Ilindeloopen en Stavoren.
Over dit en dat.
t
ZATERDAG 16 JULF1910.
37ste Jaargang.
No. 29.
Binnenlandsch Nieuws.
Land- en Tuinbouw,
hoogte van 15
Zij drongen de slaap-
vrouw, die
Het auteursrecht van den inhoud van dit
blad wordt verzekerd volgens art. 25 der Wet
van 8 Juni 1881, Staatsblad no. 124.
krabben zich den ganschen dag.
Antw. Hiermee gaat men naar veearts,
dierenarts of asyl, omdat er verschillende soorten
van huidziekten zijn, alle met kale plekken en
jeuk, die echter verschillend behandeld moeten
worden.
Vraag. Welke schimmel zit op deze rozen-
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per post 0.65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
daar in de eerste jaren geen kruisbessen weer!”
In ’t algemeen belang zijn zulke afdoende
maatregelen zeker gewenscht, vooral hier, om
dat de ziekte heel besmettelijk is.
Zij, die de vrucht heel onrijp plukken om
naar Engeland te zenden tot moesbereiding,
zien bij het oplichten der takken de ziekte
’t eerst. Alle bessen worden dan soms goed
afgewreven en toch verzonden, maar de ver
zender heeft hiervan niet veel pleizier, zelfs
niet als hij ze naar de binnenlandsche markten
verzendt.
Onderweg toch worden ze opnieuw geheel
met den meelachtigen schimmeluitslag bedekt,
bij aankomst geweigerd en onderzocht wie de
afzender is. Wordt dit bekend, dan wordt hij
als bedrieger gebrandmerkt en behandeld. In
’t buitenland sluit men de grenzen.
{Slot volgt.) ERICUS.
Vragen en Antwoorden.
(Zend uw vragen per brief of briefkaart aan
Ericus, Amsterdam, dan komen ze wel terecht.
De antwoorden worden kosteloos gegeven en
abonné’s van Friso behoeven geen postzegel voor
antwoord in te sluiten. Naam of woonplaats
worden zelfs met den voorletter niet vermeld.)
Vraag. Hoe verdrijf ik bladluis uit een
moederplant
Antw. Door ze in een emmer vol water
geheel onder te houden. De bladluis laat los
en komt op het water drijven. Met de hand
spoelt u ze weg in een gootsteen, giet het water
af en zet de schoone plant op haar plaats.
Vraag. Hoe behandel ik een ver uitgebloeide
Azalea, die alle bladeren slap laat hangen?
Antw. Als u een tuin heeft, met pot en al
in den vollen grond zetten. Als de bladeren
weer stevig zijn, knipt u de uitgebloeide bloemen
met steeltje en al weg. Niet meer snoeien.
Vraag. Hoe behandelt men honden en katten
met kale plekken op kop en rug. De dieren
Gedeputeerde Staten van Friesland heb
ben gister last gegeven tot sluiting van alle
zeesluizen.
Verkiezing Lid Eerste Kamer.
In de Dinsdag gehouden vergadering der
Provinciale Staten van Friesland werd geko
zen tot lid van de Eerste Kamer (vacature-v.
Beijma) de heer dr. C. Lely (unie lib.) te
's Gravenhage, oud-minister van Waterstaat,
oud lid der Tweede kamer en wethouder van
’s Gravenhage.
Bij de stemming werden uitgebracht op den
heer L. W. de Vries (anti-rev.). burgemeester
van Barradeel, te Minnertsga 22, dr. Lely 16
en H. H. van Kol (soc.-dem 10 stemmen.
Eén stem was blanco.
Bij de vrije stemming verkreeg dr. Lely
16, de Vries 22 en van Kol 10. Eén stem
blanco.
Bij herstemming werd gekozen dr. Lely
met 26, tegen 22 stemmen uitgebracht op
den heer de Vries.
De heer de Vries had zich onthouden van
stemming.
De verkiezing in Helmond.
Het is bij de eerste verkiezing in Helmond,
waar gestemd werd -
candidaten er altijd zonder stemming gekozen s'raat te Rotterdam,
verklaard raar toegegaan. De beide can
didaten zelf deden niet veel, maar hun vrienden
des te meer.
Aan De Tijd schreef men
,,’t Geheele district is in rep en roer. De
auto’s snorren dag en nacht langs de wegen,
begroet door de voorbijgeijlde menschen met
«Leve Fieskens” of sieve Swane”. Ten gun
ste der candidatuur-Fleskens is 'de toevallig
bij familie in het district aangewezige dr.
Hoffman ijlings als spreker uitgenoodigd en
sprak deze heer voor eivolle zalen te Geld-
rop en te Helmond, begeleid door de heeren
van het Uitvoerend Bestuur der R. K. Kies-
vereeniging Helmond. Te Helmond traden
ook de heeren Van Wel en Van Gerdinge
voor de candidatuur-Fleskens op.”
Te elfder ure was er in het Helmondsch
Nieuwsblad nog een advertentie verschenen
waarin mr. Swane alles herriep, wat hij eerst
had gezegd of geschreven, en dus zijn candi-
datuur handhaafde. Die advertentie heeft de
kiezers danig in de war gebracht. Maar
wat blijkt nu? De lijd verteld het als volgt:
«Die advertentie was niet afkomstig van
den heer Swane, zooals te lezen staat in vol
gend vliegend blaadje, ons van bevriende zijde
toegezonden, dat eerst kon verspreid
worden, toen de stemming reeds
in vollen gang was en derhalve zijn
effect gemist heeft
«Advertentie MISVERSTAND.
Helmondsch Nieuwsblad.
De ingezonden advertentie in ons blad
van 9 Juli 1910, geteekend door Mr. J.
A. Swane, blijkt na onderzoek niet van
hem afkomstig of door hem geteekend
te zijn.
Na de juristen hebben ook de medici ver
gaderd.
Medici zijn heel andere menschen. Juristen,
advocaten tenminste, behooren te praten, medici
behooren te zwijgen. Dat past zoo bij de onder
scheidene beroepen. Een dokter stelt men zich
liefst voor in ernstige gepeinzen, nadenkend over
de kwalen der menschheid en die van zijn
patiënten in het bijzonder.
De bekende plaat, een dokter, neergebogen
bij het ziekbed van een kind, wijst daar reeds op.
Het breede hooge voorhoofd is in ernstig-zorg-
zame rimpels saamgetrokken. Strak, in inge
spannen nadenken, richten zich de oogen naar
het zieke kind. De mond is vast gesloten en
de energieke kin rust op den steunenden arm,
die heel het gewicht van zorg en strijd schijnt
te dragen. Men ziet het, het is een worsteling
met den dood, die al de krachten van den
grooten breed-gebouwden man in beslag neemt.
En zoo immers denkt men zich den dokter
het liefst, ernstig, zwijgend, vol bedwongen
kracht, worstelend om het leven van anderen.
Hij is de man, die altijd wandelt tusschen het
leven en den dood, de geheimzinnige, die weet
wat geen mensch begrijpt en wonderbare dingen
kent, vreemde ziekten en nog vreemder midde
len. Zoo’n man kan niet veel praten mag niet
veel praten ook. Het beneemt hem den glans
der geheimzinnigheid, den vreemden roep van
bemiddelaar tusschen het leven en den dood.
«Hij praat me te veel®, zeggen de menschen
al gauw.
Maar de dokters van tegenwoordig storen zich
daar niet meer aan. Ze praten toch, even goed
en even veel als andere menschen. Ze houden
zelfs vergaderingen, waarin van den vroegen
morgen tot den laten avond gepraat wordt, en
waar al de geheimzinnigheden van hun beroep
zoo maar publiek behandeld worden om den
volgenden dag ter lezing van iedereen in de
couranten gezet te worden. En daar tusschen
door houden ze maaltijden en avondpartijen,
of er geen strijd tusschen leven en dood, geen
angstwekkende worsteling meer bestond, anders
dan vroeger, heel anders.
Maar het is immers ook anders. De dokter
is niet meer allereerst de geheimzinnige be
middelaar tusschen dood en leven, maar de blij
moedige verzorger van dat leven, niet meer
alleen de man uit de donkere ziekenkamer,
maar uit het volle leven. Zijn werk is niet
meer vooral de menschen te verlossen uit de
grijpende hand van den dood, maar hen te doen
genieten van het krachtigste leven, door sterke
barricaden op te richten tegen alles wat dat
leven bedreigen komt. Dat lijkt zoo heel ge
woon, dat twijfelmoedige menschen vragend het
hoofd schudden. Is het anders niet Het lijkt
hun of de wereld omgekeerd is.
Maar de wereld is niet omgekeerd. Het is
alleen maar, dat die wereld, of liever de men
schen in die wei eld, beter uit hun oogen leeren
zien. We moeten niet wachten tot de vijand
ons overvalt en ons reeds in onze zwakste pun
ten heeft aangetast. We moeten hem voor
zijn, hem buitensluiten buit .i onze muren,
wanneer hij met het onschuldigste gezicht ter
wereld naderkomt, hem zelf aanvallen zoo mo
gelijk. Dat is de eenig goede taktiek van alle
krijgsmanskunst. En het is ook de taktiek, die
thans de medici volgen, het eenige beginsel,
waarop de hygiëne steunt. Maar met de aan
vaarding van dat beginsel is de docter ook ge
treden buiten den cirkel zijner vroegere werk
zaamheden, buiten de ziekenkamers en gast
huizen en klinieken, in het volle bedrijvige
leven der maatschappij. Hij eischt zijn plaats
op in ieder huis, in de school en de werkplaats.
Hij verlangt zijn woord mee te spreken in de
wetgeving en alle maatregelen van bestuur. Hjj
vraagt aandacht ook voor zijn bevindingen en
zijn raad bij iedere regeling van sociale ver
houdingen. Zoo gaat zijn wetenschap evenzeer
als die der juristen ingrijpen in het maatschap
pelijk leven en daarop een grooten invloed uit
oefenen.
Maar hoe kan het ook anders Onze samen
leving heeft alle aanwezige krachten noodig.
Zij vraagt den steun en de voorlichting van alle
kennis, op welk gebied ook, van iedere weten
schap, elke kunst. Wij kunnen ons niet meer
opsluiten in studeer- en ziekenkamers, maar
moeten naar buiten om het leven zoo sterk en
zoo schoon mogelijk te maken. Geen kracht,
die invloed kan oefenen, mag daarbij verwaar
loosd worden, geen lichamelijke, geen geestelijke
en geen zedelijke ook.
Neen, geen zedelijke ook. In de algemeene
vergadering door den Bond van Gemeente
werklieden de vorige week gehouden, is iets
gezegd, dat ons doet zien, hoeveel zedelijke
krachten wij nog dikwijls ongebruikt laten. De
versterking van het verantwoordelijkheidsgevoel
DE REDACTIE.
Zulk een laagheid moet noodwendig zich
zelve straffen.
Het Uitvoerend Bestuur der
Kath. Kiesvereeniging «Helmond”.
W. Prinzen Fz.
Piet Bogaers.
Joh. Huysmans.
Onze zegsman weet verder te berichten,
dat de advertentien welke werkelijk van den
heer Swane af üomstig en door hem onder-
teekend waren, door het Helmondsch Nieuws
blad geweigerd werden. Wanneer de zaak
zich aldus heeft toegedragen waaraan wij
met het oog op de betrouwbaarheid van onzen
berichtgever nauwelijks kunnen twijfelen
dan zijn in het district Helmond verkiezings-
practijken gebezigd, tot welker juiste qualifi-
catie wij woorden zouden moeten gebruiken,
die wij liever in de pen houden.®
Diefstal.
Twee beklaagden werden eergisteren, we
gens inbraak in de woning van den boek
houder aan het krankzinnigengesticht «Duin
en Bosch” te Castricum, door de Rechtbank
te Alkmaar veroordeelt resp. tot 3 jaar en
tot 4 jaar gevangenisstraf.
Nadat het vonnis voorgelezen was, stelde
degeen, die tot 3 jaar was veroordeeld, den
president voor «er om te loten, wie 7 jaar
of niets zou krijgen.”
Roekeloos.
Te Leeuwarden is eergistermiddag de
arbeider P-, die werkzaamheden verrichtte
aan de gasfabriek, van een
M. naar beneden gevallen.
Hij kwam weliswaar, wat men noemt, op
zijn beenen terecht, maar de schok was zoo
hevig geweest, dat de klompen versplinterd
waren en de man ernstige verwondingen, o. a.
aan een der oogen, bekomen had.
P. had het voorschrift en de raadgeving
van den directeur der gasfabriek niet opge
volgd, bij dergelijk, eenigszins gevaarlijk werk,
wordt n.l. aangeraden, een touw om de len
denen aan den gashouder te bevestigenver
liest men dan, door een of andere oorzaak
het evenwicht, dan behoedt het touw den
werkman toch altijl nog voor een val. Deze
voorzorgsmaatregelen had P. echter niet ge
nomen, met het bekende gevolg.
Inbraak.
Eergisternacht hebben drie onbekend ge
bleven mannen zich over de daken van in
aanbouw zijnde huizen toegang verschaft tot
vroeger werden de de woning van den heer G., in de Vlieger-
--i- i T-* t r»*»
i kamer binnen en verdoofden de
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WORKUM.
De prijs der Advertentiën is van 1 5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Ny verheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam
van den arbeider, zoo werd beweerd, komt de
gemeenschap ten goede.
We kunnen de conclusie, die daaruit getrok
ken werd, thans onbesproken laten. Maar wat
denken we van die bewering zelve?
Er is een neiging in onze samenleving om
alles zoodanig van hoogerhand te regelen, dat
de uitvoerders der noodzakelijke maatregelen, de
werkers, machines worden. Men meent dat
nauwkeurige voorschriften en stipte uitvoering
daarvan zonder redeneeren of vragen het best
de samenleving in gang houden. Wanneer de
kantooruren maar precies geregeld zijn en de
kantoorman klokslag negen op zijn kruk gaat
zitten en de chef toekijkt, of hij er niet onder
hands afwipt, dan gaat alles zoo best als het
maar gaan kan. De regeling is immers prachtig
en er is iemand, die op het nauwkeurig loopen
angstvallig toeziet. Wat wil men meer?
Maar men vergeet, dat men zoodoende een
levende kracht uitschakelt, die door geen ma
chinale regeling kan vervangen worden. Immers
werken en werken is niet hetzelfde. Wanneer
A van negen uur tot acht uur arbeid verricht,
dan doet hij daarom nog niet precies hetzelfde
als wanneer B dienzelfden tijd werkt. Maar
ook, niet in alle omstandigheden verricht A in
dezen tijd evenveel en even goeden arbeid. Het
komt erop aan, hoe hij werkt. Niet, of hij al
dien tijd zijn hand aan de pen of aan het ge
reedschap heeft, maar met welk een innerlijke
kracht hij werkt, met welke belangstelling,
welke lust. En dit juist is ook door de nauw
keurigste controle niet te bepalen. Daarom
komt men er daarmee niet, wanneer men
andere menschen laat werken. Men moet iets
anders te hulp roepen, wat in staat is hen tot
de aanwending van de grootst mogelijke kracht
van zelf te bewegen. En daartoe moet men
hen doen voelen, dat zij mede vei antwoordelijk
zijn voor den goeden gang van zaken en zoo
mogelijk ook, dat zij daarbij belang hebben.
Men moet hen belangstelling geven en verant
woordelijkheidsgevoel. Dat is voor hen zelven
beter en aangenamer, maar het is ook voorden
gang van zaken beter. Gelukkig begint men
dat hoe langer hoe meer in te zien. De maat
schappij en wij allen kunnen er slechts bij
winnen, wanneer hiermede algemeen rekening
wordt gehouden en in deze richting het bedrijfs
leven wordt voortgestuwd.
bladeren en wat kan ik er tegen doen?
Antw. «Het wit.” Bestuif met zwavelbloem
en verbrand de aangetaste bladeren.
Vraag. Hoe moet een jong duinkonijn ge
voed worden
Antw. ’s Morgens eerst wat hooi en hei met
een afgesneden takje. Later alle groen, dat niet
vergiftig is en een stuk brood. In een bakje
eiken dag 1 dL. haver en in een drinkfontein
wat water.
Vraag. Hoe verdelg ik slakken in onze kamers
Antw. Door ongebluschte kalk onder de
houten vloer te laten brengen, 1 dM. dik.
Vraag. Mijn kip legt windeieren, soms 2
per dag en de legdarm komt naar buiten. Wat
is daartegen te doen
Antw. Slacht de kip. Ze heeft een ziekte
in den legdarm en legt daardoor windeieren.
ERICUS.
PAST OP UW KRUISBESSEN.
Er is zeker geen blad, dat niet melding ge
maakt heeft van een nieuwe ziekte onder de
kruisbessen, hoogstwaarschijnlijk met een paar
nieuwe Amerikaansche soorten in ons land ge
bracht. Ze heet «Amerikaansche Kruisbessen-
meeldauw.”
Altijd tast deze verraderlijke plaag het eerst
jonge, zachte plantendeelen aan en vestigt zich
in den voorzomer in hoofdzaak op de eerste
besjes, die dan nog heel klein zijn. Spoedig
zien deze er dan uit als waren ze eerst met
lijm besproeid en daarna met meel bestoven.
Vooral de besjes aan de onderste takken wor
den het eerst en het meest aangetast en wel,
die aan de benedenzijde der onderste takken
zitten. Daardoor ziet men ze gewoonlijk niet,
voor zij zich ook erg naar boven heeft uitge
breid, althans niet, wanneer men de kruisbessen
als klapbessen (dus rijp) plukt en verkoopt.
Dit is gewoonlijk ook het geval bij honderden,
die alleen kruisbessen planten, om de bessen
volkomen rijp te kunnen eten. Voor den handel
toch plukt men ze nooit goed rijp en dit wordt
hoe langer hoe erger, zoodat, wat men u als
klapbessen verkoopt, te onrijp is om rauw te
eten en te rijp om te koken.
Met roode bessen is ’t moeilijk ze goed rijp
te krijgen, want de musschen gaan er u licht
op een ochtend voor zonsopkomst op los, als gij
er nog niet aan gedacht hebt ze flink met
zwarte draden te bespannen.
Gij staat tamelijk vroeg op en wandelt zes
uur al in den tuin. «Ja, ’t is waar ook, het
zal tijd worden om draden aan te brengen.
Verleden jaar hebt gij daardoor al uw bessen
behouden
Wat is dat? Gisteren nog zaten ze vol vrucht
en nu? Er liggen meer losse bessen onder op
den vuilen grond, dan er nog aan de struiken
zitten. Wat er nog overblijft is het plukken
niet waard.
Maar de klapbessen? O, die zitten er alle
nog aan. Met haar geduchte stekels (ten on
rechte «doornen” genoemd, zijn ze veilig tegen
alle vogels en viervoeters.
Wat zien ze er vreemd uit! Heeft de tuin
man ze misschien met beendermeel bestoven
tegen rupsen? Gij zendt er eenige (in een
heldere flesch, die in een kartonnen doos sluit,
met watten tusschen doos en flesch') franco aan
het Phytopathologisch laboratorium te Wage-
ningen.
Het antwoord blijft niet lan? uit. ’t Is de
Amerikaansche Kruisbessen-meeldauw. Roei al
uw kruisbessen uit, verbrand ze en strooi dik
gebluschte kalk, waar ze gestaan hebben. Plant
L
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten Workum. Hemelnmer Oldephaerl en Jloordwolde.
- -- ww. A—y
