I
I
Ilindeloopen en Stavoren.
H
1
No. 8.
ZATERDAG 18 FEBRUARI 1911.
37ste Jaargang.
Binnenlandscli Nieuws.
Land- en Tuinbouw.
Een knap Friesch fokker.
Verplichte Verzekering
of Staatspensionneering?
j
I
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam
Door de afdeeling Workum van het Werklieden-
zeer vele
’t gaat hun goed.
Dat voorkomen
ERICUS.
vee
naam als
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WORKUM.
i
een biik op
landen als
De prijs der Advertentiën is van 1 —5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
Gewijzigd ontwerp-Bakkerswet.
In parlementaire kringen wordt niet waar-
ge-
waardoor van die 1
zitting gehouden
maar beide stelsels, zoowel in Denemarken als
in Engeland zijn staats-armenzorg en kunnen j
schijnhjk geacht, dat het gewijzigde ontwerp-
Bakkerswet in de Tweede Kamer in openbare
behandeling komen zal, zonder eerst aan een
onderzoek in de afdeelingen te zijn onder
worpen.
De sociale verzekering van minister Talma.
Naar van betrouwbare zijde aan de Tel.
wordt medegedeeld, is het ontwerp Ziektewet
in de afdeelingen der Tweede Kamer zeer
ongunstig ontvangen. Gelijk bekend heeft
minister Talma aan het ziekteverzekerings-
ontwerp vastgekoppeld eene organisatie van
Radendie tevens als onderbouw zouden
moeten dienen voor de rest der sociale wet
geving. Ook tegen dit ontwerp Radenwet
bleek men eenparig ernstige bedenkingen te
hebben, zoodat verwacht mag worden dat dit
denkbeeld evenmin levensvatbaarheid zal
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per post 0 65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
In den zomer of nog vroeger bestrydt
ze door sterke bezwaveling met een pul-
heesters, ook nog besproeien
'T
dikwyls te sterk, 4
Aangezien voor de wetsontwerpen een com
missie van voorberei iing benoemd werd, is het
niet onwaarschijnlijk, dat deze overeenkomstig
het nieuwe reglement van orde nog voordat
de ontwerpen in staat van wijzen zijn, een
uitspraak van de Kamer zal uitlokken, of zij
met de instelling der raden genoegen neemt,
een uitspraak die reeds nu niet twijfelachtig is.
Verwacht wordt, dat minister Talma, indien
hij ook met deze ontwerpen weder échec lijdt,
uit het Kabinet zal treden.
Het Hof van Arbitrage.
In het gebouw van het Permanent Hof
van Arbitrage te ’s Gravenhage is de openings-
i van het speciale scheids
gerecht ter behandeling van het geschil
tusschen Rusland en Turkije omtrent de ver
schuldigdheid van mora’oire interessen van de
schadevergoeding, door Turkije na den Russisch-
voorwaarde wordt gesteld pensioen te verleenen
alleen aan hen, die het noorlig hebben. Maar
volgens Mr. Treub en Mr. de Meester zullen die
kosten nog wel 25 millioen bedragen, bij pen
sioen op 65-jarigen leeftijd zelfs wel 42 millioen.
De vraag is, vanwaar die gelden te halen. En
dan wijst Spr. op het tarief der invoerrechten,
en waar de verhouding in Engeland tusschen
directe belastingen en invoerrechten is alsl 2
en in ons land als van 4 5, daar is uit het
tarief hier te lande nog wel watte halen, zonder
ons vrijhandelstelsel prijs te geven, en zou een
verdubbeling van 50 tot 100 millioen der directe
belastingen kunnen worden verkregen. Verhooging
der Successiebelasting of die van de accijns op
het gedistilleerd valt gewoonlijk tegen, alsook
directe opvoering der belasting van hen, die het
zeer goed kunnen betalen en van wie het anders
wel te halen is, maar die dan gewoon weg ons
land zullen gaan verlaten. Maar ook zijn er
varing als lid van don Gemeenteraad van
Groningen heeft Spr. geleerd, dat men met be
lastingwetgeving zeer voorzichtig moet zijn.
Inzake de verplichting der verzekering is
het Spr. opinie, dat ook de Overheid in dezen
verplicht is tot betaling, want immers, stelt
deze algemeene maatregelen vast voor de orga
nisatie van het bedrijf, dan valt daaronder ook
de verplichting tot verzekering, en na die
organisatie en na een 25-jarige werking zal
men die verplichting wel hebben leeren waar-
deeren.
Het mag echter de idee niet zijn, dat dit
vraagstuk ons de oplossing brengt van zoovele
sociale nooden, daarvoor is een ander medicijn
te vinden in het woord des Heeren. Hierbij
wordt herinnerd aan het beeld van den grooten
Meester op het meer van Genazareth, te midden
zijner wankelmoedige en bevreesde dicipelen,
maar wiens machtwoord de storm doet stillen.
Hoog gaan ook de golven van het maatschappe
lijk leven, maar de mannen van Patrimonium
dienen ook daar te roepen tot hun koning Jezus
en zijn gewaarschuwd geen eersten stap te zet-
op den verkeerden weg, die leidt naar Staats
pensionneering maar alleen hun heil te zoeken
bij verplichte verzekering.
Van de gelegenheid tot debat na de pauze werd
gebruik gemaakt door ds. Vos van Woudsend en de
heer J. G. de Boer alhier, die beiden door den spre
ker op welwillende wijze werden beantwoord. We
meenen met verslag van het gesprokene voorde pau
ze te kunnen volstaan, omdat uit dit gedeelte vol
doende blijkt het verschil tusschen verplichte
verzekering en Staatspensionneering.
Ger. Kerk eene vergadering gehouden met de
vooropgezette bedoeling als spreker te laten op
treden een voorstander van dwangverzekering,
wijl volgens den Voorzitter, de beer C. Damstra,
de belangstelling in den boezem van Patrimonium
ten dien opzichte was verdeeld en het noodig
was de weifelende leden in een goeden koers
en richting te leiden. Die spreker was de heer
A. Zijlslra van Groningen, welke begon als zijne
meening uit te spreken dat Staatspensionneering
of verplichte verzekering is een droog maar
belangrijkonderwerp, een zeer gewichtigprobleem,
maar nochthans niet het probleem. Waarom?
Omdat in ons maatschappelijk leven zeer veel
wordt gevonden wat niet goed is, wat niet in
overeenstemming is met Gods woord en zijn
getuigenis, en daarom moet reformeerend, her
vormend gewerkt worden in een richting, die
wegneemt wat niet is overeenkomstig dat woord.
Dit is het groote probleemeen steeds breedere
schare van arbeiders gaat meer en meer missen
de zekerheid van een goed bestaan, iets waarop
de Heer heeft gewezen ten opzichte van het
volk Israel, wier geheele wetgeving was gebouwd
op verzekerheid van bestaan.
En nu onze arbeider? Bij ziekte, invaliditeit
of ouderdom is voor hem vaak geen ander uit
zicht dan de hulp van Armvoogdij of Gemeente
bestuur, tenzij hij mag ervaren de ware barm
hartigheid van de Kerk van Christus. Nu is
het groote probleem, hoe daarin verandering te
brengen. Spr. wijst in dit verband op de Middel
eeuwen, die reeds Organisatie’s kenden als de
gilden, vereenigingen van patroon en gezel, waarin
reeds eenigen vorm van verzekering is te be
speuren. Zoo heeft ook voor ons de overheid
een roeping ten opzichte van het verschijnsel
van onrecht dat er heerscht in het bedrijf en
daarom zegt Patrimoniumdaarvoor is verzekering
eene remedie, waarbij geen hand wordt uitge
stoken naar den Staat om een aalmoes, maar
slechts rechtsherstel wordt gevraagd. Er is
echter een andere gedachte opgekomen, n.l. waar
gezegd wordt: Verzekering van het bedrijf is zoo
moeielijk, neen, de groote kwaal is, dat er zoo
veel onderdo msellende wordt gevonden. Door
die gedachte zijn ook enkele Patrimoniummannen
alhier gegrepen, ofschoon Spr. hoopt, dat het
weinigen zullen zijn, maar naar i
daarvan wil hij iets zeggen. 1. over de beginselen, ««uv ucu.gc gc<.cgu.
de gedachtenwereld, waaruit zij zijn voortge- moeten komen tot verplichte verzekering in het
met Bouillie bordelaise (Bordeausche pap.)
Boomkweekers nemen ze dikwijls te sterk, 4
L. kopervitriool soms op 100 L. water en 1 L,
Kalk. Professor Ritsema Bos geeft op 1 K.G.
kopervitriool (voor perziken 0.5 K.G. hoogstens)
op 100 L. water en 1 a ll/g K.G. ongebluschte
kalk. «Er mag minder kalk” dan koper
vitriool zyn.
als ds Reinders gezegd«hoeveel humaner is
het niet, iemand op 60-jarigen leeftijd pensioen
te geven, opdat hij nog iets zal kunnen profi-
teeren van een rustigen levensavond.®
Enkel dus de gedachte aan een kalmen levens
avond, als een tijd van rust! En die gedachte
dringt meer en meer door, getuige de groote
uitbreiding van den Bond voor S. P., maar de
mannen van Patrimonium zeggen: dit leven is
eene voorbereiding voor het leven in de eeuwig
heid, zij houden steeds het venster open voor
het uitzicht op het Jeruzalem daarboven. Voorop
staat niet de vraag: wanneer rust, maar wel
het doel, dit leven te gebruiken tot meerdere
eere Gods. Daarom dient verzekering tegen
invaliditeit voorop te gaan, schooner gedachte
dan de idee, dat de ouderdom moet vrijstellen
van allen arbeid. Waar de mannen van S. P.
juist deze gedachte voeden: eenmaal oud ge
worden zijnde, van den Staat te zullen en
kunnen genieten, moeten de mannen van
Patrimonium blijven bij het stelsel van ver
plichte verzekering. Dat stelsel schept ook een
persoonlijk recht, want juist uit het streven om
den Staat tot al verzorger te maken is Patrimo
nium ontstaan, getuige den strijd tegen het
openbaar onderwijs. Daarom moet de arbeider
niet ten slotte aangewezen zijn op den Staat,
maar de hervorming gericht zijn op een betere
organisatie van het bedrijfsleven, die hem enkel
recht kan geven en hem de vruchten zal kunnen
doen eten van het werk zijner handen.
In de tweede plaats werpt Spr.
de praktijk en hoe die werkt in
Denemarken en Engeland en Duitschland, de
eerste twee met S. P., het laatste met V.V.
Volgens den titel der Wet in Denemarken is
het de bedoeling, degenen die een Staatspensioen
ontvangen, niet te laten vallen onder de Armen
wet, ofschoon de Grondwet aldaar Staatsarmen
zorg erkent, waarvoor echter verschillende be
palingen zijn gesteld, als verliezen van het
burgerrecht enz. Menschen, die buiten hun
schuld arm zijn geworden, z.g. waardige hulp
behoevenden ontvangen 60125 gulden pensioen
als aanvulling, maar komen, in verband met de
harde voorwaarden, waarop het wordt gegeven,
niettemin even goed te staan onder toezicht
van den Staat.
In Engeland is ook Staatspensioen, maar
waar de armverzorging daar van Gemeentewege
geschiedt, noemt Spr. dat een ongezonde gedichte.
De radikale regeering aldaar heeft een pensioen
gewaarborgd aan allen die minder dan f 378
inkomen hebben, dus weer als aanvulling Maar
met die S. P. is het alweer niet de bedoeling
aanleiding I geweest verplichte verzekering uit te stellen,
beginselen, want Minister Lloyd George heeft gezegdwij
UC U. ^IU, weal Utv Z.AJ **iju 1 ..vu..... UI [.UV.I.I. V U.1 tl<g 111
komen. 2. over de praktijk. 3. over de kosten bedrijf, dus ook daar is het een overgangsstadium,
en 4 over de verplichting.
Ten opzichte der beginselen wil Spr. opmerken,
dat velen zich erg gedachteloos bij die beweging
hebben aangesloten temeer, wijl het hier geen
speciaal anti-revulutionair beginsel betreft, maar
meer eene, dat in overeenstemming moet zijn
met onze consciëntie en aansluit bij onze eigen
gedachtensfeer. Dit is wel een eigenaardig ver
schijnsel dat A. Rev. Chr. Hist, en R. Kath.
meegaan met verplichte verzekering en Liberalen
en Soc. Dem. daartegen zijn,
zijn meest voor
j wijl de verhouding is als 5
De Vrijz. Dem.
verplichte verzekering. Ook
Patrimonium is er voor omdat zij voorstanders j
zijn van eene organische opvatting van het maat
schappelijk leven, wijl het de bedoeling van God
is geweest, dat het maatschappelijk leven zich
Zoo schoon mogelijk zal ontplooien, maar de zonde
is tusschenbeide gekomen, die enkel desorgani
satie wil. Maar nu heeft God de overheid ten
dien opzichte haar roeping aangewezen. Om
als heerscheres op te treden? Neen, maar wel
i om wijze maatregelen te nemen, opdat het recht
zal kunnen heerschen, en terug te treden als
het goed gaat. De Vrijzinnig democraten zeggen
I ook dat bet maatschappelijk leven is een orga
nisch leven, maar dragen de zorg daarvoor op
aan den Staat, wat zij normaal, wij daarentegen
abnormaal noemen.
niet anders dan het volk verzwakken.
In Duitschland, met zijn verplichte verzeke
ring, is de toestand wel niet volmaakt, maar
heeft die toch zeer veel goeds, en het aantal
invaliden, dat daar in aanmerking komt voor
pensioen is veel grooter dan dat voor ouderdom,
‘j’ i •- -1. Daar is ver
plichte verzekering voorgeschreven voor allen
boven 16 jaar, die minder dan f 1200 verdienen,
en wordt de premie door den Staat, den werk
gever en den werknemei betaald. De laatste
betaalt voor een pensioen van f 112 per week
81/2 cent, voor een pensioen van f 270 per week
I 211/2 cent, dat dus genietende als een recht
I Maar de kern ligt niet in de premiebetaling en
de uitkeering, maar de groote kwestie is deze,
dat verplichte verzekering voorkomend werkt,
ook in het bedrijf en van grooten invloed is op
de waarde van het menschelijk leven, iets waar
van de II. Schrift ook spreekt bij het stellen
van regelen bij de huizenbouw in Israël. Een- i
zelfde uitwerking heeft ook de Ongevallenwet
ten onzent, vooral bij onderling gedragen risico, bmken to bezitten als het instituut der «bakkers
getuige ook de uitkomsten der Schildersveree- raJjen<(
niging St. Lukas, die er steeds op uit is onge
lukken trachten te voorkomen.
Hoe zijn Liberalen en Soc. Dem. tot Staats- vindt Spr. prachtig ontwikkeld bij het Duitsche
pensionneering gekomen
Geheel als uitvloeisel der oud-liberale econo
mische leer. De band, die er vroeger bestond,
is door de Revolutie verscheurd, en daarmede
trad op het recht van den sterkste. Dat is een
harde leer, die wel het verstand bevredigt, maar
1 niet het gemoed. En toen er slachtoffers kwa
men, die door de sterke werden vertrapt, traden
de gevoelspoenschen op den voorgrond, om te
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten Workum. Ilemelumer Oldephaert en Noordwolde.
Toen het Nederlandsch Rundveestamboek werd
jjpgericht, waren hierin maar 6 koeien uit
Friesland ingeschreven en deze behoorden alle
aan den heer K. N. Kuperus te Marssum (bij 1 A -
Leen warden j j verbond x>l atrnn onminis j.l. Woensdag in de
Dwaas vond bijna ieder zijner kennissen het,
f 70 uit te geven, f 10 voor het lidmaatschap
en f 10 voor elke ingeschreven koe.
In 1879 nam de heer Van Konijnenburg,
toen secr. der Friesche M. v. Landbouw, het
initiatief om een Friesch rundveestamboek op
te richten. Vooral de koeien, die men toen in
Friesland had, zagen er lang niet zoo goed uit,
als die van andere veeslagen, maar ondanks de
«hongerkuilen, waarboven men zijn pet aan de
uitstekende beenderen kon ophangen” (zooals
men in andere provinciën spotte), gaven zij
buitengewoon veel melk.
Daarom wenschten de oprichters dit uitmun-
d melkvee in een afzonderlijk stamboek te
vei>et'n'?en> het Friesch Rundveestamboek (F. R. S.)
Kufek'us hielp kranig en als men de afstamming
van dii vee nagaat, zijn de meeste stam boek -
dieren v an het F. R. S afkomstig van K. N.
Kuperus te Marssum.
Op de gr/’ote internationale landbouwtentoon
stelling te Amsterdam behaalde een zijner melk
koeien le prijs? en een van hem gekochte vette
koe verkreeg dezelfde onderscheiding.
Daar zag hij ook Friesche melkschapen, die
echter al zeer slechte vertegenwoordigsters van
het groote Friesche melkschaap waren. Wijlen
de zoo wakkere heer «Van Konijnenburg” zei:
«Die heb je veel beter, Kuperus. Je moest die
beste melkgeefsters voor den kleinen man ook
eens in eigen slag voortfokken.”
Dit gebeurde. Uit Oost-Friesland werden
later nu en dan fokrammen ter bloedverversching
gekocht van ’t zelfde slag en in 1909 werd het
Friesche Schapenstamboek opgericht.
O, ze weten ’t wel, de Friezen, dat hun
schapen in vleeschproductie niet tegen de
Engelsche kunnen wedijveren en hebben, om
•ï.vleesch- en welschapen te fokken, zelven een
stamboek van Lincoln’s opgericht. Maar voor
«melkproductie spant het groote Friesche schaap
-Me kroon.
Die melk wordt als room gebruikt in koffie
en in Friesland duur verkocht door den kleinen
man of er worden zachte, witte schapen kaasjes
van gemaakt, die gesmeerd worden als boter.
Groote Friesche veehouders houden deze
schapen, om de, als room zoo vette melk, aan
de magere ondermelk der zuivelfabrieken toe te
voegen, om ze aan hun kalveren en varkens
te geven.
De uiterst eenvoudige, maar groote «boeren
plaats” behoort aan het Popta Gasthuis te
Leeuwarden, de veestapel, die een vermogen
vertegenwoordigt, aan J. R. Kuperus en zijn
beide zonen.
Als gij er een bezoek brengt en het
gezien hebt, verzoekt men U, uw
bezoeker in een boek te plaatsen.
Albums bevatten de foto’s van
mannen van naam uit alle deelen der wereld.
0. a. werd vee verzonden naar Duitschland,
(vóór de sluiting der grenzen natuurlijk), Oosten
rijk, Rusland, Zweden, Spanje, Porlugal, Italië,
Transvaal, Oranje-Vrystaat, Natal, De Kaap
kolonie. Japan, V. 8. van N.-Amerika, Canada,
Chili, Mexico, Rio Janeiro en Australië.
Omdat men in het buitenland lang niet overal
zulk edel rundvee op a’s rechte wyze weet te
verzorgen, geven de fokkers en verkoopers ge-
routineerd personeel mee, dat zich ook zoo goed
imogelijk met de taal weet te redden.
Velen, met dit vee als boerenarbeiders ver-
ftro.kken, zijn onder voordeelige voorwaarden
•gebleven en ’t gaat hun goed. 1
ERICUS.
Vragen en Antwoorden.
(Zend UW vragen per brief of briefkaart aan
Ericus, Amsterdam, dan komen ze wel terecht.
De antwoorden worden kosteloos gegeven en
abonné’s van Friso behoeven geen postzegel voor
antwoord in te sluiten. Naam of woonplaats
worden zelfs met den voorletter niet vermeld).
Pouillie bordelaise of kruisbessenmeeldauw.
(Antwoord op een vraag).
De beide vorige jaren heerschte deze ziekte
erg.
men
stelsel, waarvan mededeeling wordt gedaan in
tal van cijfers, betreffende uitkeeringen gedurende
1885—1903 aan ziekengelden, kraamvrouwen-
verpleging, begrafeniskosten, geneeskundige hulp,
bij invaliditeit, voor lijders aan tuberculose in
sanatoria’s en badplaatsen enz., waarbij dan nog
kan worden gevoegd hetgeen wordt gedaan ten
opzichte van herstelling van zieken, herstellings-
oorden, boschscholen, openluchtverpleging, wo- 1
Zkateur“üzUra 7/ trachteT die slachtoffers te helpen ep jets in de ningbouw, cursussen, sprekers, voorzorgsmaat-
omgevinir’voorkomt J handen te stoppen. Ook de oude mannen en regelen in het bedrijf en voor het leven in de
Onzuivere toppen worden nu weggesnoeid en vrouwenhuizen zijn een gevolg van dat altruïsme woning, kortom, veel waartoe de invaliditeits-
verbrand. Nu kan men de bessen, evenals alle dat 18 mets anders dan de gaten te stoppen, kassen niet zyn verplicht, maar dat alles ge-
vruchtboomen en heesters, ook nog besproeien Maar gevoelsmenschen zyn gewoonhjk geen schiedt tot verspreiding van meerdere kennis
B r verstandig redeneerende menschen, vandaar hunne I omtrent gezonde hygiene, en waardeer van die
redeneeringgeeft men aan één, dan is het be- verplichte verzekering een krachtige actie is
deehng, geeft men allen pensioen,dan is hetdat niet, j uiteesaan voor de verheffinsr van het volksleven,
maar is het pen recht, en is het hetzelfde of men het j
geld geeft voor gevangenissen dan wpl voor staats- verplichte verzekering
pensioen. Waarom schuilt in die gedachte ge- j vooral na de voorgeste
vaar? Omdat velen tengevolge daarvan het uit- I te verkrijgen, tot een bedrag van 10 millioen
j zicht hebben verloren op het eeuwige leven. gulden. S. P. kost veel meer, vroeger misschien Turkschen oorlog ingevolge het vredesverdrag
I Onder de voorstanders van S. P. heeft een man 1 wel 100 mill., maar thans wat minder, nu als van 1879 aan Russische onderdanen betaald.
omtrent gezonde hygiene, en
uitgegaan voor de verheffing van het volksleven.
Inzake de kosten wil Spr. dat de Staat by
j eene toelage zal geven,
vooral na de voorgestelde tarief hervorming wel
