Gebrek.
"■nh
Ilindeloopen en Stavoren.
38ste Jaargang.
ZATERDAG 2T JANUARI 1912.
No. 5.
Binnenlandsch Nieuws.
1
J
9
De
Uitgave
Tot plaatsing van adv. en
Q
e
ir
Is
n
ir
n
tn
Is
De leden
te
te
te
ver
M. Klei),
A
daarop ijlings
zware
te Rotterdam aangehouden
De kogels zijn
de toestand der
er-
in-
ast
ide
of-
•ag
ide
na
p
ier
a
or
in
a.
it-
de
an
ste
;er
fa
lie
te
an
am
>en
art
iiet
jks
in-
ny
is?
•gd
an
tap
zei
of
en
;en
K
m
a,
‘d
te
1;
e-
s-
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WORKUM.
H. M. de Koningin.
Een lichte ongesteldheid van H. M. de Ko
ningin gedurende eenige dagen heeft aanlei
ding gegeven tot verijdeling der hoop, welke
•ien tyu weru geaoesieru. De
Hare Majesteit geeft reden tot
gedurende korten tijd werd gekoesterd,
toestand van J’
tevredenheid.
van Veendam, opende de
Oer it algemien biskout is er in boel gebrek
yn ’e wréld. Gebrek yn soarten dat we dit
kear ris meielkoar oersjen wolle.
Breagebrek lije is fêst wol in biwiis fen in
treurige maetskiplike tastond, to treuriger hwen-
near der gjin eigen skild mei mank giet, ho-
wol dit noch al ris it gefal wêze kin. Mannichien
libbet noch al fry hwet by de dei ou, jowt üt
hwet er fortsjinne wirdt, en as dan de wurksum-
heden ynkrimpe en er yn gjin dagen hwet
fortsjinne wirdt, is earmoed troef en stiet it
gebrek foar de doar. En dat faek yn ’e winter
dy ’t mear bihoeften hat en mear ütgaven
toardert.
Wol to forstean in arl>eider mei hwet hüs-
hélding kin net fen syn lean oersparje, as wirdt
dat ek noch wol as al grou lean hjitten, howol
I smard is. Men helpten skewielt netsagau mearde
persoan dy 't hwet «bigjinne* wol. Troch in
bulte waerd en wirdt noch it fortrouwen op in
treurige menier skeind, sadat op it slimst de
sürforgarre stürkes fen de lytse man forlern
geane. It bidroch yn folie fakken fen ’e hannel
is bikend. en der moasten seis wetten makke
yn it bütelén troch de
Ek it forfalskjen fen oare keapwaren
hwaens
goênamme noch onbilekke wie, waerd it hike
beest. .r
faken in hele tobekset.
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per post 0 65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
De baddief.
Ongeveer 14 dagen geleden bevonden zich
in het Bioscooptheater te Amsterdam een
dame en een heer, te wiens nadeele een week
te voren een portefeuille in de badinrichting
aan den Heiligen weg was ontstolen. Vóór
hem in het theater zat een persoon, in wien
hij den dader van dezen diefstal meende te
herkennen, welke vermoeden hij zijn vrouw
mededeelde.
Zijn vrouw riep toen uit: «Geef hier de
portefeuille die je mijn man hebt ontstolen.s
De man schrok hevig, overhandigde den heer
de bewuste portefeuille en nam
de vlucht.
Naar den bestolene, die geen aangifte van
het geval deed, wordt nu ijverig gezocht, ten
einde met een i
persoon te kunnen worden geconfronteerd,
die aldaar zich ook aan baddiefstallen heeft
schuldig gemaakt.
Moordaanslag te Groningen.
Zaterdagavond heeft te Groningen een 19-
jarig meubelmaker, M. Kleij, een drietal
menschen, die hem geheel onbekend waren,
En it draeit op skea om onbekende reden door revolverschoten ver-
k-AL* 4 UJ
to kommen.
Wierne earst de tastannen mar sa, dat elke
lytse hantwirksman en arbeider, it hele jier
troch drok wirk hie dat in aerdich lean die.
Mar, al km men wol sizze, dat de tastinnen
nou better as sa ’t it wol wést hat, der binne
noch genóch dy ’t net fen ’e beste tiden sprekke
kinne, en derom is ’t riedsum to roeyen mei
de rimen dy ’t men hat, ont salang er wirk is
en er for alle wirk bitelle wirde kin sadat men
kriget, to minsten by net to hege easken hwet
men nedich is.
It bliuwt lywol altyd riedsum, dat er yn
’e tiid fen hwet rommer fortsjinsten, dan ge-
woan wei, hwet ousondere wirdt for de minder
ginstige dagen. Net üt weelte, net üt oerfloed
giet sok sparjen, lit men oergean hwet men
wol bigeara scoe, mar üt foarsoarg omdat men
Ijeafst yen seis helpt yn tiid fen need, en to
moedich is om in oar om help oan to krüpen.
De frygesel, bygelyks, lükt It seil mar net
heger as de mêst, en béidt, ncu ’t er grou jild
fortsjinnet Ijeafst mar hwet oer for detakomme
tiid, as er syn sparpotsje licht tige skoan wer
brüke kin.
Jildgebrek is ek tor elkenien in lêstich ding.
Jild wolle de hounen net frette, sizze dy ljue
meast dy ’t er sa gleaun op binne. En lit dat
ek mar wier wêze, it bliuwt dochs ek like
wier dat alle libbensbihoeften en gemakken yen
forskaft wirde troch it jild.
«Jild, jild, dat kin mar alles twinge, dy ’t
sonder dat troch it libben moat, scil ’t nearne
fier yn bringe,< seit in Md sank je. En dat is
mar al to wier, dy ’t gjin jild hat, stiet gau for-
legen en wirdt yn ’e greate wrald for in neat
to bitsjutten skepsel hélden. Mar hat immen
jild, >al is er dan to dom om tsien to tellen,
hy is in knap bislipe man.a For in hele boel
is it jildbisitten in toverkreft, dy ’t tagong
jowt ta de greate ljue, dy ’t yen oars de rêch
ta keare.
It bisit fen jild makket forstandich. Is ’t jild
earst ris op dan is ’t forst én meast ek al in
heel ein op reis, dat hat mannichien onderfoun,
dy ’t üt ’e hichte wei delkaem. By forstén
jowt it ek tige macht.
Dat it jild ek forkearde ynfloed oanset blykt
üt it hide sprekwird: >It jild dat stom is, set
rjucht hwet krom is.< As men dat op ’e keper
biskout, dan is ’n bytsje krap by kas, noch for-
kieslyker, dan de romt «blikjes» to hawwen en
der onrjucht mei to dwaen.
Gebrek oan bikwaemens is faek ek sa slim
wol as jildgebrek, as liket dat op 'e earste
eagslach wol net sa. Dat Hans troch syn
dommens foarüt kaem der hoege wy net to
folie op to steunen, oars koe ’t us wol ris by
de bannen om ’t ou brekke. It great kaptael
komt langer al in bytsje op wei syn heechste
macht kwyt to reitsjen. Fen alle kanten wirdt
er tsjinwirdich tsjin ynlein, om op dizze ein it
jtld by heapen op to stallen, wylst op it oare
ein de sinten soms ontbrekke dy ’t de honger
büten doar hélde moatte.
As dat mei ’e tiid noch ris in bytsje mear
foreffene wirdt, scil kinde en bikwaemens noch j
heger en bilangriker plak yn de maetskippy
ynnimme dan ont hjoed de dei ta. Dan scil
it «kennis is machte forsiker yn ’e folie sin
fen it wird wier wirde.
Geriifgebrek moat ek efkes oanstipt wirde.
Dat wol ek wol ris üt ’e krapte foartkomme.
It gebrek oan lytse daeglikse geryflikheden of
Ijeaver needsakehkheden, lit him yn ’e hüs-
héldingen fen net to krasse hüshéldsters faek
mei skea flelle. Is men, bygelyks, net in hotte
ryk dan scil men it breames op in stien bidjerre.
Hat men net in hammer en slacht men dan
mei in klomp dan flucht der it boppest ou, en
dan giet it yn ’t einbislüt hird fen üs ou. En
dochs sell it komme as men it mindere, dat
men nedich is, net hat, is men wol needsake
om it bettere to brüken. T
üt, as men üt gebrek de dingen brükt der ’t
se net for ornearre binne.
Gebrsk fen fortrouwen. In merkelik onder-
skie fen üs tiid is ek, dat er folie minder for
trouwen en folie mear wantrouwen is, dan by élds.
goed, omdatmannichien der safoar en nei al mei ou- deur en zag den haar onbekenden jongen man
Staatsspoorwegen geborgen waren.
Door den brand zullen ongeveer 600 700
werklieden eenigen tijd werkloos zijn.
Over de geheele stad was de rosse gloed
zichtbaar, zoodat duizenden in de richting van
Kattenburg en Oostenburg stroomden. Stel u
voor, schrijft de Tel., een reusachtig vuurwerk
een alles-overbluffend slotstuk, waaraan de
pyrotechnische kunst niets gespaard heeft, en
ge hebt nog slechts een gering beeld van den
kolossalen vuurgloed
Vóór het uitbreken van den brand waren
werklieden nog bezig en trachten met eigen
materiaal het vuur te blusschen.
Geen persoonlijke ^ongelukken zijn te be
treuren. Assurantie dekt de schade, die
moeilijk is te schatten Een der directeuren
van de fabriek deelde mede, dat in de tim
merwerkplaats vrij veel grootendeejs afge
werkte, waggons stonden, waarvan zoo goed
als niets meer over is, want het gansche ge
bouw is schoon uitgebrand.
Doodelyke sprong.
De Zweedsche matroos Janson, van het
stoomschip Ellen liggende in het Oosterdok
te Amsterdam, wilde zich eergisternacht naar
zijn schip begeven. Na eenige malen aan
den kant (Prins Hendrikkade) geroepen te
hebben om hem af te halen, waarop hij geen
antwoord ontving, sprong hij te water, om te
trachten zwemmende het schip te bereiken.
Op ongeveer 40 meter van den wal zonk hij
in de diepte. Zijn lijk is later opgehaald.
Seiskip „Friso” to Amsterdam.
Op Snein de 28 Jannewaerje oansteande
haldt it selskip «Friso« ’n Bütengewoane
gearkomste yn it gebou Bellevue,yngong
Leidsche kade. As dielnimmer oan 'e toaniel-
kriich, utskreaun troch it boun fen Fryske
Selskippen büten Fryslan, scil it dan opfierre
«Skyn», fen Y O, Schuitmaker. De lieding
is yn bannen fen ’e bikinde Fryske Toaniel-
skriuwer de hear R. W Canne.
Droevig.
Te Amsterdam gebeurde Dinsdagavond een
treurig ongeval.
Omstreeks negen uur was de meisjescate-
chisatie van ds. N. van Schouwenburg in diens
wijklokaal aan de Eilandskerk aldaar afge-
loopen. Vroolijk en opgewekt stapten vier
meisjes, onder wie de zeventienjarige Jacoba
Gundelach, uit de Van der Hoopstraat bevond,
naar buiten om huiswaarts te wandelen. De
uitgang van en de passage naar het Wijklo
kaal ligt pal aan den waterkant. Het is op
deze plaats altijd zeer
taarn brandt er niet.
Er is wel
verscheen
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten Workum. Ilemelumer Oldepliaerl en Noord» olde.
De prijs der Advertentiën is van 1 —5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
reclames voor Handel, Ny verheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam
die mijnheer te spreken vroeg Op haar deeltelijk gereed zijnde lokaalrijtuigen voorde
vraag, wien ze moest aandienen, antwoordde
hij, dat haar dat niet aanging, en meteen
greep hij haar vast en loste een revolverschot
op haar, waardoor ze in de linkerborst ge
wond werd.
Giena viel, maar stond dadelijk weer op en
vluchtte gillend naar achteren. De heeren E.
en M Polak kwamen op ’t gerucht toesnel
len. De man schoot nu als een wilde in 't
rond, waardoor de heer E Polak een kogel
in ’t dijbeen en zijn broeder een in den
rechterarm kreeg. De onbekende vluchtte nu
in den tuin, waar hij zijn revolver opnieuw
laadde. Toen evenwel verschillende personen
op ’t hulpgeroep kwamen toesnellen, trachtte
hij over de 4 M. hooge schutting te ontkomen.
Hij reet daarbij zijn handen aan ’t prikkel
draad open, liet los en viel op den grond,
waar hij met gebroken enkel bleef liggen.
Men droeg hem vervolgens naar een café.
Hevig bloedend en met veel pijn schreeuwde
hij maar steeds, dat men de politie zou halen
en »’k Wou dat ik maar dood was!«
Men telefoneerde om de politie, die weldra
en bij visitatie niet minder dan
twee groote revolvers, elk met vijf scherpe
patronen geladen, een dertigtal scherpe pa
tronen, een mes, een touw, proppen en een
fleschje met zuringzout op hem vond. Hij
werd vervolgens, na verhoord te zijn, naar het
ziekenhuis vervoerd.
’t Was inmiddels gebleken, dat de heeren
Polak en de dienstbode gelukkig niet levens
gevaarlijk gewond waren,
thans reeds verwijderd en
gewonden is gunstig.
De dader deed eerst niets dan huilen en
verklaarde zeer veel spijt te hebben. Hij had
willen stelen, maar waarom weet hij niet en
ook weet hij niet, waarom hij juist bij de fa
milie Polak is terecht gekomen. Hij kende
noch die familie, nooh de dienstmeid. Men
gelooft daarom, dat hij ontoerekenbaar is.
Intusschen blijkt hij hoe langer hoe meer
tot het besef te komen van ’t einstige van
zijn daad. Blijkbaar is ze een gevolg van 't
lezen van verkeerde lectuur. Hij was steeds
met zijn gedachten absent, las veel detective-
romannetjes en bezocht dikwijls de bioscopen.
Ongeluk.
Gistermiddag omstreeks 12 uur, moest ter
hoogte van de Tuinen te Leeuwarden, de
zwaar beladen met honden bespannen cokes-
wagen van den heer Th. van der Noord, hande
laar in brandstoffen, Grachtswal. over de brug
worden geholpen. Daartoe trok de 16-jarige
Jan de Vries, sedert eenige maanden werk
zaam bij bovengenoemden brandstoffenhande
laar, aan een touw den wagen voort, terwijl
den bestuurder, Jac. Stuiver, duwde. Bij dat
werk geraakte Jan de Vries onder den wagen
die over het midden van zijn lichaam reed.
De arme jongen werd bewusteloos binnenge
dragen in het café IJsbrandij op de Nieuwe
Kade en kort, daarna op advies van den
te hulp geroepen geneesheer, den heer Uffelie,
per ziekenwagen naar het stads-ziekenhuis
vervoerd, waar hij al spoedig is overleden.
De veerdienst Stavoren—Enkhuizen.
De stoomponten van den veerdienst Stavo
renEnkhuizen hebben eergisteren een proef-,
tocht gedaan. Ter hoogte van den vuurtoren
aan den Gelderschen hoek dwong de ijsmassa
de vaartuigen terug te keeren.
Hevige brand te Amsterdam.
Omstreeks zeven uur is eergisteravond een
brand uitgebroken in de leerschool
boven den timmerwinkel van de Nederlandsche
Fabriek van Stoomwerktuigen en Spoorweg-
materiaal. Vermoedelijk is* de brand ontstaan
door kortsluiting. De oppervlakte waar de
brand woedde, was vijftig bij honderd meter
groot.
Aan blusschen viel niet te denken. De
brandweer was aanwezig met vijf stoomspuiten
en 2 dryvende stoomspuiten.
De aangrenzende electrische centrale van
de fabriek bleef door de brandweer gedeelte
lijk gespaard, evenals de belendende lakin-
richting en de machinale timmerwinkel. De
draden van de electrische centrale vielen neer
en leverden eenig gevaar op. De schade is
belangrijk, daar in de verbrande loods de ge- dag is het kind overleden.
Spoken.
Bij Rozendaal werd onlangs een collectie
oude munten in de grond gevonden. En se
dert dien tijd «spookte»: het in die buurt. Er
was ontsteltenis. Eenige mannen van durf
wilden er echter meer van weten en legden
zich in hinderlaag.
En met succes, want zij snapten het
«spook.« Het bleek een antiquair te zijn,
die reeds meermalen tevergeefs geld voor de
gevonden munten geboden had en er nu zelf
naar delven wou. Na deze onverwachte hard
handige ontmoeting gelooft men echter niet,
dat de oudheidkundige verder aan ’t spoken
zal gaan.
Prof. Kouwer.
Dr. Roessingh.
Dr. Herman de Jong.
Eerste Kamer.
van de Eerste Kamer zijn ter
vergadering bijeengeroepen tegen Dinsdag 30
dezer, des avonds te half negen uur.
Electrische verlichting van IJlst.
Nadat in een te IJlst gehouden openbare
vergadering door het voorloopig comité verslag
van de werkzaamheden en advies over de
electrische verlichting was uitgebracht, werd
onmiddellijk overgegaan tot oprichting eener
coöperatieve vereeniging voor dat doel, waartoe
direct ruim 40 leden toetraden. De electrische
verlichting der gemeente is daardoor nagenoeg
verzekerd.
duister, want een lan
taarn brandt er niet. Het loopen is er alzoo
gevaarlijk Er is wel een hek langs het
water, doch dat strekt zich niet verder uit
dan het pad naar het wijklokaal.
Het meisje Gundelach stond even stil, als
of zij zich plots bedacht iets vergeten te heb
ben. Kom ga nu mee. zeiden de vriendinnen.
Op hetzelfde oogenblik stapte de aange
sprokene iets achteruit en opeens zagen de
anderen haar achterover in het diepe water
van de Bickersgracht vallen. Zij ontstelden
allen hevig en riepen luidkeels om hulp.
De leerlingen van de jongenscatechisatie,
die juist aan vangen zou, schoten toe en ook
de predikant. Allen deden hun best om te
trachten de drenkelinge te bereiken. Doch in
de duistere omgeving was zoo dadelijk geen
touw, bootje of haak te vinden. Toen er
een politieagent met een dreg gekomen was,
bleek het reeds helaas te laat te zijn. Jacoba
Gundelach werd levenloos opgehaald. Per
fietsbrancard werd haar lijk naar de ouderlijke
woning in de Van der Hoopstraat vervoerd.
In de buurt heeft het treurige ongeval
diepen indruk gemaakt.
Een treffend ongduk
is te Hulnen (Geldgebeurd. Terwijl de
heer K. Mulderij tegenwoordig was bij de
opening van de Chr. school te Diermen. is
ten zijnen huize zijn bijna 4-jarig dochtertje
voorover in het vuur gevallen. Op het angst-
geschrei van den kleine kwam de moeder
toeloopen en bluschte zoo spoedig mogelijk
de vlammen, waarbij zij zelve wonden aan de
handen kreeg. Hot kind had zulke hevige
brandwonden gekregen aan beide polsen, in
het aangezicht en aan de borst, dat geneeskundi-
i I ge hulp niet meer baatte. Den volgenden
geane.
wird om dat tsjn to gean.
Us büterhannel wier y
onearlike forkeapers en opkeapers op in minne
namme. I~' J
fornimt men, en mannich forkeaper.
Sadwaende kriget it goed fortrouwen
Al dy gebrekken ontsiere üs folk, hwent it
giet sa, de misset dy ’t ien part, ja, mar ien
allinne, makket, wirdt op ’e rekken skreaun
fen in hele forieniging, fen de hele maet-
Bshippij, fen i& heel folk, krekt sa ’t ien rottige
ft"fakê/fsVdaVitTunst6wirdtTom dêr meiroun apel yn ’e koer de geven ek ta skande strekt.
FRISO.
jarig meubelmaker,
wond.
Omstreeks 9 uur belde hij aan ten huize
van de firma A. J. Polak en Zn., de bekende
puddingfabrikanten. Het dienstmeisje de 18-
•aVUTVCM GU IV11O IUÜOI naUHUUVTVU 40) U»14 MJ C411AO» O - -
Men liend elkoar samar net op it wird ou, jild en Jan8e Giena Sap
