1
Hindeloopen en Stavoren.
Wat moet Jantje worden
I
1
37ste Jaargang.
ZATERDAG 9 SEPTEMBER 1911.
No. 37.
Binnenlandsch Nieuws.
Hja seagen.
1
i
Uitgave
r
reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam
Tot plaatsing van adv. en
5
e
e
e
d
t
Er
t
T
Ai
e
n
a
s
g
Q
n
t
<L
Ald-bepke mei de wite flok,
Dük’rich en forknük’le üt it kapke,
Jo eagen tsjüge noch fen lok,
Jo müle noch wol fen in grapke.
j
a
r
a
t
l
Ald-beppe sit by ’t berns-bern graech,
Blondkopke ek graech op hjar skette.
Hja h&ldt it lokkige holke omleech
Mei ’n hén beppe hals wyls omfette.
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WORKUM.
Blondkopke mei dat sidene-hier,
Mei eagen dy glinst’rje fen wille,
Mei lippen as kjêrsen sa blier.
Hwet dy al bimasterje scille!
As al ald-pake protlje mei:
Dou hast soms ek nüvre krewellen
De laits op ’t antlit, de onskild yn ’t each
Blondkopke dou bist om to stellen.
Waarvoor de brandweer dient.
het pas verschenen gemeenteverslag
dat de Amsterdamsche brandweer be
voer branden of voor vermoedelijke
De prijs der Advertentiën is van 1 —5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
Ald-beppe lést, Blondkopke mei,
Al kin hja, de lytse, just spelle,
It boek mei de prinsen heardt beide hjar ta,
En beppe kin aerdich fortelle.
Ald-pake al prottelt hy gans,
Elk tsjinnet him op syn bigearen:
De fok op ’e noas, it pypke er by lans,
Jy sit as in prins yn ’e fearren.
Nieuwe burgemeester van Leeuwarden.
De Staatscourant van hedenavond bevat
de benoeming van mr. J. A. N. Patijn te
*s Gravenhage, referendaris bij het departe
ment van Landbouw, Nijverheid en Handel,
tot burgemeester der gemeente Leeuwarden.
De nieuw benoemde burgemeester, wiens
benoeming geruimen tijd op zich heeft laten
wachten doch wiens naam al aanstonds bij
het aftreden van den heer A. E. Zimmerman
onder de candidaten voor het burgemeester
schap van Friesland’s hoofdstad werd genoemd
en door de L. Ct. als zoodanig ook werd ver
meld, is omstreeks 39 jaar oud, Rotterdammer
van geboorte, doch grootendeels te ’s Graveri-
hage opgevoed. Op politiek gebied staat hij
het naast bij de vooruitstrevende Unie liberalen j
en is het geslacht der Patijns is er om j
bekend een welsprekend debater.
De herkiezing van mr. de Vries tot wethouder
van onderwijs te Amsterdam.
De herkiezing van mr. S. de Vries Czn
als wethouder van onderwijs aldus wordt
uit Amsterdam aan de Ai. Rt. Ct. geschreven
zal voor menigeen, misschien ook voor
hemzelf, eene verrassing zijn. Immers in het
kamp der liberalen, met wier hulp mr. de
Vries zijn zetel achter de tafel van B. en W.
verwierf was eene verandering van stemming
(ten zijnen nadeeele) ingetreden, eene veran
dering, niet veroorzaakt door een of meer
daden zijnerzijds tegen het belang van het
openbaar onderwijs, noch door een met name
genoemd tekort aan activiteit in de waarne-
Het ging uitsluitend om
borgen hield, kon dat natuurlijk niet zien,
sprong te voorschijn en bracht den indringer
dat onderwijs
zoowel Vooruitgangc als de
Uit
blijkt,
halve
branden, ook nog wel voor iets anders wordt ge
alarmeerd. Bijv. 20 keer om bij storm los
gerukte voorwerpen aan gebouwen te verwij
deren, 14 k. om hulp te verleenen bij lek
kages of overstrooming door hemelwater, 3
keer bij vechtpartij of huiselijken twist, 2
keer omdat een dronken buurman de kachel
of fornuis had omgegooid, 2 maal om hulp
te verleenen bij een bouwvallig huis, 1 keer
wegens het omwaaien van een oude loods, 1
maal om hulp te verleenen aan een vrouw,
die zich door ophanging van het leven wilde
berooven. Verder om assistentie te verleenen,
toen een jongen en een ander maal toen een
meisje in het water was gevallen. En ook
nog een keer, omdat de brandschel door den
schelhouder was afgetrokken, omdat zijn
nachtschel defect was.
De noodlottig messteek.
Men zal zich herinneren, dat nog tijdens
de zeemansstaking, op 6 Aug., de 30-jarige
bootwerker Frederik Vonk in half beschonken
toestand een «onderkruiper» zocht, de woning
van zekeren van Ingen binneadrong en diens
vrouw sloeg. Van Ingen die zich eerst ver-
gen, in welke richting de jonge man verder
moet gaan. Het is wel zeer te bejammeren, dat
ons onderwijs-stelsel maar zeer weinig rekening
met dit feit houdt. Wat zou er veel gewonnen
zijn, indien er slechts één soort middelbare school
was, die na een zekere klasse (b.v. op de hoogte
van de 3e klasse H. B. S. zich in drie takken
splitsteklassiek onderwijs, mathematisch onder
wijs en handels onderwijs, zoodat een jongen de
gewenschte richting kon kiezen, zonder van
school te veranderen.
Is eenmaal de tijd van kiezen gekomen dan
moet er ook een keuze gedaan worden, al was
het alleen maar om het verderfelijke: ik-weet-
niet-wat-ik-wil te bestrijden. Een jongen van
16 a 17 jaar moet weten op welk doel hij aan
sturen moet.
Heeft hij reeds een voorkeur en blijkt het,
dat deze overeenkomt met zijn aard en aanleg,
des te beterzoo niet, dat verstandige ouders
hem dan in die keuze helpen. In vele gevallen
zal de zoon de betrekking van zijn vader kiezen,
en als deze werkkring hem een goed en verzekerd
bestaan belooft, doet hij verstandig te worden
net als papa, vooral wanneer het een beroep
betreft, waarbij liefde, toewijding en geschiktheid
tot op zekere hoogte erfelijk zijn. Men denke
aan de kooplieden, predikanten en fabrikanten
geslachten I Kiest een knaap den werkkring
zijns vaders uit vrijen wil, dan geniet hij het
voorrecht uit de ouderlijke woning als het ware
een geestelijk uitzet mede te krijgen, dat hem
tot teerkost kan strekken op den moeilijken
weg van de leerjaren.
Voor één zaak moet met ernst gewaarschuwd
worden, n.l. tegen het opdringen van hooger
onderwijs aan kinderen, die er totaal ongeschikt
voor zijn. Vele ouders achten zich diep onge
lukkig, wanneer zij vernemen, dat hun zoon
niet geschikt is voor de studie. En tóch is een
degelijk vakman ten slotte ook financieel
beter af dan een mislukt of halfbakken geleerde.
Dat zien de ouders ook wel in, doch het valt
moeilijk eenmaal opgevatte illusies prijs te geven.
Vandaar al die totale ongeschikte personen in
betrekkingen, welke alleen door ontwikkelde
mannen, door persoonlijkheden naar behooren
vervuld zouden kunnen worden. Wilde men
wat bescheidener zijn in zijn beroepskeus, dan
zou men in zoogenaamd toongevende kringen
niet zooveel onbeduidende en belachelijke leeg
hoofden aantreffen en dan zou men in handel
en bedrijf niet zoo hebben te worstelen, om
geschikt personeel te bekomen.
Wat zal Jantje worden? Moeilijk probleem
voor Jan, moeilijk ook voor zijn ouders. Laten
we hopen, dat de laatsten naast do materieele
voordeelen van het beroep, welke niemand kan
ontberen, ook Jans oogen zullen vestigen op het
ideale, waaraan eveneens ook iedereen in den
rusteloozen sleur van het beroepsleven behoefte
heeft. En als dan Jantje, goed onderwezen en
vooral goed opgevoed, in zijn vader steeds een
man ziet met hooge plichtsbetrachting, dan mag
men verwachten, dat Jan, als ook voor hem de
strijd om het bestaan aanvangt, dien strijd zal
strijden met groote toewijding en blijden zin.
Wat er dan ten slotte van Jantje worden zal?
Wie zal het zeggen?
Dat moeten we afwachten.
een handeling, die langen tijd werd voortge-
I zet en welae tot gevolg had, dat de mare
chaussees, geholpen door politie, zoo nu en
dan chargeerden, waarbij velen gevoelige
klappen opliepen.
Het duurde langen tijd voordat de orde
was hersteld en nadat een arrestatie had plaats
gehad.
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per post 0.65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens voor 11 uur.
met een mes een levensgevaarlijken steek toe.
Thans is de verwonde, Vonk, aan de ge
volgen daarvan in het Binnengasthuis over
leden. De dader, Van Ingen, die terstond
na het gebeurde op 6 Aug. gearresteerd werd,
bevindt zich nog in hechtenis.
Wijnmalen te Leiden.
Wijnmalen heeft groote plannen. Hij wil
te Leiden vliegen voor de Coupe Michelin.
Deze Coupe, waarmede bovendien nog
fr. 20 000 te verdienen is, komt in handen van
den vlieger die in 24 uren tijd het grootste
aantal K.M. aflegt voor 31 Oct. a.s. Achter
eenvolgens waren houder Olieslagers (625
K.M. 200 M op 17 Juli 1.1. te Kievit), Lori-
dan (750 KM. op 21 Juli Tl te Mourmelon.)
Védrines (811 K.M. 200 M. op 9 Aug. 1.1.)
en thans is Helen de voorloopige houder, die
op 27 Aug. 1126 K.M. 400 M. wist af te
leggen in 13 uur 49 min. 19 sec.
Wijnmalen zal dus te Leiden op één dag
meer dan 1126 K.M. 400 M, dienen af te
leggen om houder te worden. Het toestel
van hem kan ongeveer 120 K.M. per uur
volbrengen, zoodat onze landgenoot minstens
tien uren achtereen in de lucht moet ver
blijven. Met het oog op den vroegen zons
ondergang zal hij dus zoowel ’s morgens als
’s middags en ’s avonds vliegen. Alleen de
poging al, zal een prestatie kunnen worden
die nog nimmer in Holland werd vertoond.
Voorzichtigheid aanbevolen.
Het N. v. Ned. vernam van een genees
heer, dat in verband met den drogen zomer
in de laatste dagen het aantal buikziekten te
Amsterdam buitengewoon groot is. In de
warmte drinken de menschen veel, vaak te
veel, of, wat erger is, te koud. Vooral in
een nazomer is dit gevaarlijk, omdat het
lichaam eenigszins het weerstandsvermogen
verliest door afmattende hitte en het tevens
de tijd der peren en pruimen is, waarvan on
gelooflijk groote hoeveelheden worden naar
binnen geslagen. Maar ook de melk speelt
er een rol in. Melk bederft vrij spoedig en
toch drinken tal van menschen de halfzure
melk in de meening, dat zoo iets in de warmte
niet schaadt.
Bovendien wordt te Amsterdam op groote
schaal melk verkocht van 4 a 5 ct. den liter,
dus van inferieure qualiteit en vaak met
slecht water vermengd. In direct verband
hiermede staat de kindersterfte, die eveneens
vrij groote afmetingen heeft aangenomen.
ming in zijn ambt.
de vraag of de zorg voor het openbaar on
derwijs mocht worden toevertrouwd aan iemand,
die krachtens zijne godsdienstige en politieke
beginselen een tegenstander van
moest zijn, en
1 Vrijzinnig-Democratische Vereeniging beant
woordden die vraag ontkennend.
Wij hebben zegt de schrijver ons
niet aan hunne zijde gevoegd, omdat wij, ge
zien de tijdsomstandigheden en gezien de
samenstelling van dezen Raad, vóór alles de
noodzakelijkheid gevoelden om aan het hoofd
van de afdeeling onderwijs te plaatsen een
krachtig bewindsman, in staat en bereid om
het gezag te handhaven, en wij verheugen
ons daarom over zijne herkiezing.
Dat de meerderheid van mr. de Vries niet
groot zou zijn, was na de laatste verkiezing
te verwachten. Op hem werden uitgebracht
de stemmen van 12 kerkelijken en 10 libe
ralen, te zamen dus 22, terwijl zijn tegen-
candidaat, de vrijzinnig democraat Th. M. Ke
telaar, oud-secretaris van den Bond van Ne-
derlandsche Onderwijzers, de stemmen kreeg
van 12 sociaal democraten, 4 vrijzinnig-demo
craten en 4 kerkelijken, totaal 20.
De suikerfabriek te Vierverlaten.
keert over 1910 15 pet dividend uit.
werd ruim 77 millioen K.G. bieten verwerkt.
Het suikergehalte was gemiddeld 16.87 pet.,
gevende per H. A. 4694 K. G. suiker. De
gemiddelde prijs der participatie-bieten was
f 12,53, koopbieten f 12. Er is een netto
winst gemaakt van f 311,231.
Voor de nieuwe campagne zijn voor de
fabriek ruim 2800 H. A. uitgezaaid, waarvan
98 pet. op participatie. In de noordelijke
provinciën als in verder Nederland is de bie
tencultuur in haar geheel iets grooter dan in
1910.
Als Jantje nog heel klein is, vertelt de heer
van Raephorst in de Javabode, dan is hij met
de beantwoording dier vraag gauw in het reine.
Naar gelang van de omgeving waarin hij ver
keert, bewegen zijn idealen zich in de richting
van koetsier, conducteur van de tram, machi
nist en net als papa. Maar als Jantje ouder
wordt, en als eerste désillusie van het leven
zijn jeugd-idealen heeft prijs gegeven, dan weet
Jantje het niet meer of nog niet. Ook Jantje’s
ouders hebben het, vóór Jantje nog met tol of
vlieger speelt, samen heel druk over Jantje’s
toekomst, want hoewel mama er tegenover
haar vriendinnen liever maar over zwijgt, om
dat deze in den grond soms een weinig jaloersch
zijn, in haar ziel is zij overtuigd, dat Jantje
een bijzonder kind is en papa geeft dat vrouw
lief zonder bedenken toe, min of meer zelf
bewust citeerendBon sang ne peut mentir.
En evenmin als we het Jantje kwalijk nemen
dat hij koetsier of conducteur wil worden,
evenmin misgunnen we den gelukkigen ouders
het onschuldige en tevens zoo reine genoegen,
allerlei luchtkasteelen te bouwen voor hun
jongen spruit. Integendeel laten zij zich voor
hun jongen een toekomstbeeld droomen, zoo
schitterend als hun rijke fantasie dat kan; er
zal een tijd komen, dat ook hun roes voorbij
is, dat ook zij nuchterder oordeelen, dan toen
zij met hun kleinen vent op den grond speel
den; en als die tijd aanbreekt, laten zij dan
zorgen met de voeten op den vasten grond te
blijven en bij een warm hart tevens een koel
hoofd te houden, want de beroepskeus en
daarover wilde ik het heden hebben is een
zeer ernstige zaakvoor Jantje zelf in de eerste
plaats, maar niet minder voor de ouders.
Kunnen kinderen een beroep kiezen Kunnen
zij inderdaad kiezen Hoe langer we over deze
eenvoudige vraag nadenken, hoe meer bezwaren
zich onwillekeurig voor ons opdoen. Om te
kiezen, moet men kunnen vergelijken en om te
vergelijken, moet men kennen. En kennis om
te oordeelen bezit het kind in slechts zeer
geringe mate, In dat opzicht staat het gelijk
aan den volwassene, die een keuze moet doen uit
twee menu’s, waarop de kok een reeks voor
hem volkomen onbekende gerechten met allerlei
vreemde namen geplaatst heeft. Een misgreep
in een gerecht is geen doodwond, een misgreep
in de beroepskeus kan de meest verderfelijke
gevolgen hebben.
Neen, kinderen weten niet wat ze willen
dat is een oude waarheid en de ouders zullen
verstandig doen, met die waarheid rekening
te houden en zich niet al te zeer te laten
verleiden door bevliegingen van hun kroost.
In het algemeen zullen de ouders voorloopig
moeten uitmaken, voor welk ambt of beroep
hun kind het meest in aanmerking komt. Na
tuurlijk mogen zij zich bij die keuze niet uit
sluitend, zelfs niet in de voornaamste plaats,
laten leiden door overwegingen van materieelen
aard. Geen onaangenamer geval dan een kind
of jongmensch te ontmoeten, dat weet en er
trotsch op is, opgeleid te worden voor f 1000
’s maands.
Wie bij zijn kinderen het ideële, dat in elke,
ook de nederigste, betrekking te vinden is, niet
op den voorgrond plaatst, mag zich later niet
beklagen, als die kinderen koude, cynische egoïsten
worden. Waar wèl op gelet moet worden, is
de aanleg van het kind voor een bepaald vak.
Wie zwak in wiskunde is, moet niet opgeleid
worden voor ingenieur, wie de taal niet behoor
lijk beheerst, wordt nooit een goed advocaat, wie
droomerig het leven doorgaat en niets merkt
van hetgeen er om hem heen gebeurt, deugt
niet voor zakenman. Maar ook hier is groote
voorzichtigheid aan te bevelen, en verstandig is
het de beroepskeus niet te vroeg te bepalen.
Het tijdperk van de puberteit, dat de jongen
rijpt tot man en het meisje tot vrouw, door
woelt het geheele organisme en, vóór dit tijd
perk afgesloten is, kan er met zekerheid niets
voorspeld worden omtrent den aanleg van den
jeugdigen mensch. Ouders en leeraren weten
maar al te zeer, hoe menig veelbelovend talent
na dit tijdperk verliep in een doodgewoon ver
stand en hoe menige suffer, «waarvan niets
terecht zou komen», zich later tot een genie
ontwikkelde. Bekend is het voorbeeld van een
nu reeds jaren overleden Leidsch professor, die
een wereldberoemden naam verwierf op het
gebied van bjjbel-critiek en die tot zijn zeven
tiende jaar op het gymnasium doorging als niet
recht snik. Een tegenhanger van dit geval
vormt Rijklof van Goens, de bekende «kraaier»
uit den Patriotten-tijd, die op zestien-jarigen
leeftijd summa cum laude gepromoveerd, na
zijn twee-en-twintigste jaar niets meer kon
presteerengeestelijk op 1
Na de puberteitsjaren, kan men de normaal
aangelegde en goed onderwezen jeugd vrijwel
tot drie hoofdgroepen brengen:
mathematici, litteratoren en zakenmenschen
en dan wordt het tijd zich ernstig af te vra-
Ald-beppe lést, sa from en bidêst,
It Bibelboek ticht oan ’e eagen:
- ----- --
En wy leauwe siker: hja seagen.
Forfryske. FRISO.
Stakingsrelletjes.
In de laatste dagen en vooral Maandag
en Dinsdagavond werd te Leeuwarden de or
de op verschillende plaatsen der stad ernstig
verstoord, door een op relletjes belust publiek,
dat avond aan avond de politiemannen volgt,
die werkwillige timmerlieden naar buis geleidt.
Gisteravond werd een timmergezel, door
een heele politiemacht omringd, naar huis
gebracht. Voorop gingen twee marechaussées
te paard, daar achter de timmerman, omringd
door gemeente-politie en rijksveldwachters,
terwijl de stoet werd gesloten door twee
marechaussées te paard. Toen de werkwillige
«De reinen fen herte, se scille God sjenI thuis was, begon do herrie. Door schreeuwen
en fluiten trachtten de straatbengels de paar
den der marechaussées te doen schrikken,
3
L
r
L
3
S
8
3
ii
1
e
i
El
e
i
Q
e
i
Q
t
i.
s
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten Workum. Ilemelumer Oldephaert en Noord wide.
I
