r
Noord»olde.
voor de Gemeenten Workum. Hemelumer Oldephaert en
Hindeloopen en Stavoren.
ZATERDAG 30 SEPTEMBER 1911.
37ste Jaargang.
No. 39.
1
Binnenlandsch Nieuws.
De wereld, die bedrogen wil
worden.
le.
4e.
7e.
werd verkocht met
werd ook verkocht
9e.
10e.
11e.
12e.
13e.
14e.
zake van aanslag, omschreven bij art. 10 der
>ond boter een half pond toe tebe-
ingedrukt
eigen zegel, dat bij
winkelier met tien
5e.
»v..
Te half
Oosterbeek
ningen
tram- en autobotsing bjj Ooster
beek.
twee Dinsdagmiddag vertrok van
een volle tram (er zaten veel
naar Arnhem met volle
om de drie wagens de
Juist onder het viad"ct
Het inkomen der Kroon.
Naar de Tel. verneemt, zal in het binnen
enkele maanden te verwachten rapport der
Staatscommissie voor de Grondwetsherziening
o.m de wenschelijkheid worden betoogd, om
het jaarlgksch inkomen der Kroon van rijks
wege met minstens f 200.000 te verhoogen.
Kiezersstatistiek.
Volgens de kiezerslijsten van 1911 waren
in ons land 872.536 kiezers voor de Tweede
Kamer. 869.976 kiezers voor de Prov. Staten
en 806.946 kiezers voor de Gemeenteraden,
terwijl 28.568 kiezers hun kiesrecht in 1911
verbruiksmiddel, zooals zij het wenschen, en dat
daaraan vaak een grooter nadeel verbonden is
dan het voordeel van een nikkelen trekpot of
spiegelende beschuitbus?
Het gevaarlijke »verkoop-met-geschenken-
systeem® is een voortwoekerend kwaad, dat
den ernstigen rechtschapen winkelier klanten
ontneemt ten bate van den minder ernstige, den
minder rechtschapene. En voor het groote koop-
publiek, dat er op in vliegt, omdat het niet na
denkt, is het een met geopende doch met ziende
oogen bedrogen worden, een bedrog, dat
geld kost en wellicht nog meer dan geld.
Tweede Kamer, de Prov. Staten, Gemeente-
lijkt ver achter ons te liggen, dat in de winkels raden.
Van de 872.536 kiezers voor de Tweede
Kamer waren 53 084 aangifte-kiezers en
619.452 ambtshalve op de kiezerslijsten ge
bracht.
Voorts zijn de kiezers in de volgende
groepen te onderscheidenbelastingkiezers
797.097, huurkiezers 22.254, loon- en pensi-
oenkiezers 41.328, spaarkiezers 7684, examen-
kiezers 4173, of in totaal 75.439 kiezers krach
tens art. 1b.
Het geheele aantal kiezers voor de Kamer
is van 1910 op 1911 met 17.997 of 2 06
pet. toegenomen.
De Duurte.
In een landbouwartikel schrijft Agricola in
Het Volk
De buitengewone droogte, welke in alle I aan
kracht werd gestoomd
helling op te krijgen,
kwam een zwaïe vrachtauto, die van de ma
noeuvres kwam, de tram op zijde. Uit de
andere richting kwam een bakkerswagen. De
chauffeur week uit, helaas te ver. Met kracht
reed de auto schuins tegen de machine van
de stoomtram. Joch werd door de kolossale
vaart, welke deze had, op zij tegen den muur
van het viaduct geworpen. Op het achterge
deelte van de auto had de schok precies de
tegenovergestelde uitwerking. Het gevaarte
draaide als 't ware om zijn as, zoodat nu het
achtergedeelte in aanraking kwam met den
tweeden volgwagen, die aan het voorgedeelte
geheel werd ineengedrukt. En nog ging alles
voorwaarts, de tram zoowel als de auto, waar
door opnieuw een botsing ontstond met den
derden volgwagen, die buiten de rails liep.
Een waar noodgeschrei en angstig gegil
steeg op. Eén van de jeugdige scholieren,
de 16 jarige Cornelia Gerrits, was van de
tram geslingerd en onder een wagen geraakt,
waardoor zijn borstkas geheel was i
koopen, welke aan haar man bleken toe te
behooren en welke door den man met-de-
gewichten op dezelfde wijze als het jasje
waren ontvreemd en verkocht.
Onderzoek gewenscht.
Het gezin van den heer Van der Breggen,
wonende op Boschvliet te Bloemendaal, is
zeer droevig getroffen door het overlijden van
den 22 jarigen zoon, P. C. A. van der Breggen.
De jongeman vertoefde in het kamp bij
Nunspeet. waar hij aan de manoeuvres deel
nam
Maandag 18 September voelde hij pijn in den
buik. Hij gaf daarvan kennis aan den mili
tairen geneeskundige in het kamp. Deze
schreef poeders voor, doch gaf Van der Breg
gen niet vrij van dienst. Deze maakte daarop
den militairen rnarsch mee, maar onderweg
werd hij zoo onwel, dat de geneeskundige na
een half uur verlof gaf dat de jonge man de
troepen verliet. Met zeer veel moeite kwam
hij in het kamp terug.
Daar kon hij niet in de ambulance worden
opgenomen, omdat deze vol was Men gaf
Van der B. toen een tent, waar men hem
op stroo legde. Later heeft hij er zeer over
geklaagd, dat men hem hier liet liggen,
zonder de noodige zorg aan hem te besteden,
o.a. liet de reiniging zeer te wenschen over.
Hij wist nu bericht naar huis te zenden,
waarop zijn broeder, die voor arts studeert,
onmiddellijk overkwam, en constateerde, dat
zijn broeder blindedarm onsteking had. Het
moet hem veel moeite gekost hebben, den
geneeskundige te overtuigen, dat zijn diagnose
juist was.
Hij verlangde nu, dat men zijn broer een
bed verschafte, waaraan voldaan werd. Op
zijn aandrang werd hij nu zoo spoedig moge
lijk naar het Militair Hospitaal te Utrecht
vervoerd waar hij geopereerd werd.
Maar het was te laat: na hevig lijden
de patiënt had buikvliesontsteking gekregen,
overleed hij Zaterdag aldaar Haart. D.
Een pechvogel.
Maandag kreeg een politieagent te Scheve-
i een pak schoenen op het hoofd, welk
pak werd geworpen over een heining op
«Bausenburg®, die het achterperceel van de
electrische schoenmakerij aan de Prins Willem-
straat afscheidt van de publieke straat.
De politieagent, begrijpende, dat hier iets
niet in den haak was, stelde zich verdekt op
en zag eenige oogenblikken daarna een man
over de heining klimmen. Toen de overklim-
mer het pak wilde opnemen, werd hij door
den agent aangehouden. Het bleek een knecht
van bovenbedoelde schoenmakerij te zijn.
Het pak, dat over de heining werd gewor
pen, bevatte ongeveer 30 paar schoenen en
laarzen, waaronder zelfs verschillende zeemans-
waterlaarzen.
De aangehoudene, die door inbraak in het
perceel was gekomen, is ter beschikking van
de justitie gesteld.
Noodlottige
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH ZOON
te WORKUM.
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per post f 0.65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
De prijs der Advertentiën is van 1 —5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
Tot plaatsing vaa adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam
De Amhemsche Courant bevat het volgend
zeer lezenswaardig artikel.
We hebben gisteren, als punt van uitgang
nemend het rapport, dat door Het Verzekerings
blad uitgebracht is naar aanleiding van het
leveren van margarine met gratis levensverzeke
ring-polis, gesproken over den om vang, dien het
systeem van «verkoop met geschenken® aan
neemt en de schade, die daaruit voor den kooper
kan ontstaan. Het geval van die zoogenaamde
«levensverzekering® was al heel kras, omdat
niet alleen de verzekeringspremie betaald werd
van het geld der koopers, doch de geheele ver
zekering tevens waardeloos was. Bij het «ver-
koopen met geschenken® is het over het algemeen
niet zoo erg, aangezien de geschonken voor
werpen althans eenige waarde vertegenwoordigen,
hetzij ze voor den kooper van nut zijn, hetzij
hij ze als overbodig moet beschouwen. Maar
het groote nadeel bij dit systeem is er en blijft
er en hij zou dat zelf heel goed kunnen begrijpen,
zoo hij zich de moeite gaf van na te denken.
Het is toch duidelijk, dat we iets van de
verkoopwaarde van een kwartje onder normale
omstandigheden met een kwartje zullen moeten
betalen. Krijgen we behalve het gekochte voor
werp nog iets toe, zij het ook slechts van de
waarde van een cent, dan bewijst dit, dat het
voorwerp geleverd had kunnen worden voor
f 0.25 1 f 0.24. En door den prijs op
f 0.25 te zetten, heeft dus de verkooper de aan
geboden waar te duur verkocht. De kooper
heeft niet iets van f 0.25, doch van f 0.24 ge
kregen voor zijn kwartje.
Nu kan dat bij sommige voorwerpen geen
andere dan financieele schade doen. Gesteld,
dat we een koffer van f 50 met f 55 betalen
en er een imitatie-leeren hoedendoos op cadeau
krijgen, kan de koffer nog wel goed zijn, al be
talen we dien te duur. Doch het geschenken- artikelen, die ten gevolge van wat het lokaas
systeem komt zelden of nooit voor bij kostbare kost, minderwaardig zijn.
zaken. Het bepaalt zich haast uitsluitend tot j Wie opent het groote kooppubliek de oogen?
gebruiksvoorwerpen, die bij betrekkelijk geringe Wie zegt den koopers, dat zij worden beetge-
hoeveelheid worden gekocht, De gebruiksvoor- j nomen en dat, zoo ze al een hoop blinkenden
werpen zijn vooral levensmiddelen, in de eerste rommel in hun huis krygen, zij niet krijgen het
plaats die, welke van dagelijksch gebruik zijn
bij alle ook bij de minst vermogende volksklassen.
Deze laatsten, die haar uitgaven zuinig moeten
berekenen, worden door het «verkoop met ge-
schenken-systeem® het meest bewerkt en ook
het meest aangelokj. Het lykt zoo mooi, dat
wanneer men voor zóóveel koopt, men nog zoo
veel toe krijgt of dat, na eenig langdurig gebruik
van het zelfde verbruiksmiddel, men een of
ander mooi voorwerp mag uitkiezen, iets dat
uiterlijk schittert vooral. Daardoor aangelokt
vergeten de koopers, dat zij zelf die voorwerpen
betalen ten koste van hun beurs maar ook van
hun gezondheid en die van hun gezin. Want
het verbruiksmiddel, onder zoo aanlokkelijke voor
waarden of beloften gekocht, moet van mindere
qualiteit worden, anders kan de verkooper het
niet voor dien prijs leveren en er tevens nog
een geschenk aan toevoegen. Men ziet het ge
vaar met een eerste levensmiddel, dat algemeen
en onafgebroken gebruikt wordt, kan de ver
kooper een groote volkslaag bereiken. Dit dwingt
hem tevens tot concurreeren, want dat alge
meen en steeds gebruikte levensmiddel heeft tal
van producenten. Zijn nu deconcurrentie-prijzen
eenmaal om zoo te zeggen vastgesteld, dan
kunnen cadeaux, die op den koop toegegeven
worden, niet anders worden betaald dan door
het product van minder waarde te doen zijn.
Het product wordt dus minder goed, het kan
op deze wijze goedkooper geproduceerd of ver
werkt worden ende kooper ontvangt niet
wat hij vraagt doch betaalt wél voor wat hij ve,rloren- doordat Z1J **et verschuldigde ter
vraagt. Uit het verschil tusschen de waarde zaae van aanslag, omschreven bij art. 10 der
van het artikel en den betaalden koopprijs biedt Kieswet, niet op den len Maart hadden vol
den bedrogene, met een daan.
- deze getallen blijkt, dat 63.39, 63.21,
bedrogene is er nog opgetogen over ook! I en 58 63 t der mannen van 25 jaar en
Er is waarschijnlijk geen artikel, waarbij het j r 1-1 i j
systeem der cadeau-gevery zóó op de spits ge- °,uder onderscheidenlgk kiezers zijn voor de
jtx_ Twoono Knmfti* no Prnv Nfraion ItoniAontA.
werelddeelen de laatste maanden heeft ge-
heerscht, heeft een schaarschte aan natuur
producten in het leven geroepen, die de stij
ging der prijzen enorm in de hand werkte.
Wij zeggenin de hand werkte, omdat de
prijzen de laatste jaren reeds geregeld om
hoog gingen, doch alleen niet zoo sterk als
in dit jaar. Voor de zuivelproducten in ons
land werd de schaarschte van melk en melk-
produkten nog in de hand gewerkt door het
heerschen van het mond- en klauwzeer.
Uit de verslagen omtrent den stand der
land- en tuinbouwgewassen blijkt, dat nage
noeg alle produkten overal onvoldoende oogsten
zullen opleveren. Groente is zoo duur, dat
ze voor arbeider» nagenoeg niet meer te be
komen is Erwten en boonen gelden reeds
nu ongeveer 10 cent per liter (kop) meer
dan het vorige jaar. Vruchten, met uitzon
dering van druiven, zijn klein, weinig saprijk,
dikwijls met wormsteek en toch hoog in prijs.
De aardappelen betaalt men werkelijk nog ’t
billijkst, maar nu op vele plaatsen de oogst
der winteraardappelen tegenvalt, zullen ook
deze zeer duur worden. In overeenstemming
hiermede is de oogst der fabrieksaardappelen
gering en wordt hiervan veel naar Duitschland
uitgevoerd voor consumptie, zoodat er werk
loosheid dreigt voor de arbeiders in de aard
appelmeel- en stroopfabrieken.
De veehouders en landbouwers hebben niet
tegenstaande de abnormaal hooge prijzen, door
et te kort aan «gemaak® en oogst, toch een
zeer slecht jaar. Het te kort aan veevoeder
kon niet dan met enorme kosten aangevuld
worden. Het hooi wordt met den dag duurder
en wordt bovendien nog veel naar Duitsch
land uitgevoerd, waar het gebied, waarheen
het algeleverd mag worden, intusschen reeds
is uitgebreid. Krachtvoeder is reeds nu, dus
lang voor den staltijd, ontzettend duur. De
boeren laten, tengevolge van de hooge kosten
en de geringe inkomsten, dikwijls zoo weinig
mogelijk verwerken, zoodat de werkeloosheid
hand over hand toeneemt
De geringe hoeveelheid melk, die in de
meeste zuivelfabrieken, vooral in Friesland,
te verwerken valt, heeft inkrimping van het
personeel bijna overal veroorzaakt. In de jam-
en pulpfabrieken vinden maar weinigen werk.
In den kaashandel wordt door groote firma’s
ontslag op ontslag gegeven.
Boter kostte (Leeuwarder markt, Septem
ber) in 1907 f 49 50, in 1908 f49, in 1909
f 54.50, in 1910 f 50 50, in 1911 f 59.
Friesche kaas steeg van 1907 tot 1911
van 7 cent tot 29 cent per pond. Vooral in
de laatste maanden is de kaasprijs enorm om
hoog gegaan, n.l. van Juni tot thans met on
geveer 16 cent het pond.
Huurdersbelangen.
In de gemeente Watergraafsmeer heeft
zich eene commissie geconstitueerd ter behar
tiging der belangen van huurders van per-
ceelen, welker eigenaars weigeren de woningen
naar behooren te onderhouden.
De commissie zal terzijde gestaan door des
kundigen alle huizen, waarover reclames inko
men degelijk laten onderzoeken, en de gebre
I ken aanteekenen. De bevindingen der com
missie zullen dan, met de namen der huis- schoolkinderen in)
eigenaren worden gepubliceerd, eventueele i 11 J
andere huurders, alsook a.s. koopers terdege
worden ingelicht.
Verder stelt deze commissie zich beschik
baar tot het verstrekken van inlichtingen aan
hen, die zich in de gemeente willen vestigen,
of die een huis willen koopen.
Diefstal.
Bij een uitdrager te Alkmaar verkocht dezer
dagen iemand een blok koperen gewichten,
dat achterna bleek van diefstal afkomstig te
zijn. Tevoren had de man het blok te koop
aangeboden aan de vrouw van een anderen
uitdrager, die het niet wenschte te koopen,
maar wel een jasje van hem kocht. Met dat
jasje ging de vrouw naar den uitdrager, die
de gewichten had gekocht, in de hoop het
met eenige winst te kunnen verkoopen. Tot
beider verrassing bleek, dat het jasje aan den
uitdrager behoorde en dat de man-met de ge
wichten het terloops maar meegenomen had.
Beider verrassing steeg nog, toen de uitdrager
de vrouw een paar schoenen wilde ver-
de fabrikant hem,
vriendelijk gezicht een geschenk aan en de
Er is waarschijnlijk geen artikel, waarbij het
dreven wordt, als boter en margarine. De tijd
Toen kwam de verpakte boter. Op zich zelf
heel goed, die verpakking. Niet alle winkels
zyn toonbeelden van properheid en de verpak
king voorkwam menige minder gewenschte aan
raking. Maar die verpakking droeg een merk
en de verschillende merken deden elkaar con
currentie aan; kleine winkeliers in plaats van
één goede soort boter of margarine te hebben,
hadden er verschillende. Die moesten zoo snel
mogelyk verkocht. De verkoop werd dan
en wordt nog in de hand gewerkt door
allerlei bij-dingetjes, die niets met den éénen
onmisbaren eisch te maken hebben, dat de
kooper waar naar zijn geld krijgt en goede
waar tegen een daarvoor billijk te vragen prijs.
Ziehier een lijstje:
In de verpakte boter zaten letters van
een bepaald woord; wie ze alle bijeenhad,
had recht op een cadeau.
In de verpakte boter zaten letters: wie
er een zeker aantal van bijeenhad, kreeg
een cadeau.
In een enkel pak van een collectie pak
ken werd een geldstuk gedaan.
In het pak werd een bon voor een ca
deau ingesloten.
Elk pak bevatte ’n postspaarbankzegel.
Elk pak bevatte een -v”
inruiling door den
cents werd betaald.
De verpakte boter
10 pCt. korting.
De verpakte boter
met 20 pCt. korting.
Bij de verpakte boter werd 20 pCt. meer
aan gewicht toegevoegd.
Bij de verpakte boter werd 20 pCt. van
het gewicht in boter van betere qualiteit
toegevoegd.
Een premie werd gezet op het grootste
verbruik.
Een raadsel werd ter oplossing ingesloten
de oplosser betaalde 5 cents per half
pond minder.
Per pak boter werd een half pond koffie
toegegeven en omgekeerd.
(Het geval van gisteren) een polis van
levensverzekering werd ingesloten.
Misschien is de lijst nog wel langer te maken.
Doch wat uit al de nummers blijkt, is dit, dat
de verkoop, onder normale omstandigheden ge
schied, tegen verminderden prijs had kunnen
geschieden. Nu dient het lokaas om koopers te
trekken voor prijzen, die te hoog zijn en voor
bij kostbare kost, minderwaardig zijn.
gebruiksvoorwerpen, die bij betrekkelijk geringe Wie zegt den koopers, dat zij worden beetge-
2e.
3e.
8e.
I
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
6e.
lijkt ve
slechts boter uit het vat té krijgen was, die dan,
naarmate ze langer in den winkel stond, iets
goedkooper verkocht werd. Er kwamen andere
tijden, andere zeden. Andere zede was het b.v.
om op één pond boter een half pond toe te be
loven, of zelfs een heel pond, of meer dan dat
twee pond, of er is climax twee pond
plus een cadeau en een lotje of ten slotte
sen cadeau, dat in den winkel reeds blinkend
en stralend aanwezig was.
