üitgebreid Lager Onderwijs
alhier, bij den aanvang van den
nieuwen cursus op 4 September
a.s. zich daartoe kunnen aangeven
bij het Hoofd dier School (de heer
J. Zwanenburg) vóór of op 1
September e.k.
Elk syn smaek.
t
ZATERDAG 19 AUGUSTUS 1911.
No. 34.
37ste Jaargang.
Officieel Gedeelte.
Binnenlandsch Nieuws.
I
I
I
BURGEMEESTER en WETHOU
DERS van IVORKUM, brengen
ter kennis van belanghebbenden,
dat zij, die alsnog wenschen te
worden toegelaten tot de School
voor
Workum, den 15 Augustus 1911.
Burgemeester en Wethouders
voomoemd,
T. M. ten BERGE.
De Secretaris,
A. de VRIES.
e
i
L
f
l
k
brandschatte
blik, Beverwijk
i PTnl la ndfln.ha anh
1
de oaie
men er
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten Workum. Ilemelumer Oldephaeri en Noordwolde.
üindeloopen en Stavoren.
in,
brengen
erg, maar voor
rael
ütweakket, of tominsten ütweakje kin. Bijfoar-
bield: Jy ha de «Swellesang» fen Harmen
Sytstra ris lézen, en letter ha jy dat selde stik
ris fen Sjouke de Zee foardragen sjoen, krigen
It bern moat in soarte kinst yn syn eigen
- -ver Qp >e gtrjjtte
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per post 0.65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
’e tiid, om yens smoarge klompen oan in moai
bloeijend klaverbosk ou to feijen. Dat is yn
beide foarbylden in blyk, dat jy, dat üs, smaek
sa goed noch net suveie is dan hjarres.
By de bern moat dy smaek er al ynprinte
wirde. Forbied hj arren it kikkertsje-strüpen en
einepike-kneppeljen, mar meitsje hjar ynpleats
opmerksum op al it moaije hwet de natuer to j
genietsjen jowt. Den scille se fensels bigjinne
to fielen dat it er lang net lans kin om in on-
noazel kikkertsje it baitsje ut to strópen, en it
scil bjar fiersto folie bigreatsje om in onskildich
einepykje in kreupel poatsje to slaen. Of ynpleats
dat se de hyngsteblom ut elkoar plokje, scille
se dy yn in fleske mei wetter sette, en hjar
bést dwaem om dat moaije blomke to for-
soargjen en libben to halden, en mocht it dan
c-1:- l gtjerre, dan scil dy bern der spyt
En sa moat it wêzedan is ommers
hjar smaek biskaefd en bisnoeid.
As de heit sjucht dat syn jonge in grouwe
-;.i. r-1 en jy jan Spje|J yn >t gat
noemde ziekte.
Voor een boer met een groot beslag is een
van een koe niet zoo c_~, ?-
op in nochtmeitsjen keuterboertjes met 5 en 6 koeien is het een
n e minsken sa bare l
6 maal voor,
lit, wirde mei de koets der brocht en
weihelle, krekt as nei de skouboarch.
ek wol sa oanloklik en aerdich as
boarch nou It is hjir ommers
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WORKUM.
gras, is de melkopbrengst
I wilde hij dat wreken
hadden gedaen».
en
een
dragen.
Met hulp van enkele anderen slaagde hij er
aanvankelijk een leger op de been te
van zeshonderd man. Pier en zijn
neef Groote Wierd stonden aan het hoofd er
van en namen bloedig wraak op allen die zij
als vijanden van Friesland beschouwden. »Bü-
I ter, brea en griene tsiis, hwa dat net sizze
kin is gjin oprjuchte Fries»... tegenover wie
hem in handen vallende deze woorden niet
kon uitspreken, was hij zonder genade: de
dood was er onverbiddelijk het gevolg van.
Met welke gestrengheid dit vonnis werd vol
trokken, hebben in 1514 de Hollanders ervaren
die, uitgezonden om hem te bestrijden, in z’n
handen vielen ten getale van 500 man over
boord werden gesmeten.
Dat Pier, wiens strijdmacht intusschen was
aangegroeid tot 150 schepen en 1200 man
schappen, vermetel en overmoedig werd, laat
zich eenigermate verklaren. De fortuin diende
hem bovendien steeds. Hij veroverde en
o m. Hoorn, Alkmaar, Medem-
en Nieuwpoortvan de 37
Hollandsche schepen, die goed uitgerust op
hem werden afgestuurd, waren 28 genoodzaakt
over te geven; een tweede vloot van
der mei gjin messen oer litsen wirde, mar
de oaie dingen dy ’t we bispritsen hawwe,
-mei «elk syn smaek» net ou. Dy
smaek moat bistimd wêze, der moat haldfêst
oan sitte. Smaek wirdt oanwiisd troch al hwet
op in dór moai is en bliuwt, hwet tiden en
ontiden trochstien hat en net ophaldt de bi-
wondenng geande to meitsjen. Dat is de
twajelnsetok (of is dy to great om der sokke
saken mei to miettenmoat men soms ek
maximum-temperatuur van 28.9° C een ge
middelde minimum-temperatuur van 16 6° C
Voor 1911 vindt men van 27 Juli13 Au-
jy do net heel oars hwet to hearren as hwet f?U8tU8 een gemiddelde maximum temperatuur
jo krigen to lézen üt dat iene selde stik? F on Kn
wol mar sizze, in dichtstik kin op him seis wol
ris net heal sa moai for de lêzer wêze, dan
hwennear in man mei talint it dat selde stik
foardraecht. In oar foarbieldGiet men folie
om mei immen dy ’t in iepen each hat for it
moaije yn ’e natuer, dan scil men wol litte mei
1 Friesland, Hartog van Sneek, Graef
V tv z*>.
ten, Vrpheer van I
van
Denen, de wreker
der Hamburgers
ders
De correspondent herinnert er aan hoe
Greate Pier van eerzaam landbouwer een ge
vierd krijgsman, vooral de schrik der Zuider
zee werd. Want hoewel hij, volgens zijn
zeggen, liever achter den ploeg gebleven was
dan zich met den oorlog te bemoeien, toen
Bourgondische en Hollaudschgezinde troepen
zijn land afliepen, er buitmaakten wat van
hun gading was en ombrachteu wie in hun
handen viel; op een goeden dag ook Piers
woning plunderden en z’n vee roofden, en
wat in z’n oogen het ergste was zijn parochie
kerk te Kimswerd in brand staken, «toen
aan degenen, die dat
Dit wekte z’n gramschap
zoo werd hij een berucht roover en bijna
held, waarop z’n geboorteland roem kan
Jan docht oer ’e brtine beantsjes yittich, om
’t him dat sa tige smakket. Piter docht oer
’e selde brüne beantsjes sjerp, ek al wer om ’e
lekkere smaek. Mar nou moat Jan him der
for wachtsje om to sizzen: «Beantsjes mei sjerp
dat is gjin minskeiten,« hwent dan hat er kans
dat Piter seit: Beantsjes mei yittich is barge-
fretten.® It scoe op ’t slimst op bargebiten
mei dy twa beantsje-iters ütdraeije kinne. En
derom moat elk for him seis dat mar ütmeitsje,
hwent der fait alheel net oer to haspeljen, dat
is op it lést mar elk syn smaek. «De iene hat
sin oan de dochter en de oare oan ’e moer, sa
dwaende komme beide oan ’e man», seit in aid
frysk sprekwird. Safolle to sizzen as: sa ’t
elk syn smaek hat by hwet oer ’e tonge giet,
sa hat elk dy ek yn ’e geast.
It is merke. Jan bisjucht it keal mei de
swan op ’e rêch groeit, en for in stür efter it
sket der ’t op in tafel «het levend sprekend
menschenhoofd» to pronk stiet. Letter krukt
hy by de treppen fen de «glijbaan» op en lit
him fen boppen glide oan ’e side fen de snüstrige
spullebaes dy 't er ek in stür bitellet. En as
we nou wol oerwege moatte, dat Jan al in
greate, dat is, in folwoechsene Jan is, dan tinkt
my tominsten, men kin der yen wol by deljaen
as men sizzen heardt: «Dat is elk syn smaek.
In toaneelstik, der ’t fen alles hwet mal is
yn foarkomt, kin bést ris folie sealen lokje. En
nei ’t er dan wol sein wirdt dat it toaniel wol
hwet dwaen kin en docht ta it opskerpjen ta
’t goede en nuttige fen ’t folk, en dat er fen
toaneelspil wol hwet is to learen, dan meije we
fêst net in to heech tinkbield ha fen ’e op-
wekjende en opskerpjende wearde, wol? Nou
ja, mar de skathülder hifket syn roune ponge
en seit, wol op synsnjit: «Dit is elk syn smaek.«
For in jier of hwet, ja nóch wol, mar séfolle
heardt men der, mien ik, hast net meat fen,
mar do wier it er gau ris to rédden mei de
sterke mannen fen ’e wrald.
As sa’n pear baesmannen in foarstelling
jowchen fen hjar Simsons-kreften, troch elkoar
ris by de flarden to krijen en to wrakseljen as
in pear nitlige bollen, sadat se faken mei for-
draeide earmen, forskettene heupen, forknoflele
foetten en onder ’e büden en blaue plakken üt
it striidperk kearden: O, dan krong de iene de
oare fen syn sté om der Pytsje de foarste by
to wêzen, ja der Ijeafst mei de noas op to
stean. En seis dy ’t efterüt treaun waerden
troch de greate kliber, sadat se neat fen de
wrakselstriid kamen to sjen, dy roppen dochs
mei de oaren oerlüd en oeremus: hoera! hoera 1
As in kening waerd de béste fen de fjuchters-
bazen eard yn ’e greate stêdden der ’t hy in
staeltsje sjen liet fen syn hyngstekreftenhy
roan mei bankbriefkes ten tüzend goune yn ’e
Jjüs om, it opljeapende folk smiet him, om sa
io sizzen, it jild mar ta. En dat wyls ’t men-
nich earme trouwe bodder, dy *t wr
moat om I
lea sa brüke moat r„
kommen, mei droech brea him tofreden stelle
mat. Is dat dan ek wer elk syn smaek
Rinne der dan ek gjin rare en wénsmaekjes
onder
Janke praetsjemoai rint mei de bolkoer.
Janke wit grif elke kear hwet nijs op to dokken
as se by hjar klanten lêns komt. Skoften kin
se op ’e knibbels lizze by de koerren, en de
boerinnen by hjar halde to harkjen. Al hwet
op in oar foarfalt krantet Janke dan üt mei
Het Mond- en Klauwzeer en de gevolgen.
Men schrijft ons uit Schoterland
Door het mond- en klauwzeer, dat in deze
gemeente thans in elk dorp heerscht en door
het gebrek aan
klein; er zijn boeren, die per week f 80
minder melkgeld van de fabriek ontvangen
svuents, uy l uei. sa uum eu Kuaruswuucu wieme dan geregeld in dezen tijd van het jaar. De
dat men ’t hjarren tajaen koe en moastmelktappers kunnen hunne klanten niet meer
volledig bedienenin sommige plaatsen is de
melkprijs opgeslagen. En daarbij komt nog
o, sa graech dwaen meije. Sa krijt men foar 8ler^® onder het vee tengevolge de ge-
Ik van 29.5° C een gemiddelde minimum-tem
peratuur van 16.0° C Het gemiddelde ma
ximum was dus in 1911 nog hooger, niet-
I tegenstaande de warmteperiode later viel
bovendien omvatte de periode van 27 Juli
13 Augustus de beide hoogste temperaturen,
35 6° C. en 35.0° C, ooit te Utrecht—De
Bilt waargenomen en de eenige aldaar opge-
teekende reeks van 5 achtereenvolgende dagen
met temperaturen boven 30° C.9—13 Au
gustus met maximum-temperaturen 33.6, 35 0,
32.6, 32 8 en 32 5 gr. 0.
Een vee-wonderdokter.
In Gaastmeer woont een man die in den
laatsten tijd veel van zich dost spreken. Het
is de ongebreveteerde veearts J. G. vd Goot.
Van heinde en verre zijn de boeren gekomen
om het smeersel waarmede hij met groot
succes de klauwen van het zieke vee behan
delt. Nieuwsgierigen naar de juiste samen
stelling van het middel laat hij natuurlijk
ongetroost heengaan. Ons werd o.a. een
bekend veearts genoemd, die er bij J a p i k
Goarrits, (aldus noemen we onzen wonder
dokter in de wandeling) met klem op aange
drongen had, om hem de ingrediënten toch
maar te zeggen. Doch vd. Goot zegt het
naaste, en houdt, als een goed Fries, het
allernaaste voor zich zelf.
De toeloop van boeren is zoo groot, dat hij
er sommige teleurstellen moet.
Greate Pier.
Een der friesche correspondenten van de
N. Cl vestigt in een artikel er de aandacht
op, dat Friesland weldra het vierde eeuwfeest
zal kunnen vieren van de werkzaamheid van
Greate Pier, die zich noemde «Coninck van
van Slo-
Hindeloopen, Capitein Gene
de Zuiderzee de verwoester der
van Bremen, de aanhouder
en bet kruis der Hollan-
De prijs der Advertentiën is van 1 —5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr.76-78, Amsterdam
suniger to praten, hwent it is hjar süver yn ’e
wei, en hja hat alheel net in aerd om in oar
Mar Rinseboer is hja al ris oer ’t mat komd
do ’t er de faem by de kop hie. «ik siz ’t tsin jo,
mar wol er Ijeafst gjin opspraek fen hawwe.»
Sjuch lêzer, seis priuwt Janke fyn en dêrom
wit se hwet se for hjar ljue opdisse moat.
Sokke kost wit Jank-moai wol fait trochstrings
wol yn ’e smaek. Janke hellet der dan ek sa
foar en nei wol ris in bakje thé mei in fiks
grüske by üt, ja op it moaist ek wol ris in
hompe tsiis of Ijirre. Mar fensels scil se dit
léste der mei fortsjinje dan moat hja wol hwet
mear ütlitte fen dy boeren, en binammen fen
Rindert, bigrypt se wol.
Hwet ’s jo? Net sa moai? Né mar och...
dat scil elk syn smaek wol wer wêze! Is ’t
net moai, ’t is dochs wol aerdich.
We seine niis, mei in toaneelstik dat hwet
ryklik trochwirke is mei skurve hoekjes is de
skouboarch fol to lüken. Mar it is noch mar
koartlyn do wied er in rjuchtsaek üt ’e hege
wrald to forhakstükjen, mar as dy ek bikyk
krige! Is ’t sa net? in skandaelprosés, in bi-
skildiging fen moart (dan foaral as der hwet
rottekrüd mei mank giet) hwerby ’t gerdyntsje
efkes optiid wirdt, dat foar it hüslike libben
fen ’e foarname ljue hinget, sadat men ek ris
by hjarren op ’e tafel loere kinas er soks oan
’e han is dan rint de rjuchtseal yn ienen fol forwylje en
en bja tsiere om in steanplakje onder ’e foetten fen hawwe.
to krijen. Oansjenlike dames dy ’t it oars 1
samar op ’e simmels krije litte kinne, dames A_ 1
üt ’e hege ein mei glêdde wanten oan, mei blaumich fangt
pomade yn ’t hier, dy ’t him wit holier rüke j stekt en him sa wer de tafel lans kroadzje lit,
kx i._x_ i. wer jan wjrcit it tiid dat dy heit in kleurdoaze for
It is dan syn jonge keapet, mei de hope, dat hy dan dat
yn ’e skou- skipke dat der yn ’e feart sylt, liy kijkes dy ’t
net sabeare- der op ’e wal rinne, neimeitsje scil op it pom-
boartsjen, né, it is hjir tinken, ’t is wierheid. pier. It bern moat in soarte kinst yn syn eigen
Op it toaneel binne it komedianten dy ’t hjar eagen utfiere. Ynpleats dat er op ’e strjitte
feltsje ütstrüpe as se dien ha en der dan oubinne, omrinkelt en smoarge sangkjes ophellet mei de
hjir yn ’e rjuchtseal der sitte de fortoanners nedige malle lüden derby, moat er him dêrop
1 11 .„„1. Mar as der nou sein wirdt talizze, om i~-- J
dingen gjin opjild dwaen meije, sjongen, sonder balten
dy ’t misskien Sneins hjar bryktógje oan ’e Sa scil er seis bigjinne to siikjen, en sels-finen
bibel, of hjar de knibbels üt ’e potsjes lizze op
’e tsjerkebanken, dat sokken, dy hjar draei
hawwe by in oarmans skande-dieden, seis net
sa heech steane as se hjar seis net op it stoeltsje
setten om sadwaende hjar neisten op ’e kop to
spjjen, dat sokken ek wol as de kniper op ’e
skine komt, yn ’e jarresleat bflanje kinne
dan wol men mar gau sa’n sedepreker taskouwe:
«Och man, hald mar op fen eameljen, dat is
op it lést elk syn smaek.»
Lit se mar gerêst ouskaffe hjer, dy hird-
draverijen op ’e lange baen, de biskafing wint
der yn myn eagen aerdich by. Hwa koe dat
nou moai neamme dat de hynders hjarren üt
’e liken fleane moasten troch it lange ein. En
as dan mei finnige swipeslaggen ougizele de
bisten oer ’e kreft jage waerden en mear
moasten as se koene, dat moast yen dochs fêst
de grize oer ’e grauwe gean as men tominsten
noch in sierke gefoel fen meilijen bisiet. Wij
doare oujaen op ’e rou-snauwe folkspillen fen
üs foaralders, dy ’t tagelok ek al lang for bean
binne om üt to fleren, mar as men soks goed
biskoud, aerde dit der dan ek net tige noch
nei En dochs waerd it moai foun. Moai
foun troch ljue dy ’t in goede opfieding hawn
hiene, dy ’t hjarren ek wol yn ’e dingen jaen
seoene, dy ’t net sa dom en koartsichtich wierne
Faeks wer in kwesje fen smaek?
Der binne skriuwers dy ’t wakkere rynsk en
flanterich mei frijerijen ompakke kinne, en dat
en nei fen sokke knapen sok in flau staeltsje
grientespil op yens tafel, dat men der fen
walgje moat.
troch bin, hwent as it
ongelyk! Dy skriuwers of dat skriuwen der ’t
jy in tsjinnichheid yn ha, dér formakket ta de
teannen üt, wer in oar him mei. Is dat ek
elk syn smaek? Né, mar hou, nou leau ’k it
net mear. De skriuwer dy ’t altyd weroan op
’e lappen komd mei sokke flauwe dingen, en
de lêzer dy ’t dat altyd weroan moai fynt, dat
binne op syn moaist greate bern, of fize stjon-
kerts op syn minst. Wy scille ris efkes oars
prate.
Né, dat Jan yittich en Piter sjerp oer ’e
rt wrakselje beantsjes docht: dat jy it mei de Dimter en
boppe wetter to bliuwen, dy ’t syn jou bürman mei de lange Warkummerkoeke it
Ike moat om net fen krapte om to hélde: bést! dat is wol sekuer elk syn smaek
rv» AT z! «TA AZT U T* M azx L» Mz» A a. I --1 - -4 -1
yn
is
mar 1
er mar lekker mei. Mar as der nou sein wirdt talizze, om in moai sankje to sjongen, goed to
dat soksoarte dingen gjin opjild dwaen meije, j sjongen, sonder balten en bearen, dan bigjint
by de goede ljue, by de gelovige ljue, by ljue hy fensels goede fieling for syn stimme to krijen.
scil ta nije utfiningen utlokje. Syn hele libben
kin brocht wirde onder de ynfloed fen de goede
smaek, as de alden yntiids mar syn each en
ear wenne ta it moaije en edele. Hwent it
sprekwird seit «al hwet yn wierheid moai is,
dat is ek goed.
«Dat ha ’k yn myn alders hüs noait heard
noch sjoen» moat it bern syn libbenlang sizze
kinne fen al itjinge dat strydt mei it redelik
goede, fen sloflens en sloarderigens fen rouwens
en grouwens.
De smaek for it moaije fiert yen nei it gelit
fen deugd en tigens.
FRISO.
It kin ek wêze dat ik er fier by verlies
oankomt is de smaek fen ’e minsken sa bare alag die niet gauw (e boyen zl> Eq het
hooi, dat nu al gevoerd moet worden, wordt
duurder, terwijl alle koeien mager zijn.
De warmte.
De thans afgeloopen periode van buitenge
wone warmte is de belangrijkste geweest die
sinds de oprichting van het Meteorologische In
stituut in 1849 is waargenomen. Het buiten
gewone karakter van bet jaar 1911 blijkt het
best uit een statistiek van de maximum-tem
peraturen van 30° C. of hooger. Onder de
62 jaren, waarover de statistiek thans loopt,
zijn er 40, waarin die temperatuur of niet,
of slechts eenmaal werd bereikt, 9, waarin 2
temperaturen boven 30° O. voorkwamen, 4
met 3. en 3 met 4 temperaturen boven 30° C.
In 1872 en 1900 kwamen die temperaturen
in 1898 7 maal, in 1858 9
maal, in 1868 11 maal, en in het jaar 1911
tot dusver reeds 10 maal. Vergelijkt men zich
warmste periode, dan vindt men in 1868 de
periode van 12 28 Juli met een gemiddelde
boer is tüzend goune hier binefter. Rindert
Sakes (en dan bigjint Janke ho langer ho
veroverde hij een rijnschip bij Stavoren en een
Deensche oorlogsbodemeen schitterend wa-
mei bipale moat. Goed forstien?
Der binne ek dingen hwertroch de smaek
