Staatspensionneering.
Lange jounen.
ZATERDAG 28 OCTOBER 1911.
37ste Jaargang.
No. 43.
Binnenlandsch Nieuws.
r
Na de panze wordt de vraag besproken hoe op sociale rechtvaardigheid en invoering
die zaak moet worden geregeld, zoo, dat de Staatspensionneering, op grond van het Chris-
x- 1 --- voor de tendom.
tuige de uitspraak
de
F RI S O.
Een kazerne zonder soldaten.
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WORKUM.
Kuyper, Veegens
als li
4
'ZJ
beste oplossing wordt gevonden en
ouden van dagen én voor het land. Gewezen
wordt op
Ministers ingediend, n.l. Lely,
ik aldus schrijft hij de kazerne geheel
in orde doch zonder soldaten De men
seden zaten zonder eenige comfort, zonder
kachels nog in de Waalkazerne. En dat kon
zóó nog wel eenigen tijd duren, werd mij
gezegd. De weinige haren die ik nog op
den schedel heb, rezen van ergernis te berge.
Is men op de Haagsche bureaux doende de
redactie te wijzigen van een of ander ge
wichtig stuk, dat de heldere breinen zoo
danig in beslag neemt dat al het andere ver
geten wordtof, nog erger, wordt het als niet
de moeite waard geacht een paar honderd
soldaten zoo spoedig mogelijk in hun woning
onder te brengen, waarnaar zij verlangend
uitzien
Hoe het, zij, het is ergerlijk.”
Winkelsluiting-relletjes.
Op aanraden van het Raadslid Smit, Dins
dag j 1. in een winkelsluiting-vergadering als
bestuurslid van den Nederl. Bond van Handels-
en Kantoorbedienden, schoolde eergisteravond
in de Amstelstraat te Amsterdam na 9 uur
een groep leden van dien Bond samen en
hield protestbetoogingen voor de winkels, die
geopend bleven.
Reeds in de Utrechtsche straat werd een
sigarenwinkel der firma Hillen open bevonden.
Terwijl het handjevol demonstranten voor het
huis bleef staan schreeuwen: «sluiten motje,
sluiten!” begaf zich een deputatie naar binnen
om den depothouder te verzoeken zijn winkel
te sluiten; «anders zouden morgenavond andere
maatregelen getroffen worden.” De volks
oploop was intusschen tamelijk aangegroeid
eenige politieagenten maanden tot door-
loopen aan.
Het ging nu naar de Reguliersbreestraat,
waar wederom voor den winkel van Hillen
werd stilgehouden. Terwijl de politie nu wat
meer nadrukkelijk optrad, werd ongeveer het
volgende gesprek tusschen den depothouder
en de afgezanten van de betoogende winkel
bedienden gevoerd:
«Mijnheer, is u van plan open te blijven?”
«Zeker, op last van de firma.”
Dan verzoeken wij
brief te schrijven, waarin
Nieuw waren de argumenten voor het meeren-
deel niet, door Ds. Klein Wassink van Leeu
warden aangevoerd ter aanprijzing en verdediging
van Staatspensionneering in de vergadering van
«Der komt wer in maitiid sa skiën en sa prüs,
Mei myldens en swietrook en blommen,*
seit mannichien de dichter nei, foaral dan as
de hjerst om hüs en hear spoeket mei rein en
wyn, mei stoarm en onwaer, dat dizze tiid fen
’t jier meibringe mei, sonder dat wy der oer
kleije scille. De hjerst is üs wolkom, mei syn
geriif en ongeriif, mei syn nimmen enjaen, mei
syn noartske riten en frjeonlike bleke sinne-
strielen. Hy faget mei syn greate bisem al de
forwile blommen en fortoarre blêdden foart, hy
skaeit oan ’e kant, alles hwet üs gjin tsjinsten
jowt langer en onthjit ós:
Der komt wer in maitiid sa skiën en sa prüs,
Mei myldens en swietrook en blommen.*
De tiid giet syn gong. Noch in hoartsje en
dan hat 1911 er wést. De dagen fiinne al
stadichwei ynkoarten en de nachten geandewei
langer wirden. We hawwe dagen dy ’t lykje
op ’e jounen fen ’e neisimmer, to sizzen, dat it
mar heal Ijocht wirdt en dat noch mar for in
skoftsje, sadat de joun narnmensto langer wirdt.
En dan kin men wol ris sizze: ik bin blij dat
it mar wer joun is. As ’t binnendoar rêstich,
fredich en gesellich is, lit dan de hjerst mar
opspylje en de stoarmen bylje, lit de nachten
dan kald en de hjerstdagen somber wêze, it scil
üs nin grevel lette. Foaral scil de lange jounen
ek wolkom wêze degene dy ’t se nuttich bistelle
en noait lést ha fen forfelen. En der is hast
altyd ütkomst for to finen mei hwet to dwaen
ta tiidkoarting. In tiidkoarting dy ’t de ont
wikkeling fen ’t gesin bifoarderje scil, is wol op
it earste plak de béste, net allinne om immen
for üthüzichbeit to biwarjen, mar it is ek om
it der mei op ’e lange djür fol to hólden.
Men hoecht derom ek net, lyk as er dan wol
sein wirdt, net altyd mei de teannen yn ’e jiske
to sitten, wel né, it is seis wol goed om ris
oulieding en ütspanning to siikjen, mits it dan
mar is mei in goede side der oan, giet it om
nut of nocht, of for ’n algemien of persoanlik
bilang, dan is in forsetsje op syn tiid sa moai
as ’t kin.
Dy ’t net yn in greate stêd wennet scoe folie
ta syn skea ontbrekke as men op it platte lan
gjin kar hie yn lêsbibliotheken, lêsselskippen,
nutsgearkomsten, toanielforienigingensjongsel-
skippen as soks hwet fen dy aerd. It kin mei
eare sein wirde fen mennich stêdtsje of doarp
in üs lan, dat der mear navenant to genieten
oanbean wirdt for de arbeidsjende klasse en
lytse boarger dan yn de stêdden fen de twade
en tredde rang.
Mar nou wol ’t al ris bitearre dat de lêzingen
yn folksbijienkomsten faek to heech rinne for
it bigryp en oardiel fen de taharkers. Itpublyk
dat bistiet üt sljuchtwei ljue dy ’t hjarren gjin
holle brekke oer steatsaken en loftskippen en
güd, dat h&ldt fen in pakkend forhael of fen
in dichtetik it sij dan koartswilich of earnstich.
En dan moat in plak al in lyts tai ynwenners
hawwe, as der net ien yn to finen is, dy’t dat
wol opknappe kin. Meast scoe elk stêdtsje of
doarpke ek wol, him der seis mei rédde kinne.
Fenseis, dit hat dat altyd tsjin«In profeet wirdt
yn syn eigen lin net eard.« Hwet üt’e frjemte
komt fynt faek biwondering en bijfal al is ’t
dan ek minder as hwet üt eigen ring bean wirdt.
Foardrachten of lêzingen, dy ’t hegerenmear
omslachtiger ontwikkeling fen de barkers fergje,
scille soms foar inkele mei bijfal hólden wirde
kinne, mar it kin ek wol barre dat de sprekkers
dy ’t fen fierren komme troch in forkearde kar
fen stofte, in part fen de tahearders sa min
bifalle, dat se onder ’e rede deabidaerd, of
tominsten yn ’t skoft stilwei de seal forlitte.
For folkslêzingen is ’t grif it béste, dat se
balden wirde troch eigen persoanen üt it gea,
of dan tominsten troch immen dy ’t de tastan,
de bihoeften, it peil van de ontwikkeling, ofyn
oare wirden, dy ’t it gehoar ken.
De lange jounen, dy ’t we nou wer ha, biede
romme gelegenheid om meiinoar hwet klear to
kryen dat nut en nocht bisoargje kin. Sadwaende
kinne se brükt wirde. om oer de iene of oare
büch for yen seis, of foar in oar hwet edels,
hwet goeds to bisoargjen.
En as men se oankommen sjucht, dy koarte
dagen fen mar in acht Ijochte óren tsjin
sechstien donkere en tsjustere, dan hoecht men
net to sizzen, dat wirdt in poepetoer om der
troch to kommen, hwent dat is siker it gefal
net, hwennear men yen net as in ienling haldt
yn ’e sellige hüslike ring, yen seis net büten
de wrald skoatelt. Ek de lange jounen kinne
for üs sa wirde, dat wy for holle en hert
oefening en ütspanning fine dy ’t üs ta nut en
nocht strekt.
voorzien, dat
Een oud-officier prijst in de Avp. zeer de
Van de 356.000 inwoners dezer provincie zijn
een bedrag van 255 millioen gulden, de overige
350.000
vooruit, zeker zijnde dan regeling
overwinnen, overtuigd dat het een zaak gepast i u
i x—x Christelijke liefde, het liseerend zijn, een uiting van het grofste egoïsme.
o- j Van de gelegenheid tot debat werd gebruik
de ontwerpen, door 4 verschillende gemaakt door den heer A. Ferwerda, die in
1 Kuyper, Veegens -“1, ---J - 3 - -
en Talma, maar rechts zoowel als links hebben antwoord,
steeds één kant opgewild, niet de meest recht
vaardige en dus ook niet de meest Christelijke,
want men heeft gezien naar Duitschland en
niet naar Engeland. Doch niet alleen moet die
zaak vóór het volk worden geregeld, maar ook
dóór het volk en vandaar dat zij in volksver
gaderingen aan de orde wordt gesteld. De strijd
gaat tusschen de beginselen voorgestaan in En
geland en Duitschland, tusschen Staatspension
neering en verplichte verzekering. Bij de laatste
regeling moeten de zwakken en ziekelijken be
talen voor de gezonden en sterken, wordt een
de afdeeling «Workum* van den Bond van dien
naam. Maandag j.l. in de Doopsgezinde Kerk
alhier gehouden, maar niettemin was zijn rede
doorloopende een vurig pleidooi voor het door
dien Bond voorgestaan beginsel, waard om in
wijden kring te worden aangehoord, nagedacht
en overwogen. Degelijk naar vorm en inhoud,
boeiend door een ongekende geestdrift, die het
gesproken woord stempelde tot een door diep
nadenken en studie, gerijpte gevestigde, heilige
overtuiging, schoon door een ongemeene zeggings
kracht, was die rede wel in staat enthousiasme
te wekken voor een hoog en heerlijk beginsel,
als daar door hem werd vertolkt en willen we
volgaarne dezen Spreker de eereplaats inruimen
onder de stryders, die wij voor en na over dit
onderwerp hebben gehoord.
Voor hem was dit vraagstuk niet enkel een
economische kwestie, maar een zaak van ons
Christelijk leven, en als een natuurlijk uitvloeisel
van zijn ambt, waardoor hij gelooft aan de
wereldoverwinnende kracht van ons Christendom,
wenschte hij dit onderwerp als predikant te
bespreken naar aanleiding van het woord van
den ouden Spreuke dichter: Gerechtigheid ver
hoogt een volk en het woord van den Christus
Zoo wat gij aan den minste mijner broeders
hebt gedaan, dat hebt gij mij gedaan.
Dat besef van gerechtigheid en barmhartig
heid vindt weerklank in de harten der 75000 leden,
bij den Bond aangesloten, wijl elk als Christen
die dingen moet en wil en zal najagen, ter be
reiking van het doel van den Bondgeen ouden
van dagen in Nederland meer arm.
Ter karakteriseering van onzen tijd mag
worden gezegd dat deze staat in het teeken der
sociale kwestie, want in stad en dorp, in boek,
tijdschrift of courant treedt dat op den voor
grond. En al zijn het nog tijden van overgang
die wij beleven, toch waart een geest van recht
vaardigheid en barmhartigheid rond op de aarde,
en al moge het officieele Christendom meermalen
op zijde worden gezet door het op den voorgrond
stellen der Kains vraag en het vertreden van
het Christelijk gebodHebt uw naasten lief,
toch gaat de Christus der Evangeliën rond in
zijn sociale kracht door het hedendaagsche Pa
lestina.
Hoe anders de afschaffing der slavernij te ver
klaren? En armoede dan, moet die noodwendig
heerschen in eene Christelijke samenleving?
Een aanhaling van een uitspraak van Dr.
Kuyper wijst op eene ontkenning daarvan en
gelukkig dat met die woorden steeds meer en
meer instemming wordt betuigd.
En zie daar, de groote sociale worsteling onzer
eeuw geboren, waarvan de strijd van onzen
Bond maar een onderdeel is, maar die de oogen
doet opengaan voor den verschrikkelijken ouden
dag. Immers de economische toestanden wijzigen
zich ten nadeele van den arbeidenden stand, en
daarom dient er ingegrepen, wijl het loon niet
voldoende is voor verzorging van den ouden dag.
Na een aangrijpende schets uit eigen ervaring
uit zijn herderlijk werk roept Spr. uit: Zijt gij
verantwoord, als gij niet medewerkt om daarin
verandering te brengen?
Sparen 1 Zij kunnen het niet missen van het
reeds ontoereikende loon, en daarom dienen wij
voor den eerlijken werkman te strijden en op te
komen. De zorg der kinderen voor hunne
Ouders! Ook daarvan komt bij de overgroote
meerderheid niets terecht. Wat moeten d ie ou den
dan Wel de oplossing is, dat zij moeten aanklop
pen aan de deur der liefdadigheid, bij kerkelijk of
burgerlijk armbestuur, en dat in onze tegen
woordige Christelijke maatschappij, waartoe wij
als predikant soms nog moeten aansporen. Neen,
bedeeling mag de oplossing niet zijn, want elke
mensch heeft van Godswege recht op levens
onderhoud en dat moet hem gewaarborgd zijn,
ook in onze Christelijke maatschappij. En die
gestichten voor ouden van dagen?
Dr. Kuyper heeft ze sarcastisch genoemd de
caricaturen op de Christelijke liefde, en daarom
zegt onze Bonddie toestand mag zoo niet
blijven, daarvoor strijden als één man 75000
mannen en vrouwen van verschillende godsdien
stige en politieke richting, niet ziende naar
rechts of links, maar t--J
te zullen r-
geldt van humaniteit en
meest urgent in Nederland.
plan open te blijven?”
u aan de firma een
u van uw inzichten
in de kwestie der winkelsluiting blijk geeft.
We beginnen vanavond kalm, maar als de
winkel morgenavond niet dicht is, zullen er
krassere maatregelen worden genomen.
In een galanterieënzaak aan de Vijzelgracht
troffen de woordvoerders achter de toonbank
een juffrouw, die het geval van een humo-
ristischen kant opnam, de heeren smakelijk
uitlachte en, voor zoover het lachen haar het
spreken mogelijk maakte, hun mededeelde,
dat zij in haar eigen huis was, en hun ver
zocht den winkel te verlaten, tenminste als
zij niet een kammetje, een stukje zeep of
zooiets anders wenschten te koopen. Zij
gingen; maar onder het gaan klonk met
plechtigen ernst hun bedreiging: dan zullen
we u opechrijven.”
Voor een sigarenwinkel aan de Wetering
schans had de politie genoeg van de vertoo-
ning en dreef het troepje hardhandig uit
elkaar. Enkelen wisten in de Ferdinand
Bolstraat weder bijeen te komen om den veld
tocht voort te zetten, maar nadat de politie
begonnen was minder lankmoedig op te treden,
was de leiding zoek. Het gevolg was, dat
de nieuwe aanvoerders een «verlofzaak” onder
handen namen en, na vruchteloos vermaan,
de juffrouw, die de zaak drijft, «opschreven.”
Een der betoogeis, die zich na eenige som
maties niet uit een volksverzameling verwijderen
wilde, werd onder hevig verzet gearresteerd
en naar het politiebureau Rembrandtsplein
overgebracht. Hij voegde de agenten tijdens
de overbrenging den scheldnaam «judassen” toe.
Door stortregens en surveillances verliepen
na tienen de relletjes, waarvan de volgende
avonden herhaling gevreesd wordt.
Uit den ouden tijd.
De Delft, het water, dat Stavoren in de
lengte doorsnijdt, is gebaggerd en het was te
er wel een en ander uit den
ouden tijd aan het licht zou komen.
Zoo zijn verschillende koperen munten op-
oa uit de 17e eeuw. Een keurig
er
van Lodewijk XIV.
een
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per post 0.65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
De prijs der Advertentiën is van 1 5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam
groot en uitgebreid ambtenarendom geschapen,
worden tal van mannen en vrouwen onbeschermd
gelaten.
Mr. Dr. van der Laar, een anti-revolutionair,
zegt van het ingediende wetsontwerp van Mi
nister Talma deze Wet is niet alleen anti-na-
tionaal, maar anti-sociaal, en eene veroordeeling
van de huidige coalitie-politiek.
Voorwaar, scherp gezegd, maar alleszins waar
De bezwaren ingébracht tegen Staatspension
neering zijn van tweeerlei aard, n.l. principieele
en praktische bezwaren. Onder de eerste wor
den genoemd de uitspraak van Dr. Kuyper op
de jaarvergadering van «Patrimonium*: Staats
pensionneering is eene immoreele en demorali-
seerend stelsel, alsmede uitspraken van Mr. de
Wilde en Dr. de Visser, Voorzitter van de
Chr. Nat. Werkmansbond. En in Denemarken
waar Staatspensionneering sedert 1891 is inge
voerd, worden geen klachten over zedelijke in
zinking gehoord, en de Regeerings-Commissaris,
Mr. Elink Schuurman, die een onderzoek in
Denemarken heeft ingesteld, heeft enkel moreele
winst geboekt en geen verlies. De eisch der
tegenstanders, dat geen dwang op de meer be
voorrechten mag worden uitgeoefend, is immers
eene onbeperkte handhaving van het privaat
bezit, en op dien grond zou geen enkele sociale
wet mogelijk zijn, waartegenover Spr. plaatste
de aangevoerde rechtsgronden van een man als
Mr. Levy en de aan eiken mensch gestelde
zedelijke eischen van het Christendom. Demo-
raliseerend En dan de uitspraak van Dr.
Kuyper, dat wegens te weinig genoten loon,
een nabetaling van loon moet plaats hebben in
den vorm van een pensioen En de gevorderde
bijdrage uit de Staatskas Maar wordt die, naar
verhouding van de inkomens, niet het meest
gevuld door den kleinen man? Immers van een
inkomen van f 400 wordt 13.9 0/0) van f 500
11.30/0, van f 3000 wordt 8.9 0)0 en van een
inkomen van f 8000 wordt 6.2 0/0 opgebracht,
ongerekend nog de indirecte belastingen, die
ook weer het meest op den kleinen man drukken,
Is het ontvangen van een pensioen, zonder
voorafgaande storting, demoraliseerend Maar
hoe staan de voorstanders van verplichte ver
zekering dan tegenover het ontvangen van rente,
dividend, ondernemers winst, tegenover maaien,
waar niet gezaaid, tegenover nemen, waar niets
gegeven is? Niets dan «principiën reiterei*!
Neen, laat men er eerlijk vooruitkomen, waar
het om gaat, n.l. om de kwestie: wie zal het
betalen, dus het is enkel een geldkwestie, ge
tuige de uitspraak van Dr. Kuyper in zijn laatste
Deputatenrede, de becijferingen van Mr. Treub,
de artikelen in «De Voorzorg* van Dr. de
Visser. Het middel om aan geld te komen
zocht de Bond in een belasting naar draagkracht.
Volgens Minister de Meester zou het plan
Veegens 40 millioen moeten kosten, waarvan
slechts 6 millioen door den Staat zou worden
bijgedragen en 34 millioen uit premiën van
werkgevers en werknemers zou moeten worden
gevonden. Voor ons is de vraagmoet een deel
van het volk, en dan nog welk deel die 40
millioen opbrengen, of wel het geheele volk?
Is ons land dan zoo arm Vanwaar dan de
50 mill, voor oorlog, de 90 mill, aan den alkohol,
de 300 mill, die elk jaar worden vererfd de
100 mill, die 85.000 Nederlanders elk jaar rijker
worden? Neen, dien druk op de kleinsten het
meest te leggen, is onchristelyk, is klassebevoor-
rechting in de hoogste mate, dat is afkeurens-
waardig van Christelijk standpunt, waarop men
het gekrookte riet niet mag vertreden en de
rookende vlaswiek niet mag uitblusschen. De
eisch van den grooten Meesterdraagt elkanders
lasten, past in het maatschappelijk leven, zijn
gebod: Hebt uw naasten lief, mag niet worden
veronachtzaamd.
De zedelijke en moreele steun van den Sama
ritaan uit de gelijkenis is door Jezus ook niet
demoraliseerend genoemd, en daarom dient eiken
Christen te helpen met zijn ezel en zijn penning.
Van de 356.000 inwoners dezer provincie zijn
5700 in de vermogensbelasting aangeslagen tot
bezitten 16 millioen. Daarop de
van de verplichte verzekering toe
zou onchristelijk, immoreel en demora-
1- _A X
Daartegenover staat onze eisch om aan te sturen
r van
nieuwe kazerne der koloniale reserve te Nij
megen. ’t Is alles mooi en flink en den gehaald,
luitenant-kolonel J C. v. d. Belt komt er alle gegraveerde geelkoperen Fransche munt is
eer voor toe. Maar«dezer dagen ging onder met de beeltenis
de schrijver eens naar Nijmegen en daar vond I Ook een metalen rolletje ter dikte van
Van de gelegenheid tot debat werd gebruik
eene uitvoerige repliek door den Spr. werd be-
FRI
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten Workmn, Qemelumer Oldephaert en Noordw olde.
Uindeloopen en Stavoren.
v
