zichtig tusschen de portret-standaardjes op het
kleine kastje.
Maar haar moeder was haar uit de keuken
gevolgd en kwam nu aan tafel zitten.
«Hoe komt dat toch?« vroeg ze weer.
«Och 1® zei Jana, onwillig de schouders opha
lend.
«Ja, ja, ik begrijp het wel,« zei haar moeder
nu luider. «Je hebt natuurlijk weer met dien
kwajongen geloopen.®
Jana, die nu tegenover- haar aan tafel zat,
keek nu even op en haar moeder aan, maar zei
niets.
«Je weet toch, dat ’k het niet hebben wil,®
ging juffrouw Van Driest voort, «en je vader
ook.®
«Maar waarom toch niet, moe?« begon Jana.
«Heb ’k je dat al niet vaak genoeg gezeid?«
zei haai moeder. «Die jongen deugt niet.«
«Niet deugen?®
«Neen zeker niet, ’t Is een opruier. En je
kunt hem niet vertrouwen ook.®
«Jo niet Ze glimlachte even.
u dat?«
«Dat weet ik,® besliste juffrouw Van Driest.
«Ja, dat zegt u nou zoo maar,® meende Jana.
«Zeg ik dat zoo maar viel haar moeder
uit. »’t Is toch zeker niet voor z’n best op
passen, dat hij gezeten heeft.”
«Gezeten
Jana’s hoofd ging plotseling rechtop en haast
uitdagend keek ze haar moeder aan.
«Ja, dat zegt u altijd,® kwam ze heftig.
«Maar daar is niks van waar.®
Juffrouw Van Driest glimlachte.
«Och kind« zei ze.
«Dat is gemeen van u,« ging haar dochter
heftiger nog, voort. «Omdat u niet wilt, dat
ik met hem loop, vertelt u zulke gemeene
dingen.®
«Gemeen? Je moest je schamen om het te
zeggen,® kwam juffrouw Van Driest.
«Ja zeker.® zei Jana, in schreien uitbarstend.
»’k Heb het hem zelf gevraagd.®
«Net of hij je dat vertellen •'zou,schamperde
haar moeder.
«Dat zou hij wel. Tegen mij wel.«
Juffrouw Van Driest glimlachte minachtend.
«Dan moet je je vader maar eens vragen,®
zei ze.
Dien avond, toen Van Driest thuis kwam,
begon z’n vrouw er weer over. Jana bleef maar
aldoor met dien jongen loopen. Hij moest er
zich ook eens mee bemoeien. Dat ging toch
zoo niet langer.
Van Driest keek even naar zijn dochter.
«We hebben je al zoo vaak gewaarschuwd,
Jana.« zei hij. «Je weet, dat wij 't niet heb
ben willen.®
«Ze gelooft niet dat hij gezeten heeft,® kwam
zijn vrouw.
«Neen zeker niet,« viel Jana uit.
Haar vader keek haar even aan.
«Zeg jij nou zelf!® zei zijn vrouw.
«Ja zeker® bevestigde hij.
Jana bleef haar vader een oogenblik verslagen
aankijken.
«Dat ’s niet waar,® zei ze, «niet waar.«
«Maar kind,« kwam Van Driest kalm, «dan
zouden we het toch niet zeggen.®
Jana begreep het nu ook en barstte plotse
ling in schreien uit.
«Nou kom,® troostte haar vader en trok haar
naar zich toe.
Maar ze weerde hem ruw af.
«Daarom hoeft hij toch nog niet slecht te
”:"l ze dan hartstochtelijk uit. «Al heb
eens een fout begaan.®
«Een mooie fout,® meende haar moeder.
»’t Is geen jongen voor je, Jana,® zei Van
Jana huilde al door.
«Hij is toch zoo goed,® snikte
Toen ze dien avond alleen was en in bed
lag, begon ze weer te schreien. Jo in de ge
vangenis! Ze kon het niet begrijpen. Maar
toen ze het hem den volgenden dag vroeg, ver
telde hij het haar.
Geheel terneergeslagen kwam ze dien avond
thuis. Ze zei niets, toen haar moeder er weer
over begon, zat den heelen avond maar stil te
naaien.
Zij keek naar hem op.
«Ik kan dat niet meer aanzien. Wil je niet
liever van me af?
Ze schudde het hoofd.
»’k Wou ’k maar dood was,« zei ze en brak
in schreien uit.
Hij sloeg den arm om haar heen.
»Dood?« zei hij. «Dood. Laten we dan sa
men dood gaan.®
Verschrikt keek ze op.
«Samen dood? stamelde ze.
Toen ze dien avond thuis zat, waar haar va
der en moeder weer opspeelden, moest ze er
maar telkens aan denken, wat hij gezegd had
van samen dood te gaan. Die gedachte liet
haar niet meer los. Telkens spraken ze er weer
over, als ze ’s avonds samen wandelden, tot het
hun eindelijk zoo natuurlijk en gewoon scheen
samen te zullen sterven.
Eindelijk op een avond, toen ze zich zoo erg
ongelukkig voelde, spraken ze het af. Hij zou
een revolver koopen en eerst haar en dan zich
zelf doodschieten. Toen ze hem den volgenden
avond zag staan, wachtend onder de boomen
aan den grachtkant, huiverde ze even. Hij keek
haar zoo ernstig aan, toen ze bij hem kwam en
zwijgend liepen ze dan samen op.
gekocht,® zei hij zachtjes, toen ze
museum kwamen.
Zij knikte.
Even later haalde hij den revolver te voor
schijn.
«Nu vanavond?® vroeg hij.
«Ja zei ze. «Dan moet het maar.«
Het was doodstil in de Hobbemastraat, toen
Als wij „de bloemetjes buiten zetten.”
’t Is Pinkster; het huis is schoongemaakt,
ook balcon en veranda zijn gereed. De bloemen,
die wij den geheelen winter goed onderhielden,
moesten bij ’t schoonmaken van dezelfde kamer,
waar ze overwinterden, en, omdat de huiskamer
’t lartst aan de beurt was, kwam juist die
zolderkamer het eerst. Bloeiend werden ze
buiten gezet.' maar de bloemen vielen af, de
bladeren krompen van de koude en onvoor
zichtig begieten en besproeien op een avond
(in plaats van ’s morgens) toen het ’s nachts
hard vroor, heeft ze grootendeels gedood.
We moeten dus nieuwe er bij koopen, maar
hoe behandelt men die nu het best, om er lang
pleizier van te hebben?
Laat eerst een emm
Toen ze den volgenden avond thuis kwam, van
na met hem gewandeld te hebben, zei haar
moeder niets. Maar zoodra haar vader thuis
was, begonnen ze er beiden weer over, spraken
nu kalm met haar, zeiden, dat ze toch nog zoo
jong was en hij ook, dat ze toch nog eens
wachten kon en zien, hoe hij zich nu verder
gedroeg, dat het toch altijd gevaarlijk was met
zoo’n jongen die gezeten had. Zij luisterde zwij
gend. En toen eindelijk haar moeder papier en
inkt op tafel lei, schreef ze hem af.
Maar den volgenden avond stond hij haar op
de Prinsengracht toch weer op te wachten.
Ze schrok toen ze hem zag aankomsn, wdde
eerst doorloopen. Maar hij hield haar staande.
Dat kon ze niet naeenen, zei hij. Haar ouders
hadden haar natuurlijk omgepraat. Want ze
hield toch wel van hem immers. En ze wist
toch ook wel, hoe erg hij haar liefhad en dat
hij zonder haar niet leven kon
Zij had met gebogen hoofd staan luisteren,
keek hem nu even aan. Zijn oogen stonden
zoo smeekend. En het was immers waar, wat
hij zei. Ze hield van hem, o ja, heel veel, en
hij ook van haar. Wat konden haar dan die
praatjes van anderen schelen.
N1E UWS- EN ADVERTENTIEBL AI
voor de Gemeenten Workmn, Hemelumer Oldephaerl en Noordwolde.
::i_ i_ 11 j
