4 Voordwoldr. Weltsje. Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht. 38ste Jaargang. ZATERDAG 20 JANUARI 1912. No. 4. Binnenlandsch Nieuws. t l t I I l r 5 r-A-I Tot plaatsing van adv. en en i i dering met den trein was vertrokken, sprak i l Ir Dit blad verschijnt des Zaterdags Per post 0.65. T dags in te 2__. - t i r i i mannen en noodig is i man I t i i 1 5 I l een sklussiet water, zooals ze zegt de Tel., bleek weer eens j van de arrond -rechtbank te Alk- Daar stonden niet minder dan 2 land- een veehouder terecht, die het ruim hadden genomen, dat het Uit het onderzoek NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD voor de Gemeenten Workum. Ilemelumer Oldephaerl en llimleloopen en Stavoren. aan aan Workum, voor de opkomst en I betoond, waar het hier iets nieuws en voor velen iets twijfelachtigs betrof, en betreurde, dat niet allen lid waren geworden, was zij toch dankbaar voor den oogst die het 2__ Z i en kost per halfjaar 50 cents ^Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder- zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur. II. M. de Koningin. In verband met gedane mededeelingen om trent de loopende geruchten in zake de te leurstelling eener hoopvolle verwachting in de Koninklijke Familie, is de Tel. in staat een meer optimistischen klank te doen hooren. Inderdaad bestond er eenige aanleiding tot het verspreiden van de eergisteren gepubli ceerde geruchten, doordat Prins Hendrik nog Dinsdagavond laat onverwachts in de residentie terugkeerde, terwijl middelerwijl H. M. de Koningin Moeder laat in den nacht naar het paleis in het Noordeinde werd geroepen, al waar zich reeds dr. Roessingh en later ook prof. Kouwet bevonden. Reeds verscheidene dagen voelde H. M. zich minder goed. Dins- De prijs der Advertentiën is van 1 —5 regels 25 cents, elke regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij abonnement belangrijk lager. uitgestrooide zaadje had gegeven, waar een af- deeling alhier met 16 leden kon worden opge richt. ,”77^"55 Uitgave van T. GAASTRA Bz., firma H. BRANDENBURGH ZOON te WORKUM. andere veroverde plaats weder wettelijk verstoo- ten. Zoo is zij verdrongen uit de bloemenbin- derijen, eene bij uitstek vrouwelijke bezigheid, en zijn door de Overheid bepalingen gemaakt dat een 15-tal beroepen niet voor haar toegan kelijk zijn, b.v. boekdrukkerijen, aardappelmeel fabrieken, sigarenmakerijen, kurken en stroo- hulzenfabrieken enz. waar zij wordt vervangen door mannen en jongens. Een amendement- Aalberse in de Tweede kamer, om de gehuwde vrouw uit alle fabrieken te weren, verwierf nog 40 stemmen, maar het gevolg, zou zijn, dat zij gedreven zou worden naar mindere baantjes, naar huisindustrie en naar het armhuis. Zij verkeert in de harde noodzakelijkheid, dat zij, moet. En dan de ongehuwde vrouw, waar moet die heen? Ook die is genoodzaakt zich op de arbeidsmarkt te begeven, wil zij althans een deugdzaam leven leiden. En nu de politiek zich meer mengt in industrieele aangelegenheden, komt de vrouw aanhoudend in conflict met wetten, die haar in haar arbeid belemmeren. Maar wie geeft den wetgever het recht in te grijpen in het particuliere leven der vrouw? haar te negeeren, waar zij zelve in de eerste plaats diende te worden gehoord Enkel het feit harer kiesrechtloosheid 1 Men zegtde vrouw hoort in huis, maar elke invloed op de totstandkoming der woningwetten b.v. is haar onthouden. Men zegt: de vrouw hoort in het gezin, maar welke rechten heeft zij daar? De Vogelwet. De Nederlandsche Vereeniging tot bescher ming van dieren heeft tot de Tweede Kamer een adres gericht, waarin zij zegt, dat de ge- heele strekking van het ontwerp van wet ter vaststelling van wettelijke bepalingen tot be scherming van in Europa in het wild levende vogels en de bewoordingen van meest alle artikelen niet het minst ook die van de memorie van toelichting hare volle instem ming kunnen hebben Zij acht op grond van haar roeping het zich tot plicht er bij de Kamer op aan te dringen, door het verleenen van haar goedkeuring het mogelijk te maken, dat het ontwerp tot wet worde. Adressante wijst voorts op enkele bepalingen van het ontwerp, zooals dit thans, na de daarin aangebrachte wijzigingen luidt, of toe lichtingen daarop, welke zij gaarne meerom vattend, andersluidend of scherper gesteld had gezien. De vereeniging moet het ten zeerste be treuren, dat de minister, ofschoon zelf van een andere overtuiging, heeft gemeend aan van sommige zijden geopperde bezwaren tegemoet te komen en artikel I, hetwelk in het eerste ontwerp zoo flink de geheele zedehjke strek king aangaf, thans zoodanig heeft gewijzigd, dat, op grond van de uitzondering sub c, een zeker aantal vogelsoorten als volstrekt scha delijk zal worden aangewezen en daardoor, tot onherstelbaar verlies voor onzen vader- landschen vogelstand en zekerlijk ook ten nadeele van het evenwicht in de natuur, ten doode opgeschreven. Melkvervalsching. Dat de Noord Hollandsche boeren het maar dagavond achtte H. M.’s omgeving het raad zaam, Z K. H. Prins Hendrik te waarschu wen, terwijl inderdaad van Dinsdag op Woens dagnacht H. M. vrij ernstig ongesteld bleek te zijn. De ongewone drukte van het af- en aanrijden, het voortdurend aanwezig zijn van H. M. de Koningin-Moeder, benevens der ge noemde medici ten paleize, waren een vol doende aanleiding, dat men zich in de resi dentie ongerust maakte, met tot resultaat het eergisteren met teleurstelling vernomen gerucht. Eergisteravond deelde men echter aan het blad mede, dat, alhoewel H. M. dc Koningin inderdaad, zij het dan ook gelukkig niet ern stig, ongesteld is, er kans bestaat, dat men in de hoopvolle verwachting niet teleurgesteld zal behoeven te worden. Prof. Kouwer en zeer waarschijnlijk ook dr. Roessingh waren voornemens, ook dezen nacht ten paleize te verblijven. Eerst heden zal, indien zulks noodzakelijk zal blijken, een officiëele mede- deeling aangaande H. M ’s gezondheidstoestand verschijnen. ook bij de tot stand gekomen kinderwetten. De vader beslist over de school, over het vak, over den godsdienst, zelfs de zuigeling kan de vrouw worden ontnomen, zoodat haar alle invloed van een moeder op haar kind kan worden ont zegd, wat Spr. kan constateeren uit eigen er varing en eigen onderzoek. Ook volgens de huwelijkswetten is de getrouwde vrouw aan handen en voeten gebonden. Zij is volgens het B. W. den man gehoorzaamheid verschuldigd en bevindt zich onder diens macht. Is er iets vermetelers denkbaar Minderwaardig in eigen oog en in dat van den man, maar dat komt, omdat eeuwen van verdrukking haar fierheid hebben geknakt en gedood, omdat zij eeuwen lang is opgevoed in slaafsche onder werping en tochzij is vrouw en moeder, maar in naam het geïdealiseerde wezen, inderdaad gehoond en geketend. Een ander artikel zegt, dat de getrouwde vrouw geen erfenissen of le gaten mag aanvaarden of schenkingen aannemen dan met toestemming van hare echtgenoot, waarvan het harde en onbillijke met voorbeelden wordt aangetoond. Den man wordt het recht gegeven het vermogen der vrouw te verkwisten, te verspelen, te verdobbelen, desnoods met an dere vrouwen te verdoen. En al heeft de vrouw bij huwelijksvoorwaarden zich het beheer over hare roerende en onroerende goederen en het vrije genot harer inkomsten bedongen, zij heeft daarmede nog niet de beschikking over haar goed, want die blijft den man voorbehouden. Heeft de vrouw een landsbetrekking vervuld, dan kan zij bij huwelijk de gestorte gelden niet terugkrijgen dan door bemiddeling van den man. Haar eigen, door haar zelve verdiend geld, mag zij alleen besteden ten bate van het gezin, maar wie controleert de man in dezen Spr. zou een lange rij van dergelijke grievende bepalingen kunnen opnoemen. Oorspronkelijk zullen de mannen die grove onbillijkheden niet hebben bedoeld, maar nu in de praktijk en door Kinstou Weltsje Wolbiredt? Better faem, wirdt nearne net Yn üs hele Fryslón foun! Weltsje is jong, is fluch en soun, Gnap, en üt hjar eigen moai, Net fen frjemde dracht en toai, Weltsje hat hjar eigen kleur: Hat de gek -mei fine »odeur.<r Weltsje draecht hjar eigen hier, Hat net nedich frjemde sier. Makket meast hjar eigen klean Dy ’t hjar passe en krudich stean. Nidle, trie en fingerhoed. Kin se hantearje en past hjar goed Weltsje is ier moarns üt ’e fear Stiet de tobbe for hjar klear. Haldt ’t each op ’e iterij Rierd gjin kluten yn ’e brij. *t Wirk dat fljucht hjar troch de ban Derby hat se in fyn forstan. Dat bimerkt men malle gau As we hjar praet ris efkes skou: Ja, dan hear jy oars hwet wer Dan fen moaije jurken, hjer, Weltsje is altyd woltomoed Altyd fleurich, altyd froed Dwerse sinnen keart se trou Lyk as fymlerijen ou. Roun, selstannich yn hjar praet, Is hja tige oprjucht fen aerd. Weltsje is frjeonlik tsjin elkien Just net loftich of yn-grien Mar sa minlik lykwol, dat Elkien fen hjar halde moat. Ryk is hja oan deugd en ear Siz my nou, hwet wol men mear Alles hat se oan hjar, dat Immen lokkich meitsje moat. Feinten wêz foarsichtich 1 mar Weagje it mar gerêst mei hjar. Hoe komt het, dat voor man telkens het kiesrecht is uitgebreid? een prima vader of opvoeder was? Neen, als mensch heeft hij het gekregen, daarom vraagt ook de vrouw als mensch haar recht. Had de vrouw het kiesrecht, men zou het niet wagen een onderwijzeres bij hu welijk, te ontslaan, men zou het niet wagen de best bezoldigde baantjes aan de heeren te geven, in het Wetsontwerp-Heomskerk, ingediend 29 April 1910, zou aan Vrouwelijke Rijksambtenaren geen eervol ontslag bij huwelijk zijn aangekon- digd. Een bewijs daarvan levert Noorwegen, waar een jaar na de invoering van Vrouwen- elke sociale wet ziet de vrouw zich van eene of kiesrecht, aan hun vroeger tevergeefs geuite wensch om huishoudscholen op het platte land, werd voldaan. Neen, waar de belangen van de helft der inwoners op schromelijke wijze worden verwaarloosd, kan het niet goed gaan. De staat is een gezin en huishouding in het groot, waar mannen en vrou wen samen moeten werken tot heil der geheele maatschappij, en daarom worden alle vrouwen en moeders opgewekt mede te strijden den strijd voor rechtvaardigheid en recht. Aaneensluiting slechts zal den Wetgever noodzaken dat recht te doen zegevieren, niet aansluiting beteekene tegenwerking. Blijven de mannen achter, laten dan de vrouwen als wegbereiders vooruit gaan, opdat de vrouw niet langer op één lijn wordt gesteld met kinderen, idioten, krankzinnigen enz. of liever met ongeneeslijk krankzinnigen, misdadigers en kinderen van het vrouwelijk geslacht. Daarom dienen alle vrouwen en moe ders mede te helpen om een gelijkgerechtigd, vrij geslacht te kweeken waartoe zij in naam j der menschheid worden opgeroepen, want geen groote tegenwerking, volgens getuigenis van het Internationaal Congres van den Wereldbond voor Vrouwenkiesrecht te Stokholm, dan de lauwheid, de laksheid en de onverschilligheid der vrouw zelve voor de vrouwenbeweging, en daarom moeten allé vrouwen ons helpen ook hier te lande dien strijd tot een zegenrijk einde te brengen. Na de pauze gaf nog het optreden 1 Geene, want de ouderlijke macht C. Groot van F wordt enkel uitgeoefend door den vader, gelijk j Vereeniging, nnlr Kil Ha t.nt, «tanii crekomAn kinderwetten. De olc Wc Dochs gjin feint dy ’t nei hjar rint, Hwent se is neat, se hat gjin splint. v. Meurs folge. FRISO. Het Districts-comité voor Friesland, van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht, is j.l. Maan dag 15 Januari, te Workum, zijn propaganda- tocht begonnen door de provincie, welke ver gadering werd geleid door de presidente der afdee- ling Sneek, Mevr. Gortervan Gorkum, die in haar woord ter opening te kennen gaf, dat voor Workum de eer der eerste wintervergadering was weg gelegd. In aansluiting hiermede vormde het optreden van freule Wichers van Huis ter Heide eene aangename introductie, die zich in in hare voordrachten: De moeder zong, van Christina van Herwerden, De tijd wil strijd, van Elsa Hielscher, Zegt wat moet ik van het leven zingen, van dezelfde schrijfster, Stel u gerust, mijn broeder, naar het Engelsch en Van eene, die van verre staat, van Hermina Croiset, deed kennen als eene declamatrice, die de kunst van voordragen verstaat, en met onmiskenbaar talent vertolkte de gevoelens, die in dit bij uitstek geschikte progaganda-materieel waren weggelegd. Vervolgens trad op Mevr. Goudsmit van Amsterdam, die in een welsprekend betoog, krachtig, vurig en vol geestdrift de beweging voor Vrouwenkiesrecht verdedigde, en die daarom een eereplaats in de rij der pioniers en kam pioenen mag worden ingeruimd. Die beweging was, zei Spr., het onderwerp, dat naast haar gezin, haar het meest ter harte gaat, waarvan zij, voor zij tot het rechte verstand was ge komen, voorstandster was, maar later, toen zij ouder werd, zich dat gevoelen beter bewust werd, thans zich in het centrum daarvan be weegt en daarom haar culminatiepunt heeft bereikt. Veel te weinig vrouwen scharen zich nog aan hunne zijde, hetgeen voortspruit uit het niet weten van wat zij beoogen en van wat met het stembiljet is te verkrijgen, want het kiesrecht voor de vrouw is nuttig en nood- zakeljjk. Een blik op de hedendaagsche maat schappij geeft als een onomstootelijke waarheid, dat deze beheerscht wordt door de gebaseerd is op wat nuttig en voor mannen, en dat inzicht van den straalt in alles door. Vroeger toch, in den aanvang der vorige eeuw, toen de vrouw nog als huisarbeidster spinnend, wevend, naaiend, stoppend, haar levensonderhoud en dikwijls ook dat harer kinderen verdiende, bemoeide de poli tiek zich niet met de vrouw en haren arbeid en voelde de vrouw niet, dat zij zich met de politiek moest bemoeien. Sedert is echter de economische toestand der vrouw geheel ver anderd en de taak der regeering dientengevolge geheel gewijzigd. Als gevolg van de ontwikke ling der groot-industrie enz. is de huiselijke arbeid bijna geheel fabrieksarbeid geworden en zijn de vrouwen uit het huis naar fabriek, werkplaats en kantoor gedreven. Men heeft thans vrouwelijke arbeiders niet alleen, maar ook kantoorklerken, reizigers, onderwijzers, predi kanten, doktoren, chauffeurs en aviateurs. Al die vrouwen stooten zich dagelijks aan wetten en voorschriften, gemaakt in een tijd, dat zij een geheel andere rol vervulden. Nu zou men op pervlakkig meenen, dat daarin langzamerhand wijzig ng zou zijn gekomen en een aan) aan veranderde toestanden, maar dat is niet het geval. Vele juristen erkennen wel, dat vele artikelen van ons Burgerlijk Wetboek zijn verouderd, maar bij die betuiging eener platonische liefde blijft het. Alleen enkele hoogstaande mannen steunen de vrouwenbeweging, maar er is zelfs nog een •minderheid, die zich met alle kracht en macht tegen dat streven verzet. Spr. wil erkennen, I dat eene regeering, alleen van vrouwen, mis- schien ook eenzijdig zou zijn, maar waar de helft vrouwen worden gevonden, zou daaruit I goed samenwerking kunnen worden verkregen, 1’. I de vergaderzalen van Rijk, Provincie en Ge- kiesrecht de mannen kunnen dwingen met hunne meente, dat zy teveel gevoelsmensch is, vormt wen~*' 1 u... I juist een argument voor het feit, dat zij daar I den niet mag ontbreken. Haar plaats zou-; n b.v. bij de behandeling der arbeidswetten, waar I moet worden bepaald waar, hoelang en wanneer de vrouw zal mogen werken, maar neen, haar wordt in dezen niets gevraagd en wat de heeren wijzen, hebben zij te prijzen. Er wordt veel geschermd met de zwakke krachten der vrouw, waarvan het tegengestelde juist door Spr. met voorbeelden wordt geïllustreerd. Waar een werk gever als arbeidskracht heeft te kiezen tusschen een man en een vrouw, ziet de laatste zich bijna steeds op den achtergrond gedrongen, en bij i van Mej. Rotterdam, propagandiste der eene aangename afwisseling, waar deze als Marijtje van Broek in Waterland, in het dialect dier streek, haar indrukken weergaf van eene gehouden meeting voor Vrouwen kiesrecht, en daarbij op humoristische, maar niet minder op vaak sarkastische wijze de achteruitzetting der vrouw en het goed recht der vrouwenbeweging behandelde, om ten slotte ook hare opwekking tot aansluiting te voegen bij die van Mevr. Goudsmit. Bij het daarop volgende debat betwijfelde de heer J. Boonstra of het stembiljet voor de vrouw, wel zulk een toovermiddel zal blijken te zijn, wjjl hij meent, dat het kiesrecht gewenscht wordt door de leiders, niet door het volk, en waar thans door zoovele mannen weinig waarde aan dat kiesrecht wordt gehecht, vreest hjj bij de vrouw voor hetzelfde, daargelaten nog zijn vrees voor onvrede in het gezin, vooral bij ge mengde huwelijken. Mevrouw Goudsmit gelooft juist dat de animo bij de vrouw grooter zal blijken te zijn, omdat de vrouwen daarvoor hebben geleden en ge streden en dus dat kiesrecht meer zullen waar- deeren. Mej. Groot noemt het bezwaar voor onvrede in het gezin een zwak argument, juist verschil van inzicht zal de lucht zuiveren, en degezins- eenheid zal juist niet in gevaar komen en eerder n,e*- laten kunnen de melk een beetje te ver worden versterkt. dunnen met Door belangstelling der vrouwen in landen het noemen, met vrouwenkiesrecht is tevens het percentage jer zitting va“ d.« kiezers verhoogd. maar. Dau. Wijl Mevr. Gorter voor het einde der verga- dering met den trein was vertrokken, sprak s uouwers en freule Wichers aan het slot een woord van dank »kluseie« zoo de dames, die de zaak hadden voorbereid, de spuitgaten uitliep belangstelling bleek, dat één zelfs bij honderd deelen melk 1 66 dealen water voegde en dan nog maar liefst slootwater. Tegen de landbouwers in Avenhorn en Obdam woonachtig werd door den subst. officier van justitie, mr’ Hane- reclames voor Handel, Nijverheid eu Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam I l' j de gewijzigde economische toestanden de onhoud- I baarheid is gebleken, laten de hedendaagsche mannen nog die toestanden bestendigd, en daar om is de vraag: Hoe kunnen mannen en vaders iets dergelijks toelaten voor hunne vrouwen, passing i hunne zusters, hunne dochters, voor Spr. een niet het onoplosbaar raadsel. Men verwijt vaak de vrouw haar bekrompen heid en onzelfstandigheid, maar zij zijn ook steeds stelselmatig teruggedrongen. Mocht een enkele soms daartegen haar stem hebben ver heven, gelukkig is dat voorbeeld door anderen gevolgd en zijn thans in ons land 12000 vrouwen bij de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht aan gesloten. Het stembiljet is dan ook voor de vrouwen het toovermiddel, waardoor men ook met hare wenschen eerlang rekening zal dienen te houden. Gelijk de mannen nu, bij hunne afvaardiging naar Rijks of Provincie of Gemeente- vergaderzaal handelen in overeenkomst met Het bezwaar van tegenstanders der vrouw in I hunne kiezers, zoo zal ook de vrouw met haar meente, dat zij teveel gevoelsmensch is, vormt wenschen te rekenen. I ...in. nnn a^.rr.. w. Ar. fölt .10 l 911 ll Q Q1’ I .1 mUU V, a juist zijn Omdat hij zulk I

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Friso nl | 1912 | | pagina 1