I
Over dit en dat.
I
No. 37.
Binnenlandsch Nieuws.
ZATERDAG 10 SEPTEMBER’1910.
37ste Jaargang.
Land- en Tuinbouw.
Eergisteren
ERICUS.
zonder teekening;
en
Hier werd de
gebracht.
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WORKUM.
Het auteursrecht van den inhoud van dit
blad wordt verzekerd volgens art. 25 der Wet
van 8 Juni 1881, Staatsblad no. 124.
De prijs der Advertentiën is van 1 5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
Nb - 1j
den
I
Waartoe dienen eigenlijk de congressen? Er
zijn er, die beweren tot ontspanning van hard-
studeerende geleerden en andere bezige menschen.
Anderen meenen om te luieren en te eten en
te drinken, een enkele ook terwille van hoogere
bedoelingen. Sommigen zeggen, dat ze nergens
toe dienen, maar vele anderen beweren weer,
dat ze uitsluitend dienen ter bevordering der
gezelligheid. Het is moeilijk uit dezen overvloed
van meenigen de juiste te kiezen. Maar als de
laatsten gelijk hebben moeten we wel in een
bijzonder gezelligen tijd leven. Want er zijn
altijd congressen. Er is geen feestelijke gele
genheid, geen kermis haast, of er hoort een
congres bij. Soms keert men het ook om, en
organiseert een congres om een gelegenheid te
hebben tot feestvieren.
Dat laatste gebeurt ieder jaar ten onzent, of
zoo het al niet gebeurt, heeft het er tenminste
den schijn van. Want ik wil niet zeggen, dat
de Nederlandsche Taal- en Letterkundige Con
gressen er zijn om feest te vieren. Maar het
is wel waar, dat het feestvieren, dat ter gele
genheid van die congressen plaats heeft, lang
zamerhand de hoofdzaak schijntgeworden, terwille
waarvan men dan wel eenige verhandelingen
over een Nederlandsch Woordenboek en wat
dies meer zij, wil aanhooren. Wanneer we dan
ook weten, dat op het 31ste Taal- en Letter
kundig Congres, de vorige week te Maastricht
gehouden, het bezoek klein en de belangstelling
nog kleiner was, dan behoeven we ons niet be
zorgd te maken over de weinige liefde der Ne
derlanders en anderen van Nederlandschen stam
voor hun taal- en letterkunde, maar kunnen we
vier uur, uitgezonderd op Maandag.
Nachtarbeid in het arbeidersbedryf.
Het Nat. Com. voor Afschaffing van
nachtarbeid in het Bakkersbedriif zal
HET PARELHOEN.
(POULE PINTADE).
Het vaderland der parelhoenders is west- en
noordwest Afrika, doch volgens Strabo werden
ze ook reeds vroeg naar Oost-Afrika overge
bracht.
In de 5e eeuw voor het begin onzer jaar
telling zag men ze reeds hier en daar in Grie
kenland.
Vooral vijf verscheidenheden van parelhoen
ders zijn vrij algemeen bekend
1. zuiver witte, die alleen de parelteekening
hebben, welke soms door meer schitterend wit
is aangegeven
2. blauw-grijze
3. staal-blauwe
4. bruinachtige, met en
5. parelhoenders met lichter grondkleur
donkerder parelteekening
gevlekte kreeg men door kruising van witte
met een of meerder gekleurde.
Minder bekend is het prachtige gekraagde of
gier-parelhoen, Numida vulturina.
Kapitein Probyn bracht ze het eerst uit
West-Afrika naar Engeland over, maar eerst iets
later, in 1834, werd deze variëteit door Hart-
wicke beschreven. Gray noemt ze Agrillium en
schrijft dat de staart ongeveer 155 mM. lang is
en het loopbeen 101 mM. De veeren aan den
benedenhals zijn lancetvormig, fraai gekleurd en
geteekend. De kop heeft helm noch kuif, doch
alleen enkele rechtopstaande haren, evenals de
benedenhals. Daardoor krijgt de kop dit gier-
achtig voorkomen.
De maag der parelhoenders is zoo klein, dat
men ze wel elk uur mag voederen, als men
volgens de oude, goede gewoonte niet meer
strooit dan ze terstond gretig opeten. Deze
vogels beschikken daarbij over een buitengewoon
beste spijsvertering, evenals b.v. de zwaluwen
en eten zelfs in verhouding tot de grootte van
hun lichaam nog veel meer. Er is misschien
geen vogel die zooveel insecten enz. verdelgt.
Slakken, aardrupsen, engerlingen van meikevers,
emelten, ritnaalden, oorwormen, regenwormen,
elzenhaantjes, aspergekevers en tal van andere
verdelgt men door slechts twee parelhoenders
los te laten loopen, een haan en een hen, die
aan elkaar gewend zijn. Ze zuiveren de bosschen
enz. dat het een lust is.
De parelhaan houdt zich n.l., heel deugdzaam
van nature, liefst bij slechts één parelhen. Toen
echter de Fransche boeren al spoedig ontdekten,
dat parelhanen evenmin eieren leggen als andere
hanen en daarom langzamerhand meer hennen
ERICUS.
Vragen en Antwoorden.
(Zend uw vragen per brief of briefkaart aan
Ericus, Amsterdam, dan komen ze wel terecht.
De antwoorden worden kosteloos gegeven en
abonné’s van Friso behoeven geen postzegel voor
antwoord in te sluiten. Naam of woonplaats
worden zelfs met den voorletter niet vermeld.)
Vr. Hoe moet men immortellen (stroobloemen
zegt men hier), nadat ze geplukt zijn, behande
len om er gedurende den winter van te profi-
teeren
A. U snijdt ze op ’t midden van den dag af,
alleen de bloemen, die goed open zijn en bij
droog weer. U hangt ze met de bloemen naar
beneden binnenshuis luchtig op om te drogen
en zet ze dan in een vaas met wat zand.
Vr. Hoe krijg ik mijn vogels zuiver?
A. Onzuivere vogels geeft men eerst een
kooi, die geheel van metaal en glas is, dan dik
droog zand in de kooi, met wat versch Perzisch
insectenpoeder en twee maal per dag schoon
water. Eerst een week lang eiken dag schoon
zand. Een stuk sepia doet de veeren groeien.
Vr. Hoe reinig ik mijn meubelen van beestjes
in ’t hout
A. Door in alle gaatjes, naden en reten
terpentijn te spuiten.
Vr. Hoe moet ik een Cactus verzorgen?
A. Heel zandige aarde, een lichte, zonnige
plaats, ’s zomers buiten, ’s winters matig warm
en zonnig. In den winter bijna geen water, tot
de knoppen komen. De platte wat meer water.
Vr. Hoe moet ik een F uchsia ’s winters be
handelen
A. Zet de plant koel en vorstvrij weg tot
het voorjaar.
Vliegen.
heeft Olieslager te Zwolle het
Nederlandsche duurrecord verbeterd. Hij bleef
53 min. en 1 l3/s sec. in de lucht. Te 5 uur
211/a ging hij op onder ademlooze stilte van
het zeer talrijk publieklangzaam steeg het
vogelmensch, en op een hoogte van 150 meter
maakte hij een paar zwenkingen over het
vliegterrein. Het weer was prachtig en dat
de populaire Jan zich weer op zijn gemak
gevoelde, bewees zijn herhaaldelijk handgewuif
tot het opgetogen publiek. Nu zette hij koers
naar den Zwolsohen toren, vloog er om heen,
en ging van Katerveer af langs de IJsel
stroomopwaarts, daarna zwenkte hij ongeveer
over Heino en Dalfsen en kwam via Hasselt
weer eenige rondetoeren over het terrein
maken, weer bracht hij de Peperbus een
bezoek en het was, zegt de verslaggever van
de Tel., gelijk een sprookje, de elegante
machine te zien vrijden,zich scherp teeke-
nend tegen de blauwe lucht. Nu volgde hij
de spoorlijn naar Almelo en verdween een
poos uit het gezicht. De jongens boven in
de boomen gezeten, kondigden weldra zijn
pleging en ziekenzorg en de betere toepassing
der hygiëne. Wat al een vooruitgang is er op
dit gebied de laatste 10 jaren geweest! En
hoeveel ongelukkigen zouden daaraan hun her
stel en gezondheid of verlichting van lijden te
danken hebben! Werkelijk, de 150.000gulden,
die jaarlijks door de verschillende Groene-Kruis-
vereenigingen geofferd worden, zijn niet vergeefs
besteed.
de eerstvolgende weken
Kritieke uren op zee.
De stoomboot xSneek IV«, op weg van
Amsterdam naar Sneek, heeft Zaterdagnacht
op de Zuiderzee kritieke uren doorgestaan.
Het woei nagenoeg een storm, toen, door ’t
kantelen van een zwaren balk, wat men pas
’s anderen morgens ontdekte, het stuurtoestel
onklaar werd. De boot sloeg dwars en
schommelde zoo hevig, dat drie zware ijzeren
platen, die plat op het dek lagen, er af
sloegen. Van de lading braken tegels en
leien. Met uiterste inspanning wist men het
anker uit te krijgen. Toen het dag werd'en
de oorzaak van de stoornis werd ontdekt, kon
deze spoedig worden weggenomen, waarna de
reis kon worden voortgezet.
Toch waar.
Iemand te Drachten aldus deelt de
Dr. Crt. mede geeuwde en hij geeuwde
zóo diep en zóo wijd en zóo lang, dathij
z'n mond niet meer dicht kon doenDe
dokter moest er bij te pas komen om de uit
het lid geschoten onderkaak weer op haar
plaats te brengen.
Nog erger overkwam iemand op het Zwart-
veen. Deze niesde en hij niesde zóo krachtig
uit het diepst van z’n neus datzijn rechter
arm uit ’t lid schoot! En dat nog wel zoo
ernstig, dat dr. B het raadzaam achtte, den
patient per auto naar Leeuwarden te brengen.
arm spoedig weer »in ’t potje”
sten en Wetenschappen te Den Haag eene
groote betooging houden.
Als sprekers treden op de heeren mr.*P.
J. M. Aalberse, lid van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal dr. R. J. W. Rudolph,
predikant te Leiden H. Diemer, Gemeente
raadslid en directeur eener broodfabriek te
Rotterdam G. J. Bokhorst, bakkerspatroon
te Kampen en anderen.
Het plan bestaat des middags te drie uur
in optocht met ontplooide banieren naar de
griffio der Tweede Kamer van de Staten-
Generaal te trekken en daar een afschrift
van een motie te overhandigen.
Inhoudsopgave van No. 2
van het Maandblad tegen de vervalsehingen.
Bedrog met ingevoerde handelsartikelen
door onjuiste benamingen. Vervalsching
van voeder door melasse. Uittreksel uit
j van den Gemeentelijken Keurings-
of als insectenverdelgers, want ze leggen hier dienst te Rotterdam. 2e Intern. Congres
tei beteugeling der Vervalsching van Levens-
middelen enz. Kunst en Natuurijs. Her
kenningsmiddel voor de omzetting van melk.
Dooden van bacteriën door ultra violette
lichtstralen. Vergiftige champignons.
Vervanging van Loodwit door Zinkwit, enz.
FeuilletonOude ziekten. Stofvrije wegen
in Engeland. Kanker en aardwormen.
Bijensteken tegen rheumatiek. Gedroogde
visch. Traagbord. Controle onderzoekingen
van Levensmiddelen en Verbruiksartikelen, ge
daan aan het Labaratorium voor Chemisch
en Microscopisch OnderzoekDr. van Hamel
Roos en Harmens, Amsterdam, 291 Keizers
gracht.
Zet de plant koel en vorstvrij weg tot
Vr. Mijn Clivia’s hebben aarde die nog al
nat is. Ze krijgen gele punten. Wat hieraan
te doen
A. Knip die gele punten weg en snijd het
blad netjes bij. De plant moet, als ze niet
bloeit, in den zomer vrij droog gehouden wor
den, ’s winters heel droog. Wat beendermeel
is heel goed. Geen middagzon.
De Grondwetsherziening.
De Haagsche correspondent van de Tel.
meldtDe staatscommissie voor de grondwets
herziening zet, nu ze eenmaal begonnen is,
blijkbaar spoed achter baar werk. Daar de
commissie in hoofdzaak uit parlementsleden
bestaat en er na de opening der Staten-
Generaal van geregeld vergaderen niet veel
zal kunnen komen, heeft zij besloten, in den
eersten tijd zooveel mogelijk bijeen te komen.
Zij vergadert nu
eiken dag van ’s morgens tien tot ’s middags
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per post 0.65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Ny verheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd hot Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam
letterkundig boerenbedrog is. Oorspronkelijk
was het zeker de bedoeling deze congressen in
werkelijken zin taal- en letterkundig te doen
zijn. Maar men scheen niet goed te weten,
wat men onder letterkunde moest verstaan en
een 30-tal jaren geleden waren de werkelijke
letterkundigen in ons land juist by zonder schaarsch.
Zoo werden het vergaderingen van professoren
in de letteren, bibliothecarissen, archivarissen,
uitgevers en dergelijken, allemaal heel brave
en geleerde en gewichtige menschen. De con
gressen waren daardoor alleen taalkundig en
pseudo-letterkundig. Maar de taalkunde is een
wetenschap die alleen haar beoefenaars voldoende
kan interesseeren. En taalkundige, dus weten
schappelijke congressen, bleken niet in staat
den grooten stroom te trekken, waardoor deze
samenkomsten zouden worden van den Neder
landschen stam. Men heeft toen getracht er natio
nale congressen van te maken, waar niet zoo
zeer taal- en letterkundige onderwerpen als wel
algemeene nationale belangen werden besproken.
Dat gaf een tijdlang nieuw leven aan deze
jaarlijksche vergaderingen. Maar ook over het
belangrijkste onderwerp raakt zelfs de spraak
zaamste mensch eenmaal uitgepraat. En toen
er dus van onze stam belangen geen nieuws meer
kon verteld worden, keerden de menschen zich
opnieuw tot wat het eigenlijk doel van alle con
gressen heet, de gezelligheid.
Maar laten we met te zeer generaliseeren.
Congressen zijn congressen, maar niet alle con
gressen zijn dezelfde. En zoo al de meesten
de gezelligheid dienen, er zijn er ook andere.
Dat heeft het Congres bewezen, dat de vorige
week te Utrecht gehouden werd ter herinnering
aan het feit, dat 10 jaar geleden de Groene-
Kruis-vereeniging hier te lande werd opgericht.
Daar werden besprekingen gehouden, waaruit
iedere Groene-Kruis-vereeniging en er zijn
er nu al 450 nut kan trekken bij de in
richting van haar werkzaamheden en waaruit
houdt men daar nu tien a twaalf hennen op
een haan.
Als gij eieren van parelhoenders uit wilt laten
broeden, laat dan een haan met een hen zich
verwijderen en neem de eieren niet weg. Onder
een hulstboschje vooral maakt de hen gaarne
een diepen kuil, eenvoudig, door de aarde er uit
weg te krabben. Daarin brengt zij bladeren,
veeren, mos en wat zij meer vindt en maakt
het nest tevens zoo wijd, dat er 10 a 15 eieren
naast elkander kunnen liggen.
Dan alleen zijn de eieren sterk bevrucht.
Houdt men meer hennen bij een parelhaan, dan
zijn gewoonlijk alleen die van zijn ssultane
favorite« bevrucht. Of hij zoo deugdzaam is of
dat zijn sultane favorite hem dreigt de oogen
uit te krabben, als hij zich met andere dames
bemoeit, hebben onze natuurkundigen nog niet
met de noodige zekerheid kunnen constateeren.
In Artois zijn pachters, die een geheel bosch
met aangrenzend half wild terrein voor parel
hoenders bestemmen en er zeer goede zaken
mee maken.
Bij ons moet men ze houden als luxe-hoenders het Verslag
of als insectenverdelgers, want ze leggen hier j J- £-
niet voor April en tot 100 eieren in het jaar
komt het maar zelden.
Zeer woest en onverdraagzaam zijn ze tegen
hoenders, eenden, kalkoenen enz.
Gaarne leggen zij de eieren weg, maar de
haan verraadt het nest, omdat hij er bij op
wacht staat. De broedtijd duurt niet 21, maar
26 a 27 dagen, misschien door de dikke schaal.
Het lastig geschreeuw is licht hinderlijk, even
als bij de pauwen.
Het vleesch van jonge parelhoenders is veel
smakelijker dan dat van oude parelhoenders, die
los loopen, ze smaken het meest naar jonge of
oude patrijzen.
dus weer vruchten afvallen voor de ziekenver-
voor nuu mai- eu leiierKtiuue, maar Kunnen we 1
alleen opmerken, dat de lust naar feestelijkheden
dit jaar gering was, tenzij dan dat er te veel
andere gelegenheden er is immers nog een
wereldtentoonstelling vlak naast onze deur
voor feestvieren waren. Of dan het symbool
van de Maastrichtsche feestelijkheden ons niets
moest tellen? Of we alleen al niet om den
naam aan deze feesten verbonden en om den
goeden naam van de Limburgers als gastheeren
niet deze gelegenheid boven andere buitenland-
sche hadden behooren te kiezen? En is dit
misschien reeds een bewijs van weinig nationalen
zin, dat we liever in het verfranschte Brussel
gaan meedoen aan internationale feesten, dan
op onzen eigen bodem een rondedans te doen
om het congres, dat onze eenheid niet alleen,
maar ook onze taal- en letterkunde verzinne
beelden moest? Maar de mensch blijft altijd
mensch. Of, om het met andere woorden te
zeggen, de natuur is sterker dan de leer. Hoe
geestdriftig we ook kunnen praten over natio
nalen zin en nationale eenheid, een prettig feest
blijft toch altijd meer trekken dan een ver
velend onder nationalen vlag.
Neen, pardon, ik wil daarmee nog volstrekt
niet zeggen, dat de Maastrichtsche feesten en
het 31ste Taal- en Letterkundig Congres ver
velend waren. Een dergelijke uitspraak zou
misschien voldoende zijn om mij tot vijand des
vaderlands te stempelen. Ik wil alleen zeggen,
dat bij onze keuze voor een feest iets anders
den doorslag geeft dan nationalen zin. Op een
feest willen we feestvieren. Dat hebben de
Oranjecommissies goed begrepen. Den 31sten
Augustus laten ze ter eere van Hare Majesteit
zakloopen en ringrijden en vuurwerk afsteken,
allemaal heel aardige, en pleizierige bezigheden
om te doen of naar te kijken, maar die even
goed gedaan kunnen worden ter herinnering
aan onze inlijving bij Frankrijk als ter herinnering
aan de geboorte van Koningin Wilhelmina,
waaraan dus niets bijzonder nationaals is dan
misschien het schreeuwen en hossen, dat erbij
gebeurt. Wanneer er dus feest is in Maastricht,
dan willen we feestvieren en niet allerlei ver
handelingen aanhooren over
Maar laten we, om klaren wijn te schenken,
allereerst vaststellen, wat die Taal- en Letter
kundige Congressen buiten de feestelijkheden om
nu eigenlijk zijn. We moeten dan beginnen
met niet te nauwkeurig op den naam te letten,
daar dit het beste middel is om geheel van de
wijs te raken. Dat is met namen meer het
geval. In onzen tijd, nu men meer om reclame
dan om de waarheid geeft, duidt een naam
even dikwijls aan wat iets niet is als wat iets
wel is. Het Taal- en Letterkundig Congres dan
is allereerst niet letterkundig, althans niet in
dien zin, dat daar letterkundigen aan het woord
zijn of de letterkunde van beteekenis door des
kundige critici wordt behandeld. Mocht er al
eens een enkele letterkundige verdwaald zijn,
dan voelt hij er zich zoo vreemd, als een be-
waarschoolonderwijzeres tusschen mariniers, en
zoodra hij de kans schoon ziet, knijpt hij eruit
en laat de heeren congressisten het is nu
weer met Van Deyssel gebeurd dagen lang
op zijn beloofde redevoering wachten.
by een haan gaven, ging dit goed en meest
Dinsdag 13 Sept, in het gebouw voor Kun- naar het vliegterrein. Tijd van de vlucht
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten Worknm, Hemelnmer Oldephaert en Noordwoide,
Hindeloopen en Stavoren.
