Waarom?
De léste sinnestriel.
a
ZATERDAG 29 JULI 1911.
37ste Jaargang.
No. 31.
Binnenlandsch Nieuws.
w
5
9
ee
nr
f-
vt
J
e
e
-
ra
De Eerste Kamerverkiezing.
In de heden gehouden vergadering van de
Provinciale Staten van Friesland werd in de
vacature, ontstaan door het overlijden van mr.
t
te
Daar is geen waarom, of er is ook een
daarom zegt de volksmond. En inderdaad,
als men deze uitspraak zoo op de vlakke hand
beschouwt, is daar wel veel voor te zeggen.
Waarom is deze mensch b.v. een dronkaard?
Wel omdat hij is van een gedegenereerd
geslacht of, omdat hij in slecht gezelschap
terecht kwam of, omdat hij vergetel
heid voor z’n smart zocht in een roes en
och, misschien om een half dozijn andere rede
nen nog wel meer. Waarom is dit kind een
achterblijver in de klasse Wel omdat z’n
ouders imbécile menschen zijn of, omdat het
een scrofuleus kind is of, omdat het niet
voldoende gevoed wordt en zoo misschien
wel weer om een 1
nog meer. Zoo ook: waarom
mensch al wat hij onderneemt?
Gelokkich hwa ’t oan 't jounskoft fen syn dagen,
As d’ ierdske dei nei rêst forlangjen docht,
In sinneblink, dy ’t moed jowt en bihagen,
Forkwikkend foar it each en ’t herte, sjocht.
Gelokkich hwa ’t, by ’t skimerskier derjierren,
Fen ’t Ijocht, foar ’t fallen fen de nacht,
[syn diel,
Noch üt it libbensboek wit oan to herren,
En winst docht mei syn léste sinnestriel!
Nei de Dutske dichter C. Gerok. FRISO.
Sjuch, hok’ in earbied sprekt er üt it wêzen
Fen aide pake, dy ’t yn ’t Bibelblêd
Oan ’t ünsterbank fol oandacht sit to lézen,
Yn ’t skik, dat hy der noch it sintsje met.
’t Is jountiid; it jounige bimiellet
It keameike, en ’t Ijocht wirdt der sa skriel,
Mar büten op it fmsterrütsje striellet
Yn ’t flamjend goud de léste sinnestriel.
Ho echt, dat silfergrize fen syn hierren,
Omtsjoend fen ’t gouden jountiidsljocht 1
Oft ’t antlit net in tear droech fen de jierren,
Sa skynt der üt in striel fen libbensnocht
Die dit it Boek Gloerke üt syn blêdden
In fredegroet fen Himelsk’ sil’ge hel?
Of is ’t dyn glans, dy ’t, mei ’t dyn skyn hast
[is berêdden
To moaijer blinkt, o léste sinnestriel?
zij de veronderstelling, dat de bootwerkers-
staking op die der zeelieden eenigen ongun-
stigen invloed zou hebben gehad. Wel hebben
de besturen van den «Zeemansbond« en van
«Recht en Plichtt zoo lang mogelijk getracht
de staking van de bootwerkers tegen te houden,
maar dit alleen in hun eigen belang. Het
geheele verloop van de zaak wijst er op, dat
naar aanleiding van het proclameeren of het
doorzetten van de bootwerkersstaking tusschen
half dozijn andere reden
mislukt dezen
Het kan niet
missen; omdat hij een door en door onhandig
mensch is, overmoedig, overdreven en wie weet
wat al meer.
Evenwel, als men den inhoud van deze uit
spraak dieper peilt, dan is het beslist niet waar,
dat er voor elk waarom ook een daarom is.
Integendeel, dan geldt haast als regel: dat wij
in elk waarom komen te staan voor een mysterie.
Bijvoorbeeldwaarom valt de appel, als de boom
hem heeft losgelaten, op den grond? Volgens
de wet der zwaartekracht, heeft Newton ons
geleerd. Maar ieder voelt, dat dit antwoord
den denkenden mensch niet kan bevredigen.
Het noemen, het vaststellen van een wet, is
nog niet hetzelfde als de verklaring van die
wet! Waarom trekken twee ongelijknamige
magneetpolen elkaar aan en stooten de gelijk
namige elkaar af? Geen antwoord! Waarom
slorpen de kleinste vezelen van het wortelgestel
van den boom de voedende bodemsappen op?
Volgens de haarbuisjeskracht, zegt de weten
schap. Maar, gelijk wij zagen, is dit geen ver
klaring, maar alleen de determineering van het
verschijnsel.
En dan die talloos vele waaroms in ’t men-
schelijk leven, die voor altijd met hun groot-
oogige vraagteekens als stom en wezenloos ons
blijven aanstaren! Waarom moet deze jonge,
kerngezonde moeder vóór haar tijd onder de
groene zoden komen te rusten en waarom
blijft gindsche arme, oude drommel of schurk
leven van eeuwigheid tot amen, als een last
voor zich zelf en de maatschappij? Waarom
slaagt er van twee menschen, met ongeveer
denzelfden aanleg en goeden wil, dezelfde op
voeding, de een zoo bovenmate gelukkig en is
des anderen weg voortdurend een gaan langs
puntige rotsen? Waarom kent de mensch de
zonde; waarom is dit goed en dat kwaad?
Waarom is er krankte, waarom smart, waarom
honger en kommer? Waarom is ’t alles in ons
leven zooals ’t is en waarom is ’t niet alles
naar ons wenschen en begeeren, onze rust,
onzen vrede, onze blijdschap? Waarom of
waarvoor leven wy? Ik bedoel: wat moeten
wij van ons leven maken en waarom moeten
wij dat Ja, waarom En nogmaalswaarom I
De wereld zegt spottend: wat wilt ge toch
met zulke vragen! Zoo kunt ge wel doorgaan,
maar waar is dan het einde! Nur der Nar
wartet ein Antwortl
Waarop ik zou willen antwoorden: met uw
welnemen, beste vriend, maar wie deze vragen
stellen, er over peinzen en tobben, zijn waarlijk
niet de minst edele karakteren onder ons. En
bovendien: gij kunt toch niet in ernst meenen,
dat wij, omdat wij geen antwoord kunnen geven,
daarom de vraag niet zouden mogen stellen.
Wat zou er van de menschheid terecht zijn
gekomen, als zij bij het eerste waarom, waarop
zij geen antwoord kon geven, zich dadelijk had
laten ontmoedigen om verder te zoeken, te
speuren, te peinzen. De waaroms, waarop geen
antwoord was te geven in den beginne, zijn bij
uitnemendheid de motoren geweest, die het
menschelijk denken en voelen in beweging
hebben gebracht! En zij doen dat nog voort
durend. Waarom komt de zon iederen ochtend
in het Oosten op om aan het einde van den dag
in het Westen weer onder te gaan In het
stellen van deze vraag en het rusteloos zoeken
naar antwoord, is om zoo te zeggen de eerste
steen gelegd voor het gebouw van onze moderne
astronomie.
Waarom doet kippenmest wonderen by den
verbouw van kool, spinazie, sla, enz.? Met het
stellen van deze vraag is de eerste schrede ge
zet op den weg der moderne bemestingsleer.
Waarom doet de stoom in den ketel het deksel
voortdurend dansen Deze vraag moest gesteld
om den weg te banen voor de kennis der reus
achtige beweegkracht, ons thans door den stoom
geleverd. Waarom moet de mensch lijden door
krankte, waarom sterven voor den tijd? Zie
hier de motor, die het menschelyk vernuft in
beweging bracht, om te zoeken naar genees
middelen en voorkoming van krankte en die
hem heeft doen vinden al de hulpmiddelen van
onze moderne geneeskunst. Waarom kent de
mensch de zonde; waarvoor leeft en streefthy;
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WORKUM.
einde weinig slachtoffers te maken.
Ook ontkennen zij in het algemeen dat de
staking aan het verloopen is. Op enke uitzon
deringen na wordt de arbeid door geen leden
van deze organisaties hervat. Van oneenig-
heid tusschen «Recht en Plicht® en den «Zee- B(ruin) hoogstwaarschijnlijk in een aanval van
mansbond« is geen sprake. En onjuist noemen waanzjni een moordaanslag gepleegd op het
9 jarig dochtertje van Dr. F G. van Asperen.
Woensdag te voren was Nelly, zoo heet ze,
met haar nichtje bij den boekbinder een por
tret komen brengen, met verzoek daar een
lijstje om te maken Toen zij Donderdag
even na twaalf uur met haar vriendinnetje
Rika het portret (dat dienen moest voor
vader s verjaardag) weer terug kwam halen,
kwam de vrouw voor, die de beide kinderen
uitnoodigde binnen te komen. Rika moest in
de gang blijven eraan en Nelly nam zij mede
-j j’ -V“. door de voorkamer naar het slaapvertrek,
gegaan, werd de vergadering waarvan zjj( z00a]8 later bleek, de deur had
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per post 0.65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
schoten. En geen wonder, als je daar, zon
der d’r op gerekend te hebben, bericht ont
vangt, dat men «bedocht is in ’t testement»
van ’n verren bloedverwant
»’t Mout wel in veul staoken, vrouw,
aldus 8., als hij van den eersten schrik was
«maor men ken 't nooit
waiten, oom was gain wegsmieter het
d’r aaltied zuunig van leeft ’t ken nog
wel mitvall’n, vrouw
Thans is de zaak afgowikkeld en 8. heeft
bericht ontvangen, dat zijn deel is welbe
rekend ’n halve cent. Pr. Gr. Ct.
Moordaanslag.
Op de veemarkt te Tiel is eergisteren een
moordaanslag gepleegd op den politie-agent G.
van Beek Deze agent heeft eenige maanden
geleden in een circus gearresteerd Frans H
28 jaar. schilder te Ochten, een gegageerd
Oost-Indisch militair. Eergistermorgen heeft
deze aan agenten gevraagd het adres van
van Beek en den tijd, waarop hij in dienst
Om 1 uur wachtte bij hem bij den
op, trok een revolver en
De prijs der Advertentiën is van 1 —5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warraoesstr. 76-78, Amsterdam
wat is de diepere achtergrond van dat alles
ziedaar de motoren, die z’n opperste denkkracht
in beweging hebben gezet en die wist te bouwen
de schoonste wijsgeerige stelsels, beheerschend
ten goede voor eeuwen soms het gedachte
en gemoedsleven der beschaafde wereld lei
ding gevend aan haar moraaldie wist te schep
pen allerlei godsdienst met z’n wonderbare ver
troosting en bezieling voor alle tijden en ge
slachten. En daarom: laten wij ons om alles
ter wereld door het mysterie, dat ligt achter
zoo menig waarom, niet laten afschrikken om
de vraag telkens weer te stellen en er een ant
woord op te zoeken. Zonder dat zouden wij
ons zelf tot machteloosheid doemen zouden wij
geestelijken zelfmoord plegenzouden wij terug
zinken tot het redeloos gedierte des velds, dat
ook zich tevreden stelt met alles zooals het dat
vindt. Een mensch, die geen waarom meer
stelt, is een verloren mensch. Hij stelt geen
belang meer in wat romdom hem gebeurt;dies
hoort hij niet meer thuis in deze wereld en de
dood maakt een einde aan zijn noodeloos be
staan. De Engelsche optimist Marden, zegt dan
ook, dat de kunst om oud te worden met een
jong hart ligt in het willen belang blijven stel
len in al wat romdom ons gebeurt; in zake op
voeding, onderwijs, politiek, ekonomische vraag
stukken, huiselijk leven enz.
Deze belangstelling, ingezet altijd weer met
een: waarom is een toovermiddel, volgens hem,
om het lichaam gezond en veerkrachtig te
houden. Als de geest maar in actie is, volgt
het lichaam vanzelf, ’t Is een noodlottige dwa
ling, gaat hij door, dat menschen, als zij een
zekere leeftijdsgrens hebben overschreden, tot
zich zelf zeggennu is het mooi genoeg ge
weest wy zullen de wereld nu maar aan an
deren overlaten wij behooren tot een voorbij
gegaan geslacht wij begrijpen het streven
van den nieuwen tijd niet meer wij zullen
ons nu maar voorbereiden op een plantenleven....
en op den dood. Zoo te spreken, zegt hij, is
een allerverderfelijkste auto-suggestie en maakt
veel menschen noodeloos voor den tijd tot stum
perachtige grijsaards, tot mopperaars en niets
doeners, die zich iederen dag opnieuw {doodelijk
vervelen. En zij behoorden te zegggen: neen,
nu is het nog lang niet mooi genoeg geweest
en wij kunnen het beden wél begrijpen en wij
voelen ons nog géénszins oud en afgeleefd en
wij willen nog geen plantenleven leidenEn
zij moesten zich zelf suggereeren, dat zij in alles
evengoed belang behóóren te stellen als een
jonger geslacht. Dit nu is eenvoudig een kwestie
van willen, meent hy; ieder mensch kan jong
blijven, als hy maar steeds blyft vragenwaarom.
Nu is dit misschien wat al te optimistisch
gesproken maar er ligt een groote kern van
waarheid in. Onze belangstelling in de dingen
van het leven laten verslappen en van mede
werker louter toeschouwer worden dat is
maar al te vaak een verschijnsel van moedeloos
heid, van verkeerde gemakzucht, van door an
deren ons opgedrongen meeningen. En in elk
geval is goed de raad: blijf zoolang mogelijk
een ieder op zijne wijze, een waarom stellen en
span zoo lang mogelijk u in om ’t antwoord te
zoeken. Een gezonde geest is zooveel waard!
In den bloeitijd van het materialisme gold de
leuzemens sana in corpora sano een gezonde
geest behoeft een gezond lichaam. Maar als
even hooge waarheid zou ik daar tegenover
durven plaatsen: mente sana corpus sanum
door een gezonde geest mee een gezond lichaam.
S. N. v. h. N.
de twee organisaties oneenigheid uitgesloten
is. Bijna een week nadat de zeelieden in
staking waren
van bootwerkers gehouden, waarin wel een
algemeene neiging tot staken bleek, doch
waarin aan het bestuur werd opgedragen de
staking te proclameeren wanneer het dit
wenschelijk achtte.
Zij is toen op verzoek van den «Zeemans
bond” nog opgehouden, omdat de onderbande-
lingen tusschen de reeders en den hoofdin
specteur van den arbeid, den heer van Deinse
toen nog niet waren afgeloopen. Hangende
deze onderhandelingen verscheen echter een
advertentie van de groote maatschappijen,
waarin werkwillige zeelieden werden gevraagd.
Dit werd als een oorlogsverklaring beschouwd
die het langer ophouden van de bootwerkers-
staking overbodig maakte, en deze werd toen
eerst geproclameerd.
In een zeer druk bezochte bijeenkomst van,
in «Recht en Plicht”, georganiseerde boot
werkers, gistermiddag in het Paleis van Volks
vlijt gehouden, is na besprekingen, die geduurd
hebben van 4 uur tot halfzeven, besloten tot
opheffing van de staking. Dit besluit is ge
nomen met een kleine meerderheid (740
stemmen vóór, 426 tegen en 60 in blanco).
Het besluit geldt natuurlijk niet de staking
der zeelieden die ter vergadering ook niet
vertegenwoordigd waren. Wel is het zeer
waarschijnlijk, dat de opheffing van de boot
werkersstaking zijn invloed op het verdere
verloop van den strjjd der zeelieden zal doen
gelden.
Gistermorgen heeft de Algemeenen Neder
landsche Zeeliedenbond een vergadering ge
houden naar aanleiding van de opheffing der
staking der bootwerkers.
Met 600 stemmen vóór, 8 tegen en 8
blanco’s werd besloten de staking met kracht
door te zetten. 150 posters van den Bond
hebben niet aan deze stemming deelgenomen,
omdat zij zich in ieder geval vóór voorzetting
zouden verklaren.
De bootwerkers hebben zich gistermorgen
weer aangemeld. De vreemde werkkrachten
zullen zoo spoedig mogelijk vertrekken.
Niet meegevallen.
Daar heerschte dezer dagen groote blijd
schap in 't gezin van den heer 8. te Win-
J. Sickenga, bij derde stemming tot lid der bekomen,
Eerste Kamer gekozen de heer mr. C Th. -
Van Deventer (vrijz.-dem.), oud-lid der Tweede
Kamer te ’s Gravenhage.
De heer van Deventer werd in 1905 voor
Amsterdam IX in de Tweede Kamer gekozen
doch viel bij de verkiezingen in 1909 uit
tegen den soc.-dem. candidaat, den heer
Vliegen. In de Tweede Kamer nam hij een
belangrijke plaats in als koloniale specialiteit.
Met den heer van Deventer doet de eerste
vrijzinnjg-democraat zijn in intrede in de Eerste
Kamer.
De internationale zeeliedenstaking.
Het bestuur der bootwerkersvereeniging
«Recht en Plicht”, verschillende leden dezer tra(j
organisatie en het bestuur van den Zeemans- ingang van de stad
bond« heeft aan den verslaggever van de lostte op twee meter afstand drie schoten op
N. R. Ct. met den meesten nadruk verze- van geet, jje a)]e misten. Van Beek trok
kerd, dat het onwaar is, dat den leden officieus zyn sabe] en arresteerde met den agent Wei -
wordt toegestaanhet werk te, hervatten ten deman den dader, die gelegenheid gevonden
had zijn revolver in de stadsgracht te werpen.
Daarnaar wordt gedregd.
Een tragisch geval.
Te Wormerveer heeft gisterenmiddag onge
veer 12 uur de vrouw van den boekbinder
door
waarvan
gesloten.
Even later hoorde Rika angstig gillen,
waarna ook de dochter van vrouw B. naar de
buren vloog en om hulp riep, omdat moeder
zoo raar deed en er een kind in de slaap
kamer was. Juffrouw Scholtens, de buur
vrouw, schreeuwde om hulp. Gelukkig kwam
op dat oogenblik haar man van zijn werk
thuis, terwijl als bij toe val ook de politie
agent van Trigt kwam aanloopen Beiden
snelden het huis binnen, ’doch de deur van
het slaapvertrek gesloten vindende, ging de
agent van Trigt achterom en klom door het
openstaande raam van de slaapkamer naar
binnen, terwijl het den heer Scholtens ge
lukte de deur open te krijgen. Een oogen
blik stonden beiden ontsteld, toen ze daar het
meisje staande met de armen bevend omhoog
hoorde gillen: «Ze vermoordt mij«, het ge
laat, de armen en de kleertjes geheel met
bloed beloopen. terwijl de waanzinnige vrouw
beurtelings het meisje en zich zelf stak en
sneed met een dolkmes ’t Was een en al
bloed in het ver:rek en ook de vrouw zag er
vreeselijk uit.
De heer Scholtens greep onmiddellijk het
meisje beet en bracht het kind naar zijn vrouw,
die het kind zooveel hielp als ze kon. Ze
had verschillende sneden over het aangezicht,
de keel en de armen, die gelukkig bleken
niet levensgevaarlijk te zijn. Ze werd met
een zieken wagentje naar haar hevig ontstelde
ouders gebracht.
De arme vrouw, wellicht niet wetende wat
zij deed, stak met het dolkmes zichzelf telkens
in het hoofd of sneed zich in de armen of de
beenen, totdat de agent haar wist te over
meesteren en het mes te ontnemen. Zij werd
door de inmiddels ter hulp geroepen genees-
heeren Dr. Smith en Dr Korteweg verbonden
en naar het ziekenhuis overgebracht. Haar
toestand schijnt echter niet hopeloos te zijn.
De vrouw was al sedert lang nu en dan
niet goed bij het hoofd, hetgeen echter veel
erger was geworden na den dood van haar
dochtertje, dat verleden jaar gestorven is. Zij
werd dan ook sinds eenigen tijd in observatie
gehouden.
RIS
in
1.
f-
jr
n
k
t.
3
in
i
t
i
r
r
e
X
S
in
d.
na
en
dv
w.
te
en
d-
ke
ris
Tt
'S.
ds
L
r
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten Workum. Ilemelumer Oldepliaert en Noordwolde
Hindeloopen en Stavoren.
te
es
a.
te
je
!U
re
•g
ie
